Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

DOM ALEKSANDËR SIRDANI, PËRKUJTIM NË 72 VJETORIN E MASAKRËS SË KOPLIKUT

by

Shkruan: Sokol PAJA – DIELLI-

Regjimi komunist shqiptar ndaj klerit fetar dhe sidomos ndaj klerit katolik kreu krime çnjerëzore, të padëgjuara më parë në histori. Mbytja për së gjalli në gropën e banjos së Dom Aleksandër Sirdanin prej kriminelëve komunistë përbën një nga krimet më të shëmtuara të ndodhura përgjatë regjimit komunist në Shqipëri. Në kohën kur diktatura komuniste kishte mësyrë në veri për nënshtrimin e kundërshtarëve të regjimit, klerit, familjeve të mëdha dhe çdo individi që nuk pajtohej me regjimin monist, në qytetin e Koplikut në Malësinë e Madhe ndodh një terror mbi popullsinë civile dhe krim i shumëfishtë. Përgjatë muajit 28 korrikut -29 gushtit të vitit 1948, në kryeqëndrën e Malësisë u masakruan, u rrahën, u vranë dhe u torturuan 56 burra e gra , dhe u  vranë pa gjyq katër burra me emër dhe ndikim të veçantë në Malësi : Taro Keqi, Nikë Mark  Rexha, Dom Aleksander Sirdani  dhe Dom Pjetër Çuni. Kjo masakër e dhunshme u krye prej komunistëve në hetuesinë e Koplikut. Fatin më të keq e pësoi Dom Aleksandër Sirdani që i rrahur e torturuar për vdekje, u mbyt prej komunistëve në gropën septike, kur ende ishte gjallë. Dom Aleksander Sirdani është një ndër emrat më të spikatur të klerit katolik në vitet 30’. Prifti  Jezuit ishte poet, folklorist, etnograf e publicist. Pas studimeve në kolegjin Saverian vijon studimet në Austrí, në Insbruk. Meshën e parë i shuguruar si meshtar e zhvilloi më 24 prill 1916. Dom Aleksander Sirdani shërbeu si famullitar në Famullinë e Shkrelit në fshatrat si Reç, Shkrel, Bogë, Dedaj, Bzhetë dhe fshatrat përreth. Përveç misionit të tij fetar si çdo prift katolik, Dom Aleksander Sirdani u kujdes edhe për kulturën dhe trashëgiminë etnografike të popullsisë ku shërbente si prift duke shkruar për legjendat, mitet, përrallat, fjalët e urta, traditat deri tek bestytnitë e lashta që haseshin në fshatrat e Malësisë së Madhe. Vrasja e Dom Aleksander Sirdanit ishte e përllogaritur prej komunistëve. Erdhi pikërisht në një kohë kur regjimi diktatorial po likujdonte kokat kryesore të fesë në Shqipëri dhe kur po ndryshonte statutin fetar të Klerit Katolik, duke e shkëputur përgjithmonë nga Vatikani dhe duke e vendosur nën diktatin e regjimit komunist shqiptar. Pasi shkatërruan kuvendet fetare, mbyllën shtypshkronjat, shkollat fetare, konfiskuan qëndrat e botimeve mediatike dhe letrare, pasi arrestuan udhëheqësit kryesorë dhe strukturat drejtuese të fesë në Shqipëri, komunistët kaluan në ekzekutimin e priftërinjve nëpër fshatrat e largët në veri të Shqipërisë. Synimi i komunistëve ishte i qartë: zhdukje totale të institucioneve fetare dhe ideologjisë fetare. Dhuna, terrori, përndjekja dhe vrasjet e pamëshirshme ishin panorama që shoqëroi qeverisjen dhe qasjen e komunistëve shqiptarë ndaj kundërshtarëve. Me datë 26 korrik 1948 Dom Dom Aleksander Sirdani pasi çoi meshën e së dielës në famullinë e tij në Bogë ku kritikoi ashpër komunistët dhe raprezaljet e tyre sidomos në Veriun e Shqipërisë, një ditë më vonë arrestohet dhe dhunohet përgjatë gjithë rrugës nga Boga deri në Hetuesi në Koplik ku mbërriti i copëtuar prej dhunës shtazrake. Dëshmitari  i vdekjes së tij At Anton Luli ka dëshmuar se pasi komunistët e rrahën për vdekje duke e shpërfytyruar, në grahmat e fundit të jetës, kishte kërkuar ujë për të pirë, ndërkohë që komunistët në shenjë hakmarrje primitive e mbyten të gjallë në gropën septike të hetuesisë. Veprat kryesore letrare të Dom Aleksander Sirdanit ishin: “Shqyptari i vogël”, “Kallxime popullore”, “Fjalë ari”, “Legjenda e gjethes së purrinit”, “Frati i ri” etj. Dom Aleksander Sirdani në vitet 30 ishte një zë shumë i fuqishëm në shtypin fetar të kohës si Leka dhe Hylli i Dritës. Pas një procesi të gjatë kanonik, Dom Aleksandër Sirdani sëbashku me martirë të tjerë të fesë katolike në Shqipëri, u shpall i lum nga Vatikani më 5 nëntor 2016. Vrasja shtazarake e Dom Aleksander Sirdanit është një ngjarje e dhimbshme e tmerrit dhe ferrit që përjetoi mbi kurriz  kleri fetar në Shqipëri për gjysmë shekull. Komunistët bënë hakmarrjen dhe raprezaljen më të tmerrshme sidomos mbi klerin katolik pasi ishin Klerikë të shkolluar në universitetet më të mira në perëndim, ndërsa komunistët ishin injorantë përballë tyre, se ideologjia fetare nuk përputhej me ideologjinë komuniste, se komunistët ishin armiq të betuar të religjozëve të shuguruar. Vrasja e Dom Aleksander Sirdanit përbën një faqe turpi shtazarak ndaj një patrioti, kleriku, letrari e shqiptari të madh. 

Zgjedhjet në Amerikë dhe Shqiptarët

by

Nga Alfons Grishaj*-

Zgjedhjet në SHBA kanë hyrë në një fazë të re. Demokratët  padashur janë zhvendosur nga pozicioni i tyre tradicional  drejt  frymës së  vjetër socialiste të huazuar Ruse. 

Sanders, Kortez etj.  janë autorët e një qasjeje të re politike, e cila ka sjellë një impakt aventuresk në ndërgjegjen e të paformuarve dhe  zonave që udhëhiqen nga demokratët. Dikush shfaqet me flamuj socialistë Rus, disa të tjerë, me banderola, “Black Life Matter” (sikur,  white life don’t matter, blue life don’t matter, bird’s life don’t matter etj…), të tjerë… me flamuj hitlerianë… Ca gangsterë me sloganin, ANTIFA! Egërsia e majtë ka prapa një filantrop të zi, George Soros-in, i cili njihet si armiku numër një i Republikanëve, … gjithashtu  mjeshtër i kaoseve… 

Në kohët moderne, shkatërrimi  është rezultat i instrumentit të forcës së paguar… dhe veprimi  efekt i impaktit të synuar.

Biden dhe liberalët, mundohen të mbajnë balancën në Partinë Demoktratike, e cila nuk ka më finesën, inteligjencën dhe largpamësinë e paraardhësve. Fizionomia e Partisë Demokratike tradicionale është transformuar sa zor t’i gjesh ndonjë tipar të antikomunizmit të dikurshëm për të cilin shquhej, ndërsa e ka ulur dukshëm flamurin e forcës mbrojtëse të të drejtave të njeriut. Tani ajo ka në gjirin e saj të gjithë kolonët e rrymave negative, duke humbur misionin autentik. Pjesa dërmuese e medias, përjashto këtu Fox dhe disa zëra të pavarur, janë në delirium tremens. Të  gjithë zërat kundër Presidentit, dhe pse  bëhen pararojë e shkatërrimit të Amerikës, ata nuk ndalen deri sa të fundoset Titaniku. Qofsha i gabuar, por siç shihet… vetë kundërshtarët po  e ndihmojnë Trumpin të lundrojë dhe për katër vite përmes akullnajave dhe politikave “akademike” standarte pa shpirt e novacion. 

Në këtë kaos udhëkryqi pasionesh në ndërgjegjen e zgjedhësve… shqiptarët janë ndarë në dy grupime, demokratë dhe republikanë. Klasa e vjetër e ardhur në vite nga Dardania dhe viset e tjera, duke përfshirë dhe elemente të tjerë nga toka mëmë, ka dalë në krahun e demokratëve, për çka, në të vërtetë, nuk duhen gjykuar… sepse, demokratët i kanë shërbyer në vite çështjes shqiptare në përgjithësi. Ne nuk mund t’i shesim kurrë miq si Klinton, Engell, Peters e të tjerë, miq që kanë ndihmuar kauzën e kombit tonë. Një demonstrim kundër tyre do të ishte amoral. Por, politika krijon gjithnjë hapësira të reja që duhen respektuar dhe luajtur në mënyrë të ndershme dhe  efikase për vendin tonë. Një përllogaritje e keqe ndëshkon pjesën e Dardanisë dhe viset e tjera jetike të kombit tonë. 

Në grupimin e demokratëve ka dy lloj karakteresh, klasikë dhe hibritë. Klasikët janë pasionantë dhe nuk e shohin shkarjen e partisë që të gjithë e deshën!  

Grupimi  dytë  brenda demokratëve janë hibritët, të cilët  janë kolonë e pestë, duke ardhur nga familjet më të përlyera post-komuniste, apo pakicat kontraverse, të cilët kanë bërë gjithmonë  rolin e minave. 

Disa  hiqen dhe si republikanë, por në fakt janë të majtë që kur lindi “Partia”. Vlen të përmenden shkrimet e ca mjeranëve (kandidatë apo anëtarë të PP-së ) që  gjoja janë shkrimtarë, të cilët mashtruan shtetin amerikan kur mbushën formularin e pranimit të SHBA, duke bërë një krim që është i dënueshëm në bazë të ligjeve në fuqi. Këtyre kopukëve injorantë e gënjështarë që rreken për t’u bërë dikushi duke u shfaqur aty-këtu si intelektualë, të cilët kërkojnë të mbulojnë defiçencën astronomike  intelektuale, herë me grup dhe herë të vetëm si gjarpëri, po ua them dhe njëherë:  koha e  mjeranëve ka vdekur! 

Republikanët, bazuar në ndërgjegjen konservatore unifikuese,  shprehur nëpërmjet vlerave të familjes, besimit dhe patriotizmit, kërkojnë rikthimin e ndërgjegjes së cunguar amerikane, e cila po humb qëllimin dhe bekimin e formimit si shtet. 

Forcat komuniste botërore, me në krye Rusinë dhe Kinën… dhe gjoja globalistët…, po përpiqen me të gjitha mjetet që të influencojnë në kontaminimin e ndërgjegjes dyzuese amerikane për t’ia dhënë votën humbjes së Amerikës. Shumë pak kush e kupton se, këtu nuk është lufta midis Trump dhe Biden, por lufta për të dobësuar Amerikën, ndikimin pozitiv të saj në botë me kulturën, ekonominë dhe, mbi të gjitha, modelin e lirisë. Sikur njerëzit, mediat dhe politika të mendojë për një minut të vetëm, duke i thënë ndërgjegjes, “ku jemi duke shkuar?”… e gjithë çorba e gatuar do të derdhej si jashtëqitje në gjirizet  e  Amerikës, duke u dekantuar nga bartja e trazuar e dyzimit…, dhe ky komb i bërë nga Zoti do të ndriçonte botën deri në kataklizmo.  

Shqiptarët nuk kanë pse zihen me njëri-tjetrin për një kauzë e cila i përket popullit amerikan që ta zgjidhë. Ne jemi miq të Amerikës dhe do ngelemi të tillë. Rëndesi ka që shqiparët të ruajnë statusin natyral të besnikërisë ndaj shtetit që e ndihmoi për më tepër se  një shekull. Miku i mirë njihet në ditë të vështira. Por gjithashtu, le të edukohemi  që  mendimin e tjetrit (pa bisht)  ta respektojmë si një e drejtë e sanksionuar  në të drejtat e njeriut  dhe rregullat e demokracisë botërore.

*Zëvendës/Kryetar i Vatrës

BASHKËPUNIMI ME PUSHTUESIN DHE SHTREMBËRIMET HISTORIKE JANË FATËKEQËSI NË PUKË DHE KUDO

by

STUDIM- “ATA QË KRIJOJNË PROBLEMET NUK  MUND TI ZGJIDHIN ATO”  SHKRUAN:GJELOSH NIKOLLA-                          

Duke ç’fletuar dhe lexuar me vëmendjë shkrimet për ngjarjët historike të popullit të  trevës së Pukës nga hulumtuesit e saj  të bije në sy fshehja, heshtja dhe deformimi i fakteve historike të luftës së lavdishme të këtij populli fisnik, trim dhe liridashës. Duke lexuar dhe studiuar shumë historianë, albanolgë, etnologë, arkeolgë etj., vëndas dhe të huaj si Edith Durham, Domeniko Passi (Ded Pasi) Franc Baron Nopça, At.Giuseppe (Zef) Valentini, Fulvio Kordinjano, Peter Bartli, Antonio Baldaci, Franz Seiner, A. Degrand, Jastrebov, Dr.Jur. Johan Georg von Hahn, Prof. Dr.Karl Patsch, Robert  Elsie, Ami Boue, Dr. Milan Shuflaj, Lovro Mihaçeviç, Kamilio Libardi, Carleton S. Coon (Amerikan), Theodhor Ippen, Jacques Bourcart, Aleksandër Stipçeviq, Roberto Moroco dela Roka, vllezërit Gjergj e Frang Bardhi, Gjergj Theodhori (peshkopi i Zadrimës) Kolë Luka, Selami Pulaha, Injac Zamputi, Rrok Zojzi, Prof.Dr.Sahit Canhasi, Prof. Dr. Fejaz Drançolli, Prof.Dr. Ak. Mark Tirta, Dr.Prof.As. Shefqet Hoxha, Mr.Sc.Avdul Hoxha dhe Rexhep Maksutaj, Karl dhe Gasper Gurakuqi, Dr.Tonin Çobani, Kahreman Ulqini, Apollon Baçe, Lazër Papajani, Bep Jubani, Damian Komata, Aristotel Koka, Ruzhdi Mata, At Gjon Karma si dhe i pa zevendësueshmi At. Shtjefën Gjeçovi (Prënd Gjeçi) etj, që kanë vizituar trevën e Pukës madje disa prej tyre kanë jetuar në fshatrat e rrethit tonë.  Studimet e këtyre autorëve janë të njohura dhe të mirë pritura nga studius vendas dhe të huaj etj. (Pra janë të pranuara nga akademitë e shkencave europiane, Akademia e Shkencave të Shqipërisë si dhe nga Akademia e Shkencave të Kosovës). Në hyrjë të ketij shkrimi dua të përmend se: “Në luftën e Midhës, në atë sulm u vra Jak Marka Ndreca i Qelzës. Jaku kishte arritë deri afër tabeve të ushtrisë, ku mbeti i vrarë.Turqit mbrritën me dalë e me ja pre kryet e me ja marrë në istikamin e tyre. Pak më larg u vra dhe shoqi i tij prej Qelzë Mhill Marashi” (Xhemal Meçi,Fundi i Sundimit Turk në Pukë; Në kuadrin e 100-vjetorit të Pavarësisë së Atdheut, Gazeta Veterani 1-15 nëntor 2012, fq. 6). Si nën titull ky shkrim ka: “Asht një mëkat i madh me lanë në heshtje gjakun e të rënëve për atdhe  (Mark Frrok Bajraktari, emigrant politik në KANADA). Ne jo vetëm që heshtëm për gjakun e tyrë, por i vramë për së dyti atje në varr sepse ata individ të veçantë që informuan dhe ndihmuan direkt ushtrinë turke me pjesëmarrjen e tyrë kundër kryengritësve sot janë të dekoruar më “Medaljën e Patriotit” nga Presidiumi i Kuvendit Popullor, sigurisht të propozuar nga instancat e pushtetit lokal, kurse Jak Marka Ndreca që u vra për liri, i prenë dhe kokën,  ky nuk e “MERITONTE  DEKORIMIN”?!. Malsorët shqiptarë nuk e kanë në traditë një makabritet të tillë, pra kjo është kultura e pushtuesit dhe atyre  që bashkëpunojnë më të.  Po Dom Gaspër Thaçi që ishte inspiruesi, organizatori dhe komandanti i kryengritjes kundër pushtuesit turk, ku dhe financoj ekonomikisht për luftën, po ky patriot nuk e meritonte të kishte një objekt përkujtimor për të, në qytetin e Pukës?! Po, Dom Ndre Mjeda, poeti ynë kombëtar ndër brezat e fundit te Rilindasve i cili në Tiranë e gjetkë mbajnë emrin e tij  shkolla e rrugë, ne Pukë në vend origjinën e tij, por edhe si kontribues i hapjës se shkollës se parë shqipe ne Pukë , asaj në Iballe, por dhe shkollave te tjera në shqipëri, pse nuk e ka një shkollë apo një institucion tjetër publiko-shoqëror emerin e tij?. Po, At Shtjefën Gjeçovi si patriot (pjesëmarres në luftën e Vlorës në vitin 1920 ku dhe u plagos), shkrimtar, etnolog dhe arkeolog, përkthyes, klerik, dramaturg, mësues i popullit, përhapës i arsimit shqip, etj.,  i vlerësuar në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar nuk e meritonte emrin e tij të paktën një shkollë në bashkinë e Pukës në një kohë që emri i një mesuesi të thjeshtë  (pa e nënvlerësuar askënd) dhe që 90% e popullit të rrethit të Pukës nuk e njohin këtë njeri, por 2 (dy) shkolla kanë emrin e tij ne bashkinë e Pukës, që të duket si mbivendosje prone. Edhe diktatori komunist Enver Hoxha për Gjeçovin ka thënë: “Ka qënë frat, por patriot” (Akademia e Shkencave e R.P.S.SH, Instituti i Kultures Popullore, “Kultura Popullore”1980/1 Tiranë, fq.144.). Lajmëtari nuk mban përgjegjësi për lajmin, sepse flet në emër të atij  që e dërgon. At Shtefën Gjeçovi O.F.M.  (Kanuni i Lekë Dukagjinit, neni i njëqind e pesëdhjetë e tetë, Shtepia Botuese “KUVENDI” gusht   2001 f.106).   Por, nëse ndryshon përmbajtjen e lajmit dhe sjellë pasoja edhe ai mban përgjegjësi të paktën morale. Po për historinë e popullit të rrethit të Pukës, për origjinën dhe kahershmërinë e fiseve tona dhe për ngjarjet e ndryshme historike a është thënë e vërteta?.  Jo, nuk është thënë plotësisht e vërteta. Ajo është deformuar sipas intëresave të personave ose klaneve të catuara.  Fiset formimin dhe organizimin e tyrë e filluan mijra vjet para Krishtit por dhe emërtimet e tyrë pothuajse janë të përaferta, kurse renditja e tyrë shpesh herë ka ndryshime nga një studius tek tjetri. Prof. Mehmet Vokshi  në librin e tij “Fisi Voksh” Tiranë 1931,f.10,11. i rëndit kështu: “ 1.Thaçi, 2. Shala, 3. Shoshi, 4. Kastrati, 5. Berisha, 6. Kelmendi, 7. Krasniq-ja, 8. Gashi, 9. Mirdita, 10. Hoti, 11. Gruda, 12. Kuçi. Fiset e tjera rrjedhin prej tyre. Kurse Mr.Sc. Avdyl Hoxha & Rexhep Maksutaj në librin e tyrë i rendisinë si më poshtë: 1.Bytyçi, 2.Shkreli, 3. Shoshi, 4.Thaçi, 5. Morina, 6. Shala, 7. Berisha, 8. Kelmendi, 9. Krasniqe, 10.Gruda, 11. Gashi, 12. Hoti.  Po në këtë libër duke folur për fisin e Thaçit Prof. Dr. Fejaz Drançolli thotë: “ Shpesh një lagje thotë apo deshiron të quhet fshat por në realitet nuk janë , sipas kësaj janë 12 fise dhe bajraqet që dalin nga këto mund të jenë degë por duhet të kuptojmë prej cilit fis e ka gjenezën. Gjithë ashtu edhe nën fisi Kabash, Zogaj, Helshan janë pjesë e fisit Thaç” (Mr.Sc.Avdyl Hoxhaj-Rexhep Maksutaj, 12 fiset shqiptare sipas kanunit të Lekë Dukagjinit. Prishtinë 2019, fq.131, 137.) … Gjithmonë flitet për dymbëdhjetë fise shqiptare, por ka shumë dilema se cilët janë fiset kryesore dhe cilët janë nënfiset (apo barqet).  Megjithatë, në fiset kryesore janë Thaçi, Berisha ,Kuçi, Kelmendi, Kastrati, Hoti, Shala, Krsniq-ja,Gashi, Bytyçi (Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovës: Fjalori Enciklopedik i Kosovës,vol. I  A-K  Prishtinë 2018 fq.450).  Sipas Ahmet Malokut, nëpër viset e Kosovës dhe të Rrafshit të Dukagjinit realisht ekzistojnë vetëm 7(shtatë) fise shqiptare: Berisha, Thaçi, Shala,Hoti, Kelmendi, Gashi dhe Krasniq-ja. A. Maloku e konsideron se do të ishte gabim nëse thuhet se ekzistojnë më tepër se 7 (shtatë) fise,pasi Bytyçi, Kabashi, Sopi ose Morina, Kryeziu, Shkreli etj. paraqesin vllazëritë ose (barqet) e fisit Thaçi (Dr. Adnan Morina.  “PODRIMJA, studim socio-gjeografik, Shtepia Botuese Rilindja, Prishtinë 1985 fq. 171,172). Pra, në asnjë vend nuk na del fisi  Kabash në 12 ( dymbëdhjetë) fiset kryesore. Kabashi,ishte bajrak por jo fis në kuptimin e ngushtë të fjalës fis, meqë nuk kishte një stërgjysh të përbashkët. Sido qoftë Kabashi si (nën degë e fisit Thaç), thuhet se është i pari në Shqipërinë veriore i cili kaloj në fenë muslimane. Ky ndrrim i fesë u bë në shekullin e shtatëmbëdhjetë. Xhamia kryesore e Kabashit daton nga mesi i shekullit të nëntëmbëdhjetë (Robert Elsie: ( “Fiset Shqiptare;  Historia, Shoqëria dhe kultura”Shtepia botuese  ARTINI  Prishtinë 2017, fq. 269, 270”). Kur erdhi Kabashi ka gjetur vetëm Dushmanajt dhe Çertajt në viset ku banojnë sot. Më qënë se Kabashi ka qënë i pari fis i Shqipërisë së veriut, që kaloj në muhamedanizëm, arrijmë në një datë më të vjetër, se tradita tregon që Kabashi e mori këtë truall si shpërblim për kthimin në fenë muhamedane (Franc Nopça: “Fiset e Malësisë së Shqipërisë Veriore dhe e Drejta Zakonore e tyre”, Qendra e Studimeve Albanologjike; Instituti i Historisë, Perkthyer nga Dr.Jur. Mihallaq Zallari, Shtepia botuese “Eneas”Tiranë 2013, f.226”). Kabashi janë muslimanë. Nopça na thotë se ata erdhën të ky vend ku janë sot, rreth 250 vjet më parë ( Edith Durham. “Për fiset, ligjet e zakonet e Ballkanasve” Përkthej Ferit Hafizi, shtepia botese ANGELA-L M G. Tiranë, 2019,f.36). Si rezultat i mos bindjes dhe luftës së bajrakut Berishës kundër Sulltanit ky,i fundit ja mori (Apostozoi) atributet e bajrakut Berishës dhe ja dhuroj Kabashit. Kjo erdhi  si rezultat i supërmacisë së pushtuesit që kishte mbi Berishën (Franc Nopça:” Fiset e Malësisë së Shqipërisë Veriore dhe e Drejta Zakonore e tyre”,Qendra e Studimeve Albanologjike (Instituti i Historisë),Përkthyer nga D.Jur.Mihallaq Zallari, Shtepia Botuese ENEAS, Tirane, 2013,fq.222).  Kabashi më 1881 nuk është paraqitur  nga Gopçi si bajrak, por vetëm si një fshat i bajrakut të Halijas. Të paktën , nga viti 1889 (LE XV) bajraktari i Kabashit është Vocërr Dema ,,M” ( At Giussepe Valentini:” E Drejta e komuniteteve në traditën juridike shqitare”,Përktheu Dritan Thomallari, Shtepia botuese  PLEJAD, Tiranë 2007,fq.314).
C:\Users\s-electronic\Desktop\Dr. gjeloshi Bashkpunimi\115659924_1127598677641775_4656323913572271051_n.pngTermi Kabashi paraqitet si Gabasu, ose një “fortezza di lengo in monte” (fortesa e drujntë malore) më 1688, në hartën e hartografit venedikas, Françesko Maria Koroneli dhe si Kabasci , më 1689, në hartën e hartografit Italian Gjakomo Kantelli da Vinjola, si Kabasi më 1691 në hartën e Koronellit, etj. Si Kabassi, më 1703, në raportin e kryepeshkopit katolik të Tivarit, Vincentius Zmajeviç (Robert Elsie, “Fiset Shqiptare”, “Historia,shoqëria dhe kultura” Përkthyer nga Prof.Dr.Abdullah Karjagdiu,Shtepia botuese “ARTINI”Prishtinë 2017, fq.269). Në hartën e Shqipërisë veriore të hartuar  prej Koronelit në shek. XVII, afër Pukës është vizatuar një kështjellë bri së cilës thuhet:  ”Forteza di lengo di Gabassu” (fortesa e drujtë e Kabashit). Kjo fortesë duke qënë prej druri sot është e zhdukur dhe s’mbahet mend as nga vendasit e moshuar. Me emrin kala prej tyre njihen disa rrënoja në një kodër afro 150 m të lartë,  me shpat mjaft të pjerrët (fig.8.)
C:\Users\s-electronic\Desktop\Dr. gjeloshi Bashkpunimi\116104955_783269262213759_1685817391372842394_n.png     
Kodra e zhveshur, prej një formacioni të thërmueshem e të rrëshqitëshëm ranor, nuk është e përshtatëshme  për asnjë rrugë. Lartë në të duken mbeturina të pakta muresh (fig.9) që dëshmojnë praninë e një pike vrojtimi dhe të një fortifikimi të vogël. Fragmentet e pakëta të qeramikës për nga faktura i afrohen më tepër atyre  të antikitetit të vonë  ( Apollon Baçe, Lazër Papajani, “Monumentet, Materjale dhe Kumtesa; Kështjella dhe Monumente të tjera në rrethet Pukë, Tropojë, Kukës. Nr 1.Tiranë 1983 fq.125).

 Nga ana tjetër, agai turk në kështjellën e Micojt ose mbi vetë Kabashin me 200 (dyqind) ushtarë  turq ishin të lidhur me marrëdhënje timariale ose feudalo-ushtarake, dhe prandaj ata duhet të kishin këtu tokat e tyre si shpërblim për detyrimin ushtarak (Kolë Luka, “Topografia e Shekujve XVI-XVII e viseve të Pukës,Iballës dhe Malit të Zi në Sanxhakun e Dukagjinit”; Etnografia Shqiptare nr. 11 viti 1980, fq.248).
Për të pasur të qartë gjendjen e besimt fetar në shek. XVI, do ta shqyrtojmë atë duke u mbështetur në dokumente osmane për të cilat kemi të dhëna të plota. Vilajeti i Dukagjinit në vitin 1529-36 Iballa (Pulti i Lekës), Spasi (Pulti i Lekës), Puka (Malizi) nuk kishin asnjë musliman (shikoni tabelat nr. 1 dhe 2). Së pari në vitet 30 të shek.XVI, në bazë të regjistrimeve të mbledhura, si dhe në vitet 80-90 të këtij shekulli, në bazë të regjistrimeve të hollësishme kadastrale, procesi i islamizimit ishte zhvilluar gjatë shek. XVI me ritme të ngadalta. Në vitet 30 ishte islamizuar 2% e popullsisë, kurse në vitet 80-90, 12,1%. 

C:\Users\s-electronic\Desktop\Dr. gjeloshi Bashkpunimi\117172043_706704263223408_3538537120875002307_n.png

Në sanxhakun e Dukagjinit (21%).Në vitet 30 të shek. XVI Dukagjini nuk kishte asnjë musliman (Selami Pulaha:  “Popullsia Shqiptare e Kosovës gjatë shek.XV-XVI” fq. 619,620,658).

 Në shek. XIV- XV zhvillohet principata e Dukagjinënve në një shkallë aq të madhe, sa arrinë të luaj role më randësi në ngjarjet e këtyre shekujve dhe shtrihet mbi një teritor të gjërë nga Prizreni e deri në Lezhë. Veprimtaria e kësaj principate vazhdoj edhe për 2(dy) shekuj mbas pushtimit turk të vendit tonë duke mbajtë në këmbë luftën e rëzistencës së popullit shqiptar. Edhe pushtuesi turk nuk arriti ta zhdukë këtë  emën por Sulltan Sulejmani e krijoi “Sanxhakun e Dukagjinit” me qendër në Pejë. Një nga princat më të fuqishëm të kesaj principate qe Lekë Dukagjini, bashkëkohës i Skendërbeut. Pa dyshim, me këtë principatë , dhe veçanarisht me princin e saj të fundit lidhen emrat Lekët, Lekni dhe Dukagjin që i referohen këtij teritori dhe banorve të tij. Mirë po të dhënat e popullit përputhen plotësisht me materjalet historike. Në një dokument të vitit 1570 malet në jug të Drinit quhen Dukagjin, MIRDITA ËSHTË DUKAGJIN (Rel.i Bicit 1610, PUKA ËSHTË DUKAGJIN, Rel. M. Skura-1648), fshati Arsti, Karma, Mashna, Komani, Kryeziu, Kçira janë Dukagjin (Rel.i Bardhit 1632), IBALLËN E QUAN DUKAGJIN, (Habiamo visitato un’ altra parte in quelle monti di Gucagini chiamato Iballia”.Rel. i Bardhit 1632). Bogdani thërret edhe HASIN DUKAGJIN; gjithashtu kufirin jugor:  “LISI (LEZHA) ËSHTË NË KUFI TË MATIT E DUKAGJINIT (M. Skura 1648) etj. Nuk ka far dyshimi se Lekët, Lekni dhe Dukagjin janë emrat e një vendi që shtrihet  në mes të Malësisë e Gegënisë mbrenda kufijve që na i ruajti populli dhe se këto janë mbeturina nga principata mësjetare e Dukagjinëve (Rrok Zojzi, “ Etnografia Shqiptare”  I, Tiranë 1962, fq. 32,34). Në Greqinë e lashtë një mik i Sokratit ka thënë:”Unë Sokratin e kam mik por, më mik kam të vërtetën”. Sinqerisht unë,  respektoj kontributin e Zotni Xhemal Meçi të cilin e kam mik buke dhe në malësi miku i bukës është më i vlerësuari, pra mbi të gjithë miqtë e tjerë. Sipas tij madje kam dhe një lidhje tjetër: “Vllezërit Stakë dhe Jak Pjetër Pemati janë kumarët (Nuni) i Xhemalit dhe motrës së tij sepse i kanë marrë flokët pra , ne i quajmë kumar. Kurse unë jam sternipi i tyrë, sepse gjyshja ime është motra e Stakës dhe Jakut. Këtë unë do ta quaja respekt reciprok dhe jo lidhje miqësore. Po kush janë dajat e babait tim?.  1.Frrok Kolë Pemati eksponenti kryesor në hapjen e shkollës së parë shqipe në Iballe ku financoj dhe 300 lira të asaj kohë. 2.Në vitin 1905 ky patriot bashkë me patriotët e tjerë të Iballës mbrojtën me pushkë mos djeg’jen e shkollës që do të sillte pasoja të mëdha.. 3. Me urdhër të qeverisë turke niset ushtria për të djegur shtepinë e tij por, ndërhyrja e Konsullatës Austriake në Shkodër pranë  komandës ushtarake turke, bëri që të anullohet urdhëri, pra djegëja e shtëpisë.4. Në vitin 1917 Pjetër Kolë Pemati dekorohet nga qeveria Austriake me dekoratën” Franc Jozef” 5.Në vitin 1920 patrioti Bajram Curri strehohet 6 (gjashë) muaj në shtëpinë e Frrok Pematit dhe Zenel Agës, por shtëpija e Frrok Kolë Pematit  bombardohet 2 (dy) herë nga aeroplanët e Serbisë sepse e zbuluan se Bajram Curri strehohej aty, po në këtë kohë i dha Bajram Currit 80 lira për të blerë armë. 5. Në vitin 1944 dy burra të zgjuar të Iballës Stakë Pjetër Pemati dhe Mehmet Ramë Hyseni për të mos u dhënë mundësi brigadave partizane për të vra, djegë dhe shkatërruar Iballën, ata mblodhën popullin në qënder të fshatit dhe i dolën përpara brigadës së 6 (gjashtë) me komisar Haki Toska. E shoqëruan për në qendër ku ishte i mbledhur populli i cili megjithëse e priti me duartrokitje, partizanët zbrazin armë duke dhënë lajmin e “Çlirimit” të Iballës, çka në të vërtete edhe sot e kesaj ditë nuk e dime se nga kush po çlirohej?! Të nesërmen mlodhën popullin dhe pushkatuan të pafajshmin Ali Marku. 6. Në vjeshtën e vitit 1947 Stakë P. Pemati arrestohet me urdhër të kriminelit Xhemal Gjani ish kryetari i degës së punëve të mbrendëshme të Pukës. Mbi urën e Bardhetit, Staka ju ikën policëve nga duart dhe hidhet nga ura rreth 28 m e lartë me qëllim për të vdek ( e pa besueshme, por e vërtetë ai shpetoi) që mos ta rrihte krye krimineli në degë. Staka nuk mund ta duronte poshtrimin dhe bëri këtë veprim sublim. Mirë që për krahinën e Iballës nuk të pëlqën të shkruash dhe për këtë familje patriotike (kumarët tuaj) para vitit 1990 nuk mund të shkruaje për ta sepse kanë qënë familje e deklasuar, të intërnuar dhe të cilësuar kulak dhe nuk mund të shkruaje për ta, po pas viteve 90 kush të ndaloj të shkruaje pak rrjeshta Zotni Xhemali, dhe kishe çfarë të shkruaje për ta?!. Kjo do të ishte vlerë për Ju. Për të plotësuar dhe sqaruar lidhjet që ka patur familja Pemati e Iballës me qëverinë Austriake të asaj kohë janë marrë hapat e nevojshme për të tërhequr dokumënte të tjera nga arshivat e Austrisë. Shaljanët njihen në mesin e fiseve malësore për dinakri dhe dredhi, ashtu siç thotë fjala popullore”Mendja e Gashit, syni i Krasniqës, inati i Berishës, trimnia e Kelmendit, dredhija e Shaljanit, gjarpnia e Thaçit ( Robert Elsie,”Fiset Shqiptare”Shtepia Botuese “ARTINI” Prishtinë 2017,f.189). E drejta për të shkruar i takon çdo njeriu aq më tepër intelektualve, por ajo duhet të mbështetët në burime arkivore dhe shkëncore dhe të  mos zevëndsohet me të dhëna gojore  të cilat në jo në pak raste përdorën për qëllime të errëta të deformimit të historisë, që jo rrallë herë ka ndodh edhe në rrethin e Pukës. Në përiudhën e sundimit turk me “Xhon turqit” makineria propogandistike anti shqiptare e tyre botonte në gazetën e kohës e quajtur “ Sadai milet” në shqip “Zëri i popullit” (Sejfi Vllamasi, “Ballafaqime Politike në Shqipëri” (1897-1942)  Shtepia botuese “NERAIDA” Tiranë, v. 2000, fq. 94) Për çudi edhe makineria propogandistike e komunizmit dhe në vazhdim botoi gazetën me të njëjtin emër “Zëri i Popullit” pra në turqisht “Sadai milet” e cila shktërroj vlera kombëtare sidomos me vrasjen e trurit të kombit duke përvetësuar çdo gjë a thuase vetëm ata (luftuan) dhe punuan për kombin, duke privatizuar patriotizmin, por mbi të gjitha gazeta “Sadai milet”nuk na u hoq deri më sot nga supet. Është e pa moralshme që të zvogëlojmë malet gjigande që të duken kodrat dhe rrafshinat. Dy fiset Thaç e Berishë në historinë tonë kombtare kanë një kontribut të jashtë zakonshëm dhe kulmin e kanë me Principatën e Lekë Dukagjinit dhe me Bushatllinjët e Shkodrës që janë vërtetë komb formuese. Dihet me siguri të plotë se origjina e ketyrë dy kollosve  është nga Berisha dhe Thaçi, prandaj është krim që ti zvogëlojmë këta dy gjigand te maleve tona që vetë i krijuan. Duke u bazuar në të dhënat historike, arkeologjike, etnografike, toponomastike etj. na rezulton se treva e Pukës ka një pasuri dhe trashigimi të begatë Iliro-Arbnore. Por këtë trashigimi është detyrë ta ripërtrijmë dhe promovojmë. Duke përfituar nga ky rast dhe duke marrë si shëmbull Këshillin në  Bashkinë e “Urës Vajgurore” që me vendim unanim vëndosën që krahinën C:\Users\s-electronic\Desktop\Dr. gjeloshi Bashkpunimi\115823378_313457716505880_5873256204893679324_n.png(bashkinë) e tyrë ta quajnë me emrin ilir “DIMAL”.
Mendoj dhe u propozoj autoriteteve lokale vendore, Nën/ Prefekturës, të ndërmarrin hapat e duhur administartivë që rrethi i Pukës të quhet “Dukagjini i Vjetër, Dukagjin ose Lekni” me qëndër administrative në qytetin e Pukës. Si dhe të emërtohet dhe të vendoset në një nga sheshet kryesore të  qytetit të  Pukës shtatorja e Lek Dukagjinit.

Bipartisan and transatlantic cooperation is needed to resolve the Kosova issue once and for all

by

Interview with David Phillips, Director, Program on Peace-building and Rights (Institute for the Study of Human Rights – Columbia University)-

By Ruben Avxhiu*

–You’ve been involved with Albanian issues for many years, correct?

Yes, I visited Kosova in the late 1980s when Serbia declared martial law and implemented its policy of apartheid. As President of the Congressional Human Rights Foundation, chaired by Congressman Tom Lantos, we raised awareness about Serbia’s human rights abuses on Capitol Hill and with the executive branch.

When I directed the Task Force on the Western Balkans, a project of the Council on Foreign Relations, I met Slobodan Milosevic and proposed a US Information Agency office in Prishtine. When he accepted the proposal, it was a big deal for an American flag to fly in Kosova.

I worked closely with Richard C. Holbrooke to support NATO’s intervention. The decision to go to war did not come of the blue. It was the result of efforts over many years advocating Kosova’s cause with US policy-makers and opinion leaders.

Friends of Kosova, myself included, demanded recognition of Kosova as a sovereign and independent state. I had the good fortune to visit Pristine on February 17, 2009 – independence day – and join the festivities.

Kosova’s independence can never be reversed despite Serbia’s efforts to prevent Kosova from gaining greater global recognition. Mutual recognition can be achieved through more robust engagement by the United States in the Belgrade-Prishtina dialogue. It also requires more effective transatlantic cooperation between the US and the EU, including leading member states such as Germany, France and the UK.

Last week the new foreign minister of Kosova was in the United States. Next week, there will be a meeting of the leaders of Kosova and Serbia in Washington. An attempt to resume an interrupted US-led process of negotiations. Between the two of them, it seems like a good moment to take a look at the relationship between the two countries.

Dialogue is always preferable to conflict. But don’t expect any surprises at the meeting on September 4. Diplomacy is a process not an event. It will take time and more stringent pressure for Serbia to recognize that it lost Kosova as a result of Milosevic’s crimes.

You have been critical of the way the United States has handled this process. What is wrong with the US involvement here?

Nothing is wrong with US involvement. Lack of involvement is the problem. The EU facilitated 33 agreements between Serbia and Kosova. However, Serbia blocked implementation of many agreements. The US has enormous clout and can compel implementation. The US and the EU should conduct an implementation review to assess commitments. Moreover, Washington should focus on the big picture – a full and final agreement on mutual recognition.

Over the last decade, leaders of Kosova, again and again, have asked for a greater US role in the dialogue with Serbia. It is ironic that now that we have the attention of Washington, there is a lot of concern about where this might be going. Shouldn’t we simply trust US officials like we did in Rambouillet for example?

Ambassador Richard Grenell, the US Special Envoy for the Kosova-Serbia dialogue, is a bad actor. He’s no friend of Kosova. He’s also unqualified to serve as Special Envoy. Grenell knows nothing about the region. He wants a deal so that the Trump administration can claim a foreign policy success before the US election.

Has the US taken a balanced approach?

The US has lost its moral compass. We must not forget that the US went to war to rescue Kosova from Serbia’s aggression. The Trump administration is either ignorant about history or practicing moral equivalency. Serbia will remain a pariah state until it recognizes Kosova, pays reparations for stolen or damaged properties, and provides an accounting of 1,700 people still missing from the war. Redress is required. There can be no peace without justice.

Many Albanians have been critical of their leaders about how they handled the Washington-led process, but I try to view it also from their perspective. The support of the United States is crucial to Kosova’s very existence. Even Albin Kurti, who has been the most resistant, suspicious, and even critical of the new initiatives, practiced a careful acceptance of them during his short time in the office. How can a small and new country like Kosova handle this situation?

The US and Kosova have a special relationship. Americans have no better friends than Albanians anywhere in the world. For sure, every Kosova politician knows that the US plays an indispensable role in Kosova’s security and state-building. Support for Kosova is non-partisan. A Democrat, Bill Clinton, launched NATO’s action. A Republican, George W. Bush, helped Kosova’s coordinated declaration of independence. Today, bipartisan and transatlantic cooperation is needed to resolve the Kosova issue once and for all.

In your view what should be the role of US in the efforts to find a long-term – if not conclusive – agreement between Kosova and Serbia?

The US should work through Miroslav Lajcak on the details of an agreement. It should stand with Germany and other allies to mobilize political support for an agreement. No deal can be achieved unless the US counteracts Russia’s insidious support for Serbia. The US can play a pivotal role, enhancing the EU’s character and leadership.

How should a final agreement look like in your view?

First we must define “normalization.” Serbia would recognize Kosova within its current frontiers. The proposal for border adjustment or territorial swaps is dead and would be abandoned. Accountability for missing persons is essential. Serbia should compensate Kosova Albanians for their properties that were seized or destroyed.

A few weeks ago, there was a statement from the Biden campaign which was generally well-received among Albanians. Joe Biden is someone they remember from the 1990s and he has visited Kosova. So, he enjoys a degree of trust. However, while partnership with EU is a must, there is also a lot of frustration with Brussels, after a long decade of unimplemented agreement and broken promises, the starkest of them: the elusive free-visa status. What should be the right balance in this relationship?

As a first step before the resumption of negotiations, it is essential that the EU implement visa free travel for Kosova passport holders. Visa free travel is a confidence building measure that’s long overdue. When negotiations resume, mediators should not focus on technical issues. We spent years negotiating license plates and diplomas. Now it’s time to address the core political issues that divide Kosova and Serbia.

Technical agreements will flow from normalization. Until Serbia recognizes Kosova, EU officials and Member States must reiterate their support for Chapter 35. Serbia cannot advance its prospects for EU membership until it recognizes Kosova and establishes good neighborly relations.

There are supporters of President Trump in our community who say many of the critics of the process led by Ambassador Grenell will never approve of any approach that comes out of this White House. Obviously, we live in an almost unprecedented partisan climate, but do you think this process has been judged based solely on its merits? What is your personal perspective on this?

The community, comprised of loyal and honorable Albanian-Americans (both Democrats and Republicans), supports an agreement that normalizes relations between Kosova and Serbia, leads to recognition of Kosova by the five EU non-recognizers, and results in Kosova’s UN membership. Kosova Albanians distrust the Trump administration because it waffled on partition. Kosovars want their country whole and free. They are motivated by principles, not partisanship.

A group of Albanian-American leaders who endorsed Joe Biden for President recently see him as the best choice not only for America but also for Kosova and Albanians in general. US foreign and security policies in the Balkans have enjoyed a great degree of bipartisan support. How much different from Trump’s would a Biden Administration be when it comes to Kosova or the Balkans?

Joe Biden was active in Yugoslavia throughout the 1990s. As a US Senator, he led the fight to prevent Milosevic’s crimes. Biden always had a realistic approach to resolving differences in ex-Yugoslavia. He was a strong supporter of human rights and democracy.

Today, the US faces multiple crises. The COVID crisis has taken 180,000 lives and nearly 6 million people are infected. Yet, the Trump administration still does not have a COVID response strategy.

The US economy is in freefall with joblessness at an all-time high since the Great Depression. Last week more than one million people filed for unemployment on top of tens of millions who have already lost their jobs. However, Republican senators stonewall legislation to help Americans.

We are a deeply divided society. Divisions are exacerbated by police brutality, which targets Blacks. The Black Lives Matter movement is a response to social injustice. I do not condone violent street protests, but I’m very sympathetic to popular grievances rooted in social inequity.

Global warming represents another crisis. America’s withdrawal from the Paris Climate Agreement exacerbated a serious problem that will affect generations to come. The American people deserve a president with empathy who supports practical solutions to crises afflicting our country.

We have seen Serbia buy new arsenals of weapons from Russia recently. Russia has been also inciting separatists in Srpska Republic in Bosnia, riots if not a coup in Montenegro, anti-Western sentiments in Macedonia etc. To what degree this becomes a security threat for the United States which has troops in the region and has invested immensely for the peace and stability there? How is Washington responding to this threat?

Russia is adversary. Slavic and Orthodox solidarity is a myth. Simply put, Vladimir Putin is motivated by a desire to diminish America and punish America’s friends such as Kosova. Russia is a second-rate power, trying to recapture past glories at the expense of democracies that are friendly to the United States.

Why does Trump ignore Russia’s transgressions? Russia’s Military Intelligence Agency (GRU) actively supported Trump’s bid to become president in 2016, hacking emails and releasing them to discredit Secretary Clinton. The Senate Intelligence Committee, controlled by Republicans, recently concluded that Russia is ramping up its malign disinformation activities aimed at promoting Trump’s reelection in 2020.

Serbia has played Russia against EU for many years in the Balkans now, but recently we see a flagrant effort from Belgrade to become China’s outpost in Europe. How hasn’t this threat seen as a bolder factor by Grenell and others in this administration who often use a tough rhetoric against China in other contexts? What is your view on this?

China’s Belt and Road Initiative coerces countries to borrow money from Beijing and then hire Chinese contractors. Vucic has made a strategic mistake by tilting dramatically to the East and selling Serbia to Sino-interests. Vucic, Xi, and Putin are cut from the same cloth. They are devoid of integrity and lack scruples.

Your long work with the Balkans as a diplomat and a scholar has introduced you to the Albanian-American community as well. What role can this community play in the relationship between the United States and Kosova?

I worked as the liaison between Holbrooke and the Community. We have seen that Albanian-Americans played a critical role helping both Kosova and the US. Albanian-Americans are politically active. They should get out and vote. I’m sure that a vast majority will support Joe Biden. Trump supported partition, giving Albanian lands to Serbia. Albanians love their country and will not accept Trump’s treachery.

*Illyria Newspaper- E dergoi per Gazeten Dielli, David Phillips

BOB DOLE NË KOSOVË- PRISHTINA ME 3 SHTATORE TË 3 PERSONALITEVE AMERIKANE

by

KRYEQYTETI I KOSOVËS ME SHTATORE TË TRE PERSONALITETEVE AMERIKANE: CLINTON, ALBRIGHT DHE PREJ SOT DOLE-

-Shtatorja e Senatorit Amerikan Bob Dole u përurua sot në Prishtinë në 30 vjetorin e vizitës historike në Kosovë të delegacionit të Senatit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës/

-Gjatë ceremonisë, Senatori Amerikan Bob Dole iu adresua popullit të Kosovës me një video mesazh përmes të cilit shprehu mirënjohjen e tij për dedikimin e bustit, duke shtuar se është punuar bashkërisht për 30 vite për ta bërë Kosovën një shtet të fuqishëm dhe demokratik, derisa shprehu besimin e tij që Kosova të vazhdojë të fuqizohet më tej me kalimin e viteve/

-Edhe veprimtarët shqiptarë në Amerikë, biznesmeni dhe aktivisti Jim Xhema, kryetari i Federatës Pan-Shqiptare VATRA, Elmi Berisha dhe aktivisti shqiptaro-amerikan Harry Bajraktari folën në ceremoni përmes video mesazheve, duke ngritur lartë veprën e Senatorit Amerikan Bob Dole/

-Kryeministri Hoti: Senatori Dole është ndër personat e parë zyrtarë të lartë të SHBA-ve që e kanë vizituar Prishtinën dhe Presidentin historik Ibrahim Rugova në ditët më të vështira kur është vendosur gurthemeli i shtetit të Kosovës e edhe i miqësisë së përjetshme të Kosovës me Shtetet e Bashkuara të Amerikës-


-Ministrja Haradinaj Stublla zbulon pllakën përkujtimore për të kujtuar vizitën në Kosovë të senatorëve amerikanë më 29 gusht 1990, ditën kur bota nuk heshti më ndaj shkeljeve e krimeve të regjimit serb…

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul JASHARI 

PRISHTINË, 30 Gusht  2020/ Në Prishtinë sot u përurua shtatorja e Senatorit Amerikan Bob Dole në 30 vjetorin e vizitës historike në Kosovë të delegacionit të Senatit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

 Vendimi për ndërtimin e shtatores për një prej miqve më të mëdhenj të Kosovës ishte marrë më 22 Korrik  2019 me rastin e ditëlindjes së Senatorit Dole.

Kjo është shtatorja e tretë e personaliteteve të Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kryeqytetin e Republikës së Kosovës.

Në Prishtinë në 1 Nëtor 2009 është përuruar  Shtatorja e Presidentit Amerikan Bill Clinton në bulevardin me emrin e tij, ndërsa  në 12 Qershor 2019 në festimet e 20 vjetorit të lirisë u bë edhe përurimi i Bustit të Sekretares Amerikane të Shtetit, Madeline Albright në sheshin me emrin e saj. Clinton mori pjesë në të dy përurimet, ndërsa Albright në përurimin e bustit të saj.

Gjatë veprimtarive të ditës së sotme në sheshin qendror të Prishtinës nga kaloi para 30 viteve delegacioni i Senatit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, zbulimin e pllakës përkujtimore e bëri Ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës  Meliza Haradinaj-Stublla.

Poashtu në Shesh, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit  hapi ekspozitën e fotografit Hazir Reka, me fotografi unike nga vizita e delegacionit të Senatit Amerikan që kishte mbërritur në Kosovë në 29 Gusht të vitit 1990.

KRYEMINISTRI HOTI: SENATORI DOLE-SHEMBULL I PËRKUSHTIMIT ATDHETAR PËR VENDIN NË LUFTË DHE NË PAQE

Kryeministri i Republikës së Kosovës, Avdullah Hoti, bashkë me Ambasadorin e Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Philip S. Kosnett dhe me zyrtarë të tjerë të lartë të vendit, mori sot pjesë në ceremoninë e zbulimit të bustit të Senatorit Amerikan Bob Dole, në lagjen Dardania të Prishtinës.

Kryeministri Hoti duke folur për figurën e senatorit Dole, theksoi se ai është një person që po të lexosh CV-në e tij, punën e tij, pa dyshim që impresionohesh. Kryeministri Hoti u shpreh i bindur që secili nga ne e merr si simbol dhe shembull të përkushtimit se si duhet të ketë një politikan, një atdhetar për vendin e vet në luftë dhe në paqe.

 “Unë jam i bindur që ky bust këtu të jetë vend ku edhe gjeneratat e ardhshme do të mësojnë për historinë e tij, historinë e ndërtimit të miqësive në mes të dy popujve tanë dhe do të inspirohen për kontributin dhe dedikimin që duhet të kemi secili nga ne për vendin tonë”, tha Kryeministri Hoti.

Kryeministri Hoti veçoi se Senatori Dole është ndër personat e parë zyrtarë të lartë të SHBA-ve që e kanë vizituar Prishtinën dhe Presidentin historik Ibrahim Rugova në ditët më të vështira kur është vendosur gurthemeli i shtetit të Kosovës e edhe i miqësisë së përjetshme të Kosovës me Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

“Vërtet është nder i veçantë për mua që sot së bashku e zbulojmë këtë bust. Le të mbetet ky vend, kjo simbolikë e nderit e miqësisë së përhershme e popullit të Kosovës me popullin e SHBA-së”, përfundoi Kryeministri Hoti, theksohet në komunikatën e dërguar nga Qeveria e Kosovës.

ODA AMERIKANE DHE QEVERIA E KOSOVËS INAUGUROJNË BUSTIN E SENATORIT BOB DOLE

Oda Ekonomike Amerikane në Kosovë  në komunikatën e dërguar thekson se në bashkëpunim me Qeverinë e Kosovës mbajtën sot ceremoninë e zbulimit të bustit të mikut të shqiptarëve, Senatorit Amerikan Bob Dole, në shenjë mirënjohje për punën e tij të palodhshme dhe rolin e tij në pavarësinë dhe lirinë e Kosovës.
Gjatë kësaj ceremonie, Senatori Amerikan Bob Dole iu adresua popullit të Kosovës me një video mesazh përmes të cilit shprehu mirënjohjen e tij për dedikimin e bustit, duke shtuar se është punuar bashkërisht për 30 vite për ta bërë Kosovën një shtet të fuqishëm dhe demokratik, derisa shprehu besimin e tij që Kosova të vazhdojë të fuqizohet më tej me kalimin e viteve.

Drejtori ekzekutiv i Odës Ekonomike Amerikane në Kosovë Arian Zeka, theksoi se është nder i veçantë për Odën Amerikane të jetë pjesë e këtij aktiviteti mirënjohës për punën dhe kontributin e Senatorit Bob Dole, i cili është një hero i veçantë në Kosovë. Ai tha se jehona e vizitës së Senatori Dole dhe gjashtë senatorëve të tjerë tridhjetë vite më parë në Kosovë i dha drejtim tjetër rrugëtimit të Kosovës drejt çlirimit, pavarësisë, dhe hapjes së mundësive për ndërtimin e një shteti demokratik.
“Busti është edhe rikujtim i përgjegjësisë për ne dhe gjeneratat pas nesh për të kujtuar dhe shprehur mirënjohjen tonë ndaj Shteteve të Bashkuara të Amerikës për rolin e tyre të vazhdueshëm në procesin e krijimit dhe fuqizimit të shtetit të Kosovës”, theksoi Zeka.
Ambasadori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Shkëlqesia e tij Philip Kosnett, theksoi se ndihet i privilegjuar të jetë pjesë e kësaj ngjarjeje historike. Derisa falënderoi ata që e kanë bërë të mundur këtë ditë, Ambasadori Kosnett tha se me vendosjen e kësaj shtatoreje po shënohet edhe jeta e një heroi amerikan dhe një miku të Kosovës. Ai gjithashtu potencoi se Bob Dole ka qenë prijës për promovimin e kauzës së lirisë nëpër tërë botën, dhe se vizita e Senatorit Dole para tridhjetë vitesh u hapi sytë bashkësisë ndërkombëtare për abuzimin e vazhdueshëm të të drejtave të njeriut që po ndodhnin në Kosovë.
“Sot po e kremtojmë jetën e një prijësi, guximi dhe përkushtimi personal i të cilit për kauzën e lirisë ka frymëzuar aq gjatë popullin e Shteteve të Bashkuara, të Kosovës dhe miqve nëpër botë’’, tha Ambasadori Kosnett.
Edhe veprimtarët shqiptarë në Amerikë, biznesmeni dhe aktivisti Jim Xhema, kryetari i Federatës Pan-Shqiptare VATRA, Elmi Berisha dhe aktivisti shqiptaro-amerikan Harry Bajraktari folën në këtë ceremoni përmes video mesazheve, duke ngritur lartë veprën e Senatorit Amerikan Bob Dole.

Përveç Odës Ekonomike Amerikane dhe Qeverisë së Kosovës, në ndërtimin e bustit kontribuan edhe kompanitë kosovare KIVO, Tregtia, Meridian Corporation, ELKOS, Devolli Corporation, Mabetex, Emona, Al-Petrol, NLB Banka, Al Trade Center dhe Klinika Amerikane.

MINISTRJA HARADINAJ STUBLLA ZBULON PLLAKËN PËRKUJTIMORE PËR VIZITËN NË KOSOVË TË SENATORËVE AMERIKANË MË 29 GUSHT 1990

Ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës e Republikës së Kosovës, Meliza Haradinaj Stublla, të dielën, në qendër të Prishtinës, zbuloi pllakën përkujtimore me rastin e 30 vjetorit të vizitës në Kosovë të delegacionit të parë të dërguar nga Senati i Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Ministrja e Jashtme tha se kjo pllakë do të jetë kujtesa jonë kolektive e ditës kur bota nuk heshti më.
“Me 29 gusht 1990, delegacioni i Senatit të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, i udhëhequr nga senatori Bob Dole vizitoi Kosovën për herë të parë. Kjo vizitë u organizua në kohën e heqjes së njëanshme te statusit të njësisë federale të Kosovës brenda Jugosllavisë, dhe imponimit të politikave diskriminuese ndaj popullatës etnike shqiptare në Kosovë nga Serbia”, tha Ministrja Haradinaj Stublla.
Qëllimi i kësaj vizite, sipas kryediplomates së Kosovës, ishte mbledhja e informatave të drejtpërdrejta në lidhje me shkeljet e të drejtave të njeriut që kryheshin në mënyrë sistematike kundër popullit shqiptar të Kosovës nga regjimi serb.
“Dhjetëra e mijëra qytetarë të Kosovës dolën në rrugë për të mirëpritur senatorët e ShBA-ve dhe u mblodhën rreth kësaj ndërtese, ku delegacioni zhvillonte takimet. Policia serbe përdori forcë brutale për të shpërndarë këtë tubim të qetë dhe kremtues të qytetarëve”.
“Pas përfundimit të vizitës, senatori  Dole bëri deklaratën historike: Liria po vjen, demokracia po vjen! Dhe që nga ajo kohë, Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë qëndruar pranë popullit të Kosovës”, tha Ministrja Hardinaj Stublla, duke kujtuar se diaspora shqiptaro-amerikane, udhëhequr nga veprimtari Xhim Xhema, kishte rol vendimtar në realizimin e kësaj vizitë historike.
Vizita e senatorëve Bob Dole, John W. Warner, Jake Garn, Don Nickles, Alfonse M. D’Amato, Steve Symms dhe Connie Mack e vulosi mbështetjen e Shteteve të Bashkuara të Amerikës për të drejtat e shqiptarëve në ish-Jugosllavi, deri te çlirimi, pavarësimi dhe shtetndërtimi i Kosovës, thekson komunikata e dërguar nga Ministria e Jashtme dhe e Diasporës.

HAPET EKSPOZITA E HAZIR REKËS, SHPALOSEN FOTOGRAFI TË DELEGACIONIT TË SENATIT AMERIKAN NË KOSOVË PARA 30 VITEVE

Sot në Sheshin ‘Zahir Pajaziti’ në Prishtinë u hap zyrtarisht ekspozita e fotografit Hazir Reka, me fotografi unike nga vizita e delegacionit të Senatit Amerikan, që ndodhi në gusht të vitit 1990.

Këto foto para publikut po paraqiteshin për herë të parë dhe për fotografin Reka kjo do të thoshte shumë, ai falenderoi të pranishmit për vizitën dhe e shpalli zyrtarisht të hapur ekspozitën. “Për të gjithë ju që nuk keni qenë prezent në atë pritje madhështore dhe në atë dhunë të tmerrshme, sot keni rastin të shihni se çfarë ndodhi para 30 viteve”, deklaroi ai para të pranishmëve.

Ekspozita e fotografit Reka, do të jetë e hapur gjatë gjithë ditës.

KultPlus shkruan se, pandemia ka bërë që secili aktivitet të zhvillohet në mënyra të ndryshme, duke respektuar masat AntiCovid, kështu ndodhi edhe me ekspozitën e Rekës e cila zuri vend në ambient të jashtëm.