• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Communist-era secret police files reopen old wounds in Albania

July 25, 2018 by dgreca

The machinery of the Communist apparatus relied on whisper networks of compromised people, including situations where a “brother spied on his brother.”/

1 Katie Engelhart

By Katie Engelhart/ NBCNEWS/

TIRANA, Albania — Not long after being arrested, the secret police offered Maks Velo a deal. Collaborate with us, they said, and we can let this whole thing go. It was 1978, the height of Albania’s dictatorship. Velo, then 43, knew that such deals were struck all the time. But “this was something I just couldn’t do,” he recalled.

NBC3 Maks Velo2 Dosja1 Spac1 Gentiana Sulo.JPG

Velo, a painter, was told that his art was anti-Socialist, that it expressed “modernist tendencies.”

He was interrogated for six months and says he was held in isolation and secured with chains. Velo was later put on trial and sentenced to 10 years of hard labor under a Soviet-style “agitation and propaganda” law.

Velo was assigned to work in the copper mines and spent most of his seven years, three months and 10 days behind bars alongside other political prisoners in Spaç Prison — part of a network built to mirror Stalin’s gulags.

For the last four decades, Velo has wondered if he ended up in Spaç because someone he knew took a deal like the one he was offered — and gave information about him to the authorities. He even imagined what such a person might have said.

Last year, Albania’s government opened up the archives of its old secret police, the Sigurimi. Anyone who was spied on during the Communist period can get access to his or her file, allowing those who collaborated with the regime to potentially be identified.

Velo requested his file, but then struggled to get through it. Sometimes he would start reading but have to abandon a page halfway through. There had been, he learned, about 20 people who had informed on him, among them a close friend and his former mother-in-law.

“Maks Velo is a person of bourgeois beliefs,” she had written in a report to the secret police, according to the file. “He is a person with no character.”

‘Things that they need to forgive’

Most other former Communist countries opened up their Cold War-era files long ago.

But unlike many of its neighbors, Albania never carried out a policy of “lustration”: a systematic purge of government officials who had participated in crimes during Communist times.

Today, the Sigurimi files fill a series of small rooms in a government warehouse on the edges of Tirana. With files overflowing from metal shelves and in boxes stacked on the ground and windowsills, it’s hard to say exactly how complete the collection is. Sigurimi agents are thought to have destroyed thousands of files during the last years of the regime.

“Every day, people come here, typically with questions that haven’t been answered for a long time,” says Gentina Sula, the director of the agency that provides access to the files. “If there are things that they need to forgive, for themselves or for their parents, I think this is a good chance. Very often, you know, a collaborator and a victim were in the same circle.”

Sula’s own grandfather was among the Albanians who were “disappeared” by government agents during the dictatorship. Almost three decades later, around 4,000 people are still listed as missing.

The Balkan nation of around 3 million people was once home to one of the most brutal regimes in the world. Some experts have compared Communist-era Albania to North Korea, because its borders were sealed with electric fences and Albanians were executed for trying to escape.

Dictator Enver Hoxha came to power at the end of World War II and served as head of state until his death in 1985. Known for being paranoid, he erected thousands of concrete bunkers to protect against a foreign invasion that never came.

Under Hoxha’s leadership, religion, long hair, coarse language and private cars were banned, as was criticism of the regime. If a person was judged to be a dissenter, the whole family could be sent to toil in faraway factories or fields.

From 1946 to 1991, some 6,000 people were executed, according to Albania’s Association of Former Political Prisoners. Tens of thousands were imprisoned or sent to labor camps on political charges.

The Sigurimi secret police force was notoriously efficient.

Sigurimi agents were sometimes called “living microphones,” because they were always listening. But that reputation was made possible by thousands of ordinary Albanians who helped them, working as official collaborators, and thousands more who functioned as more casual informants, offering up intimate secrets about those they knew. The machinery of the Communist apparatus relied on whisper networks of compromised people.

The North Korea of Europe

Albania was ruled by Enver Hoxha for more than 40 years.

As the dictatorship crumbled in the early 1990s, most Sigurimi agents slipped into anonymity.

One former official, Nesti Vako, agreed to speak with NBC News at a café in central Tirana

“As the operational technical chief of the Sigurimi, I produced whatever technology they needed,” said Vako, who spent 25 years as a chief engineer. Vako says that Sigurimi agents had the whole country bugged, with listening devices in coffee shops, offices and throughout all foreign embassies. If the Sigurimi was targeting a woman, agents might study her shoes and then make a replica pair with a bug in the heel — and then swap them out without her noticing. Vako says he was sent to China once, to study surveillance techniques.

“I liked it a lot,” Vako says, of his role. “I feel very proud about my work. … I was lucky to have this job and I only applied the law.”

Asked what he thought about the public release of Sigurimi files, Vako shook his head.

“Look, opening the files, in my personal opinion, is tricky. It’s not a good thing,” he said. “The reason is that if you look at the files, there are cases where a brother spied on his brother.”

Patriots or traitors?

Velo’s Sigurimi file is 250-pages long, and it has taken him several months to understand it. Collaborators were given code names, so Velo has had to reverse-engineer the evidence — thinking back to events long ago, to figure out who the pseudonyms could refer to.

His friend’s collaboration haunts the 83-year-old Velo the most. The man was a fellow painter, someone Velo used to invite into his home. When Velo was arrested, authorities declared his works to be hostile and burned many of his paintings.

“How could I have imagined that discussing art works is a criminal offense?” he said.

After he got his file, Velo learned that the friend was still alive and living in Tirana, but he didn’t try to reach him.

Sula, the official in charge of the Sigurimi archives, said she’s concerned that people living in Albania today won’t understand the context in which choices were made, or not made, under the dictatorship. Her agency has received hundreds of requests for files.

“It was a society taken hostage,” she says. “There was a lot of propaganda.”

She said many collaborators believed they were “serving their country” and being “patriotic,” while others were coerced.

So does how does Sula think former collaborators should be treated today?

“Sympathy is a big word,” Sula says. “No, I wouldn’t say sympathy. But I call for people to do deep analysis.”

For his part, Velo says he doesn’t regret reading his file, but he doesn’t feel much sense of closure either.

“Americans say, ‘Sorry, sorry’ 100 times a day,” he says. “Here, nobody ever says, ‘Forgive me.’

 

 

Filed Under: Featured Tagged With: Communist-era secret police, files reopen in Albania, Katie Engelhart, NBCNEWS

“NBC NEWS” PËR DOSJET E REGJIMIT KOMUNIST NË SHQIPËRI

July 25, 2018 by dgreca

1-Franku

Nga Frank Shkreli/

Njëri prej rrjetëve më të njohura multi-mediatike në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, NBC NEWS, botoi të hënën në portalin e saj një shkrim mjaft të hollësishëm mbi hapjen e dosjeve të Sigurimit, ish-policisë sekrete të regjimit komunist të Shqipërisë, Sigurimi.   Për lexuesin shqiptar shkrimi mund të mos ketë ndonjë informacion të ri, por artikulli është shkruar duke pasur ndër mend lexuesin amerikan, i cili mund të ketë pak ose aspak njohuri në lidhje me mënyrën e veprimit brutal të Sigurimit të regjimit komunist shqiptar ndaj kundërshtarëve të regjimit, sidomos tani, pothuaj 30-vjet pas shembjes së komunizmit në Shqipëri, kur ish-vendet komuniste në Evropë e kanë kryer këtë punë me kohë, pothuaj menjëherë pas shembjes së komunizmit.  Është interesant fakti gjithashtu që ky ent mediatik e ka gjetur të nevojshme për lexuesit e vet, që pikërisht në këtë kohë, të dërgojë një korrespondente të saj në Shqipëri për të raportuar mbi dosjet e regjimit komunist në atë vend.  Kjo është me rëndësi sepse publiku amerikan nuk ka asnjë ide se si qëndron çështja e dosjeve të komunizmit në Shqipëri, gati 30-vjet pas rënjes së atij regjimi në atë vend.  NBC News njofton publikun amerikan se, “Shumica e ish-vendeve komuniste i kanë hapur me kohë dosjet e periudhës së Luftës së Ftohtë, por ndryshe nga shumica e këtyre vendeve, Shqipëria ende nuk ka miratuar një ligj lustracioni për një pastrim sistematik të largimit nga detyra të ish-zyrtarëve komunistë, të cilët kanë marrë pjesë në krime gjatë periudhës së sundimit komunist”, megjithse, shkruan NBC News, “Ky vend ballkanik prej rreth 3-milion banorësh kishte njërin prej regjimeve më brutale në botë”.

Në artikull theksohet gjithashtu se, “Disa ekspertë e kanë krahasuar Shqipërinë komuniste me Korenë e Veriut, pasi kufijt e saj ishin të mbyllur dhe shqiptarët ekzekutoheshin po të provonin të largoheshin nga vendi.”   Enver Hoxhën, i cili udhëhoqi vendin ç’prej mbarimit të Luftës së Dytë Botërore e deri në vdekjen e tij në vitin 1985, NBC News e cilëson atë si një njeri që, “njihej se vuante nga paranoja, i cili ndërtoi mijëra bunkerë, anë e mbanë vendit, për tu mbrojtur nga një invadim i huaj që nuk ndodhi kurrë.”

Korrespondentja e NBC News, Katie Englehart ka zgjedhur piktorin dhe ish-të burgosurin shqiptar Maks Velon si protagonistin kryesor të kronikës së saj të dërguar nga Tirana.  Maks Velo, një ish i burgosur i regjimit komunist, i akuzuar për “agjitacion dhe propagandë” nga regjimi komunist, veprat artistike të të cilit, sipas atij regjimi, shprehnin gjithashtu “prirje moderniste dhe anti-socialiste”.   Ai ka thënë për NBC News se pasi refuzoi të bashkpunonte me Sigurimin, “diçka që unë nuk mund të bëja” është shprehur ai, Z. Velo është mbajtur në izolim dhe është marrë në pyetje për gjashtë muaj rresht, pastaj është dënuar me 10-vjetë punë të rëndë në burgun famëkeq të Spaçit, raporton NBC News, në bazë të ligjit të tipit sovjetik, për “agjitacion e propagandë”.   Ishte viti 1978, kulmi i diktaturës së regjimit të Enver Hoxhës, njofton NBC News, duke nenvijuar se Maks Velo, për pothuaj katër dekada tani, e pyet veten nëse ai kishte përfunduar në burgun e Spaçit si rrjedhim i spiunimit pranë autoriteteve të kohës, nga ndonjë person që ai e kishte njohur.

Enti mediatik amerikan NBC News raporton për lexuesit amerikanë se vitin që kaloi, qeveria shqiptare hapi më në fund dosjet e policisë sekrete të shtetit, (Sigurimi), duke bërë të mundur kështu që kushdo që dëshiron mund të kërkojë dosjen e vet, duke mundësuar edhe identifikimin e atyre që mund të kenë  bashkpunuar me regjimin komunist për të spinuar ata që mund të konsideroheshin si kundërshtarë të regjimit.  Por korrespondetja e NBC News shkruan nga kryeqyteti shqiptar se megjithë vendimin për hapjen e dosjeve të Sigurimit, “Është vështirë të thuhet ekzaktërisht nëse koleksioni i dosjeve është i terë, pasi mendohet se agjentët e Sigurimit kanë zhdukur mijëra dosje gjatë viteve të fundit të regjimit komunist”, thekson NBC News.

Por, siç kanë bërë edhe shumë shqiptarë të tjerë, NBC News raporton se Z. Maks Velo e ka kërkuar dosjen e tij megjithse  fillimisht kishte hezituar t’a shfletonte, por megjithëkëtë, nga dosja e tij, ka zbuluar se ai është spiunuar nga nja 20 veta, ndër të tjerë, edhe nga një mik i ngusht dhe nga ish-vjehrra e tij.

Për hapjen e dosjeve, NBC News ka folur edhe me Z. Gentjana Sula, Drejtoreshë e Entit për Hapjen e Dosjeve, e cila ka thënë për entin e njohur mediatiak amerikan se, “Këtu vijnë çdo ditë njerëz për të bërë pyetje ndaj të cilave ata nuk kanë marrë përgjigje për një kohë të gjatë.  Nëqoftse ka gjëra për të cilat ata kanë nevojë të falin ose të kërkojnë falje, për veten ose për prindërit e tyre, ky është një rast i mirë për të bërë një gjë të tillë. Shpeshëherë”, ka thënë ajo për NBC News, “një bashkpuntor dhe një viktimë e Sigurimit, jetonin dhe vepronin në të njëjtin mjedis”.

 

Ndërkohë që diktatura komuniste u shemb në fillim të vitit 1990, njofton në kronikën e saj korrespondentja e NBC News, Katie Engelhart, agjentët e Sigurimit famëkeq shqiptar u tërhoqen në anonimitet duke u zhdukë nga qarkullimi, por megjithkëtë, korrespondentja amerikane kishte gjetur një ish-agjent të Sigurimit i cili është treguar i gatëshëm të fliste me gazetaren amerikane.  Ish-zyrtari i lartë i Sigurimit të shtetit shqiptar, Nesti Vako i tha NBC News se në kohën e regjimit komunist, agjentët e Sigurimit kishin vendosur mjete përgjimi anë e mbanë vendit, nepër kafene, zyra dhe në të gjitha ambasadat e huaja, ndër të tjera. Vako u shpreh për NBC News se i “kishte pëlqyer shumë puna e tij (si agjent i Sigurimit) dhe se ishte tepër krenar për punën që kishte bërë”, duke shtuar se, “vetëm kishte zbatuar ligjin”. Ish agjenti i Sigurimit ka thënë gjithashtu se ishte kundër hapjes së dosjeve, pasi hapja e dosjeve, sipas tij “nuk është një gjë e mirë”, ka theksuar ish agjenti Nesti Vako, duke pasqyruar kështu edhe arsyen se pse klasa politike dhe një pjesë e madhe e shoqërisë shqiptare nuk duan të merren me të kaluarën komuniste.

Dosja e Z. Maks Velo ka gjithsejt 250 faqe dhe atij i janë nevojitur disa muaj për ta kuptuar dosjen e tij, shkruan NBC News.  Z. Velo ka thënë se nuk i vjen keq që e ka lexuar dosjen, megjithse me hezitim, por nga ana tjetër, nuk mendon se me hapajen e dosjeve, ndonëse vonë, është mbyllur kjo çështje, as për te as për shoqërinë shqiptare në përgjithësi.  Ai citohet të ketë thenë se, “Amerikanët thonë 100 herë në ditë ‘më fal’, ndërsa këtu nuk thotë askush, kurrë “Më fal”, duke aluduar se dikush duhet të kërkoj falje për krimet e regjimit komunist, ashtuqë më në fund, të fillojë shërimi i plagëve gjithnjë të hapura nga periudha e krimeve të komunizmit në Shqipëri.

Megjithëse vonë, duket se ditët e fundit, në këtë drejtim është hedhur një hap sado i vogël dhe tepër vonë.  Zëri i Amerikës njoftoi javën e kaluar se Komisioni Ndërkombëtar për Personat e Zhdukur (ICMP) — një organizatë ndër-qeveritare që merret me personat e humbur, si përfundim i konflikteve dhe shkeljes së të drejtave të nejriut — nënshkroi një marrëveshje bashkëpunimi me shtetin shqiptar për identifikimin e një grupi personash të viktimizuar dhe varrosur në Dajt dhe në Ballsh, nga regjimi komunist shqiptar i periudhës 1944-1991.  “Marrëveshja tregon dëshirën për të mbrojtur të drejtat njerëzore të familjarëve të zhdukurve”, citohet të ketë thënë gjatë ceremonisë së nënshkrimit, drejtori i programit të ICMP për Ballkanin Perëndimor, Methju Holliday.  “Marrëveshja tregon vullnetin politik të shtetit shqiptar për të trajtuar cështjen e personave të zhdukur gjatë regjimit komunist në një mënyrë efektive, ligjore dhe të saktë.  Të gjithë këto përpjekje bëhen jo thjesht për të respektuar të vdekurit por për të ngritur lart të drejtën e jetës, dinjitetin dhe ligjin”, – tha ai.  Më mirë vonë se kurrë, por ku ishe ti dhe organizata jote deri tani, Z. Holliday?

Gjatë gjithë kësaj kohe post komuniste kam shprehur vazhdimisht dyshimet e mia serioze për angazhimin e autoriteteve shqiptare për tu përballur me të kaluarën komuniste.  Edhe nëqoftse është bërë gjë në këtë fushë, zakonisht ka qenë rezultat i trysnisë dhe interesimit të të huajve, sidomos ambasadës gjermane në Tiranë dhe jo i dëshirës së klasës politike shqiptare post-komuniste për të zbardhur krimet e komunizmit në Shqipëri.  Prandaj, e gjithë kjo përpjekje – përfshirë marrveshjen e fundit midis organizatës ndërkombëatre ICMP dhe autoriteteve shqiptare — është tepër pak dhe shumë vonë, nga ana e autoriteteve shqiptare, por edhe e enteve   ndërkombëtare, përgjegjëse për këtë çështje.  Por në fund të fundit, faji për këtë u mbetet të dera autoriteteve shqiptare.  Thjeshtë dhe qartë, autoritetet shqiptare të këtyre 28 vjetëve post-komunizëm nuk kanë treguar asnjëherë seriozitetin e nevojshëm për tu përballur me të kaluarën komuniste dhe me krimet e atij regjimi – pasojat e të cilit shihen edhe sot kudo në jetën shoqërore dhe politike të vendit –krejt ndryshe nga ajo që ka ndodhur në shumicën e vendeve ish-komuniste të Evropës, siç ven në dukje edhe enti amerikan mediatik NBC News, në kronikën e saj nga Tirana.

https://www.nbcnews.com/news/world/communist-era-secret-police-files-reopen-old-wounds-albania-n884946

https://www.youtube.com/watch?v=OHfg2mog2sk

Filed Under: Opinion Tagged With: “NBC NEWS”, Frank shkreli, ne Shqiperi, PËR DOSJET E REGJIMIT KOMUNIST

Në Montreal u organizua kupa e futbollit, kupa e Gjergj Kastriotit Skënderbeut

July 25, 2018 by dgreca

Aktivitetin e nderoi me pjesmarrjen e vetë edhe ambasadori i Shqipërisë në Ottawa, shkëlqesia e tij z. Ermal Muça./

124698

Nga Ajet Nuro/ Për ata që i ndjekin “lajmet” nga Montreali, e dine se tashmë qysh prej 2011, një javë pas Formula 1 apo Grand Prix du Canada, shqiptarët mblidhen rreth lojës së tyre të dashur atë futbollit në atë tashmë është bërë traditë të quhet «Kupa e shqiptarëve të Montrealit». Për shkak të një fatkeqësie në një familje shqiptare (vdekje e parakohshme), në solidaritet e për të nderuar personin në fjalë, aktiviteti u shty vetëm disa ditë para datës së paraparë.

Duke e ditur se përzierja e këtij aktiviteti me aktivitetet familjare, pushimet verore, kushtet meteorologjike të Montrealit që mund të ndryshojnë aty për aty, gjetja e një dite tjetër do të ishte një gjë pothuajse e pa mundur të realizohej por kupa duhej bërë. Dhe, për t’a bërë sa më familjare dhe gjithë përfshirëse, vendosëm t’a bëjmë në një park ku fëmijë, gra, burra dhe të moshuar të gjenin vetveten. Në të gjithë këto llogaritje, ku ftuam të gjithë pa përjashtim, i vetmi i paftuar dhe që nuk e donim t’a kishim atje erdhi dhe u ul këmbkryq : shiu.

Në një ditë korriku ku shiu fillon pak para fillimit të aktivitetit dhe përfundon pak para përfundimit të tij gjërat nuk janë kurr të lehta.

Por, aty dëgjova dhe një këngë që i kushtohej shiut, në fakt ishte një status në facebook « S’ka ç’na bënë era/ s’ka ç’na bënë shiu / se ne jemi … po u lë të gjeni ndonjë fjalë që rimon (kërkoni ne facebook  me #kupa2018mtl)

E megjithatë, shiu bëri që shumë familje të anullonin ardhjen në aktivitet e madje shumë ptrej tyre që erdhën me fëmijë u detyruan t’i kthenin sërish në shtëpi. Nga shiu apo për arsye ende të paqarta, edhe një ekip zgjodhi një kthim të parakohshën në shtëpi, edhe një sfidë më tepër kjo për organizimin e aktivitetit.

Nëse kushtet meteorologjike do ishin të përshtatshme, sakrifica do ishte më e vogël por në kushte të vështira dalin në pah vetit tona më të mira si sakrifica, solidariteti e mirekuptimi. Do të doja të falenderoja ç’do njërin prej pjesmarrësve për atë çfarë dha për organizimin e këti aktiviteti.

Një falenderim të veçantë për një grup të ardhur nga kryeqyteti kanadez Otava të cilët me në krye zotin Arbnor Krasniqi erdhën për të marr pjesë dhe jo vetëm. Pasi u ndeshën në finale me ekipin « Tepelena » ata u kthyen në Ottawa me kupën që këtë vit përkonte me vitin e Gjergj Kastriotit Skënderbeut.

Para mbylljes së aktivitetit, mbrriti dhe ndoqi një pjesë të finales edhe ambasadori i Republikës së Shqipërisë në Ottawa shkëlqesia e Tij, Z. Ermal Muça. Të vjen mirë që përfaqësuesi i shtetit tonë merr rrugën në një ditë të dielë  dhe merr pjesë në një aktivitet si ky i kupës së futbollit në Montreal. Madje z. Muça u dhuroi organizatorëve edhe një dhurat, një punim artistik të të ndierit artistit Hytbi Tarelli që simbolizon shpalljen e pavarësisë më 28 nëntor 1912.

Në ceremoninë e ndarjes së medaljeve, ambasadori shqiptar në Ottawa theksoi rëndësinë e të qenit bashkë, të festimeve në kuadrin e vitit të Gjergj Kastriotit Skënderbeut. Ai i ftoi të gjithë që  të jenë në kontak me ambasadën dhe madje ai i ftoi ata që kur të duan të kalojnë t’a vizitojnë në rezidencën e tij për një kafe apo edhe në aktivitetet e herë mbas herëshme që organizon ambasada në kryeqyetin kanadez.

Para aktivitetit ishte shpallur një konkurs për foton më të mirë rreth aktivitetit dhe atë e fitoi zonja Mirela Moçka që meritoi edhe një kartë dhuratë prej 50$

Lojtari më i mirë i turnout (8 gola) u shpall z. Olsi Nela që iu dhurua edhe një top futbolli.

Pastaj u ndan medaljet për fitesit e vendit të dytë, ekipit « Tepelena » dhe ato për vendin e parë ekipi « Ottawa ». Ambasadori shqiptar zoti Muça dhe organizatorët i dorëzuan kupën ekipit të Ottawa

Falenderim :

Një organizim i till nuk mund të bëhet pa ndihmë. Unë do të doja të kishim një pjesmarrje edhe më të madhe të bizneseve shqiptare në Montreal, biznese që po rriten. Sidoqoftë, me ato kërkesat e pakta që ne bëmë, disa biznese iu përgjigjen thirrjes sonë.

Klinika veterinare Iberville me Dr Hysni Marku për organizmin dhe sponsorizimn e stendes që i kushtohej aktivitetit si dhe sponsorizimit të ekipit Beslidhja Faqja në internet

Pizza Gourmande me pronarin Prend Tanushi për furnizimn e picave. Faqja në internet

Amirouche Benmerar (La Capitale) sponsor për konkursin e fotografisë më të mirë për aktivitetin Faqja në internet

Vlad Scripcaru i Sun Life për sponsorizimin e dhuratës për lojtarin më të mirë të aktivitetit Faqja në internet

Edmond Nuraj dhe Charcuterie Cracovie për furnizimin me salçice dhe prodhime të tjera mishi.Informacione

Tit-Rénovation me z. Astrit Basha për sponsorizimn e ekipit Tepelena me bluza dhe ndihma të tjera. Faqja në internet

 

Filed Under: Featured Tagged With: Ajet Nuro, Montreal. Kupa Skenderbeu

Akademia e Shkencave, në proceset e rëndësishme të Kosovës

July 25, 2018 by dgreca

-Kryeministri Haradinaj ka kërkuar nga akademik Daci, që në proceset e rëndësishme nëpër të cilat po kalon Republika e Kosovës, të përfshihet edhe më shumë Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës, kontributi i së cilës do të ishte shumë i rëndësishëm/

 1 Ramushi Daci

 PRISHTINË, 25 Korrik 2018-Gazeta DIELLI/ Kryeministri i Republikës së Kosovës, Ramush Haradinaj, ka pritur sot në takim, kryetarin e Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, Nexhat Daci, me të cilin ka biseduar rreth zhvillimeve aktuale në Kosovë dhe rajon.

Kryeministri Haradinaj rast e ka njoftuar akademik Dacin për angazhimet e Qeverisë së Kosovës në proceset në të cilat është duke kaluar Kosova, me theks të veçantë në rrugën e integrimeve euroatlantike dhe procesin e dialogut me Serbinë. Kryeministri Haradinaj ka kërkuar nga akademik Daci, që në proceset e rëndësishme nëpër të cilat po kalon Republika e Kosovës, të përfshihet edhe më shumë Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës, kontributi i së cilës do të ishte shumë i rëndësishëm.

“Kontributi dhe roli juaj dhe i institucionit të cilin e drejtoni do të ishte i rëndësishëm për vendin, pasi që jemi në një situatë mjaft delikate dhe duke u përballur me definimin e shumë çështjeve të cilat janë jetike për të tashmen dhe të ardhmen e vendit tonë”, tha kryeministri Haradinaj.Ndërkaq, kryetari e Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, Nexhat Daci, tha se institucioni të cilin e udhëheq do të ofroj kontributin e vet dhe përkrahjen e gjithanshme për vendin./b.j/

Filed Under: Kulture Tagged With: Kryeministri Haradinaj, Pret Akademik Nexhat Daci

MJESHTRI I TALENTUAR ALTIN METOHU DHE DASMA BERATASE

July 25, 2018 by dgreca

1 Pandeli Simsia
Nga Pierre-Pandeli Simsia/
Në këto ditët e nxehta të stinës së verës, kur numri i turistëve vendas dhe të huaj që vizitojnë Beratin turistik, qyteti që është në mbrojtjen e trashëgimisë botërore, UNESCO, qyteti që po i afrohet moshës së tij 2500 vjeçare, qyteti me vlera të larta arkitketurore dhe kulturore dhe që për këtë vit është klasifikuar si qyteti me numrin më të madh të vizitorëve, “zjen” edhe nga aktivitetet e shumta kulturore artistike.
Kënga e Bukur Qytetare Beratase, xhevahir në gjerdanin e artë të Kulturës Shqiptare, të trashëguara ndër breza për vite të tërë, vjen përherë e freskët nga mjeshtrat beratas të muzikës.
Një mjeshtër i tillë muzike, është edhe artisti i mirënjohur, beratas, i dashuruar që në moshën e tij foshnjore, atëkohë kur edhe ka hedhur hapat e tij të parë në muzikë që kur ishte në kopësht:
1 Altin2.JPG
ALTIN METOHU
Emër i njohur, i nderuar, i lidhur pazgjidhmërisht me muzikën shqiptare, veçanërisht me muzikën qytetare beratase.
5 Altin M.JPG
Nuk ka qytetar beratas që të mos e njohin maestro Altinin; i qetë në karakter, gjithmonë i qeshur ndër miq e shokë, i dashuruar shumë pas artit, muzikës, artist në shpirt dhe në profesion, me një karierë të gjatë e të pasur artistike, që nuk i pëlqen të flasë për vete, sepse për të flet veprimtaria e tij artistike, flasin sukseset e tij, flet puna e tij shumëvjeçare si kompozitor, kantautor, aranxhues, flasin vetë bashkqytetarët e tij beratas me dashurinë dhe respektin që kanë për punën e tij, flasin artistë të njohur shqiptarë, muzikologë të ndryshëm, pedagogët e mirënjohur që i kanë dhënë mësim, emra të nderuar në artin shqiptar.
U përqendrova tek ky artist i talentuar, meqenëse, siç e kam përmendur edhe më sipër, Berati “zjen” edhe nga aktivitetet e shumta kulturore artistike dhe, këto ditët e fundit kulmoi me spektaklin mbresëlënës: “DASMA BERATASE” e cila filloi në Ambientet e Muzeut Etnografik, muze, i cili këto vitet e fundit ka ngjallur shumë interesin e turistëve të ndryshëm për ta vizituar dhe për t’u finalizuar në sheshin në qendër të Beratit, në të cilën morën pjesë ambasadorë të ndryshëm të akredituar në Shqipëri, Ministrja Shqiptare e Kulturës, zonja Mirela Kumbaro, të pritur miqësisht nga Kryetari i Bashkisë Berat, zoti Petrit Sinaj dhe gjithë stafi.
Por, çfarë ishte “DASMA BERATASE” që ngjalli interesim të madh në mbarë opinionin dhe që u pëlqye kaq shumë?
Mendova, meqenëse jetojmë në largësi në dy kontinente të ndryshëm, nëpërmjet skype, të bisedoja në formën e një interviste me mjeshtirn e suksesshëm Altin Metohu, i cili, së bashku me stafin e tij ishin ideuesit dhe organizatorët e asaj “dasme”.
* * *
– Maestro Altin Metohu! Këto ditët e fundit, në Berat, u organizua një spektakël i bukur, i quajtur Dasma Beratase, ku u shpalos folklori i pasur dhe i bukur beratas.
Mund të flisni rreth atij spektakli.
1 ok Altin 1.JPG
– Dasma beratase ishte një dasmë e improvizuar në kuadrin e festivalit multikulturor që zhvillohet çdo vit për tri ditë rresht.
Mendimi ishte nga organizatorët e festivalit, të cilët shprehën dëshirën për të parë si organizohet një dasmë beratase.
Dhe ne, pra stafi ynë i punës pranë “Qendrës Kulturore Margarita Tutulani” në Berat, e mirëpritëm këtë dëshirë të tyren, që nga Drejtoresha e Pallatit të Kulturës, zonja Gena Dura, unë Altin Metohu, që u mora me përzgjedhjen e muzikës, koreografja Ornela Vasili, regjisori i mirënjohur Shpëtim Dyrmishi, muzikanti, përgjegjës i grupit folklorik Albi Kadëna.
Pra, siç e thashë edhe më sipër, ishte një dasmë beratase e improvizuar, vajza beratase martohet jashtë qytetit të saj.
Midis dy krushqive të improvizuar, pati një bashkim folklorësh të të dy trevave të dy qyteteve; ne i pritëm krushqit me muzikën tonë, me këngët, vallet tona popullore, gjithashtu edhe krushqit e ardhur na përshëndetën me sazet e tyre me këngët, vallet, muzikën e tyre popullore.
Dasma Beratase filloi në ambientët e bukura dhe karakteristike të Muzeut Etnografik, muze, i cili këto vitet e fundit ka ngjallur shumë interesin e turistëve të ndryshëm për ta vizituar dhe, sipas traditës, pasi erdhi dhëndri me miqtë e tij, çifti i ri bashkëshortor u përcoll me pajton nën tingjujt e bukur të këngëve tona popullore, të shoqëruara edhe me vallet popullore, për të vazhduar ecjen udhëve të Beratit, bulevardit kryesor dhe për të mbëritur deri në sheshin qendror të Beratit.
Unë po flas tani me ty dhe ende i ndjej ato emocione kaq të mëdha të atij spektakli, të asaj dasme të bukur tradicionale.
Edhe pse po mundohem të ta spjegoj, nuk mund të arij, sepse, ndryshe është ta përjetosh nga afër atë gëzim, atë sukses të punës sonë dhe, ndryshe është të shprehesh me fjalë.
Edhe në sheshin qendror të qytetit ku u finalizua dasma beratase, ishte e njëjta atmosferë festive, madje edhe më e madhe; qytetarë të shumtë kishin ardhur dhe e kishin mbushur sheshin plot.
Gjithë qellimi i koncertit ishte për dasmën beratase. Një koncert dasmë e bukur madhështore që do mbahet mend për një kohë të gjatë.
Përveç qytetarëve beratas, në sheshin qendror ishte edhe një numër i konsiderueshëm turistë të huaj, që Beratin e vizitojnë shpesh, veçanërisht në muajt e stinës së verës.
Ishte pothuajse gjithë stafi i Bashkisë së Beratit, nën kryesimin e zotit Petrit Sinaj, Minstrja e Kulturës, zonja Mirela Kumbaro, Ambasadori i Austrisë në Shqipëri dhe shumë personalitete të ndryshme të artit dhe kulturës.
–  Në spektaklin Dasma Beratase, ju personalisht mbajtët edhe peshën kryesore duke qenë njëkohësisht udhëheqësi artistik dhe aranxhuesi i të gjithë materialit muzikore të këngëve dhe valleve beratase.
Materiali që ju përzgjodhët, ishin këngë popullore beratase të reja, apo këngë të njohura dhe të përpunuara nga ju?
– Këngët ishin këngë nga folklori i pasur beratas, pra ishin këngë popullore të kënduara dhe të dëgjuara më parë, por unë kam punuar shumë me to, i përpunova, i riorkestrova, gjithmonë duke mos e cënuar aspak origjinalitetin e tyre, gjë që është shumë e rëndësishme.
Unë ato këngë me të cilat punova i solla në forma të ndryshme, me qellim që kënga popullore qytetare beratase të jetë e kuptueshme nga të gjitha moshat.
Pra i gjithë materiali muzikor si edhe vallet popullore janë punuar, janë aranxhuar nga unë dhe për këtë ndjehem i gëzuar, sepse ia arita asaj që dëshiroja
– Si lindi ideja për të realizuar një spektakël të tillë i pari për nga lloji në Berat?
– Siç e kam thënë edhe më sipër, mendimi ishte nga organizatorët e festivalit multikulturor që u zhvillua në Berat, të cilët shprehën dëshirën për të parë si organizohet një dasmë beratase.
Ata e kanë menduar që në disa qytete të Shqipërisë të organizohen festivale të tilla për të shpalosur kulturën, folklorin, traditat e tyre.
Ne pastaj si staf, u mblodhëm, e diskutuam, dhamë mendime të ndryshme për të bërë më të mirën. E ideuam sipas traditës sonë, që nga kostumografia, koreografia, këngët e vjetra qytetare beratase, mikpritja e krushqve.
Është hera e parë që një spektakël i tillë, pra Dasma Beratase organizohet në Muzeun Etnografik.
– Me “Dasma Beratase”, ju iu rikthyet traditës sonë të hershme, sigurisht edhe të bukur, ku, siç edhe u pa në spektakël, nusja dhe dhëndri shëtisnin me pajton.
Mendoni se duhet vazhduar kjo traditë e pajtonit në dasmat brenda përbrenda Beratit?
– Besoj se po. Por dua të theksoj se edhe në këto vitet e fundit në Berat janë bërë edhe dasma ku nusja përcillet për në shtëpinë e bashkëshortit të saj me pajton.
Dasmat me pajton janë shumë të bukura. Dasmat tona tradicionale asnjiherë nuk kanë për të humbur vlerat e tyre.
– Gjatë muajve të stinës së verës, Beratin e vizitojnë një numër i madh turistë vendas dhe të huaj.
Sigurisht edhe dasma beratase ka tërhequr vëmendjen e turistëve të shumtë, edhe për vetë faktin se u fillua në ambientet e Muzeut Etnografik për të përfunduar në sheshin kryesor në qendër të Beratit.
– Po, kjo ishte edhe një tjetër kënaqësi. Turistë të ndryshëm të rastësishëm ndalonin, duatrokisnin, shkrepnin aparatet e tyre fotografikë, madje një pjesë e mirë e tyre na shoqëruan deri në sheshin e qytetit.
Siç e the edhe ti vetë,sipas statistikave, Berati për këtë vit ka numrin më të madh të vizitorëve të huaj dhe vendas.
Gjatë kësaj kohe ne kemi qenë të angazhuar me koncertin e madh në qendrën e qytetit.
Pra, çdo javë, në qendër të Beratit, madje edhe në lulishtet e qytetit zhvillohen koncerte të ndryshme dhe do vazhdojnë koncertet deri në fund të muajit nëntor.
Dua të theksoj se të gjithë këtë organizim të shkëlqyer, të gjitha koncertet që zhvillohen në Berat, është puna jonë e qendrës kulturore Margarita Tutulani me mbështetjen e madhe të Bashkisë së qytetit tonë, Berati, Kryetarit të saj, zoti Petrit Sinaj.
– Për kuriozitetin tim dhe të lexuesit, mund të përmendësh emrat e disa prej artistëve pjesëmarrës? 
– Këngëtarët në atë spektakël ishin nga të mirënjohurit e qytetit tonë: Dhimitër Dushi, Petrit Berisha, Alfred Sadushi, Romeo Dogra, Ajet Çaushi, Shyqyri Hajro, Mimoza Balili.
Instrumentista: Mehmet Topi, Njazi Saraçi, Arjanit Qafa, Albi Kadëna, Luto Geci…
Ndërsa valltarët përmend: Valltarja e mirënjohur e qytetit tonë, e shumtalentuara Xhemalia Nova që ka dhënë kontributin e saj si artiste për shumë vite me radhë, dhe gjithë stafi i valltarëve të rinj që koreografia jonë, e talentuara Ornela Vasili ka bërë një përzgjedhje të mirë dhe ka punuar shumë profesionalisht me grupin e valleve.
Meqenëse përmenda këta emra artistësh, më lejo të përmend edhe: Xhemalia artistja Nova ishte edhe në rolin e mamasë së nuses, ndërsa Shyqyri Hajro ishte në rolin e babait të dhëndrit.
Ndërsa çifti i ri bashkëshortor, ishin dy valltarët e talentuar të qendrës sonë kulturore: Marinela Xhylati dhe Gerald Balla.
– Nga “Dasma Beratase”, po e kaloj pyetjen time në një aktivitet tjetër të rëndësishëm kulturor:
Muajin e kaluar, pra në muajin qershor, ju dhe grupi popullor i këngës dhe valles popullore beratase ishit të ftuar në Kosovë nga drejtoria e kulturës së Prizrenit në përkujtimin e 140 vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit që korespondonte edhe me 19 vjetorin e çlirimit të Prizrenit, ku, si gjithmonë, ju ishit edhe drejtues artistik i koncertit. Si u prit kënga popullore beratase atje?
– Mbresat dhe kujtimet nga Prizreni do mbeten edhe ato një kohë e gjatë ne mendjet tona.
Vizita jonë atje ishte ndër më të bukurat. Suksesi, sigurisht ishte i madh.
Në Prizren ne shkuam vetëm si grup artistik me këngëtarë, jo me valltarë.
Në Prizrenin historik ne shpalosëm folklorin tonë beratas, këngët e bukura qytetare beratase, të cilat u pritën nga publiku i mrekullueshëm në mënyrë të shkëlqyer.
Unë, meqenëse isha edhe drejtuesi i grupit, zgjodha një repertor me një kolazh të shkëlqyer të cilat, ato këngët tona ishin të padëgjuara ndonjëherë atje, si përshembull këngët: “Dola në sabah, i mjeri”,  “M’u ke ura me dërrasa”, “Kur hyn në Mangalem”, “Mora mandolinën”, Më ke dal në penxhere” “Po të pres tek gurri i portës” etj.
Por, përveç këngëve qytetare beratase, ne kënduam edhe këngët: “Në Prizren, në të bukurin vend”, dhe “Gryka e Kaçanikut”
Gëzimi, emocionet, kënaqësia, duartrokitjet ishin të mëdha.
– Je një emër i njohur artisti në mbarë opinionin beratas, i suksesshëm që mbani edhe peshën kryesore në aktivitetet e ndryshme që zhvillohen në Berat. Është në interesin jo vetëm të beratasve të dijnë më tepër rreth teje, kulturës suaj profesionale, angazhimeve tuaja. Pra, e përmbledhur: Kush është Altin Metohu?
– Oh! E kam disi të vështirë të flas për veten time, megjithatë, po i përgjigjem shkurtimisht pyetjes suaj.
Jam një djalë beratas, lindur dhe rritur në Berat, i dashuruar shumë me qytetin, ashtu sikurse jam i dashuruar shumë edhe me muzikën.
Muzikën e kam filluar që në moshën time të vogël, pra që kur shkoja në kopësht e duke vazhduar në klasën e parë e për vite e vite me radhë deri në ditët e sotme nuk jam ndarë për asnjë çast nga muzika.
Kam studjuar për muzikë në disa instrumentë muzikorë, si: fizarmonikë, piano, i njoh pothuajse të gjithë instrumentët muzikorë.
Jam kompozitor, kantautor, aranxhues.
Kam njohuri të plotë në të gjithë instrumentët muzikorë.
Gjatë jetës sime artistike, kam kompozuar këngë të ndryshme popullore, këngë të muzikës së lehtë, këngë për të rritur, këngë për fëmijë.
Kam një krijimtari shumë të pasur muzikore kushtuar qytetit tonë, Beratit, këngë, valle qytetare, të cilat ende nuk janë të njohur për publikun, por them dhe shpresoj se së shpejti do dalin nga sirtaret e mi.
Kam punuar me një numër të madh këngë e valle popullore qytetare beratase, duke i përpunuar, aranxhuar, dhe me të vetmin qellim që, edhe të rinjtë e sotëm të njihen, ta këndojnë, ta trashëgojnë folklorin e pasur beratas, gurrën e pashtershme popullore.
unë punoj prej shumë vitesh drejtues pranë Qendrës Kulturore në Berat që nga viti 1999.
Qendra Kulturore “Margarita Tutulani” në Berat, si institucion shtetëror që është në varësi të Bashkisë Berat, ka patur gjithmonë mbështetjen dhe përkrahjen e gjithë kryetarëve të bashkive nëpër vite, ashtu siç edhe e ka mbështetjen dhe përkrahjen edhe nga Kryetari aktual i Bashkisë zoti Petrit Sina.
I ndjehemi të gjithë mirënjohës për ndihmën dhe përkrahjen që na kanë dhënë.
Ashtu siç më kanë vlerësuar mua dhe gjithë kolegët e mi për punët e ndryshme që kemi bërë nëpër vite, ashtu i vlerësoj edhe unë kryetarin dhe gjithë stafin e Bashkisë Berat.
Puna flet vetë. Arti në përgjithësi nuk merret me politikë; arti ka dashamirësi, sepse, siç dihet, artistët transmetojnë kulturë për të gjithë.
Ndjej kënaqësi të madhe kur unë personalisht jam i vlerësuar edhe nga qyteti, nga qytetarët e mi.
Në këtë botë jemi misionarë dhe si të tillë, mundohemi të lëmë diçka të mirë, të pëlqyer për brezat e ardhshëm.
 
– Mund të na thoni edhe një “sekret” kush janë planet tuaja artistike për të ardhmen?
– Unë kam shumë plane në veten time, madje dua të them se unë kam shkruar edhe muzikë filmash, kolona zanore të padëgjuara ende. Nuk i kam nxjerrë akoma për arësye të ndryshme: siç janë fondet, etj.
Pra e gjithë kjo krijimtari, muzikë filmash, kolona zanore, të shkruara janë akoma të mbyllura në sirtare.
Unë kam edhe një projekt të veçanantë me të cilin kam disa vite që po punoj, gjashtë apo shtatë vite punë. Është një punë voluminoze, të cilën unë e kam quajtur:THESARE TË QYTETIT TIM, madje,është hera e parë nëpërmjet këtij bashkbisedimi që unë po e nxjerr atë “sekret”, pra planin tim të veçantë.
Në studion time kam bashkpunuar me instrumentistë të ndryshëm, me pothuajse të gjithë këngëtarët beratas që kanë interpretuar këngën e bukur popullore qytetare beratase, kam incizuar një numër të madh këngësh qytetare beratase, dhe për këtë, kam menduar ti përmbledh në një album, që mendoj se do jetë voluminoz.
Këngë të punuara, të orkestruara bukur, të padëgjuara ndonjëherë, me një nivel të lartë artistik, si edhe këngë të tjera të njohura, por të punuara me profesionalizëm.
Ky projekt, është pothuajse gati, por, jam akoma në pritje të sponsorëve…
Madje e kam menduar dhe, nxjerrjen e albumit: “Thesare të qytetit tim”, ta finalizoj me një koncert të madh televiziv, ku të jenë të ftuar njerëz muzikologë që e njohin këngën, muzikën popullore qytetare beratase, të flasin për këngën qytetare beratase.
 
– Maestro Altin Metohu! Të falenderoj shumë për këtë bashkbisedim kaq të bukur dhe emocionues. E ndjeva edhe unë gëzimin, kënaqësinë e punës suaj, krijimtarisë suaj muzikore shumvjeçare, emocionet gazmore të “Dasmës Beratase” dhe jam mëse i bindur që çdo lexues që do t’i jepet mundësia të lexojë këtë bashkbisedim, do ndjehet i tillë ashtu si edhe unë.
Suksese dhe vetëm suksese në jetë, në punën tuaj krijuese.
– Më lejo mua të të falenderoj ty që më krijove mundësinë e këtij bashkbisedimi që edhe pse në largësi, m’u duk vetja se po bisedonim këtu në Beratin tonë, në Beratin e çdo bashkëkombasi.
Faleminderit.

Filed Under: ESSE Tagged With: ALTIN METOHU, DASMA BERATASE, MJESHTRI I TALENTUAR I MUZIKËS, Pierre-Pandeli Simsia

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 1331
  • 1332
  • 1333
  • 1334
  • 1335
  • …
  • 5724
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • NJЁ SURPRIZЁ XHENTЁLMENЁSH E GJON MILIT   
  • Format jo standarde të pullave në Filatelinë Shqiptare
  • Avokati i kujt?
  • MËSIMI I GJUHËS SHQIPE SI MJET PËR FORMIMIN E VETEDIJES KOMBËTARE TE SHQIPTARËT  
  • MES KULTURES DHE HIJEVE TE ANTIKULTURES
  • Historia dhe braktisja e Kullës së Elez Murrës – Një apel për të shpëtuar trashëgiminë historike
  • Lirizmi estetik i poetit Timo Flloko
  • Seminari dyditor i Këshillit Koordinues të Arsimtarëve në Diasporë: bashkëpunim, reflektim dhe vizion për mësimdhënien e gjuhës shqipe në diasporë
  • Ad memoriam Faik Konica
  • Përkujtohet në Tiranë albanologu Peter Prifti
  • Audienca private me Papa Leonin XIV në Selinë e Shenjtë ishte një nder i veçantë
  • PA SHTETFORMËSINË SHQIPTARE – RREZIQET DHE PASOJAT PËR MAQEDONINË E VERIUT
  • “Ambasador i imazhit shqiptar në botë”
  • “Gjergj Kastrioti Skënderbeu në pullat shqiptare 1913 – 2023”
  • Albanian American Educators Association Igli & Friends Concert Delivers Electrifying Evening of Albanian Heritage and Contemporary Artistry

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT