Archives for April 2024

Asllan Bushati/

Analistët ushtarakë të vendeve kryesore të botës, kanë hedhur idenë se pas sulmit të Rusisë kundër Ukrahinës, ka marrë fund detanta e pasluftës së ftohtë. Prej kësaj ngarje mund të mendojmë se një luftë e re ka nisur. A do të jetë ajo pjesore apo botrore, lypset të presim për ta parë. Por me çfarë shihet sot, “pllakat tektonike” të politikës globale po lëvizim me shpejtësi, për hapsira e tregje të reja, sfera influence, sigurije vetiake e kolektive, të cilat prodhojnë luftë.

Është thënë edhe herë të tjera se ngecja e përparimit Rusisë në Ukrahinë, bëri që kjo e fundit të shtyjë Iranin (ndoshta edhe Serbinë) të hap vatra të reja konflikti në mënyrë që vemendja të largohet nga Rusia. Provokimi i Hamasit që të sulmonte befasisht Izraelin, është pjesë e kësaj strategjie. Disa gjeneralë idiote planifikuan që Hamasi të vriste 1200, të rrëmbente 250 izraelitë dhe të pushtonte 26 rajone me sulm të befasishëm për 24 orë. Por cfarë ndodhi më pas? Izraeli cliroi pjesën e pushtuar, shkatrroi gjithë infrastrukturën ushtarake e civile të Hamasit duke vrarë më shumë se 33 mijë palestinez. Pra gjeneralët idiotë jo vetëm nuk fituan kundër Izraelit, por pësuan një humbje 22 herë më të madhe duke e plagosur rëndë popullatën e pa fajshme palestineze. Disa nga këto të ashtuquajtur gjeneralë u goditën me precizion para një jave në vend strehimin e tyre në Damask nga Izraeli. Marrë shkas nga sa më lart, Irani deklaroi se do të hakmerrej fuqishëm.

Kështu, masmedia amerikane, në orën 23 të datës 13 prillë 2024, njoftoi se Irani filloi sulmin me raketa dhe drone kundër Izraelit. Pamjet e sulmit u panë drejt për së drejti për teleshikuesit amerikanë (përfshi edhe mu), ku doli se 99 përqind e tyre u asgjësuan pa prekur objektet në tokën Izraelite. Madje shumica u interceptuan dhe asgjësuan pa hyrë në hapsirën izraeilite. Mbrojtja kundërajrore e izraelit ishte e përsosur, ndihmuar edhe nga forcat ushtarake amerikane, britanike, franceze, jordaneze dhe saudite. Pra “hakmarrja e fuqishme iraniane” përfundoi në një dështim spektakolar. Nga ky sulm i stërmadh ajror ka patur vetëm disa të plagosur (jashë rrezikut për jetën) në Izrael. Por sulmi ka prodhur një hapsirë për veprime diplomatike e ushtarake të mëtutjeshme.

Nisur nga ky sulm ajror, SHBA-ja kërkoi mbledhjen urgjente të G7-tës kryesuar nga Italia, ku nga takimi virtual doli se duhen forcuar takimet e shtërngesat diplomatike dhe jo ato ushtarake.

Presidenti Biden dhe administrate e tij e ndoqën direkt mbrojtjen kundërajrore të Izraelit dhe dështimin e sulmit Iranian. Ata janë kundër hakmarrjes dhe premtuan përgatitjen e një përgjigje diplomatike. Po ashtu ata bënë të ditur se nuk dëshirojnë hapjen e një konflikti me Iranin. Në të njejtën kohë i thanë Izraelit të ndalonte hapat për një sulm të mundëshëm konvencional e bërthamor kundër Iranit. Hapur ju bë me dije atij, se në se e merrni një hap të tillë SHBA-ja nuk do të marrë pjesë. Me këtë qëndrim janë pajtur edhe aleatët e Izraelit (UK-ja, Franca, Jordania, Arabia Saudite), madje edhe Kina e Rusia kanë bërë thirrje për vetpërmbajte e zgjidhje diplomatike.

Izraeli nga ana tjetër,është në gjendjen e gatishërisë luftarake numër një. Qeveria dhe gjithë administrata e tij janë kundër “përgjigjes diplomatike” të sygjeruar nga aleatët. Ata po flasin hapur për një kundër përgjigje dhe hakmarrje ushtarake deri në kufijt fundor, e cila nuk përjashon edhe sulmin bërthamor. Ndërmarrja e një hapi të tillë do ta dëmtonte rëndë Iranin, por do të krijonte precedentin e ri botrore, që edhe poseduesit e tjerë të armëve bërthamore, zgjidhjet u ngërcit në fushën e luftimit ti zgjidhnin me armët e shkatërrimit në masë. Kjo do të ishte jo vetëm lufta e re botërore, por ndoshta edhe fundi i këtij qytetërimi 12 mijë vjeçar.

Nga Rafael Floqi/

Sulmi ushtarak i Iranit ndaj Izraelit, i nisur të shtunën mbrëma, ka potencialin ta kthejë krizën në Gaza në një luftë të gjerë të Lindjes së Mesme, duke tërhequr SHBA-në dhe vende të tjera, përfshirë Britaninë. Ky është skenari që qeveritë perëndimore dhe arabe i kanë frikësuar që nga sulmet e 7 tetorit ndaj Izraelit nga Hamasi, aleati i ngushtë i Iranit. Tani që më e keqja ka ardhur, askush nuk mund ta dijë se ku dhe si do të përfundojë. Ky konfrontim i paprecedent kokë më kokë midis Izraelit dhe Iranit duhet të zbutet përpara se të dalë plotësisht jashtë kontrollit.

Raportet e para nga Izraeli, duke cituar Forcat e Mbrojtjes të Izraelit (IDF), thanë se Irani kishte lëshuar dhjetëra dronë në caqet e supozuara izraelite. Pastaj erdhi lajmi, i pamundur për t’u verifikuar, se Irani po gjuante gjithashtu raketa balistike – një kërcënim shumë më i madh dhe më i shpejtë. Izraeli tha se sistemet e tij të mbrojtjes ajrore dhe antiraketë ishin në gatishmëri të plotë dhe se hapësira ajrore izraelite po mbyllej. Jordania dhe Iraku njoftuan masa të ngjashme. Raportet saudite thanë se SHBA kishte kapur disa nga dronët mbi Siri dhe Irak. Hezbollahu në Liban dhe forcat Houthi në Jemen gjithashtu gjuanin raketa drejt Izraelit në atë që dukej si një ofensivë e bashkërenduar.

“Pak kohë më parë, Irani nisi mjete ajrore pa pilot nga territori i tij drejt territorit të shtetit të Izraelit … grupi i mbrojtjes ajrore të IDF është në gatishmëri të lartë, së bashku me avionët luftarakë të forcave ajrore të Izraelit dhe anijet e marinës izraelite që janë në një mision mbrojtjeje në hapësirën ajrore izraelite. IDF po monitoron të gjitha objektivat”, tha një zëdhënës i ushtrisë izraelite. Shtëpia e Bardhë konfirmoi se një sulm ajror iranian kishte filluar dhe tha se presidenti Joe Biden po përditësohej nga këshilltarët e tij të sigurisë kombëtare.

Duhet të supozohet se nëse dronët dhe raketat iraniane godasin objektivat në territorin izraelit ose godasin qytetet izraelite, qeveria e Benjamin Netanyahut do të përgjigjet në të njëjtën mënyrë, siç ka kërcënuar të bëjë. Javën e kaluar Biden tregoi se SHBA-ja do të mbështeste dhe ndoshta do t’i bashkohej çdo aksioni ushtarak izraelit hakmarrës. Izraeli, tha ai, kishte mbështetjen “të veshur me hekur” të Amerikës. Në një situatë të tillë, presioni mbi aleatët e Amerikës dhe Izraelit për të ndihmuar në çdo përplasje të mëvonshme do të jetë i konsiderueshëm.

Ministri izraelit i Mbrojtjes, Yoav Gallant, informoi sekretarin amerikan të Mbrojtjes, Lloyd Austin, për përgjigjen e Izraelit ndaj sulmeve iraniane. Në një deklaratë të zyrës së tij thuhet se ministri Gallant theksoi se struktura e mbrojtjes izraelite është “e përgatitur për çdo përpjekje të mëtejshme për të sulmuar” vendin.

Presidenti amerikan Joe Biden foli me kryeministrin Netanyahu të shtunën vonë. Një zyrtar i lartë tha se ekipi i sigurisë kombëtare të presidentit Biden “do të vazhdojë të punojë me partnerët në rajon për të parandaluar përshkallëzimin e mëtejshëm” të konfliktit.

Në fillim të sulmit iranian, kryeministri Netanyahu tha në një mesazh televiziv se Izraeli do të mbrohet “kundër çdo kërcënimi dhe do ta bëjë këtë me vendosmëri”.

Pothuajse në të njëjtën kohë, zëdhënësja e Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Shteteve të Bashkuara, Adrienne Watson, tha në një deklaratë se “Shtetet e Bashkuara do të qëndrojnë në krah të Izraelit dhe do të mbështesin mbrojtjen e tyre kundër kërcënimeve nga Irani”.

Kryeministri Netanyahu e vlerësoi këtë mbështetje në deklaratën e tij, duke thënë: “Ne e çmojmë faktin që Shtetet e Bashkuara qëndrojnë përkrah Izraelit, si dhe mbështetjen e Britanisë, Francës dhe shumë vendeve të tjera”.

Në një postim në platformën X, misioni iranian në Kombet e Bashkuara në Nju Jork, tha se sulmi ajror ndaj Izraelit shënon përfundimin e aksionit ushtarak të Teheranit.

“Nëse regjimi izraelit bën një gabim tjetër, përgjigja e Iranit do të jetë më e ashpër,” tha misioni iranian, duke paralajmëruar Shtetet e Bashkuara që të mos ndërhyjnë.

Në një deklaratë të ripërtërirë të postuar më vonë, Rojat Revolucionare Islamike paralajmëruan kundër çdo përfshirjeje të Shteteve të Bashkuara kundër interesave të Iranit.

Zoti Jacob Nagel, një bashkëpunëtor i lartë i Fondacionit për Mbrojtjen e Demokracive me seli në Uashington, tha se sulmi iranian, i pari i këtij lloji në dekada armiqësie midis Iranit dhe Izraelit, ka të ngjarë të jetë një pikë kthese në konflikt.

“Me siguri do të shohim një konfrontim rajonal, sepse nuk është vetëm Irani kundër Izraelit, por Irani kundër botës së lirë”, tha ai.

Ajo që duhet tani mbi të gjitha janë kokat e ftohta. Netanyahu dhe aleatët e tij të koalicionit nuk janë të njohur për cilësi të tilla. Kjo e bën edhe më të rëndësishme që amerikanët të përdorin të gjitha fuqitë e tyre bindëse dhe të gjitha mjetet e disponueshme diplomatike në përpjekje për të moderuar reagimin e Izraelit dhe për të ndaluar sulmet e mëtejshme nga Irani. Instinkti i parë i Netanyahut, nëse Izraeli goditet keq, mund të jetë sulmi ndaj objekteve bërthamore të Iranit, gjë që ai ka kërcënuar ta bëjë në të kaluarën, dhe ndoshta edhe objektivat e udhëheqjes së regjimit në Teheran. Të bësh një gjë të tillë do të rrezikonte një kthesë tjetër në spiralen e përshkallëzimit, duke çuar në mënyrë të pashmangshme në luftë të gjithanshme.

Është jetike që kjo flakë të shuhet me shpejtësinë më të madhe, sepse, nëse jo, mund të përhapet shpejt në të gjithë rajonin, duke ndezur Bregun Perëndimor të pushtuar tashmë në zjarr dhe më gjerë. Një fatkeqësi e tillë do të zgjaste mjerimin e Gazës, do të shkatërronte bisedimet e pengjeve dhe do të shtrinte paqëndrueshmërinë në Liban dhe ndoshta edhe në Irak, Siri, Gjirin dhe Detin e Kuq.

Një konfrontim i hapur SHBA-Iran do të ndante demokracitë perëndimore, do të ftohte ekonominë globale, do të destabilizonte shtetet arabe pro-perëndimore, do të nxiste ambiciet gjeopolitike të Kinës dhe do të anashkalonte luftën kundër intensifikimit të agresionit rus në Ukrainë.

Në mes të trazirave të tanishme, nuk duhet harruar se ky sulm iranian u provokua, të paktën sipas udhëheqjes së Iranit, nga bombardimi i papranuar i Izraelit më 1 prill të një aneksi të ambasadës iraniane në Damask që vrau disa komandantë të lartë. Sipas pikëpamjes jo të paarsyeshme të Teheranit, ai sulm kaloi vijën e kuqe duke synuar objektet diplomatike. Për Udhëheqësin Suprem, Ayatollah Ali Khamenei, kjo ishte një sulm ndaj territorit sovran iranian. Nuk mund të kalonte pa përgjigje.

Një rrjet kompleks merimange e llogaritjeve, paqartësive dhe motiveve të fshehura qëndron pas përballjes së mbrëmshme. Irani ka kërkuar të përfitojë nga lufta e Gazës, duke zgjeruar ndikimin e tij rajonal përmes forcave proxy në Siri, Irak, Jemen dhe Liban – “boshti i rezistencës”. Ndërsa mohon njohuritë e mëparshme për sulmet e 7 tetorit, ajo ka mbajtur mbështetjen për Hamasin dhe ka duartrokitur bombardimet pasuese të Hezbollahut ndaj Izraelit verior. Por ajo e kishte shmangur, deri më tani, konfrontimin e drejtpërdrejtë me Izraelin.

Vendimi i saj për të sulmuar, duke injoruar përfundimisht lutjet e ministrave të jashtëm evropianë dhe arabë dhe një ndërhyrje të drejtpërdrejtë nga David Cameron, f. Sekretari i Jashtëm, pasqyron dominimin në Teheran të vijës së ashpër që mbajnë levat e pushtetit. Urrejtja e tyre ideologjike ndaj Izraelit dhe SHBA-së është e brendshme.

Për ta, konfrontimi me perëndimin është justifikimi përfundimtar, ndoshta i vetmi justifikim për sakrificat e tmerrshme dhe politikat katastrofike që teokracia islame, e themeluar pas revolucionit të vitit 1979, i ka nxitur popullit iranian.

Një dinamikë jo krejtësisht e ndryshme është e dukshme brenda Izraelit, ku koalicioni i ekstremit të djathtë të Netanyahut është përballë një muri. Sjellja e saj e luftës së Gazës ka grumbulluar përçmim ndërkombëtar mbi kokën e Izraelit, ndërkohë që nuk arriti të mposht Hamasin. Kundërshtarët thonë se Netanyahu po zgjat – dhe po zgjeron – luftën.

Në këtë lexim, sulmi në ambasadën e Damaskut ishte një përshkallëzim i qëllimshëm i krijuar për të forcuar pozicionin e tij politik, për të larguar Iranin dhe për të tërhequr në anën e tij amerikanët e verbër.