• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Archives for November 2024

100 Vjetori i Lindjes së Peter R. Priftit –  Etaloni i Akademikut të Studimeve Shqipe në Amerikë – Tri Përkthime të tij kushtuar Ditës së Pavarësisë

November 28, 2024 by s p

Rafaela Prifti/

100 vjetori i lindjes së albanologut Peter R. Prifti (Nëntor 24, 1924 –  Gusht 17, 2024) është momenti më i mirë për t’i sjellë lexuesit disa nga perlat e letërsisë shqipe, të cilat ai i ka përkthyer në anglisht për t’i dhënë jehonë ndërkombëtare poemave si O Moj Shypni e Mjera Shqypni, Anës Lumenjve, Kthimi i Skënderbeut në Krujë. 

Peter erdhi në Amerikë në vitin 1940 ku e prisnin babai Ralph dhe vëllai i tij i madh Paul. U diplomua nga Universiteti i shtetit të Pensilvanisë në 1949 dhe mori Master Degree në Degën e Filozofisë nga Universiteti i Pensilvanisë në 1955. Për disa vite ishte drejtori i Albanian Radio Program në Filadelfi

Federata Pan Shqiptare e Amerikës Vatra e angazhoi në 1958 si bashkë-editor të gazetës Dielli dhe një vit më vonë sekretar të saj nën Presidencën e Nderit të Fan Nolit. Gjatë gjithë jetës së tij, Peter e ka quajtur punën në Vatër “një përvojë shumë të çmuar”. 

Nga 1961-1976 Peter punoi në MIT (Massachusetts Institute of Technology), qendër akademike e njohur për studimet ndërkombëtare. Dy vjet më pas ai botoi librin Socialist Albania Since 1944 (Shqipëria Socialiste nga viti 1944) një vepër e shumëlavdëruar nga shtypi botëror dhe rrethet akademike. Në vitin 1976, Katedra e Gjuhësisë e Universitetit të Kalifornisë në San Diego, e cila nisi projektin për studimin e gjuhës shqipe e ftoi Peterin si bashkëpunëtor shkencor. 

Nga viti 1968, në përgjigje të lëvizjes Kosova Republikë, Peter Prifti u angazhua për mbrojtjen e të drejtave të shqiptarëve me të gjitha format e aktivizmit qytetar e intelektual. Esetë, analizat historike si edhe një pjesë e korrespondencës së periudhës 30 vjeçare u botuan në librin Confrontation in Kosova 1999. Shumë vepra të tij Remote Albania – The Politics of Isolation, Land of Albanians – A Crossroad of Pride and Pain kanë shkrime e studime akademike të fushës politike, historike, fetare, kulturore, të kërkuara nga revistat shkencore dhe enciklopedi prestigjioze, nga gazetat amerikane dhe shtypi botëror. 

Peter Prifti është etaloni i akademikut të studimeve shqipe në Amerikë dhe në botë për aftësinë ekzaminuese dhe rigorozitetin shkencor dhe patosin atdhetar.  

Disa Krijime Klasike të Përkthyera nga Peter R. Prifti

The Return of Geoge Castrioti to Croya – An essay by Fan S. Noli

Translated by Peter R. Prifti

Hundreds of years ago, when Albania gave birth only to brave warriors and lions, in the Castle of the Casritis in the renowned city of Croya, there sat by the fireplace in a Venetian armchair, a noble woman – whte-haired, dressed in black, her face drawn, dry, and lined with sorrow. The image of a sublime saint that suffers and struggles, but does not speak of it.

It was Princess Voisavë, the widow of John Castrioti, and mother of Scanderbeg. Outside the fierce north wind of Albania’s mountain raded, whisted madly though chiks and crags, and whipped up the swollen white-crested waves of the Adriatic Sea that crashed with montrous fury. The dry roks resounded and thundered as they were whiplashed by the wind. The city of Croya seemed barren. Over the castle there waved the Turkish flag.

Silence reigned inside the castle , the silence of the grave. Nothing stirs there. Those who reside there do no speak and they walk slowly on their toes, as if there were a wake in the house. The while –haired lady dressed in black draws nearer and nearer to the fire to warm herself, but in vain. Her heart was frozen. Because her house is without a man, without a master. All four of her sons were taken hostage by the Sultan thirty years earlier. Three of them were poisened to death, and nobody knows whether the fourth is alive or dead, yet, even if he lives, will he ever return? Does he still remember his mother, his father, Croya, Albania?

For he was but a child when they tore him away from her arms. And so Princess Voisavë weeps and prays to god, hands clasped and broken–hearted. “Three of them you took to punish me for my sins; grant me the fourth one! Do not take him form me, o lord’ do not shut down our house!”

On the wall, above the hearth, there hung an ancient sword that a man today cannot lift even with both hands.

It was the sword of the Castriotis, worn by the warriorsof that distinguished family for generations. The Turks invaded and plundered the castle, but left the sword alone, as none was able to use it. The wretched Voisavë looks up often at that sword, and her eyes fill up with tears. A mother weeps for her son, and a sword cries out for a man! What happended to that boy? Where is that brave warrior? How long will the hated flag of the foreing tyrantt wave over the Croya castle? How long must a mother wait for her son. Croya for its lord! Albania for its father, the world for the warrior that has no peer?

But suddenly the door opens and in comes a graceful warrior, noble and majestic, hawk-nosed, falcon-eyes, with a long, curly beard, dressed in armor and armed to the teeth, the living statue of Mars. Vaisavë turns and looks at him, tries to get up but remins frozen in place because of this unexpected sight. She rubs her yees, to make sure she is not dremaming. The warrior who just came in is exactly like her husband, John Castrioti, only younger, more handsome, and taller.

“You are not e specter of phantom that comes to decive a poor old woman, a forsaken wretch, then you munst be my son, you are my George. Speak! Speak! Do not torture me!”

But the warrior cannot speak. He who did not bat an eye when arrows and shells fell upon him like hail, and all around him there lay hundreds of dead and wounded, weeps now like a child, falls down on his knees, kisses the hand of the honored princess, but the tears choke him and he is unable to say “I am!” but the mother understood. She recognized him by the look in his eye, by his face, by his conduct. Later she and Albania and the world got to know him better by his deeds. He was most certainly George Castrioti, Prince of Croya, Count of Mat and Lord of Dibër, whom the sulltan called Scandebeg, and the Pope called King of Albania and Macedonia.

After receiving the blessing of his mother and becoming twice as strong as before, he seized the sword that hung on the wall as if it were feather-light, girthed himself with it, then took off for the castle mounted on a horse.

Croya, which heretofore seemed barren, begins to stir and come to life. Men, women and children, are gathered in the town square. A few of them, merry like guests at a wedding, are singing; others weep. But all have their eyes fixed on the summit of the castle, and presently they shout and applaud. For the foreign flag has been taken down, and in its place there now waves the flag of Albania. It is for that flag that the people are rejoicing, and the bells are ringing, and the guns are booming. History inscribes in golden letters the deeds that were done under that flag, under that great captain.

Albania’s mountains, hills and stones resound with them. And old men relate them in stories and legends, as they sit around the hearth in winter time

Thus was raised in 1443, in the month of November, in the ancient capital of Albania, the red flag with the double-headed black eagle.

Speech of Ismail Qemal on November 28th, 1912 

Translated by Peter R. Prifti

Albanian brothers!

Oh, how happy I feel today, seeing so many Albanian men gathered here in Vlore and awaiting with curiosity and impatience the results of this meeting of historic importance for the fate of our beloved fatherland

With great joy and tears in my eyes from longing. I come here before you to cheer you with the great news that this say, this very minute, the Congress has proclaimed the independence of Albania, notifying the entire world of this action and entrusting me with the leadership of the provisional goverment of freeAlbania.

I feel as I am dreaming, seeing this great change in our country which suffered and was bled white during five hundred years of Turkish domination, and which in recent times was on the verge of giving up its ghost forever, of collapsing and being wiped off the face of the earth; such was the condition of the Albania that in times past shone with the unmatched bravery of its sons, and which, at a time when turkish occupation posed a threat to Europe, under the intrepid leadership of its immortal Skenderbeu, became the impregnable iron gate to the furious attacks of the fiercest Sultans Turkey ever had.

But thanks to God, with the labor, valor and unmatched daring of Albania ranks, the deprivation and sufferings of our Fatherland have come to an end, because from this day forward we are FREE, INDEPENDENT and SOVEREIGN, therefore rejoice and be happy!

To reach this bright and great day, we were helped by the blood of our martyrs and the worthy labors of our patriots and of all the comrads who took part in these meeting and all of you, whose hearts are now pounding with great emotion; yet: the meeting, in deference to my advanced age, entrusted me with the raising of our sacred national emblem, our honored and cherished flag.

(The moment the Flag is raised, the crowd breaks out in loud applause and cheers, shouting “Long live the Flag! Long live the free Albania!)

Here, then is OUR FLAG! Red and with a black doulbe-headed eagle in the middle. And now, all together, as a single and inseparable body, let us work to defend, to advance and to civilize, as is fitting our FREE Fatherland.

In conclusion, it remains for me only to address a prayer to the Great lord, that, together with the blessings which I beseech Him to bestow upon us, we may be worthy of this day, and that from this day on I might be the first martyr of the Fatherland, just as I had the honor and was destined to be the first one to kiss our flag and to cause it to wave in liberty in our Free Fatherland.

Long live the Flag! Long live Albania!

Source: Ismail Qemali: Jeta dhe Vepra by Skender Luarasi. Tiranë 1962 pp 74-76, June 1981 

A Sanderbeg’s Speech to the Warriors and People of Croya by Marin Barleti

Translated by Peter R. Prifti

Brave captains and warriors: The sight before my eyes is neither new nor unexpected. I have known it in my heart. And that knowledge filled me with hope very time I recalled with longing the age-old hospitality of our people, and your extraordinary sevices to my father, John. Nor do I boast when I say that truly not once in my life did I doubt that this goal, this love of the fatherland that I cherished in my heart, was also shared by you.

You, too, cherished those desires, those sentiments for liberty that were ever with me.

Often you pleaded with me, when I was a captive of the Tyrant (Sulltan), to embark on this venture. I recall now with pleasure and with pride your affectionate pleas and your readiness to join me. Yet, each time I sent you back home grief-stricken, without any real hope, and without a clear sign as to my intentions. You thought perhaps that I had forsaken the fatherland, liberty, and honor. But htere is no doubt, citizens, that I kept silent and feigned a sickly humility, as much for my sake as for yours. Because the situation was such that it called for action rather than words. While you, on the other hand, needed to be restrained rather than incited.

I confess that I concealed my plans, and said not a word to you about my desires throughout that period. But not because I doubted your loyalty, or because I did not know your soul. For, after all it was you who took the intiative to inform me of your intentions at such a perilous time. No, the reason was that I feared the frailty of mortal men, and the impulsiveness of man which causes them to be hasty in everything they do. And where liberty is concerned it makes them reckless and uncontrollable, heedless and defiant of all rules. And so it happens that if there is but the slightest chance to gain liberty, or even to attempt to gain it, then a thousand swords will not suffice to turn them away from their goal. Nor a thousand perils, nor the undoubted danger to property and life, no, not even certain death.

But a job that is badly begun bears no fruit. It leads to nothing but the most miserable death, or a slavery worse than before. And every hope for the future flies away, and the chance that slips through the fingers once, never returns. This work is begun once and for all, and if it does not succeed, the chance to start over again disappears forever. That is why – and I speak frankly – I was not sure that I myself was going to be a part of this plan. I feared that my toungue, or the walls of my house, might betray me. I have Hamza, my nephew, as my witness. He, who later became the chief backer of the plan and my comrade-in-struggle, plus a few others, with whose loyal and eager help we are carrying out this plan. For though we were all living together and sharing our meals, and furthermore were united in heart and spirit, yet not one of them had any notion that I still remembered the fathereland. No, not until the was with Hungary. Only then, when it was possible to speak without fear of punishmet, did anyone hear me speak as a free man and as a Christian.

Yu could have found another freedom-loving warrior to fulfill your goals and aspirations. Because this land has not lacked for brilliant warriors. Nevertheless, it please you – perhaps because God so willed – that I should be the instrument of your liberty, even at this late date, rather than other men. Or even that you yourself should win your own libery. As strong men raised in freedom, you endured for a long time the barbarian’s yoke, and never lost hope of seeing me again. But why do you insist that I should claim the unlawful title of liberator? I did not bring you liberty, I found it here. The moment I set foot on this soil, the moment you heard my name, you rushed to meet me, and competed with one another to welcome me. Just as you would have done if your parents, brotheres and sons had risen from the grave, or if God had descended here from the sky. You have outdone me, you have tied my hands, you have so overwhelmed me with your lavish services and joyful cordiality, that you have made me at once a free man and your captive, too.

It was not I who delivere this city to you. Rather, it was you who delivered it to me. It was not I who brought you arms, for I found you armed. I have seen the face of liberty everywhere among you; in your hearts, in you faces, in your swords and spears. And, peerless guardians that your are, you handed over to me, with steadfast care and loyalty, the roal scepter which my father had bequeathed me, and which you safeguarded for me to this day. With your tireless toil and struggle, and without any bloodshed, you have made me once again the Lord of the Kingdom of my forefathers.

Forward now, that we may, with the help of God, take possession of the rest of the country. The greatest part of the job is already done. The city and province of Croya already won. Dibër and people in other regions have joined us. The face of the enemy has disappeared from the plains. Only the cities remain to be captured. And their situation is precarious, for they are all surrounded by us.

The besieged were taken by surprise, and the only thing left to them are the bare walls. When I consider the matter in this light, I feel hopeful. But when I take into account the difficulties these terrain’s present, and the troops stationed in them by the Tyrant, then it appears that we will have to be very shrewd, or very persisten. But we shall judge of these matters better when we are there on the spot, face to face with the enemy, and holding the sword in our scorching right hand, rather than speculate now from afar.

Let us set out, then, without hesitation. And everywhere let us act with the courage of victors. Fate will aid us in our efforts, the same fate that until now has never deserted us, but has favored us in every venture. Even so we must begin with Petrela, not because that castle is more vulnerable than others in terms of its position or its natural defenses, but because it is closest to Croya. I believe that we shall find ample evidence there of fear among the Turks, since they witnessed both your bravery here in Croya and the misfortune that befell them. They may well be close to panic, as a result. But if not, then we will launch a stubborn campaign.

One thing only we must bear well in mind and never forget: if we are unable to attain our goal, then none of us shoud return home alive. The victory we seek will begin with the battle for Petrela. And to win that battle we must use every possible device: toil, patience, the sword, gold and silver. If God wills that we must take the town by force, then we must be merciless toward stubborn defenders. We must attain victory even if we have to resort to the most uncommon means, so that we may break the will to resist of other enemy forces. But if the garrison should surrender the town, and we take possession of it without bloodshed, then we must all act with great discretion, both publicly and privately, in order to induce others to surrender as well.”

Hearing this speech, Scanderbeg’s warriors understood well his sagacity, and praised him for it.

Filed Under: Kulture

RRUGËTIMI HISTORIK I ISMAIL QEMALIT DHE PAVARËSISË NË 4122 Km

November 28, 2024 by s p

(Në përkujtim të burrave të Pavarësisë, që shkruan histori 112 vite më parë, në përkujtim të babait të kombit Ismail Qemal bej Vlora, që në rrugëtimin historik nga Stambolli evropian në Vlorë bëri 4122 kilometra, që historia e kombit tonë ta rregjistronte si heroin e shqiptarëve që shpalli pavarësinë shqiptare; në nderim e respekt të 40 firmëtarëve të pavarësisë si dhe gjithë delegatëve të Kuvendit të Vlorës, por dhe qeverisë së parë të përkohshme të Vlorës, që përfaqësonte gjithë trojet shqiptare).

Prof. Asoc. Dr. Zaho GOLEMI

RRUGËTIMI HISTORIK I ISMAIL QEMALIT NGA STAMBOLLI NË VLORË: 4122 Km.

Me rastin e ditës së përvjetorit të shpalljes së pavarësisë, mbarë shqiptarizma është me sy e veshë nga Vlora e flamurit, ku në imazhin e shqiptarëve brenda e jashtë kufijve administrativë të Shqipërisë, tek vepra e madhe e para 112 vitesh, tek shpallja e mëvetëqsisë. Ligjërata e plotë e Ismail Qemal bej Vlorës, të mbajtur më 28 Nëntor 1912 në ngjarjen më madhore të kombit shqiptar, atë të ngritjes së flamurit dhe shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë në Vlorë, ishte postulat i shekujve, për realizimin e ëndërrës së shumëpritur shekullore të shqiptarëve. Është pikërisht ligjerimi i një kombi të tërë që historia e ka gdhendur në histori madhore e së shkuarës kombëtare, dhe si detyrim i së ardhmes, fjalët e zemrës të mendjendriturit shqiptar Ismail Qemal bej Vlora, që bëri rrugëtimin historik nga Stambolli në Vlorën e tij të dashur, për të shpëtuar kombin në prag të shkërmoqjes së perandorisë osmane dhe urisë e lakmisë së fqinjëve për troje nga toka arbërore e drobitur prej vuajtjeve nga pushtimet e gjata. Ismail Qemal bej Vlora i cili jetoi në disa shtete si në Turqi, Greqi, Itali, Bullgari, Siri, për pak kohë në Francë, Angli, Zvicër e Gjermani, erdhi në Shqipëri, si kryeministër, si kryetar i parë në historinë e shtetit shqiptar, që drejtoi nga 28 Nëntori i vitit 1912 deri në 22 janar 1914 për 12 muaj e 56 ditë. Ishte Ismail Qemali që vendosi vulën historike të burrit të madh të flamurit, të Pavarësisë së shqiptarëve, të diplomatit e shtetformuesit që shkroi histori epokale për shqiptarët. Pavarësia shqiptare dhe epoka e rilindjes shqiptare dhe e rilindësve nuk mund të ndahen, për vetë kushtet që u poqën nga një brez i madh intelektualësh eruditë që punuan gjatë për mëvetësinë dhe krijimin e shtetit. Pavarësia udhëtoi nga Moti i Madh i Gjergj Kastriotit tek Moti i Madh i Ismail Qemalit 4 shekuj e 63 vjet. (1443-1912). Ismail Qemali me udhëtimin e tij të famshëm, plaku i bardhë të flamurit, në nëntor 1912 rrugëtoi 4122 kilometra nga Stambolli evropian në Vlorë. Ai me patriot të tjerë përshkruan rrugën Stamboll-Konstancë- Bukuresht; nga Bukureshti në Vjenë; nga Vjena në Budapest; nga Budapesti sërish në Vjenë; nga Vjena në Trieste; nga Trieste në Durrës për tu finalizuar në Vlorën e përjetësuar të flamurit. Pavarësia për shqiptarët ka qenë shpesh në rend të ditës, në penën e intelektualizmit shqiptar, në mendjen gjeniale të rilindjes shqiptare të frymëzuar edhe nga iluminizmi francez. Por nga ana tjetër Pavarësia ka qenë edhe në grykën e pushkës e në majën e jataganit në qindra beteja nëpër shekuj. Amaneti i gjakut të shqiptarëve udhëtoi përmes shekujsh për t’u naltuar më 1912-tën.

VULLNETI I POPULLIT SHQIPTAR FINALIZOHET 112 VITE MË PARË

Në mendjen dhe zemrat e shqiptarëve tingëllon edhe sot pas 112 vitesh fjalët e Ismail Qemalit, që mbajti në atë kuvend historik, në ngjarjen më të rëndësishme për shqiptarinë dhe shqiptarët, më 28 nëntor 1912, në atë kuvend që u hap në orën 16, pasdite, në shtëpinë e kushëriut të Ismail bej Qemalit, Xhemil bej Vlorës dhe ku morën pjesë 42 delegatë. Ligjërata e pavarësisë ishte: “Shqiptarët nuk e kanë harruem kurrë as gjuhën e as kombsin’e tyne, dhe prova mâ e mira janë përpjekjet dhe kryengritjet qi kanë bâmë herë mbas here e sidomos ndër këto katër vjet e fundit për të ruejtun të drejtat e zakonet e veta. Qeverija othomane nuk e kuptoi kurrë interesën e saj e nuk deshi kurrë t’u shpërblejë me të mirë Shqiptarët shërbimet e mëdhá që i kishin bâmë. Tashti vonë pati rrëfyem nji farë deshiri qi të merrej vesht me popullin t’onë. Por prap nuk vûni të gjithë vullnetin e mirë e nuk muer të gjitha masat e nevojshme për të kënaqun e paqsuem Shqiptarët. Qe ndër këto rrethana qi plasi lufta me katër Pushtetet balkanike, të cilat kërkojshin prej saj reforma e të drejta për vllaznit e tyne të nji kombi e të nji bese. Por këto, si panë se lufta po u vente mbarë, e harruen qëllimin e parë e u muerën vesht për coptimin e pjestimin e mbretnisë e pra edhe të Shqipnisë. Shqiptarët, të cilët kishin marrë pjesë në këtë luftë mâ fort si të zott e vêndit e për të shpëtuem veten e tyne se si ushtarë, kur e panë se ushtrija e Tyrqisë u mund e s’po mûjte me qëndruem mâ, nxituen me marrë masat qi u impononte gjêndja për të shpëtuem vêndin e vet. Kështu u bâ që un u nisa nga Stambolli e, mbasi u mora vesht edhe me Shqiptarët e Bukureshtit, vota në Vjenë, ku fillova kontaktet me ato Pushtete të mëdha që kanë interesa mâ të gjalla në Balkan. E mbasi nuk mbetej mâ asnji shpresë me e shpëtuem Shqipninë me armë, e vetmja udhë shpëtimi ishte të shkëputunit e saj prej Tyrqije. Ky mendim u pa me vend edhe nga an’e Pushteteve të mëdha e sidomos në Vjenë e në Romë. Vetëm Rusija mund të mbahet pakëz e ftohët nga shkaku i fqije t’anë slavë, por as ajo nuk e mohon kombsinë shqiptare..” dhe që finalizohet me shprehjen e vullnetit të popullit “që Shqipëria me sot të bâhet në vehte, e lirë e e mosvarme”.. (sipas Revistës “Flamuri”, të publikuar në korrik-Shëndre 1952, nr. 31-36,  faqe 3, në Romë; si dhe “Besa”, nânduer 1954, nr.15, Istanbul (Constantinople). Është fakt historik se, ligjërimi 5 minutësh i Ismail Qemalit në pasditen e 28 Nëntorit 1912, Vlorë, përmbante 450 fjalë. Ndërprerja më e gjatë e fjalimit të Ismail Qemalit është në momentin që ai nxjerr flamurin dhe e valëvit atë në ajër dhe thotë “Rroftë Shqipëria e Lirë!” dhe ndërkohë Pavarësia e Ismail Qemalit përfshinte të gjitha trevat shqiptare, Kosova, shqiptarët e Maqedonisë, Çamëria dhe pjesa e shqiptarëve, që u shkëput më vonë nga Mali i Zi.

SHQIPTARËT &  TROJET SHQIPTARE: “TË LIRË TË PAVARUR DHE MËVEHTE..!”

Ja ligjërata e tij me flamur në dorë menjëherë pasi ishte nënshkruar pavarësia: “Vëllezër shqipëtarë!  Oh! Sa të lumtur që e ndiej vehten sot, që shoh, këtu në Vlorë, kaqë burra Shqipëtarë të mbledhur tok, tuke pritur me kureshti e padurim përfundimin e kësaj mbledhjeje historike, për fatin e Atdheut tonë të dashur. Plot me gaz e me lot ndër sy, nga mallëngjimi, pra, po dal këtu para jush që t’ju gëzoj me sihariqin e madh, se sot, edhe këtë minutë, Kongresi çpalli mëvehtësinë e Shqipërisë, duke lajmëruar gjithë botën mbarë për këtë punë e duke më ngarkuar mua kryesin’ e qeveris së përkohshme të Shqipërisë së lirë. Porsi ëndër më duket ky ndryshim i madh i vendit t’onë, që hoqi e voi të zezat e të lirit pesëqind vjet me radhë ndënë sundimin turk, por që tani në kohët e fundit, ishte gati të jepte shpirtin përgjithënjë, të shuhej e të çfarrosej krejtësisht nga faqia e dheut, këjo Shqipëri, që, dikur, shkëlqente nga trimërija e pashoqe e bijve të saj; kjo Shqipëri, që kur i kërcënohej rreziku Europës nga pushtimet e Turqisë, ndënë kryetrimin e pavdekur të saj, Skënderbejnë, u bë porta e hekurtë kundra sulmeve më të tërbuara të sulltanëve më t’egër që ka pas Turqija. Mirëpo, desh Zoti, që me punën, me trimërinë dhe guximin e pashoq të Shqipëtarëvet, sot e tutje të marrin fund mjerimet dhe vuajtjet e Atdheut t’onë, sepse, këtu e kështu, jemi të lirë të pavarur dhe mëvehte, prandaj: qeshni e gëzoni!

Për t’ia arrijtur kësaj dite të bardhë e të madhe, na ka ndihmuar gjaku i dëshmorëvet dhe puna e vlefshme e patriotëve t’anë dhe e të gjithë shokëve që muarrnë pjesë në këtë mbledhje dhe e të gjithë juve, që tani po ju gufon zemëra nga gazi i madh që ndieni; mirëpo mbledhja si më plak që jam, m’a ngarkoi mua Ngritjen e shënjtë të shënjës t’onë Kombëtare, të flamurit t’onë të ëndërruar e të dashur (nxjerr Flamurin, të cilin e ka të vendosur në një shtizë hekuri, natyrisht të vogël, dhe të pshehur nën pallto dhe passi e mba një sekondë në dorë e ngul në shtyllat e ballkonit. Shqiptarët, posa e shohin Flamurin thërrasin me gëzim e me zë të lartë: Rroftë Flamuri, Rroftë Shqipërija e Lirë). Ja, pra, ky është Flamuri Ynë i kuq e me shqiponjën dykrenare të zezë në mest. Dhe tani, të gjithë bashkë, si një trup i tërë dhe i pandarë, le të punojmë për t’a mburuar, për t’a përparuar e për t’a qytetëruar si i ka hije Atdhenë t’onë të Lirë. Tuke përfunduar, s’më mbetet gjë, veçse t’i drejtoj një lutje Zotit të Madh, që, bashkë me bekimet e Tij që i lipij të na japë për të qenë të denjë të kësaj dite, të pranojë që këtej e tutje të jem unë dëshmori më i parë i Atdheut, ashtu siç pata nderin dhe fatin që të jem i pari ta puth e ta bëj të valvitet i Lirë. Flamuri i ynë, n’atdhenë t’onë të lirë. Rroftë Flamuri! Rroftë Shqipërija!”. (Sipas origjinalit në AQSH, Fondi dokumentar 245/II, Dosja 1. faqe 43; si dhe libri “Ismail Qemali (Përmbledhje dokumentesh) 1888 – 1919”, Shtëpia botuese “8 Nëntori”, Tiranë, 1982, faqe 231-232). Kabineti i qeverisë së Vlorës është i dokumentuar në këtë mënyrë: Kryeministër dhe minmistër i jashtëm: Ismail Qemali; Zëvendëskryeministër Nikoll Kaçorri, më vonë Ministër i Jashtëm Myfit Libohova, Ministër i Luftës Mehmet Pashë Dërralla, Ministër i Drejtësisë Petro Poga, Ministër i Arsimit Luigj Gurakuqi, Ministër i Financave Abdi Toptani, Ministër i Bujqësisë Pandeli Cale, Ministër i Post Telegrafit Lef Nosi.

FJALËARTI ISMAIL QEMALI DHE FLAMURI I SHQIPËRISË SË LIRË

Pas shpalljes së mëvehtësisë, perpjekjet 14 mujore të qeverisë së parë të përkohshme nuk rreshtën në kushtet tejet të vështira, por në kujtesën e kombit nuk harrohen fjalët e Ismail Qemalit për Kosovën kreshnike dhe krejt Shqipërinë e përbashkuar në një shtet të vetëm dhe të unifikuar. Është pikërisht ligjërata e babait të kombit, Ismail Qemalit në Vlorë në tetorin e vitit 1913, që shprehej: “Zotërinj! Ju lutem të më ndjeni që ju bëra të më prisni por kam për t‘ju thënë një lajm të mirë që ma solli zoti koshull/konsull i Austrohungarisë, me të cilin fola gjer tani. Ky lajm do ta shpërblejë mundin që muarrtë të prisnin gjer tani. Zoti Kushull më lajmëroi se, Serbët u hoqën nga të gjitha viset që kishin zënë kohët e fundit edhe këto ditë do të hiqen nga ato nja dy vise ku gjenden akoma. Kam shpresë që për së shpejti do t‘u jap edhe një lajm të mirë që Grekët u hoqën nga viset të vendosura t‘i mbesin Shqipërisë. Kërkova të piqem me ju edhe t‘ju thom se ç‘bëri e ç‘nuk bëri qeverija gjer më ditën e sotme edhe përse u banë disa vepra të cilat ndofta nuk duheshin të ishin bërë. Tani mbushet njëmbëdhjet muaj që kur se po rrojmë nën hijen e flamurit të Shqipërisë së lirë. Sot e një mot mot, kur të huajt i shkelën të gjitha viset e Shqipërisë, po thua, pa kurrë farë kundërshtimi, neve të bijve të këtij vendi, nuk na kishte mbetur veçse një detyrë; të përpiqemi për të formuar një qeveri, e cila duke i mbajtur të liruara viset që nuk kishin rënë akoma nën pushtetin e të huajve, të përpiqemi e të ngrejmë zërin tonë për shpëtimin e viseve të tjera e për të drejtat e Kombit Shqiptar”. Fjalëarti, plaku i bardhë i flamurit e donte Shqipërinë përtej kufijve të “Shqipërisë londineze”, në kufijtë që kërkonte që në prillin e 1913-tës, në kryeqendrat e kancelarive europiane. 

DOKUMENTI I PAVARËSISË SHQIPTARE DHE FIRMËTARËT E PAVARËSISË

Dokumenti i pavarësisë është ekspozuar për herë të parë në nëntor 1937 me rastin e 25 vjetorit të shpalljes së Pavarësisë, fotografuar nga Marubi. Revista e përmuajshme “Përpjekja shqiptare”, nr.13, datë 13.1.1938, fq 52 (Kapitulli “jeta dhe librat”); rol në ruajtjen e dokumentit ka luajtur Lef Nosi, anëtar i kuvendit të Vlorës dhe ministër në qeverinë e Ismail Qemalit; dhe që ky dokument ka qenë ruajtur në një nga kasafortat e Bankës së Shqipërisë, edhe sipas Aleksandër Xhuvanit, por edhe sipas Kristo Frashërit dhe që është sot një mister i që shkon deri në vitin 1962, në 50-vjetorin e shpalljes së pavarësisë dhe më tej që që ka aludime që duket se nuk po hedhin dritë realisht mbi të vërtetën. Asambleja e Kuvendit të Vlorës prej 40 delegatëve në qytetin e Vlorës më 28 nëntor 1912, hartoi një procesverbal, ku u radhitën firmat e të dërguarve të përzgjedhur delegatë të kuvendit kombëtar të Vlorës. Dokumenti u diktua nga Ismail Qemal bej Vlora, u shkrua në shqip nga Luigj Gurakuqi dhe në osmanllisht nga Shefqet Dajiut. Teksti i procesverbalit ka këtë përmbajtje: “Në Vlonë më 15/28 të Vjeshtës së Tretë 1328/1912, pas fjalëvet që tha z. Kryetar Ismail Kemal beu, me të cilat tregoi rrezikun e math në të cilin ndodhet sot Shqipëria, të gjithë delegatët me një zâ venduan që Shqipëria më sot të bâhet në vehte, e lirë e e mosvarme”. Pasi u përmendën prej Ismail Qemal Beut Kryetarit të Kongresit, rreziqet e mjerimet në të cilat ndodhet Shqipnia, kongresistët me nji zâ pranuan Independencën edhe e proklamuan Shqipniën Shtet Independent e të lirë. Nënshkruesit e delkaratës së Pavarësisë janë: Ismail Kemal bej Vlora (1844 -1919); Dom Nikoll Kaçorri (1862-1917); Vehbi Dibra Agolli (1867-1937); Jorgji Karbunara – Babë Dudë Karbunara (1842-1917); Elmas Boce (1852-1925); Veli Harçi (1850-1914); Qazim Kokoshi (1882-1945); Jani Minga (1872-1947); Rexhep Mitrovica (1888-1960); Dhimitër Tutulani (1875-1937); Aristidh Ruçi (1875-1950); Abdi Toptani (1864-1942); Abas Dilaver Celkupa (1855-1926); Mit’hat Frashëri (1880-1949); Shefqet Dajiu (1882-1946); Zihni Abas Kanina Hamzaraj (1885-1957); Xhelal Koprëncka (1782-1919); Hajredin Cakrani (1860-1942); Qemal Karaosmani Elbasani (1875-1949); Iljaz Vrioni (1882-1932); Sali Gjuka (1876-1925); Dhimitër Beratti (1888-1970); Dhimitër Mborja Emanoil (1884-1945); Dhimitër Zografi (1878-1947); Murad Toptani (1867-1918); Pandeli Cale (1879-1923); Luigj Gurakuqi (1879-1925); Bedri Pejani (1885-1946); Spiridon Ilo (1876-1950); Thanas Floqi (1884-1945); Qemal Mullaj (1881-1966); Lef Nosi (1873-1946); Dr. Hafiz Myrteza Ali Struga; Nuri Sojliu (1870-1940); Mustafa Merlika Kruja (1887-1958); Ferit Vokopola (1887-1969); Ymer Deliallisi (1873-1944); Xhemal Deliallisi (1880-1941); Nebi Sefa (1861-1942); Zyhdi Ohri (1872-1938). Ndërsa më 1962 përvjetorin e 50-të të shpalljes së Pavarësisë, Nexhip Pelivan Alpan (nga Zhulati i Gjirokastrës), botoi në Turqi librin “Arnavutlugun Bagimsizligi ve Avlonyali Ismail Kemal” (Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë…), ku në faqen 24, Nexhip Alpan ka përkthyer shkrimin në osmanllisht që thotë se në dokumentin “Dokumenti i shpalljes së Pavarësisë” dhe përfundi katër rreshta në turqisht: “Ismail Qemal Beu, kryetar i Kongresit (Kuvendit) deklaroi rreziqet e mjerimet ku ndodhej Shqipëria dhe kongresistët pranuan me një zá independencën dhe proklamuan shqipërinë shtet independent e të lirë”.

Filed Under: Politike

In Memoriam Prof Sami Repishti – Personalitet i shquar i kombit shqiptar

November 28, 2024 by s p

Nga Harry Bajraktari/

Prof. Sami Repishti, një nga figurat më të shquara jo vetëm në historinë e komunitetit shqiptar por edhe të kombit shqiptar ka mbyllur sytë përgjithmonë në moshën 99-vjeçare. Ishte një personalitet i shquar, një intelektual, profesor kolegji, autor librash e shkrimesh, udhëheqës organizatash në komunitet, e njeri shumë i respektuar.

U rrit në një familje patriotike dhe veprimtaria e tij në shërbim të kombit ka zgjatur për më shumë se 70 vjet. Që kur ishte i ri u aktivizua kundër pushtuesve nazistë, por qendrimet e tij patriotike për Kosovën e futën në konflikt me komunistët të cilët e dënuan me 15 vjet burg. U lirua pas 10 vitesh dhe u arratis në Jugosllavi, ku përsëri e burgosën për veprimtarinë e tij politike kombëtare.

Në Shtetet e Bashkuara, u bë shpejt një nga udhëheqësit më të njohur, me dëshmitë e tij në Kongresin Amerikan, me korrespondencat me politikanë e gazetarë, me shkrimet dhe tekstet e protestës.

Luajti rol kyç në lobimin për Kosovën dhe shqiptarët në trojet e tyre etnike dhe ishte instrumental në themelimin e organizatave si NAAC, Liga etj.

Do të na mungojë shumë Prof. Sami Repishti. Por edhe do të vazhdojë të na frymëzojë me punën dhe veprën e tij të madhe. Për mua, për familjen time, për shumë nga veprimtarët e komunitetit ka qenë një privilegj dhe një nder i madh që kemi pasur rastin të punojnë me të për dekada me radhë.

Çfarë udhëtimi i jashtëzakonshëm ka qenë jeta e tij!

Por kujtimi më i vyer që do të më mbetet nga Prof Sami Repishti është udhëtimi që bëmë bashkë në prill 2000, në Kosovën e çliruar nga pushtuesi serb. Më kujtohen vizita emocionuese te Varrezat e Jasharëve si dhe mikpritje fenomenale që na bëri Presidenti Ibrahim Rugova në shtëpinë e tij. Ai e njihte mirë dhe e vlerësonte Prof. Repishtin.

Kur e nisi punën Prof. Sami Repishti Kosova nuk ishte në radarin e vëmendjes amerikane, por puna e tij dhe e patriotëve të tjerë dha rezultate, Kosova u bë e lirë dhe e pavarur.

Populli i Kosovës do ta kujtojë gjithmonë si një luftëtar të vendosur për pavarësinë e saj dhe do t’ia mbajë gjithmonë gjallë kujtimin.

Shqiptarët kudo në trojet e tyre do ta kujtojnë me respekt dhe mirënjohje sepse e kanë patur një avokat e veprimtar të vendosur për të drejtat e tyre.

Ishte i vendosur për fitoren e demokracisë në Shqipëri dhe me rënien e komunizmit iu dha mundësia të kthehej përsëri në atdhe.

Me rastin e 90-vjetorit, me një numër bashkëpunëtorësh e miq të tij organizuam një veprimtari të bukur për të vlerësuar punën dhe veprën e tij. Në vitin 2018, kur Federata PanShqiptare Vatra e nderoi me një çmim special, pata fatin të mbaj fjalimin prezantues. Ka marrë shumë çmime e nderime, por gëzimi më i madh që ka pasur ishte pavarësia e Kosovës dhe ardhja e demokracisë në Shqipëri.

I paharruar qoftë kujtimi i Prof Sami Repishtit!

Harry Bajraktari është themeluesi dhe ish-botues i gazetës “Illyria” (1991-1998). Ai është një veprimtar, biznesmen dhe filantropist shqiptaro-amerikan, i nderuar me shumë çmime mes tyre edhe Nderi i Kombit nga Presidenti i Shqipërisë, Medalja Presidenciale e Kosovës për Merita si dhe Dekorata e Thirrjes Presidenciale për Shërbim nga Shtëpia e Bardhë në SHBA.

Filed Under: Sociale

IN MEMORIAM, SAMI I. REPISHTI, PhD.1925-2024

November 28, 2024 by s p

A person in a suit and tie

Description automatically generated

Me 27 nëntor 2024 ndrroi jetë qetësisht pranë familjes humanisti shqiptaro-amerikan Dr.Sami Repishti. Lindi në Shkodër, Shqipëri, 1925. Aty kreu filloren e të mesmen; filloi universitaren, histori modern në Universitetin e Firenze-s. Studenti Sami Repishti, 14 vjeçar, u aktivizue në demonstratat studenteske të 5-7 prillit kundër pushtuesve fashistë. Babai Hafiz Ibrahim Repishti,D.D. Istanbul, vullnetar në rrethimin e Shkodrës (1912-13) Shef i arsimit, 1916, Imam, deputet fanolist republikan, për Shkodrën (1923-24) ra viktimë e terrorit fashist (1942). Qytetar Nderi, 2012, Nana Hava Bushati Repishti, viktimë e tri diktaturave, u dekorue nga Senatorja e N.Y.State N.Fernandez me “Certificate of Accomplishment”. Kaloi vite me dy fëmijë në kampin Tepelenë. 17 vjeçari Zyhdi Repishti u masakrue nga nazistët (’44).
Larg rrymave politike, Repishti qendroi si demokrat dhe intelektual jo-konformist. Me ardhjen e pushtetit diktatorial stalinist, ai u gjet në nji situatë që impononte politikisht dhe moralisht marrjen e nji qëndrimi patriotik. U aktivizue në veprimtari antikomuniste për liri e demokraci liberale perëndimore. U arrestue, 1946. I riu Sami u torturue egërsisht, dhe me 27 nandor 1947, u dënue me 15 vjet burgim të randë e punë të detyrueshme. Me nji vëlla të arratisun, nana e moshueme, motra dhe vëllau i mitun u internuen në Tepelenë. I liruem nga burgu, korrik 1956, punëtor krahu i përbuzun e i përndjekun, Samiu vendosi të arratiset në ish-Jugosllavi, në gusht 1959, tue lanë familjen në nji gjendje shumë të vështirë. U mbajt për 11 muej incommunicado, u dërgue në kampin Gerovo, Kroaci, 1960, dhe u dëbue në Itali, 1961. Emigroi në Amerikë më 9 prill 1962 ku banoi deri në frymën e fundit.

Në Botën e Lirë, refugjati Sami Repishti iu nënshtrue nji arsimimi rigoroz dhe fitoi diplomën B.A.(1964), M.A.(‘69) dhe PhD.(French,’73) nga Universiteti “la Sorbonne” Paris, (bursist), dhe Graduate Center, CUNY. Për 25 vjet ka dhanë mësim në gjimnazet amerikane (Malverne HS); ka sherbye si kryetar i departamentit të gjuhëve të hueja, dhe njikohësisht si pedagog i jashtëm pranë Adelphi Univ. (1973-78),NY. Profesor Repishti ashtë autor kryesisht i dy vëllimeve autobiografike Pika Loti – Tregime burgu(1997), e “Nën hijen e Rozafës – Narrativë e jetueme(2004) dhe 8 vëllime studimesh, si dhe bashkautor i 12 vëllimeve tjera. Ka qenë, dhe mbetet publicist i angazhuem për problemin e “Shqipërisë lindore”. Kosova e lirë, e pavarun, demokratike, e bashkueme dhe europiane ka qenë leitmotivi i jetës tij. I aktivizuem në lamin politik, ai bashkëthemeloi e drejtoi disa organizata shqiptaro-amerikane: Rinia Shqiptare Kosovare në Botën e Lirë, Kosova Relief Fund, USA, Lidhja Qytetare Shqiptare Amerikane (AACL), e Këshilli Kombëtar Shqiptaro-Amerikan (N.A.A.C.) për shumë vite grupimet politike ma efektive në SHBA. Që nga viti 1965, ai ka dëshmue para dy Dhomave të Kongresit Amerikan për problemet kombëtare shqiptare dhe ka mbajtë lidhje të vazhdueshme me kuadrot e Kongresit, Departmentit të Shtetit dhe Shtëpisë së Bardhë.

Panorama (Tiranë) e cilësoi ”…ish i burgosuri Sami Repishti është ndoshta personaliteti më i shquar dhe më i urtë që shqiptarët kanë sot në SHBA…”. Ashtë dekorue nga qeveritë shqiptare, amerikane e kosovare. Prof. Sami Repishti jetoi në Amerikë, bashkë me bashkëshorten e tij, Diana Repishti, arsimtare, djalin Daren, mjek, vajzën Ava, juriste, e pesë nipa e mbesa (Bryan, Julia Nicole, Audrey dhe Alexander).
Dëshira e fundit: Liri, Paqë në Botë dhe Mirëkuptim!

FAMILJA REPISHTI

Filed Under: LETERSI

FAMILJA REPISHTI NJOFTON KOMUNITETIN SHQIPTAR NË AMERIKË

November 28, 2024 by s p

Familja Repishti njofton mbarë komunitetin shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, mediat, opinionin publik, miq, dashamirës e bashkëpunëtorë se familja pret ngushëllimet për Sami Repishtin:

DITËN E SHTUNË, 30 NËNTOR 2024 NGA ORA 3 PM – 7 PM

ADRESA:

Ballard-Durand Funeral & Cremation Services

2 Maple Ave, White Plains, NY 10601

Përcjellja për në banesën e fundit zhvillohet DITËN E HËNË, 2 DHJETOR 2024, ORA 10 AM.

Filed Under: Opinion

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 4
  • 5
  • 6
  • 7
  • 8
  • …
  • 59
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Kontributi shumëdimensional i Klerit Katolik dhe i Elitave Shqiptare në Pavarësinë e Shqipërisë 
  • Takimi i përvitshëm i Malësorëve të New Yorkut – Mbrëmje fondmbledhëse për Shoqatën “Malësia e Madhe”
  • Edi Rama, Belinda Balluku, SPAK, kur drejtësia troket, pushteti zbulohet!
  • “Strategjia Trump, ShBA më e fortë, Interesat Amerikane mbi gjithçka”
  • Pse leku shqiptar duket i fortë ndërsa ekonomia ndihet e dobët
  • IMAM ISA HOXHA (1918–2001), NJË JETË NË SHËRBIM TË FESË, DIJES, KULTURËS DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE SHQIPTARE
  • UGSH ndan çmimet vjetore për gazetarët shqiptarë dhe për fituesit e konkursit “Vangjush Gambeta”
  • Fjala përshëndetëse e kryetarit të Federatës Vatra Dr. Elmi Berisha për Akademinë e Shkencave të Shqipërisë në Seancën Akademike kushtuar 100 vjetorit të lindjes së Peter Priftit
  • Shqipëria u bë pjesë e Lidhjes së Kombeve (17 dhjetor 1920)
  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT