Archives for March 2024

NJË ZEJE E RRALLË QË ENDE RUHET NË OPOJË TË DRAGASHIT

March 30, 2024 by s p

Dr. sci. Muharrem Qafleshi/

VALANICA E VETME E SHEFIKAJVE NUK KA TË NDALUR

Dy çekanë të mëdhenj nga druri, të shtyrë nga fuqia e ujit, ngritën dhe prapë përplasen në mënyrë ritmike mbi shajakun e bardhë të thurur nga leshi i deleve.

Dhe kur zhgunat marrin formën e dëshiruar, ndërprehet uji dhe çekanët sikur ndalen të pushojnë.

Është kjo valanica (dërstila) e njohur e Shefikajve, në fshatin Bellobrad të Opojës, mbase e vetmja dhe e fundit në Kosovë dhe më gjerë, që dikur merrej si punëtori e vërtetë e trikotazhit.

Atëbotë, kur zhguni ishte i vetmi tekstil, nga i cili qepshin veshjet e sipërme të meshkujve, sidomos në viset rurale, në këto anë ekzistonin disa valanica.

Megjithatë, dekadave të fundit, kur zhguni dalëngadalë filloi t’ia lëshojë vendin stofit, i cili e vërshon tregun, shumë valanica, në pamundësi për të mbijetuar, njëra pas tjetrës mbyllen dhe duke iu nënshtruar dhëmbit të kohës ato më nuk ekzistojnë.

Por, qëndroi stoikisht vetëm valanica e Shefikajve, e cila edhe sot vazhdon punën e saj.

Për këtë objekt me traditë qindravjeçare sot përkujdeset Sabir Shefiku.

Po nesër?

Ata shpresojnë se këtë zeje nuk do ta braktisin as pasardhësit e tyre.

Valanica, një mekanizëm i ndërtuar tërësisht nga druri, përbëhet nga një rreth me dy çekanë të mëdhenj, që lëvizë fuqia e ujit dhe përplasen njëri pas tjetrit mbi një arkë ku është vendosur zhguni, i cili rrahet derisa e merr formën e dëshiruar.

Kështu formësohet zhguni i trashë, nga i cili, gjatë rrokullisjes së shekujve, qepeshin rroba të nxehta, të cilat i mbroni malësorët nga dimrat e ashpër e me shumë borë.

Asokohe, për familjen e Shefikajve, ndër më të mëdhatë në këto anë, i vetmi burim i ekzistencës ka qenë kjo valanicë.

Madje flitet se kjo familje ka jetuar mirë, ngase valanica e tyre punonte pa ndërprerë.

Shërbimet e saj i shfrytëzonin banorët e fshatrave të Opojës, të Gorës, Vërrinit, Podrimjes, e madje edhe të Dukagjinit, Tetovës e Gostivarit, pohon pronari i mëhershëm i saj, Sadri Shefiku.

Ndërkaq tani, kur janë të rrallë ata malësorë që e përdorin shajakun e trashë të leshtë për tirqit e jakët e tyre tradicionale, gjërat kanë ndryshuar rrënjësisht.

Andaj, një mungesë të shajakut kjo valanicë e fundit në Kosovë vihet në funksion rrallë e më rrallë, ngase, për t’u aktivizuar çekanët, më parë duhet të grumbullohen 120 kuti shajkë (1 kut është e barabartë me 64 ose 80 cm ).

Kjo sasi e grumbulluar e shajakut, pasi qepet, futet në arkën e çekanëve, të cilët aktivizohen dhe pa përtesë fillojnë veprimin e tyre të rëndomtë.

Tani nuk mund të jetohet nga valanica, ngase fitimet janë më pak se simbolike, mirëpo kjo familje, për arsye të shumta, është e vendosur që të mos e braktisë këtë objekt të rrallë, i cili më vonë, mbase do të ketë vlera të mirëfillta.

Nga vëllezërit Shefiku bëhet e ditur se Instituti Rajonal për Mbrojtjen e Monumenteve, me seli në Prizren, këtë valanicë në zë e ka vënë nën mbrojtjen e vet.

Kjo, i gëzon pa masë Shefikajt, të cilët shpresojnë se tani kjo do të jetë më shumë se valanicë, ngase në këtë mënyrë do të shndërrohet në një monument të rrallë, i cili do t’u dëshmojë gjeneratave që do të vijnë pas nesh për punëtoritë e para të trikotazhit, gjithandej ndër viset shqiptare.

Darka e Fundit…

March 30, 2024 by s p

Dr. Bledar Kurti/

Dy mijë vjet më parë ndodhi në të vërtetë darka e fundit e Krishtit. Ndër momentet më të rëndësishme për rrjedhën e historisë njerëzore dhe besimin. Por edhe në rrjedhën e artit pasi është momenti më ikonik në artin pamor botëror. E ndër veprat e shumta mbi këtë skenë të jetuar e domethënëse, më e njohura dhe më kryevepra është Darka e Fundit e Leonardo da Vinci-t.

Darka e Fundit (1495–1498), e Leonardo da Vinci (1452–1519) është vepra madhështore e gjendur në një prej mureve të mensës së manastirit të Santa Maria delle Grazie në Milano.

Kur Leonardo nisi të pikturonte afreskun, spektatorë të ndryshëm vinin e uleshin me qetësi vetëm që ta shikonin teksa ai punonte. Krijimi i veprave artistike, ashtu si edhe diskutimet mbi shkencën dhe filozofinë, në shumë raste shndërroheshin në ngjarje publike. Sipas shënimeve të një prifti të atij manastiri, Leonardo do shkonte herët në mëngjes, do montonte skelën e më pas do pikturonte me penel në dorë nga agimi deri në muzg, duke harruar të hante apo pinte, duke pikturuar pa ndërprerje.

Megjithatë, kishte raste që në ditë ndryshme të mos pikturonte aspak. Ai do qëndronte përpara veprës për një apo dy orë duke u menduar në heshtje, duke analizuar e kritikuar me vete figurat që kishte krijuar. Kishte edhe nga ato ditët dramatike kur ndërthurej mania dhe pasioni i tij për t’i zvarritur gjërat. Sikur të ishte zaptuar nga një kapriço apo pasion i momentit, pa pritur e pa kujtuar, ai do shkonte në mes të ditës, ngjitej në skelë, merrte penelin, hidhte ndonjë penelatë tek njëra nga figurat e veprës, e pastaj largohej.

Në këtë vepër është vënë në zbatim perspektiva lineare, të cilën artistët e Rilindjes e aplikonin në çdo vepër të tyre për të sjellë një realitet më të natyrshëm në pikturë. Të gjitha linjat të çojnë te Krishti, i cili është edhe qëllimi i kësaj vepre dhe mesazhi kryesor që kërkon të japë Leonardo. Të gjitha figurat në afresk i përkasin një forme gjeometrike, ndaj trekëndëshat, rrathët dhe drejtkëndëshat janë kudo në funksion të perspektivës dhe gjeometrisë.

Kjo është një tablo lëvizjesh. Por, në këtë larmi ka aq shumë rregull dhe në këtë rregull ka aq shumë varietet, saqë ndërthurja harmonike e lëvizjes dhe reagimit ndaj saj duket sikur nuk shteron kurrë. Asnjëherë më parë ky episod biblik nuk ishte dhe vazhdon të duket aq i afërt dhe jetësor.

Në këtë afresk të Leonardos përshkruhen reagimet e apostujve pasi Jezusi u thotë atyre se, “Njëri nga ju do të më tradhëtojë.” Në pamje të parë duket si një moment i ngrirë i ngjarjes, sikur Leonardo ta ketë kapur skenën me shpejtësinë e syrit të tij të mprehtë, duke e ndalur kohën, e duke e ruajtur vetëm në një moment. Darka e Funditë shtë guri i themelit për artin evropian, dhe vështirë të gjenden fjalët e duhura për të përshkruar atë moment fotografik të kohës përmes lëvizjeve mjeshtërore.

Drama nis fill pas fjalëve të Jezusit. Koka e tij është e ulur në heshtje ndonëse duart janë në lëvizje për nga buka. Ashtu si një gur i hedhur në një pellg, deklarata e tij shkakton valë që përhapen për nga jashtë, duke u shpërndarë nga ai e deri tek skajet e afreskut, duke krijuar kështu një reagim trillues të historisë. Teksa fjalët e Jezusit lenë pas ekon e tyre, momentet pasuese të ungjillit bëhen pjesë të kësaj drame. Në vargjet e Ungjillit sipas Mateut shkruhet, “Ata u pikëlluan shumë dhe secili prej tyre filloi të thotë: Mos jam unë, Zot?” Ndërsa te Ungjilli sipas Gjonit shkruhet, “Atëherë dishepujt u panë njëri me tjetrin, por nuk arritën të kuptonin për kë po fliste.” Edhe pse tre dishepujt në cepin e majtë të veprës janë në reagim e sipër, të tjerët sapo kanë nisur të reagojnë apo të pyesin njëri-tjetrin.

Përveçse shohim portretizimin e lëvizjes të kapur në një moment të vetëm, Leonardo ishte mjeshtër në përshkrimin e moti dell’anima, lëvizjet e shpirtit. Darka e Fundit është shembulli më i mirë dhe më drithërues i lidhjes midis gjesteve dhe mendimeve në mbarë historinë e artit.

Jezusi, i pozicionuar në qendër të veprës, me gojën pakëz të hapur, sapo ka mbaruar së bëri deklaratën e tij. Shprehitë e figurave të tjera janë të forta, paksa të ekzagjeruara, sikur të ishin aktorë të një drame të vënë në skenë. Por shprehia e Jezusit është e qetë dhe e paqtë. Ai duket gjakftohtë dhe jo i shqetësuar. Ai është paksa më i madh në madhësi sesa apostujt, ndonëse Leonardo e mbuloi me zgjuarsi faktin që e kishte përdorur këtë dredhi. Dritarja e hapur, me peizazhin e shndritshëm përtej, formon një aureolë natyrale. Manteli i tij është pikturuar me ngjyrë blu, një nga pigmentet më të shtrenjta të kohës. Tek studimet e tij mbi optikën, Leonardo kishte zbulura se objektet që kanë një sfond me dritë duken më të mëdha sesa ato që kanë sfond të errët.

Dora e djathtë e Jezusit është e drejtuar për nga një gotë e mbushur deri në çerek me verë të kuqe. Një detaj tejet i çuditshëm është se, gishti i tij i vogël shihet përtej qelqit të gotës. Pas gotës gjendet një pjatë dhe një copë bukë. Dora e tij e majtë e ka pëllëmbën për nga lartë, duke treguar për nga një copë tjetër buke, të cilën e sheh më vështrimin e tij me kokën e varur poshtë. Perspektiva dhe kompozimi i veprës, sidomos e parë nga dera ku hynin murgjit për në sallën e ngrënies, udhëheqin vështrimin e shikuesit për të ndjekur vështrimin e Jezusit, i cili zbret përmes krahut të majtë te copa e bukës.

Ai vështrim i referohet sakramentit kishtar të Kungimit. Në Ungjillin sipas Mateut, kjo ndodh pas deklaratës që ai bëri se do të tradhëtohet: “Jezusi mori bukën, e bekoi, e theu, ia dha dishepujve të tij, dhe tha, ‘Merreni, hani, ky është trupi im.’ Më pas ai mori kupën, bëri lutjen e falenderimit, dhe ua dha atyre, e tha, ‘Pini ju të gjithë, sepse ky është gjaku im i beslidhjes së re, i cili derdhet për larjen e mëkateve.’” Kjo pjesë e historisë shpërndahet si valë nga Jezusi për tek të tjerët, duke shkaktuar kështu si reagimet për zbulimin se Juda ishte ai që do e tradhëtonte, ashtu edhe themelimin e Kungimit, si një sakrament të shenjtë.

Dymbëdhjetë apostujt janë të grumbulluar në katër grupe prej nga tre veta. Me pamje të errët, të shëmtuar dhe me hundë të kërrusur, Juda i ka ngulur thonjtë e dorës së djathtë te qesja me argjend që i është dhënë për të tradhëtuar Jezusin, fjalët e të cilit ai e di që janë për të. Ai tërhiqet paksa me shpinë, dhe rrëzon me krah kupën e kripës (e cila duket shumë qartë në kopjet e para por jo te vepra që kemi sot) në një gjest famëkeq. Ai largohet nga Jezusi dhe është pikturuar në hije. Edhe teksa trupi i tij zmbrapset dhe spërdridhet, dora e tij e majtë drejtohet për nga buka që ai dhe Jezusi do ndajnë me njëri-tjetrin, e cila edhe do shpallë fajtorin. “Ai që ka ngjyer bashkë me mua dorën në çanak, ai do të më tradhëtojë,” thotë Jezusi, te Ungjilli sipas Mateut. Te Ungjilli sipas Markut shkruhet, “Ju them në të vërtetë, dora e atij që do të më tradhëtojë gjendet me mua në këtë tryezë.”

Në afresk, Pjetri dallohet menjëherë. Ai është i kurdisur prej acarimit, me supet e ngritura plot mërzi. “Tradhëti ndaj teje? Tradhëtar? Për kë e ka fjalën zoti ynë?” pyet ai. I shquar për gjaknxehtësi ai është mëse i gatshëm të veprojë. Në dorën e tij të djathtë ka një thikë të gjatë e cila është një parashikim për aktin e tij të mëvonshëm, kur në po atë mbrëmje ai do priste veshin e një prej shërbëtorëve të kryepriftit, duke u munduar të mbronte Jezusin nga ata që kishin ardhur për ta arrestuar.

Pas figurave janë tri dritare dhe duket që përtej tyre është ditë dhe jo natë, fakt që bie në kundërshtim me titullin e afreskut, por edhe me kulturën hebraike që darkonte për festa pas perëndimit të diellit. Por dhoma ku u bë ky afresk nuk kishte dritare, ndaj Leonardo improvizoi me dritaret në pikturë për të shtuar dritë artificiale. Tri dritaret simbolizonin trinitetin, por edhe sillnin dritë artificiale në dhomë. Por, nuk ishte problem, askush nuk e kritikoi, arti është trillim, ai jep një mesazh dhe Leonardo e dha mesazhin e tij të Krishtit ndaj apostujve dhe ndaj shikuesve të kësaj vepre. Prandaj, edhe mbi tavolinë nuk ka ushqim mjaftueshëm për trembëdhjetë veta, as edhe gota vere, pasi këtë banket të varfër me ushqime e mbushin shpirtërisht ata që janë në të.

Ajo që duket më qartë në perspektivën e veprës Darka e Fundit është pika qendrore, drejt të cilës të gjitha linjat e vështrimit drejtohen dhe takohen. Këto vija që largohen nga syri i shikuesit, ose vijat ortogonale, të çojnë të gjitha te balli i figurës së Jezusit. Kur nisi punën, Leonardo nguli një gozhdë të vogël në qendër të murit. Arrijmë ende ta shohim vrimën e gozhdës në anën e djathtë të kokës së Jezusit. Më pas, nga ajo pikë ai bëri skalitje të vogla në mur të cilat rrezatonin për nga jashtë. Këto do ndihmonin të drejtonin linjat paralele në atë dhomën imagjinare, si për shembull trarët në tavan dhe majat e sixhadeve, teksa zhduken drejtë pikës së shuarjes në pikturë. Për të kuptuar se si Leonardo e manipuloi në mënyrë të jashtëzakonshme perspektivën e kësaj pikture, shiko me vëmendje sixhadet e varura në dy anët e murit. Majat e sixhadeve formojnë linja që takohen te balli i Jezusit, ashtu si edhe të gjitha linjat e tjera të perspektivës. Këto sixhade u pikturuan në mënyrë të atillë që duken sikur janë në të njëjtën linjë me sixhadet e vërteta në sallën e ngrënies, duke krijuar kështu iluzionin se piktura ishte vazhdim i dhomës.

Krishti është figura boshtore në këtë afresk. Ai ndodhet në qendër në përshtatje me natyrën e tij hyjnore dhe me rëndësinë e kësaj tematike të veprës. Bëj një eksperiment të vogël: bashkoi tërthorazi këndet, dhe do shikosh një X të madh në qendër të veprës, me pikën qendrore ballin e Krishtit. Ajo pikë është pika e konvergjencës, personifikimi i Perëndisë, shpalosja e së vërtetës universale. Duke e ndërthurur këtë sistem matematikor me aftësinë e tij artistike, Leonardo ka pikturuar me mjeshtëri një imazh harmonie dhe idealizmi brenda kredos së Krishterë.

Trupi i Krishtit ka formën e një trekëndëshi barabrinjës. Ai qëndron i ulur në një ndenjëse brenda një hapësire që gjurmon formën e një rrethi. Këto forma gjeometrike ideale i referohen përqendrimit të madh që kishte Rilindja me Neo-Platonizmin (një element i ringjalljes humaniste që pajton aspekte të filozofisë greke me teologjinë e krishterë). Në alegorinë e tij, Shpella, filozofi i lashtë grek Platoni theksoi papërsosmërinë e jetës tokësore. Gjeometria, e përdorur nga grekët për të shprehur përsosmërinë qiellore, është përdorur nga Leonardo për të festuar Krishtin si mishërim i qiellit në tokë.

Përmes afreskut monumental Darka e Fundit, gjenialiteti i Leonardos i prezantohet epokave në mënyrë madhështore, dhe arti shpaloset në një formë të re. Risia është qëllimi i artit, një forcë pararojë, e cila mbart të gjithë dijen epokale të historisë njerëzore dhe e udhëheq botën drejt së ardhmes.

Simbologji – Trëndafili

March 30, 2024 by s p

Zija Vukaj/

Në lashtësi origjina e vlerës simbolike kushtuar trëndafilit zë fill tek miti i Adonit, të dashurit të Afroditës (Venerës) nga gjaku i të cilit çelën trëndafilat e parë të kuq. Trëndafilat u bënë kështu simboli i dashurisë që i mbijeton vdekjes, dhe i rilindjes.

Festa e trëndafilave apo Rosalia futet në kultin e të vdekurve të lashtë të Romës dhe është dëshmuar se fillon nga shekulli I pas Krishtit. Festohej sipas vendeve, mes 1 majit e 15 korrikut. Ky zakon është akoma i pranishëm në disa rajone të Italisë, ku e diela e Rrëshajave quhet “Pashka e trëndafilit”. Por edhe në kultet e Dionisit, perëndia e dehjes, ishte i njëjti kurorëzim me trëndafila, mbasi besohej se ata kishin vetinë të ulnin zjarrin e verës dhe të ndihmonin të dehurit të mos zbulonin sekretet e tyre.

Edhe për këtë motiv trëndafili u bë simbol i rezervimit dhe trëndafilat me pesë petale qenë përdorur shpesh si ornament i rrëfimeve fetare (‘sub rosa’: nën vulën e heshtjes e të maturisë).

Në simbologjinë e krishterë trëndafili i kuq ishte simboli i gjakut të derdhur nga Kryqëzimi dhe i dashurisë qiellore, që Dantja në “Komedinë hyjnore” e quan ‘trëndafili i bardhë’. Përkundrazi, poezia e trubadurëve, e shihte trëndafilin si një simbol konkret e të prekshëm të dashurisë tokësore; interpretim që akoma sot ruan vlefshmërinë e vet. Ndërsa trëndafili i bardhë në shumë tregime është simbol i vdekjes. Ikonografia kishtare e ka bërë pastaj nga trëndafili mbretëreshën e luleve, simbolin e mbretëreshës qiellore, Maria; dhe të virgjërisë. Vetëm virgjëreshat në mesjetë mund të vinin kurora trëndafilash; dhe Madona është paraqitur shpesh “në trëndafilishtë”.

Në alkimi trëndafili i bardhë dhe ai i kuq janë simbol i sistemit dualistik i kuq/ i bardhë, por edhe i dy parimeve origjinare squfur e merkur dhe një trëndafil me shtatë petale është lidhur me shtatë metalet dhe me planetët. Lidhja mes kryqit dhe trëndafilit qëndron në simbolin e Rozakroçes, një sekt ekzoterik me gjurmë kristiano- evangjelike lindur në rilindje, që vetëquhej “Kolegji i të Urtëve”. Simboli i Rozakroçes është një trëndafil me pesë petale, i vendosur mbi qendrën e një kryqi që ngrihet mbi një zemër brenda një trëndafili me pesë petale. Sistemi i Johan Valentin Andreas (1586- 1654), shkrimet e të cilit zbulojnë konceptimin shpirtëror të Rozakroçëve, ishte një kryq i shna Ndreut me katër trëndafila të vendosura nëpër cepa.

Simbologjia masonike (simbole masonike) i kushton trëndafilit një vëmendje të veçantë. Në rastin e funeralit të një “vëllai”, për shembull, hidheshin në varrin e tij tre trëndafila, të quajtur “tre trëndafilat e shën Gjonit” që tregonin “dritë, dashuri, jetë”. Në ditën e shën Gjonit (24 qershor) Lozha dekorohet me trëndafila të tri ngjyrave të ndryshme dhe disa emra të Lozhës e bëjnë të qartë referimin (për shembull, “Tre trëndafilat”, një Lozhë e Hamburgut, në të cilën ishte regjistruar edhe G.E Lesingu). Simbologjia e Rozakroçes dhe ajo e Masonëve është e pranishme qartë në poezinë “Sekretet e J.W. Goethe”, në të cilën flitet për një kryq të rrethuar me trëndafila: “Kush i mblodhi trëndafilat në kryq?/ Hapet kurora, nga e djathta në çdo anë,/ dhe shoqëron butësisht drurin e ashpër; dhe re të kaltra- argjendi çlirohen lehtas/ ngrihen me trëndafil e kryq/ dhe nga qendra buron një jetë e shenjtë/ mes rrezesh që dëpërtojnë në një pikë të vetme…” Poeti barok W.H. Fr. Von Hohberg (1675- Bibl. 23), veç të tjerash kujtonte se “nuk ka trëndafil pa gjemba”. “Ashtu si trëndafili nuk është pa gjemba,/ kështu ndodh edhe në gjërat e botës/ të përshpirtshmit janë përzier me të këqinjtë dhe, ndërsa të parët dinë të jenë popull i Zotit/ të tjerët duan të djegin”.

Në mitologjinë tradicionale të Kinës trëndafili nuk merr kurrë një rol të veçantë kuptimor; ai tregon për më shumë “rini”, por nuk është konsideruar simbol dashurie. Böckler (1688- Bibl. 10) shkruan. “Lulet tregojnë në mënyrë të fshehtë një gjendje pozitive plot gëzim e shpresë, që brezat pasardhës të ruajnë virtytet që kanë trashëguar nga baballarët dhe të jenë të drejtë. Ndër lulet, trëndafilave u qe veshur dinjiteti mbretëror, sepse tregonin përtëritje, bujari dhe maturi. Në çdo histori trëndafilat e kuq janë të lidhura me gjakun që secili duhet të derdhë për lirinë, për atdheun apo për fenë. Ngjashëm me një trëndafil të kuq, mbërrin fuqia e bekimit hyjnor që fyqizon e forcon; dhe mbartësi duhet të jetë gjithmonë gati të derdhë gjakun e vet. Trëndafili ka qenë përherë nderim i luftës deri në traditën romake, sipas së cilës Marsi ka lindur nga një trëndafil”.

Simbolika heraldike e njeh trëndafilin në formë stilizimi të lartë (si zambakun). Lulja e tij, në fakt, është parë gjithmonë nga lart, me petale të kthyera së brendshmi, dhe jo doemos me vetëm pesë petale të kuq apo, më rrallë, në argjend e ar. Emblemat më të njohura në formë trëndafili gjenden në heraldikën angleze dhe veçanërisht janë të famshëm ata të shtëpive të York (Trëndafili i bardhë) e të Lancaster (Trëndafili i kuq). Në “Trëndafili i Tudorëve” të dy trëndafilët afrohen pranë njëri- tjetrit; stema e Southampton tregon dy trëndafila të bardhë e një të kuq. Në stemat e princave gjermanë të Lippe dhe kontëve të Altenburgut kishte trëndafila dhe kështu edhe qytetet Lemgo e Lippstad morën nga një trëndafil për simbol.

Foto: wikipedia.org

Kush është profesori Sami Repishti i Universitetit Adelphi të New York-ut?

March 30, 2024 by s p

Prof. Gjon Frani Ivezaj/

Shpesh në diasporën shqiptaro amerikane, për dekada me radhë kanë vepruar figura të shquar, të cilët, me veprimtarinë e tyre të panderprerë atdhedashëse kanë dhënë një ndihmesë shumë të madhe çëshjes shqiptare të shtetit amë dhe në trojet e tjera etnike. Një nga këto personalitete më të ndritura të komunitetit tonë është edhe intelektuali antikomunist dhe pedagogu i Universitetit, profesori i shquar Sami Repishti, i cili, qysh kur erdhi në SHBA dhe deri në ditët tona, po punon pa u lodhur për dekada me radhë, për çështjen shqiptare në forma të ndryshme, si në tubimet e shpeshta dhe atikuj të shumtë sensibilizues për Qeverinë, Senatin dhe Kongresin Amerikan.

Sami Repishti (1925), lindi në Shkodër, në një familje patriotike me tradita dhe kulturë tradicionale qytetare. Sipas kujtimeve të botuara të prof. Sami Repishtit, mësojnë, se gjyshi i tij, ka nënshkruar Memorandumin e 13 qershorit 1878 të Lidhjes së Prizrenit, Shkodër.

Babai hafiz Ibrahim Repishti, ishte një besimtar me bindje, duke qenë një udheheqës shpirtëror i lagjes së vet. Ai si vullnetarë kishte marrë pjesë në rezistencë me armë në dorë, në brojtje të qytetit nga agresioni malazez në vitet 1912-1913, duke qenë komandant i tyre.

Gjithashtu ai bashkë me atë Gjergj Fishtën O.F.M., atë Ambroz Marlaskaj O.F.M., Luigj Gurakuqin, e të tjerë ishte deputet në Parlamentin e Shqipërisë në Tiranë, gjatë vitëve 1923-1924. Kështu 11 vite më vonë, ai ishte viktimë e terrorit fashist italian në vitin 1943. Për këto ngjarje të historisë së qytetit antik të Shkodrës dhe Shqipërisë, prof. Sami Repishti shkroi një libër me kujtime, ku, një vend të rëndsishëm në hyrje të autobiografisë zë edhe historia e familjes së tij.

Prof. Sami Repishti, shkroi librin “Pika e Loti” (tregime burgu, Shkodër, 1997), me 340 faqe, ku, në hyrje ka perkushtimin e tij: “Gruas shqiptare, fisnikërisë së kryqezueme pa faj! Bashkëshorteve, nanave, bijave e motrave tona, vuetja dhe përkrahja e të cilave i dhanë lëvizjes demokratike shqiptare përmasën e saj ma njerëzore.” Libri, është i konceptuar në formë autobiografie, me 32 pjesë, të përmbledhur si përjetime jetësore historike brenda 340 faqeve të veprës.

Autori, shkruan: “Dëshmorëve të lirisë dhe viktimave të tiranisë, të të gjithë vendeve e të të gjitha kohëve. Mendjeve fisnike, që transformojnë tragjedinë tonë kolektive, në nji kryqëzatë kundër Torturës, në çdo vend e në çdo kohë, me mirënjohjen ma të thellë.”

Autobiografi, bëri 10 vjet burg (1946-1956), në Shqipërinë komuniste të diktatorit Enver Hoxha, në burgjet e Shkodrës, në kampet e punës së detyruara të vdekjes së Bedenit dhe Maliqit, Beratit, Fierit, Lushnjës dhe Tiranës.

Autobiografi shkodran dhe sot shqiptaro amerikanë prof. Sami Repishti kujton, se kushëriri i tij, është ekzekutuar nga nazistët pushtues gjermanë, në kampin famkeq të Mat’hauzen-it në vitin 1944. Në vitin 1937, Samiu 12 vjeçar festonte 25-vjetorin e Ditës së Pavarësisë, ku, djepi i kulturës, qyteti Shkodra menjëherë e griti Flamurin Kuq e Zi në kështjellën e lashtë historike “Rozafa”.

Një ditë 17-vjeçari, gjendet para një të papriture. Ai mbarimin e provimeve të matures, sëbashku me 28 shokët e klasës dhe ekipin pedagogjik të mësuesve, i ka si kujtim të përjetshëm në fotografi.

Në Tiranë, niset për të marrë pjesë në një konkurs, për shkollën e lartë jashtë shtetit. Rreth 112 kandidatura, konkuronin për 28 bursa studimi të profesioneve të ndryshme. Mbas 2 ditëve, ai merr vesht se ka fituar një bursë studimi pranë Universitetit të Firencës në Itali. Gjatë vjeshtës përgatitet për të udhëtuar drejt Italisë. Me një anije mallrash, kaloi ujërat e kaltra të Detit Adriatik e u afrua pranë portit të Brindizit.

Ai kujton se më shumë se 200 studenta shqiptarë, u mblodhën në sheshin “Michelangelo”, duke demostruar para syve të policisë fashiste vendase. Shpalosja e flamurit kuq e zi dhe këndimi i himnit nacional ishte kulmi i tubimit. Pushtimi i Shqipërisë nga nazistët gjerman, do të gjej Samiun, si gjithnjë neutral ndaj erërave të egra politike të kohës.

Nacionalistët në Shkodër, shikoheshin me dyshim nga komunistët, ndërsa vetë nacionalistët i shikonin komunistët si shërbëtorë të pansllavizmit rus, dy epitete negative që sundonin në qytet.

Samiu, kujton: “Çdo ditë sillte diçka të re. Në kaosin e qytetit, shumë të rij ishin dalldisë mbas jetës së luksit të siguruem nga fitimet e mëdha në tregti e spekullimet e ndryshme. Shumë të reja u përfshinë në vorbullën e qytetit që nuk flinte ma. Shkujdesja e pabesueshme ishte ba normë për shumë bashkëqytetarë, që nuk dëshirojshin me dijtë për asgja, veç dëfrimeve të jetës së tyne të shthurun…”

Ekipi i zyrës së Samiut, përbëhej nga elementë “indiferentë” në politikë, por “zyrtarë” të rregullt. Fryti i punës së tyre dukej qartë, në rindërtimin e urave të vogla, shtrimin e një rruge të demtuar ose përmirësimin e ndërtesave qeveritare. Në prill 1945, u organizua në Shkodër një demostratë para ndërtesës së prefekturës. Parakaluesit, bërtisnin: “Duam Triesten”. Askush nuk kërkonte Kosovën.

Ata mbanin parulla të udhëheqësve jugosllavë, sovjetikë e ndonjë shqiptarë. Ata, kërkonin antarësimin e Shqipërisë në OKB dhe aneksimin e Triestes së Italisë drejt oreksit të Jugosllavisë së Josif Broz Titos. Pamja e qytetarëve robot, që ishin mbledhur, manifestonin e shpërndaheshin me urdhër i la një përshtypje të keqe shkodranit Repishti.

Samiu, përfshihet në grupin kundërkomunist, që vepronte në mënyrë aktive e klandestine në Shkodër. Gjatë muajit maj 1946, u zhvilluan demostratë e para kundërkomuniste, të qeta, spontane, nën sytë e vëzhgimit të Sigurimit. Asokohe ishte momenti i funeralit të Aqipeshkvit katolik imzot Gaspër Thaçit, ndërsa mbahej në gjendje arresti në shtratin e vdekjes. Proçesioni mortor elektrizoi Shkodrën nga kathedralja e shën Shtjefinit deri tek vorrezat e qytetit të Rrmajit. Turma të mëdha njërëzish katolikë dhe muslimanë ndiqte arkivolin, në heshtje e dinjitet, kundër dikturës së kuq që ishte instaluar në Shqipëri.

Samiu, kujton me shumë respekt fjalët e vendosmërisë së atë dr. Gjon Shllakut O.F.M., gjatë takimit të paharruar: “Nuk do të provokojmë; nuk asht roli jonë. Por njikohësisht, nuk mund të heqim dorë nga Feja e nga Kisha e Romës. Ata janë Jeta e Nana e Jonë. Pa Ata, qënia jonë si klerikë s’ka kuptim.”

Gjatë atyre ditëve, Samiu me shokë kishte hedhur në mënyrë ilegale 2 trakte e kishin protestuar me anë të një Memorandumi, shkruar në gjuhën franceze, për manipulimin e votimeve, duke sensibilizuar autoritetet “aleatë” syleshë e veshshurdhër, që kishin vizituar Shqipërinë ato ditë. Megjithatë, grupi ku bënte pjesë Sami Repishti, kishte arritur një sukses, sepse forcë e Sigurimit të uritur ishin hedhur në sulm.

Vuatjet dhe torturat në burg

Me 22 tetor 1946, në vendin e punës së tij mbërrijnë forcat e Sigurimit dhe marrin nën pranga të riun Sami Repishti. Shokët e shikonin me keqardhje, por nuk kishin mundësi t’a ndihmonin. Në kuesturën komuniste, fillon rutina e dhunës sistematike fizike. Për 14 muaj, Samiu iu nënshtrua hetimeve intensive. Qëllimi i Sigurimit, nuk ishte e vërteta, por procesi i detyruar, me pranu atë që nuk di, duke plotësuar planet e parapërgatitura të diktatorit.

Dhoma e qelisë së ftohtë, pranë Kuvendit Françeskan në Shkodër, ku qendroi Samiu, kishte një shtrat fjetje e asgjë më shumë. Aty më parë kishte fjetur një frat i kishës katolike, por që nga plumbat e togës së pushkatimit kishte përfunduar në morg, e prej aty në ujërat e ftohta të lumit Kir, ku komunistët i hidhnin kufomat e personaliteteve të shquara antikomunistë. Ai qëndroi i lidhur në këmbë, kurse duart ia zgjidhën. Çdo ditë kishte metoda të reja torture sfilitëse ndaj Samiut.

Akuzave të Sigurimit dhe kapitenëve xhelatë, Samiu, u jepte përgjigjen mohuese. Sërisht përtokë në kolaps, para se vdekja ta merrte në krahët e saj.

Sipas një akuze të parafabrikuar thuhej, se: “Sami Repishti, ishte përpjekur për të rrëzuar pushtetin popullor me focë”, në lidhje me “agjentët e fuqive të huaja

Një klerik katolik dhe një hoxhë të lidhur bashkë me zinxhirë

Grupi i të burgosurve, ku qëndroi S. Repishti, kishte 22 vetë, të lidhur me zinxhirë dy e nga dy, e të rrethuar nga dy rreshta roje partizanësh të armatosur. Kështu dy të burgosurit e parë ishin klerikë shkodranë: një fraçeskan katolik dhe një hoxhë (imam) mysliman. Të tjerët ishin katundarë, tregtarë, dy studentë e një ipeshkëv katolik shqiptar.

Ata sapo dolën në rrugë, turma histerike e përgatitur nga partizanët çirrej: “Trathtarë! Trathtarë! Plumbin ballit! Plumbin ballit!”

Gjyqi u zhvillua në sallën e kinemasë së Shkodrës. Tashmë, në vendin, ku dikur qëndronte orkestra frymore e qytetit (ish-Banda e Bashkisë), kishin vendosur 22 karrige për të pandehurit dhe pak më larg qëndronin “avokatët”, që nuk kishin të drejtë të takonin klientët e tyre. Rezultati i dënimeve me burgime, në pretencën e Gjyqit Ushtarak, dhënë nga Prokurori, që përfaqësonte diktaturën e hurit e litarit, ishte skandaloz e për faqe të zezë.

Nga 9 të akuzuar, duke përfshi edhe Ipeshkvin trim, u dënuan me vdekje-pushkatim. Të tjerët, morën dënime prej 15 vjet heqje lirie deri në burgim të përjetshëm. Qytetari shkodran Sami Repishti, dënohet nga pretenca e gjyqit me 15 vjet heqje lirie.

Më 28 nëntor 1947, kolona e të burgosurve shoqërohej në të dy anët nga forcat partizane të armatosura, që mbronin të burgosurit e lidhur më zinxhirë. Ai sërisht në burg, takohet dhe bisedon me atë Ciprijan Nikën (1900-1948), njeriun diturak, zotërues i disa gjuhëve të huaja, shumë bujar e fisnik në shpirt dhe kaloi disa ditë në qelitë e Sigurimit.

Atij i ka mbetur e ngulitur në kujtesë, burrëria e fratit të patundur, për ideale të shenjta Atdhe-Fe: “Biri im, me vrasjen time, komunistët duen me vra të vërtetën!” Frati atë Çiprijani, i la amanet të riut bashkëvuajtës Sami Repishtit, që të tregoj të vërtetën, kurdo që të dalë nga burgu, tregoje të vërtetën e futjes së armëve në kishë nga një seminarist i përjashtuar nga shkolla, për shkelje të rregullave të Kuvendit.

Mbas lirimit nga burgu, Samiu niset në qytetin e lindjes me një makinë të rastit. Shkodra, tashmë ishte kthyer në qytet karantine mjerimi, ku afishet e propagandës komuniste gjendeshin kudo. khyri në shtëpi, motra e njoftoi se banonin në një dhomë përdhese dhe pjesa tjetër e shtëpisë ishte e zënë nga qeraxhinj, të vendosur aty nga qeveria.

Pasuria e gjithë familjes ishin tre krevatë, një tryezë, disa karrige e divani. Vëllai i Samiut prej disa kohe ishte arratisur nga Shqipëria., ndërsa vëllai tjetër ishte me shërbim ushtarak. Nëna e motra, shikonin Samiun, por nuk flisnin. Me kokë të ulur poshtë, nëna tha: “Nuk kemi bukë… nuk kemi triska… e motra nuk gjen punë…!” Nga burgu i qelisë drejt një burgut të madh kolektiv deri sa ai arratiset nga Shqipëria dhe më vonë ai sërisht arratiset edhe nga kampi i Gerovës drejt Italisë.

Këtu ai qëndron në kampin e refugjatëve ndërkombëtare, ku, më pas niset drejt botës së lirë dhe demokratike të SHBA-së…

Sami Repishti, PH.D. City University of New York, “Lotë – Lavdi e Lumnim”

Sikurse e cekëm edhe më lart, profesor Sami Repishti në çdo kohë dhe situatë, që i është krijuar mundsia, ka shkruar kujtime me ngjarje të hidhura të kohës së tij, të cilat i ka botuar në shumë revista dhe gazeta të botës shqiptare.

Para 4 vitëve, në vitin 2016, me rastin e ceremonisë së Lumnimit të 38-martirëve të klerit kaotlik shqiptar, Shkodër, në muajin nëntor të vitit 2016, nën kujdesin e Botimeve Françeskane, Shkodër, ka botuar librin “Lotë – Lavdi e Lumnim” gjithsej 140 faqe, të cilat janë mirëpritur shumë mirë nga kritika bashkëkohore shqiptare, dhe nga shtresa e bashkëvuajtësve të tij, të cilët sot janë në moshë të thyer.

Prof. Repishti dhe Kisha Katolike Zoja e Shkodrës në New York

“Por Kisha e juej “Zoja e Shkodrës” këtu në SHBA është gjithashtu edhe nji monument i gjallë, nji permendore, që ngrihet si dokumenti i nji memoriali të shkruem, për karakterin e saj kombëtar gjithëshqiptar, në kuadrin e universalizimit të Kishës nanë Katolike Apostolike Romake. Kisha e juej asht nji vepër, që po skalitet në gur, nji shkamb i shqiptarizmit, nji objekt, që shenon punën tuej dhe vullndetin e të gjithë besimtarëve si ju, të mbeten deshmitarë të shqiptarizmit, dhe të identitett kombëtar gjithëshqiptar.” – Prof. Sami Repishti, New York

Profesor Sami Repishti, ka qenë dhe mbetet edhe sot e kesaj dite, miku dhe bashkëpunëtori me i ngushtë e i dashur i kishës katolike shqiptare Zoja e Shkodrës në Hartsdale New York.

Në një shkrim dedikuar sakrificave të klerit katolik apostolik roman shqiptar, prof. Sami Repishti shkruante: “…. për 38 martirët e fesë katolike dhe kolegët e tyne të masakruar nga terrori komunist…. për atë madhështi të pa shkallë, që përvuejtënia falë vetëm për njerëzit e kushtuem, për atë qetësi që buron vetëm nga shpirti i qenieve njerëzore pa kërkesa, për atë hir që rrezatojnë vetëm ata që idenë e kanë afsh zemre e përpjekjen për atë ide, qellim të vetëm të jetës së tyne…. Sherbim për Zotin dhe krijesën e Ti, je që unë dëshmova gjatë viteve të burgut të përbashkët, me mirënjohjen dhe respektin tim ma të thellë!”

Ai, si një intelektual i përgatitur dhe shumë largpamës, atdhedashës dhe si një shqiptar i devotshëm, ka qenë dhe është i pranishëm në të gjitha ngjarjet kombëtare, kulturore, përkujtimore të figurave te shquara të klerit katolik dhe atdhetare, që ka organizuar vazhdimisht prej disa dekadash, Qendra Kulturore Nënë Tereza, pranë kishës katolike Zoja e Shkodrës në New York.

Gjatë kohës së vuajtjes së dënimit në burg në Shqipëri, ai ka parë nga afër me sytë e tij persekutimin e shumë figurave të shquara të klerit katolik, me të cilët ka ndarë vuatjet, kujtimet dhe mbresat e një jete shumë të vështirë, plot plagë e vuajtje në qelitë e tmerrshme të burgjeve të vdekjes, të regjimit komunist të dikatatorit Enver Hoxha.

Këto episode dhe kujtime të dhimbshme, ai i ka shkruar dhe referuar në shumë takime kulturore dhe historike, që shpesh janë mbajtur në ambientet e kishës Zoja e Shkodrës në New York.

Kështu 21 vjet më parë, ai ka mbajtur një fjalim shumë domethënës, gjatë kohës së celebrimit për Konsakrimin e kishës katolike shqiptare Zoja e Shkodrës, më 25 prill 1999 në New York, kumtesë e cila më vonë u botua edhe në faqet e revistës kulturore fetare Jeta Katolike, që prej vitit 1966 vazhdon të botohet, nën perkujdesin e Qendrës Kulturore Nënë Tereza, me drejtor botues meshtarin e palodhur dom Pjeter Popaj dhe kryeredaktorin e saj Mark K. Shkreli, redaktorin Klajd Kapinova dhe Simon Vukel.Dhe aktivisti dhe kryetari i këshillit të kishës tonë zoti, Tonin Mirakaj.

Po ashtu 15 vjet më parë prof. Sami Repishti, më 2 maj 2005, mban një fjalim në ambientet e kishës katolike shqiptare në New York, me temë: Papa Gjon Pali II: “Mos Kini frike!”, pra, një muaj mbas kalimit të Atit të Shenjt në amshim.

Me këtë rast, ai i bën një përshkrim dinjitoz, duke e përkujtuar papën polak Karol Wojtyla, i cili, ishte një antikomunist i vendosur, një intelektual, shkrimtar (poet) dhe figurë e shquar e historisë së papatit në Selinë e Shenjt në Vatikan.

Ata që kanë njohur nga afër këtu në New York, jetën dhe veprën e profesorit shkodran Sami Repishti, kanë ndjekur me kujdes edhe kumtesën e tij për kohën e perskeutimit të përbindshëm bolshevik, gjatë diktaturës ateisto-komuniste në Shqipëri, në harkun kohor të vitëve 1944-1990.

Prof. Repishti, shkruan një artikull tjetër shumë të bukur, në revistën Jeta Katolike në New York, me titull: “Surgite, Mortui! – Le të Ngrihen të Vdekurit”, një punim me ngjarje të jetuara historike, i cili, në vetvete përmban kujtime të kohës së zezë në Shqipëri, kur diktatura e protelariatit bënte kerdi (masakra) mbi popullin e pafajshëm shqiptarë.

Temat e preferuar e prof. Repishtit ishin bashkëvuajtesit e tij klerikët katolikë franceskanë dhe jezuitë, të cilët historikisht nder shekuj kanë qenë ajka e vërtetë e kombit tonë. Këto prelatë dhe klerikë të thjeshtë të dy Urdhërave të famëshme Franceskane dhe Jezuitëve nga qyteti i lashtë i Shkodrës, vinin nga dy shkolla të së njejtës kulturë përparimtare kristiane.

Prof. Sami Repishti edhe mbas viteve 1990, është munduar të mos shkëputet nga vendlindja e tij Shkodra, duke shkruar shpesh kujtime për qytetin, impresionime dhe banorët e tij. Me shumë interes janë edhe letërkembimet e prof. Sami Repishtit, me mikun e tij të vjetër imzot Rrok Mirditen, Arqipeshkëv Metropolitan Tiranë-Durrës, i cili, disa vite më parë ka ndërruar jetë.

Leterkembimi i përket periudhës së muajve korrik-gusht të vitit 2003. Repishti-Mirdita, janë një pasuri e madhe për studiuesit, sepse aty sheh sesi dy intelektualët i trajtojne tematikat shqiptare dhe kulturore në terësi.

Mons. Mirdita e falënderon nga zemra prof. Repishtin, për vizitën që ai i bën në Selinë e Arqipeshkvisë Metropolitane Durrës-Tiranë (sot Tiranë-Durrës), në kryeqytetin e Shqipërisë. Prof. Repishti e falënderon Monsinorin, për dhurimin e librit të tij: “Për një Shqipëri me Zotin”.

Sami Repishti Profesor në Universitetin e New York-ut

Ishte pjesëtar i rezistencës, kundër pushtuesve italian e gjerman në Shqipëri, si student, kundërshtoi diktaturën komuniste të prosavendosur në vendin e shqiponjave. Më 1946 u arrestua dhe u dënua me 15 vjet burgim të rëndë, kryesisht për kërkesën e tij për demokraci dhe zgjidhjen e problemit dardan. Nëna, vëllai dhe motra e tij, vuajtën në kampet e internimit në Berat dhe Tepelenë.

Më 1959, u arratis në ish Jugosllavi, ku, u burgos përsëri, e mbas shumë vuajtjesh, emigron në ShBA (1962), ku, jeton edhe sot me familjen. Ai ka bërë studimet e mesme në Shkodër, dhe ata universitare në Firenze (Itali), në Paris (Francë) dhe ka dokturuar pranë departamentit të Frëngjishtës në City University of New York në vitin 1977.

Intelektuali i shquar dhe njohës i shumë gjuhëve të huaja prof. Sami Repishti, për 25 vjet me rradhë, ka dhënë mësim në gjimnazet amerikane dhe në Adelphi University.

Prof. Sami Repishti, ka qenë kryetar i departamentit të Gjuhëve të Huaja për gjimnazet e qytetit Malverne, New York, dhe pedagog i jashtëm porsavendosur pranë Aldephi University (N.Y.). Në vitin 2020, prof. Repishti, është autor i më shumë se 770 studimeve dhe artikujve me tema shqiptare dhe të Drejtat e Njeriut, kryesisht për shqiptarët në ish Jugosllavi dhe çamët, të botuar në shtypin amerikanë dhe shqiptarë.

Ka qenë koordinator për ish Jugosllavinë dhe Shqipërinë, pranë Amnesty Internacional në ShBA, për periudhën e vitëve 1979-1982. Është i pari shqiptaro amerikan, që ka dëshmuar para Kongresit Amerikan, për Kosovën në prill të vitit 1965, dhe ka vijuar me dëshmi të shumta para komisioneve kongresiane dhe qendrave studimore amerikane, kryesisht për problemin kosovar.

Në vitin 1986, kërkoi hapjen e Zyrës Amerikane në Prishtinë, që u realizua me sukses në vitin 1996, dhe atë kosovar në Washington D.C., që u aprovua nga Presidenti i ShBA-së William Jeferson Clinton më 1993. Që nga viti 1965, vazhdon të jetë njeri nga aktivistët më të njohur për kontaktet e vijueshme me përfaqësuesit e Kongresit, Departamentit të Shtetit dhe Shtëpinë e Bardhë, në mbrojtje të interesave të mbarë popullit shqiptar, pa ngjyra ideologjike.

Prof. Repishti, është bashkëthemelues i Lidhjes Qytetare Shqiptaro Amerikane (1986) dhe drejtor ekzekutib (1989-1992), themelues dhe president i Kosova Relief Fund, USA., Inc. (1978 dhe sot); bashkthemelues i Amerrican Friends of Albania dhe sekretar/arkëtar i saj (1992-1996); bashkëthemelues i Këshillit Kombëtar Shqiptaro Amerikan (NAAC, 1996) dhe president i parë (1996-1998).

Ai është antar i Bordeve drejtuese të disa organizatave shqiptaro amerikane. Vazhdon të merret me studime shqiptare dhe mbrojtjen e të drejtave të njeriut. Është i martuar me Diana Cipin, një vajzë gjirokastrite dhe ka dy fëmijë një djalë Daren me profesion mjek dhe vajzën Ava avokate. Ai ka pesë nipa e mbesa.

Se fundi, dua të them me shkrimin tim modest në perkushtim të intelektualit të shquar prof.Sami Repishtit,për ne shqiptarët kudo që jetojmë është simboli i shqiptarit të madh,i atdhetarit të pamposhtur,i cili sfidoi tri diktaturat më të mëdha të shek.XX; diktaturën fashiste, diktaturën naziste dhe atë komuniste.Profesor Samiu është shembulli i intelektualit rrallë të atdhetarit vetmitarë,i cili vuri gjithcka,pasurinë,familjen,jetën e tij për të mirën e kombit vetë Shqipërisë,që ne shqiptarët sot të jetojmë si kombet e tjera të qytetruara në paqe dhe qetësi,duke vlerësuar kontributin madhor,për mendimin tim,professor,Sami Repishti, qëndron në krye të intelektualëve dhe është krenaria e diasporës shqiptaro-amerikane.Profesor,Sami Repishti është dhe mbeti në zëmrat e të gjithë shqiptarve, symbol i genies së races s’onë ,intelektuali ma i nderuari i të gjithë kohërave,dhe shquet edhe si nji nga polemistët ma të mprehët të kohës,e prijës i idealeve më të larta kombëtare,model i kësaj bote të qytetruar,profesor, Sami Repishi mbeti figure e madhe , e pjesë e gjerdanit të artë të histories së lavdishme, e përsonaliteti i shquar i kohës,njeriu i famëshëm në enciklopedinë e komunitetit Shqiptaro Amerikan.

Ne, sot ndjehemi krenar për atë që prof. Sami Repishti i ka lënë si trashegimi kulturore, patriotike dhe shkencore kombit shqiptare dhe diasporës sonë në SHBA.

Gërvalla: Arbëreshët shembull unik i ruajtjes së gjuhës dhe identitetit

March 30, 2024 by s p

V.Thaçi / RTKlive/

Me një pritje të ngrohtë dhe plot emocione në komunën e Shën Benedhitit, zëvendëskryeministrja dhe ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla, së bashku me zëvendësministren, Liza Gashi kanë nisur vizitën në komunat arbëreshe në Kalabri të Italisë.

Në takim me kryetaren e kësaj komune, Rosaria Capparelli, ministrja Gërvalla shprehu falënderimet e saj për mikpritjen dhe vullnetin e gatishmërinë e arbëreshëve të Kalabrisë për të ndërtuar ura të forta bashkëpunimi me Kosovën, përmes të cilave, siç tha ministrja, qytetarët e dy vendeve tona do të kalojnë e bashkëpunojnë jo vetëm në sferën e kulturës, por edhe përmes shkëmbimeve tregtare dhe fushae të ndryshme, ku arbëreshët e Italisë shquhen me shekuj.

“Ruajtja dhe trashëgimia e gjuhës, kulturës dhe identitetit për kaq shekuj është frymëzim dhe shembull edhe për mërgatën dhe diasporën tonë në ruajtjen e trashëgimisë gjuhësore dhe kulturore brez pas brezi“.

Kjo vizitë vjen në kuadër të angazhimit të MPJD-së për të forcuar lidhjet kulturore dhe shoqërore mes Republikës së Kosovës dhe komunave arbëreshe të Kalabrisë, përmes projekteve që përafrojnë qytetarët e dy vendeve në njërën anë dhe njëkohësisht rrisin bashkëpunimin ndërinstitucional mes komunave nga të dy vendet, në kulturë, arsim dhe trashëgimi kulturore, por edhe ekonomi, tregti dhe shkëmbim ekspertize në fusha të ndryshme.