Archives for August 2024

Sukses në moshë

August 20, 2024 by s p

Astrit Lulushi/

Edhe pse shoqëria shpesh i kushton një theks të fuqishëm arritjes së suksesi në moshë të re, suksesi është i mundur në çdo fazë të jetës. Mosha sjell me vete njohuri të lidhura me përvojat e jetuara, të cilat mund të çojnë në ide dhe zgjidhje novatore. Por nuk është vetëm çështja të kemi më shumë përvojë – me kalimin e moshës, gjithashtu mund të bëhemi më elastikë dhe më të përkushtuar ndaj qëllimeve tona. Duke kapërcyer sfidat dhe pengesat më herët në jetë, shpesh jemi më të pajisur për të lundruar me sukses pengesat që vijnë më vonë. Të gjithë vazhdojmë të mësojmë, rritemi dhe evoluojmë gjatë gjithë jetës dhe mund të gjejmë që prioritetet dhe aspiratat tona të ndryshojnë ndërsa rritemi. Aftësitë dhe interesat e reja që zhvillojmë mund të na ndihmojnë të kemi sukses në ndjekjen e ambicieve të herëshme ose projekteve të pasionit të sapogjetur.

Studimet tregojnë se suksesi nuk ka të bëjë fare me moshën; por është një kombinim i personalitetit, këmbënguljes, inteligjencës dhe fatit. Pra, arritja e suksesit është një udhëtim personal pa përkufizim të vetëm. Njerëzit janë të aftë, në çdo kohë të jetës, të bëjnë atë që ëndërrojnë.

Braziliani Paulo Coelho, i lindur më 1947, në moshën 17-vjeçare u dërgua nga prindërit në një institucion mendor nga i cili u arratis tri herë përpara se të lirohej në moshën 20-vjeçare. Coelho më vonë tha se “Nuk ishte se donin të më lëndonin, por nuk dinin çfarë të bënin me mua….” Prindërit e regjistrun në shkollën juridike dhe ai i braktisi mësimet për t’u bërë poet e shkrimtar. Një vit më vonë, ai jetoi si hipi, duke udhëtuar nëpër Amerikën e Jugut, Afrikën e Veriut, Meksikën dhe Evropën. Romani i tij i vitit 1988 Alkimisti ishte një best-seller ndërkombëtar.

Mosha nuk është pengesë realizimin e ëndrrës; shpesh është një kufizim që njeriu vendos në mendje i cili bëhet pengesë.

Asnjë yll që kemi pare nuk humbet kurrë; ne mund të jemi gjithmonë ata që mund të kishim qenë. Rrallëherë një individ hyn në përpjekje shumë krijuese para moshës dyzet vjeçare. Sado të vështira që ishin ditët e hershme, nuk do të ndryshoja asnjë sekondë prej tyre – përveç shtyjes.

Nuk është kurrë vonë për të bërë diçka. Përbrenda vetes njeriu është i njëjti person që ka qenë gjithmonë.

“Ekziston një burim i rinisë: Është mendja juaj, talentet tuaja, krijimtaria që sillni në jetën tuaj dhe në jetën e njerëzve që doni. Kur të mësoni të përdorni këtë burim, me të vërtetë do ta keni mposhtur moshën”.

Sophia Loren, e lindur më 1934 është një nga yjet e fundit të mbijetuar nga Epoka e Artë e kinemasë së Hollivudit. Më 1945, në Napoli, gjyshja Luisa, hapi një pijetore në dhomën e ndenjes, duke shitur pije të bëra vetë. Romilda i binte pianos, Maria këndonte dhe dhe Loren priste në tavolina dhe lante enët. Pra, asnjëherë nuk është vonë apo shumë shpejt. Është kur supozohet të jetë. Suksesi mund të ndodhë në çdo kohë dhe në çdo moshë. Mos hiqni dorë nga ëndrrat. Ne të moshuarit nuk duhet të supozojmë se kemi qenë të tillë. Kjo sepse vetë krijimtaria nuk ka moshë.

Ndoshta do të kishe preferuar të filloje në moshën 20 ose 30 vjeç, por nuk mendoj se do të ishe gati për të ditur se çfarë duhet të bëje për të qenë i suksesshëm; çelësi është përvoja ndër vite, mosha.

Iluministi çam Sali Çeka dhe Arsimi Kombëtar

August 20, 2024 by s p

Arben Iliazi/

Sali Çeka lindi më 20 gusht 1892 në Filat të Çamërisë në një familje të njohur atdhetare. Në qytetin e lindjes mbaroi shkollën fillore me mësues Qamil Çamin. Që në bankat e shollës fillore u edukua nga mësuesit e tij me ndjenja patriotike. Shkollën e mesme turke (idadije) e kreu në Janinë dhe studimet e larta për pedagogji në Bezanson (Francë). Mё 1913 vihet nё dispozicion tё Qeverisё Kombёtare tё Vlorёs. Mё 27 shtator 1913 emёrohet mёsues nё Normalen e Elbasanit. Më 1922 drejtor i Normales sё Elbasanit. Mё 1923 inspektor i pёrgjithshёm nё Ministrinë e arsimit nё Tiranё. U zgjodh përfaqësues i krahinës së Sulovës në Kongresin e Lushnjës. Drejtoi “Revistën pedagogjike” (shtator 1922 – korrik 1923), ku i hapi rrugë mendimit kritik mbi bazat shkencore e pedagogjike për problemet e arsimit dhe shtroi parimet bazë të ndërtimit të shkollës kombëtare e laike në Shqipëri. Mori pjesë në përpjekjet e demokratëve shqiptarë për emancipimin politik të shoqërisë shqiptare, si dhe ishte anëtar i shoqërisë demokratike “Bashkimi” (1922-1924) dhe i grupit elektoral “As i pashës, as i beut”, gjatë zgjedhjeve për Asamblenë Kushtetuese të vitit 1923. Botoi dhe drejtoi gazetën përparimtare “Ku vemi?” (12 janar 1924 – 19 tetor 1924). Pas dështimit të Revolucionit Demokratik të Qershorit 1924, në shkurt 1925, u vra pabesisht nga xhandarmëria, sipas dëshmive jo zyrtare.

***

Në memorien kombëtare, ku kujtesa dhe harresa bëhen bashkë dhe të tjera gjëra fiksojmë, tragjikisht, ndër shumë të tjerë, është harruar edhe kjo figurë me përmasa kombëtare, njëri nga intelektualët më të mëdhenj shqiptarë të të gjitha kohërave.

Sali Çeka ishte një misionar i ndërgjegjes kombëtare të popullit shqiptar për dije e arsim, atdhetar vizionar e demokrat revolucionar, shkrimtar, publicist, studiues e mendimtar i kohës së tij në Shqipëri në vitet 1912-1924.

Sali Çeka i dha arsimit kombëtar kontributin e tij të vyer. Hartoi tekste, programe e projektligje për arsimin se si duhet të funksionojë. Botoi në Elbasan tekstin “Këndimi i shpejt i shpjegueshëm”, për shkollat fillore etj. (Arkivi Qëndror Shqiptar, Fondi i Minstrisë së Arsimit, viti 1923, dosja 29). Gjithashtu, në këto vite plot ngjarje e veprimtari të dendur atdhetare, ai ishte një nga iniciatorët e kongreseve arsimore që u zhvilluan në 22 korrik 1922 dhe 12 gusht 1924. Sali Çeka informonte Ministrin e Arsimit për kërkesat e masat që duhen marrë për arsimin. (Arkivi Qëndror Shqiptar. Fondi i Ministrisë së Arsimit, dosja D, nr 6.) Si inspektor i përgjithshëm i arsimit në vitet 1923-1924 i kërkoi Këshillit të Ministrave të hapen 110 shkolla të reja në gjithë vendin (Arkivi Qëndror Shqiptar. Fondi 295, dosja 25). Ndërkohë, në Elbasan, Sali Çeka nuk e kufizoi veprimtarinë e vet brenda shkollës Normale, që konsiderohej ikonë e arsimit shqiptar, universiteti i parë shqiptar. Me një vokacion të qartë perëndimor e demokrat Çeka iu përkushtua edhe gazetarisë dhe letërsisë.

Gazeta “Ku vemi”, që Sali Çeka themeloi në vitin 1924, trajtoi problemet e bashkimit të kombit dhe ruajtjen e pavarësisë së Atdheut, por edhe situatën shqetësuese që diktonte gjendja politiko-shoqërore e ekonomike e vendit.

Në “Revistën Pedagogjike” që ai drejtoi, (shtator 1922 – korrik 1923) punoi me dashuri e këmbëngulje për mëkëmbjen e përparimin e arsimit kombëtar, lëvrimin e gjuhës shqipe, kulturën shqiptare.

***

Ndaj në këtë përvjetor të vdekjes së Sali Çekës, figurë e shquar e arsimit kombëtar, iluminist i rrallë, misionar i shpërndarjes së dritës, është rasti të hedhim pak dritë mbi arsimin kombëtar, që ka qenë dhe duhet të mbetet çështja më e rëndësishme ekzistenciale e shqiptarëve.

Arsimin shkrimtari i madh francez Viktor Hygo e ka quajtur “Dritë të popujve”. Njerëzit e dijes si Sali Çeka, e para tij Rilindasit me Hasan Tahsinin në krye, i kushtuan arsimit kombëtar të gjitha energjitë dhe jetën e tyre, duke e vlerësuar atë si një çështje madhore, që modelon dhe konstrukton vetëdijen kombëtare dhe të ardhmen e shqiptarëve, në të gjithë kuptimet e mundshme historike.

Në qoftë se sot, në mënyrë krahasimtare, bëjmë një paralelizëm me standartin dhe cilësinë që ofronte Normalja e Elbasanit, kur drejtohej nga Luigj Gurakuqi, Sali Çeka e të tjerë personalitete, rezultati është si dita me natën. Nëse Normalja kishte karakter mbarëkombëtar, duke u bërë një unazë e forte e boshtit kurrizor etnik të shqiptarëve, fortesë e rezistencës dhe ngritjes së vetëdijes kulturore, kombëtare e politike të shoqërisë shqiptare, sot arsimi kombëtar është në anarki e konfuzion të plotë. Në këto 33 vjet të tranzicionit demokratik nuk ka ekzistuar dhe nuk ekziston një program unik arsimor, që çdo shqiptar, kudo që të jetë në botë, të mund të diplomohet, në bazë të kritereve arsimore në shtetin amë e me të drejta të njëjta. Kjo do të thotë, që programi arsimor i shqiptarëve në Kosovë, në Maqedoni e ne Mal të Zi, etj., po edhe në diasporë, (ku janë hapur dhe vazhdojnë të hapen shkolla shqipe) të jetë i njëjtë me programin arsimor të shqiptarëve të Shqipërisë. Ky program unik arsimor do të çonte natyrshëm drejt unicitetit të kombit, si një arritje historike me peshë. Pa këtë unifikim të arsimit kombëtar nuk mund të kemi institucione të fuqishme, që mund të përfaqësojnë ndërgjegjen dhe procesin identifikues dhe të dallueshëm të shqiptarëve në botë. Pra e vetmja strukturë, që mund të mbante gjallë kujtesën dhe vetëdijen kombëtare, ose për të krijuar idenë e një identiteti apo të një personaliteti identitar të shqiptarëve, është vetëm struktura e arsimit kombëtar. Por nuk është vetëm mungesa e unifikimit plaga më e madhe e arsimit tonë. Arsimi kombëtar sot është komercializuar dhe dobësuar në mënyrë të frikshme. Me Ligjin e Arsimit të Lartë, që ka minuar djallëzisht dhe padrejtësisht strukturën publike, në favor të strukturës private, është shkelur rëndë e drejta kushtetuese të shqiptarëve për arsimin e lartë falas. Po ashtu ka humbur cilësia e mësimdhënies dhe mënyra e ndershme inteligjente e fitimit të diturive, duke e shkëputur arsimin totalisht nga tregu i punës. Strukturat e arsimit janë mbushur me “personalitete” të rremë e fals, madje dhe antikombëtarë, me tituj e grada të padenja, të cilët kanë hartuar kurrikula që çorientojnë nxënësit dhe studentët, kompremetojnë të ardhmen e arsimit dhe përdhosin historinë kombëtare.

Iluministi çam Sali Çeka, i cili i kushtoi gjith jetën lartësimit kombëtar përmes Dijes, nuk do ta mendonte kurrë se do të vinte një ditë, pas 100 vjetësh, që emri “Çamëri” nuk do të përmendej në tekstet shkollorë, pasi këtë e ka kërkuar Greqia!

Arsimi kombëtar duhet të jetë sot për shqiptarët shqetësimi më i madh qytetar, në situatën e sotme. Pa arsim kombëtar nuk ka ndërgjegje kombëtare. Arsimi e përbën, ose edhe e shpërben kombin.

PËRTEJ VALIJEVIT DHE DUDAJEVIT

August 20, 2024 by s p

Dr. Erion Dasho/

Çdo shqiptar i është gëzuar të shtunën dhe të dielën dy medaljeve olimpike. Nuk ka rëndësi nëse janë ose jo të parat në histori. Rëndësi ka ngritja dy herë e flamurit shqiptar, ata pak shqiptarë në stadiume me flamurë dhe thirrje mbështetëse për dy mundësit e ekipit tonë olimpik dhe, pse jo, gëzimi për shqiponjën e Dudajevit.

Shqiptarët që janë gëzuar çiltërsisht kur Brazili, Gjermania dhe Italia fitonin kupat e botës, nuk mund të mos gëzohen për fitoret e atyre që, në fund të fundit, përfaqësuan emrin, flamurin dhe prestigjin e Shqipërisë.

***

Problemi im dhe i shumë shqiptarëve të tjerë, nuk janë Islami dhe Çermeni. Ata gëzojnë sot frytet e talentit të tyre dhe punës së palodhur. Ata meritojnë çdo vlerësim dhe çdo shpërblim. Ata meritojnë mbi të gjitha mirënjohjen tonë që zgjodhën Shqipërinë si vend adoptiv.

Problemi ynë është, si gjithmonë, Borati. Duke qënë se beratasit e brezit tim janë mësuar që të vegjël me sportin e mundjes, në sajë të kampionëve të shumtë beratas të këtij sporti burrëror, krijova bindjen se si Dudajevi dhe Valijevi do të ishin fitues.

Duke njohur tashmë mirë edhe kryeministrin e vendit tim, Boratin, kisha bindjen tjetër se ai do të bënte çdo gjë për të përfituar nga këto fitore. Për fat të mirë, Çermeni dhe Islami nuk më zhgënjyen, sikundër, për fat të keq, nuk më zhgënjeu as Borati.

Në statusin e parë pas fitores së Çermenit, Borati deklaroi se fitorja ishte rezultat i olimpizmit të rilindur!!! Ishte edhe rezultat i kushteve “optimale” që ka krijuar qeveria e tij që atletët të stërviten!!!

Duke ndjerë gafën, në një status pasardhës, një status i gjatë dhe tejet konfuz, Borati u mundua t’u përgjigjej kritikëve. Si gjithmonë, justifikimet në këto raste nuk pijnë ujë, madje e përkeqësojnë më tej situatën. Midis argumenteve më “të fortë” të statusit të dytë ishin shpërblimet financiare që jep qeveria dhe përfshirja e sportistëve fitues në forcat e armatosura.

***

Borat!

Sporti dhe olimpizmi shqiptar nuk kanë rilindur! Përkundrazi! Edhe peshëngritja, i vetmi sport që ishte zhvilluar mbi baza të qëndrueshme, u shkatërrua gjatë qeverisjes tënde talebaneske. Dhe nuk arriti të çonte asnjë sportist në olimpiadë.

Notarët sot nuk e kanë një palestër ku të stërviten, por stërviten në sajë të pagesave të kripura të prindërve. Edhe bursat olimpike, sikundër ftesat për olimpiadë shpërndahen mbi baza nepotizmi.

Luiza Gega stërvitej rreth liqenit mes turmave të qenve të rrugës. Ajo nuk e pati asnjëherë një pistë vrapimi, një staf me fizioterapeut, masazhator, psikolog, mjek, nutricionist, etj., që do ta kishin bërë një kampione me talentin e saj edhe medaliste olimpike.

Shembuj të tillë janë të pafund, Borat! Ti dhe rilindësit e tu nuk keni krijuar asgjë për t’u mburrur në fushën e sportit dhe olimpizmit! Përkundrazi, keni shkatërruar!

***

Sikundër e përmenda edhe në titullin e këtij statusi, shqetësimi im shkon përtej olimpizmit dhe sportit.

Sepse, ashtu si mburresh sot me Islamin dhe Çermenin, ti mburreshe dje me Najadën, ndërkohë që shqiptarët vdisnin nga COVID-i. Mburreshe me Luljetën, ndërkohë që shqiptarët vdisnin në rrënojat e tërmetit.

Sepse në vitet e sundimit tënd, Borat, nuk u ndërtua vetëm sport pa kampionë, por edhe shëndetësi pa medikamente, pa pajisje dhe pa mjekë. Një shëndetësi që nuk të shëron, por që të vdes. U ndërtua një sistem arsimor që nuk mëson, por prodhon injorantë. U ndërtua një turizëm që një vit lulëzon e një vit vuan.

Prandaj, Borat, mos u mburr me miellin hua në mundje sot, por prano se i ke vënë kazmën jo vetëm sportit, por mbi të gjitha ekonomisë, arsimit, shëndetësisë, mbrojtjes, mbrojtjes sociale, etj.

I ke vënë kazmën Shqipërisë, Borat!

Dy medaljet olimpike nuk të shpëtojnë dot, Borat! Ti je i nëmur, Borat, bashkë me rilindjen tënde! Ju jeni e shkuara e këtij vendi dhe shqiptarët mezi presin që, për pak muaj, të të ndëshkojnë me votë!

Ti dhe rilindja jote nuk keni më të ardhme, Borat! Lëre mënjanë demagogjinë dhe gjej një avokat të mirë, Borat! Për atë do të kesh nevojë shumë shpejt…

JU FLET KOSOVA E LIRË

August 20, 2024 by s p

Agim Aliçkaj/

– Ju flet liria e Kosovës.

– Liria nuk falet, ajo fitohet.

– Kosova e fitoi lirinë me luftë, falë rezistencës shekullore mbarëkombëtare, trimave të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës-UÇK dhe NATO-s të udhëhequr nga Amerika.

– Jehona e Kosovës së lirë kumbonte edhe sot në malet e Berishës, te Bunkeri i radios i cili qëndron i pathyeshëm.

– Përjetim i jashtëzakonshëm për mua dhe baxhën Hasan Mexhuani, me luftëtarët e lirisë dhe anëtarët e ekipit të radios Kosova e lirë, Dr. Nusret Pllana dhe Rizah Berisha.

E kemi amanet dhe borxh nga dëshmorët tanë ta mbrojmë këtë liri me të gjitha mjetet dhe në të gjitha mënyrat.

FREE KOSOVA IS SPEAKING

– The freedom of Kosova is speaking.

– Freedom is not a gift, it must be earned.

– Kosova won its freedom by war, thanks to the centuries-old nationwide resistance, the braves of the Kosova Liberation Army-KLA and NATO led by America.

– The echo of free Kosova still resounded today in the mountains of Berisha, at the Radio Bunker which remains indestructible.

– An extraordinary experience for me and my brother in law Hasan Mexhuani, with the freedom fighters and the members of the team radio free Kosova, Dr. Nusret Pllana and Rizah Berisha.

It’s our testament and debt to our martyrs to protect this freedom by all means in every way possible.

Durrësi midis Perëndimit e Lindjes

August 20, 2024 by s p

Dr. Dorian Koçi/

Çdo qytet ka historinë e vet. Në të , si një mozaik të çmuar pasqyrohen të gjitha ngjarjet e rëndësishme që shënojnë jo vetëm të shkuarën dhe të ardhmen të qytetit por në disa raste dhe të vetë vendit. Kështu p.sh themelimi i Durrësit të vjetër dhe shndrrimi i tij në një qytet port të rëndësishëm të gjithë Mesdheut ndikoi kaq shumë jo vetëm në cilësitë e të qenit të veçantë si qytet i krahasuar me qytetet e tjera të Perandorisë Romake, por edhe pse ishte një pikë takimi shumë e fortë e kontaktit dhe shpërhapjes së kulturës latine në të gjithë territorin rreth tij. Egzistenca dhe shpërhapja e kësaj kulture latine bëri të mundur që territoret shqiptare të kishin një afërsi shpirtërore me Evropën që rilindi përmes kulturës antike në shekullin e artë të Rilindjes Evropiane.

Kjo afërsi shpirtërore dhe mbijetesa e një afrimi politik me Evropën bëri të mundur që 5 shekuj më vonë, Shqipëria ti bashkangjitej klubit të shteteve ballkanike që kishin shpallur pavarësinë nga Perandoria Otomane. Mirëpo kjo vazhdimësi latine e qytetit kish qenë e dallueshme dhe rrezatuese deri në 13 gusht të vitit 1501, pasi pikërisht në këtë vit, ku Durrësi me statutet e famshme të tij kish krijuar nje fiziomoni të veçantë nga qytetete tjera të Adriatikut lindor fati historik e solli të bjerë nën zgjedhën osmane ku fillon e ndryshon kryekëput i gjithë zhvillimi i qytetit.

Siç dihet, osmanët, pasi pushtuan Durrësin, e mbyllën qytetin në një territor më të vogël, me muret e një kalaje në formë katërkëndëshi afërsisht, që e ndërtuan me materialet e monumenteve antike. Qyteti rrudhet e pakësohet.Popullsia e qytetit u pakësua deri në 1000 banorë. Një relacioni anonim të vitit 1570 që flet edhe për Durrësin thuhet se : “Tek Bishti i Pallës, ku mbaron gjiri i Drinit, në jug, gjendet qyteti i vjetër i Durrësit dymbëdhjetë milje larg… e ky qytet tashti është i vogël në krahasim me madhësinë e parë e të moçme të rrethit të vet. Anijet (galerat) nuk mund të ndalohen veçse duke qëndruar larg e do të ishte e nevojshme të nxirreshin njerëzit në tokë me barkë dhe as këto nuk mund të shkarkojnë aty poshtë tek këmbët e qytetit, por do t’u duhej të ecnin nëpër ujë më shumë se një të hedhur shigjete”. Në këtë relacion flitet se kështjella është e rrethuar nga një hendek, se ndihet mungesa e ujit e se jashtë qytetit, në një të shtënë pushke larg, ka një pus me ujë ku mbush i tërë qyteti e se rreth e qark ka moçale të kriposura”.

Qyteti i madh i dikurshëm u shkatërrua dhe e humbi madhështinë e vet.Porti u shkatërrua nga osmanët për të shmangur çdo rizgjim interesi nga fuqitë evropiane dhe në fillim të shekullit XIX do të ketë një numër modest banorësh, rreth 8000.

Këtu duhet përmenduar dhe një farë llogarie e bilanci forcash logjik për Sinjorinë e Detrave-Venedikun që në paqet e veta me osmanët këmbëngulte që Adriatiku të mbetej një liqen venedikas duke mos lejuar osmanët nxjerrjen e flotës në det, por ky balancim forcash logjik për Senjorinë rezultoi fatal për brigjet shqiptare sepse në to nuk u zhvillua as dhe një port i rëndësishëm dhe në përgjithësi popullsia shqiptare u privua nga kultura e detit…