VATRA DHE BASHKESIA SHQIPTARE ORGANIZOJNE FESTIMIN E PERVJETORIT TE PAVARESISE SE KOSOVES
KLIKO mbi foto te lexosh informacionin per aktivitetin
Prezantohet projekti i Muzeut të përgjimeve “Shtëpia e gjetheve”
Nga Arlinda Gjonaj/
Në Tiranë u prezantua të shtunën projekti i kthimit në një muze të “Shtëpisë së Gjetheve” apo qendra famekeqe e Sigurimit të Shtetit, e ndërtuar në vitin 1931 te shekullit te kaluar, me funksionin e nje klinike mjekesore.
Në ceremoninë e përurimit ishin të pranishëm, Kryeministri Edi Rama , ministrja e Kultures, Mirela Kumbaro. njerez te njohur te jetes poltike dhe kulturore ne vend.
Shkrimtari Bashkim Shehu, djali i ish kryeministrit Mehmet Shehu, tha ne kete ceremoni, se të flasësh për të kaluarën është e domosdoshme për një shoqëri si shoqëria shqiptare, por ekziston rreziku se politikanët mund ta përdorin për qëllimet e ditës.
“Uroj të mos e bëni këtë”, deklaroi ai, nderkohe qe ministrja e Kulturës, Mirela Kumbaro e siguroi z. Shehu se asgje e folur për këtë muze nuk do të përdoret politikisht.
Në fjalën e saj ministrja e Kulturës, Mirela Kumbaro u shpreh se kjo godinë torturash nuk duhet mbajtur më e fshehur, pasi shqiptarët nuk duhet të kënë më tabu, por ata duhet të përballen me të kaluarën dhe ta shohin historinë në sy ashtui siç ajo ka qënë.
Një ndërtesë dy katëshe, një nga arteritet e sigurimit të shtetit në komunizëm, qendra e tmerreve të diktaturës, e njohur si “Shtëpia e gjetheve”, por që pak kanë mbetur prej tyre, është vendi nga ku përgjohej gjithkush, ku mbaheshin të gjitha të dhënat për çdo të dyshuar të regjimit komunist.
Ndërtuar në vitin 1931 ne shekullin e kaluar, godina, fillimisht ka patur funksionin e një klinike. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, nën pushtimin gjerman, ajo i përkiste Gestapo-s, ndërkohë që fill më pas, gjatë viteve të para të regjimit të ri, ajo u bë një qendër e Sigurimit (Policia politike) e përdorur për hetime. Nga viti 1950, ajo u bë zyra qëndrore e seksionit teknik dhe shkencor të Sigurimit. Shtëpia gjendet në qendër të qytetit, në anën e kundërt të Katedrales Orthodokse, pranë Sheshit Skënderbej dhe Bankës Qendrore të Shqipërisë.
Ideja është transformimi i kësaj shtëpie, tashmë të identifikuar nga publiku si pjesë e Sigurimit, në një muze. Në qendër të kësaj ideje të muzeut është shfaqja në formën pars pro toto të kontrollit totalitar dhe kudondodhjes së tij në një formë origjinale, nëpërmjet përgjimeve dhe spiunimeve elektronike nga vendi ku ato kryheshin.
Sipas modelit të këtij Seksioni, koncepti i përgjithshëm i muzeut mund të përfaqësohet nëpërmjet tre rrathëve koncentrik. Rrethi i parë përmban aktivitetet e zhvilluara në këtë Shtëpi: përgjimi kabllor dhe kontrolli mbi korrespondencën. Arsyeja e vendosjes së seksionit teknik dhe shkencor në këtë Shtëpi qëndron në afërsinë që ajo ka me zyrat e postës qëndrore dhe telefonisë. Rrethi i dytë konsiston në aspektin qëndror që ky seksion ka patur në mbledhjen e të dhënave të përgjimit nga të gjitha seksionet e tjera të Sigurimit. Rrethi i tretë konsiston në përgjimin në përgjithësi, si pjesë e aktiviteteve të përmendura në rrathët e mëparshëm. Ky i fundit përfshin mbi të gjitha përgjimin nëpërmjet një rrjeti të gjerë informatorësh.
Përveç historisë së Shtëpisë dhe funksioneve të Seksionit Teknik dhe Shkencor, muzeu do të përshkruajë fakte dhe dimensione të tjera në lidhje me kontrollin e Policisë Sekrete. Një nga hapësirat e muzeut do t’i dedikohet edhe përgjuesve – mikrofonëve të fshehur. Një hapësirë e dytë do t’i dedikohet “Mikrofonëve të gjallë”, informatorëve. Një hapësirë e tretë do t’i dedikohet paradigmës së “Armikut” (objekti i përgjimit), si një mit dhe imazh paranoiak, si dhe gjithpërfshirjes së tij që e bënte të domosdoshëm gjithpërfshirjen e përgjimit. Një hapësirë e katërt do t’i dedikohet edhe lidhjes midis idesë së armikut të brendshëm dhe armikut të jashtëm, e cila ishte veçanërisht e rëndësishme në Shqipëri për arsye të vetizolimit të saj, dhe do të përshkruajë përgjimin kundrejt të huajve. Një tjetër hapësirë do të tregojë ambjentet e një dhome ndenjeje tipike shqiptare të viteve 70’ me dekorime që do shihen edhe gjatë hapësirave të dedikuara për përgjuesit dhe të përgjuarit.
Një hapësirë tjetër do t’i kushtohet laboratorit teknik dhe shkencor të Seksionit që merrej së shumti me zbulimin e fotove dhe filmimet sekrete duke u ndëthurur kështu vizualja (pamorja) me dëgjimoren. Kjo hapësirë do të quhet “Panopticon dhe Panacusticon”.
Kjo do të jetë kurora filozofike e idesë qëndrore të muzeut, asaj të kontrollit total. Përveç shfaqjes së objekteve autentike të Shtëpisë, do të përmbajë referenca vizive (pamore) dhe tekstuale të burgut ideal, Panopticon-it, dhe nga këtu tek utopia e botës perfekte, e supozuar si shoqëria socialiste, edhe pse mori formën e një burgu në të gjithë vendin. Do të ketë edhe hapësira të tjera që do t’i shtohen kësaj me qëllim dhënien e idesë qëndrore dhe të gjitha hapësirat do të drejtojnë në drejtim të kësaj ideje qëndrore duke i lidhur ato me imazhe dhe fjalë. Gjuha e muzeut do të jetë multimediale me një theks të fortë tek autentikja: do të konsistojë në objekte origjinale të përdorura në Shtëpi, në video, në dokumenta arkivorw, në grafikë të dhënash, në tekste shpjeguese dhe sintetike, etj
96 vjet nga vdekja e Ismail Qemalit
Me 24 Janar u mbushen 96 vjet nga dita e vdekjes së Ismail Qemalit, njeriu që më 1912 shpalli pavarësinë e Shqipërisë në qytetin e Vlorës.
Ismail Qemali vdiq në Peruxhia, në 24 janar 1919, ku ndodhej i ftuar nga Qeveria Italiane për të arritur një bashkëpunim mbi të ardhmen e Shqipërisë. I shoqëruar nga tre djem të tij: Et’hemi, Qazimi dhe Qamili dhe nga përfaqësues të Ministrisë së Jashtme italiane, më 8 shkurt 1919, trupi i Ismail Qemalit u dërgua me tren në Brindizi nga ku, në bordin e torpedinieres “Alpino”, u shoqërua në Vlorë.
Më 12 shkurt, nën një ceremoni madhështore, trupi i tij, i vendosur mbi shtratin e topit dhe i mbështjellë me Flamurin Kombëtar, u shoqërua në Kaninë, ku u varros në oborrin e Teqesë, në varrezat e familjes Vlora.
Më 28 nëntor 1932, me rastin e 20-vjetorit të Pavarësisë, me kërkesën e popullit të Vlorës dhe me vendim të Qeverisë Mbretërore, trupi i tij u zhvendos në Vlorë, në lulishten e qytetit, në një varr monumental, vepër e skulptorit Odhise Paskali, aty ku më parë ishte shtëpia ku ai kishte lindur dhe nga ku Shpalli Pavarësinë e Shqipërisë.
Protesta, 48 Ore kohe Kryeministrit per te plotesuar kerkesat
PRISHTINË, 24 Janar /- Policia e Kosovës ka njoftuar se protesta deri në këto momente është duke u zhvilluar e qetë, ndërsa njësitet policore janë duke u kujdesur për ofrimin e sigurisë, ruajtjen e rendit dhe qetësisë publike.Por me pas ajo doli nga kontrolli dhe pat shume deme. Qeveria akuzoi sherbimet sekrete serbe per zgjatjen e dores ne proteste.
Sipas KosovaPress, policia njofton se, fillimisht protestuesit janë tubuar tek Biblioteka Kombëtare në Prishtinë, për të vazhduar më pastaj në drejtim të sheshit tek Teatri Kombëtar, ku për lëvizjen e lirë të protestuesve dhe qytetarëve, duke përfshirë edhe ridrejtimin e trafikut po kujdesen njësitet policore.
“Vlen të theksohet se protesta deri në këto momente është e qetë dhe plani policor në aspektin e sigurisë është duke u zbatuar ashtu siç është parashikuar, pa përfshirjen e zyrtarëve të EULEX-it dhe KFOR-it. Policia e Kosovës vazhdon të besoj në kulturën e lartë të qytetarëve dhe shpreson se kjo protestë do të kaloj e qetë”, thuhet në njoftim.
Ndërkohë sipas KosovaPress, protestuesit e mbledhur në sheshin “Nënë Tereza” në Prishtinë kanë gjuajtur me gurë në drejtim të selisë së qeverisë kosovare duke thyer xhamat e ndërtesës.
Nystrete Kumnova në emër të nënave gjakovare ka thënë para protestuesve se, “është turp për qeverinë tonë që lejon të fyhen nënat tona nga ata që vranë mbi 12 mijë qytetarë”. “Kërkojmë nga kryeministri Mustafa që urgjentisht ta shkarkojë Jabllanoviqin”, ka thënë ajo.
Driton Qaushi, organizator i protestave në Gjakovë, para protestuesve i ka kërkuar kryeministrit Isa Mustafa, që të shkarkojë këtë ministër pasi nuk do të tolerojnë më shkeljen e dinjitetit tonë.
“Nuk do të tolerojmë shkeljen e dinjitetit tonë dhe ne nuk do të ndalemi. Kjo është koha e fundit që ju duhet ta shkarkoni ministrin Jabllanoviq”, ka thënë ai.
Ai tha se jehona e protestave të Gjakovës u përhap në gjithë Kosovën, sepse qytetarët dolën në mbrojtje të vlerave të veta.
Protestuesit u zhvendosën nga oborri i Bibliotekës Kombëtare, ku dhe u mblodhën fillimisht, në drejtim të sheshit “Nënë Tereza”, ku ndodhen edhe institucionet e Kosovës. Ata po mbajnë në duar pankarta ku thuhet “Jabllanoviq jashtë”, “Isa argat i Serbisë”, “Trepça është e jona”, etj.
Protesta u paralajmërua si një ndër më të mëdhatë që nga paslufta dhe është organizuar nga shoqata “Thirrjet e Nënave” nga Gjakova, por në të marrin pjesë edhe shumë parti politike dhe organizata jo qeveritare.
Përveç se kundër ministrit Jabllanoviqit, ata po protestojnë edhe në përkrahje të gjigantit metalurgjik “Trepça”, për të cilën minatorët e këtij gjiganti bënë grevë tri ditëshe./
KUSH I TRADHËTOI KËTA BURRA ?
Nga Fritz RADOVANI/
JANAR 1945…
Kam pasë fatin e madh me i pa me sy e me shkelë ndër ata male madhështore! Askush pa e kerkue buken e kakinit të gatueme nder magje nga stajanicat burrnesha e pa e shoqnue ate me djathin e atyne shekeve shekullore, tue i mbyllë urimet “u lumshin duertë e u ardhëshim për të mirë” mbas mazës së çapres, nuk e di se çka bulojnë ata lisa!
Rriten e rriten sa të duket sikur majat e tyne shpojnë qiellin e vrantë!
Beja e Tyne porsa fillojnë me marrë mend asht “per Qiell e Dhé!”…
E, për këte Bé, e bajnë vdekjen si me lé!
Me 29 nandor 1944, nga Qielli ra një rrëfé e Dheu plasi… Vetem gjarpijë e kobra me yje në ballë ua mësyne Atyne Maleve! Dora e pabesë e Esad Pashë Toptanit të rij, me 8 nandor 1941, ua kishte shitë edhe njëherë ata Troje shovenistëve sllavo komunistë ashtusi në vitin 1913, kur Flamurin e Gjergj Kastriotit… deshën me e zbritë me topa… Po, Burri i Madh i Shqipnisë, që u tha: “Gjuenje, Flamuri ynë e ka per nder me u gjuejtë me topa!”, nuk ishte ma! Po, Beja e Tij ishte Betim i Atyne Bjeshkëve të Nêmuna. Burrat e Dheut të mberthyem nder çakçir dhe armët e Lirisë nuk pranuen “lavdinë e tradhëtisë”!
“Faji bjen mbi ju, se ju u lidhët me armikun tonë shekullor serbin!” E, shpellat u mbushën plot e përplot me djelmë të Maleve e të fushave, ku gjaku shkonte rrëkajë që n’ atë ditë të zezë kur Shqipnisë i ishte mohue Liria e Atdheut edhe nga Fuqitë e Mëdha.
Horrat e vagabondat do të qeverisin Shqipninë, e mbasi ta vjedhin e lajnë me gjak Nanat Shqiptare me futa mbi kokë do t’ ua shtrojnë sofrat laperave kriminelë, e kujt, bash atyne që u kanë masakrue djelmët e ua kanë dhunue nuset si mos ma keq nder kampe shfarosje e interrnimi…e djelmëve prej gjiut, ata u kanë dhanë me pij helmin e jetës, edukaten komuniste, paburrninë e tradhëtarit dhe pafëtyrsinë e antishqiptarit!
E këte dhunë e marre nuk e pranonin asnjeni nga Ata dy Burra!
Dedë Coku… nga Kelmendi e Prekë Cali, Prijës Bajraku, vendosën me vdekë!
Një fjalë goje…”Me vdekë”…
Me kohë e dinte kush janë Ata Male edhe Austro – Hungaria… Miss Durham, ua pat shpjegue mirë anglezëve dashuninë e Saj per Ata Male, po “këshilltarët e tyne” pranë Mugoshës dhe Enver Hoxhës, preferuen “gënjeshtren”… U lidhën me Titon. Ata, jo vetëm na shitën, po edhe na tradhëtuen: “Qendroni, se do këthehemi shpejtë!”
Këta rreshta që po shkruej janë një ofshamje e vertetë per Ata Burra që nuk i njoha, po njoha pinjollë të Tyne…E, edhe sot nuk mund të harroj Sytë e skuqun të një Shqipes së Selcës së Kelmendit kur doli nga kinema “Republika”, i lidhun me pranga dhe mes xhullinjëve, tue shikue mes rrypave të drrasave të një kamjoni zis, porsa i kishin komunikue dënimin me vdekje…Ishte Don Dedë Malaj! Pak kohë ma parë i kishe shterngue dorën e Tij prej burri e të Shugurueme… Ishte një mbasardhës i denjë i Atyne Bjeshkëve, ishte i daltuem bash prej Atyne Gurëve të lamë me gjakun e 118 Malësorëve, që u prenë në besë nga disa kriminelë që i rrethuen bashkë me forcat jugosllave, ku drejtonte antishqiptari i njohun krimineli Mehmet Shehu, kur llomi i atyne Malësive pat tradhëtue Prekë Calin, i cili u pushkatue tek Muri i Rrëmajit, me 25 Mars 1945.
Janë plot 70 vjetë, që në janarin e vitit 1945 disa tradhëtarë tjerë, të cilët, simbas porosisë së Beogradit, gjoja per marrveshje, mësyen Derën e njohun të Kelmendasit tjeter trim e Atdhetar, Cok Preku i njohun në kryengritjet antiturke per Pavarësi, dhe i kënduem edhe në “Lahuten e Malcis” bashkë me dy djelmët Gjeto e Dedë Coku, gja kjo, që e bante ma të “pelqyeshme” edhe zhdukjen e djelmëve të Tij Gjetos e Dedës, të ramë nder krahinat e Bregut të Matës, ku vrasjet dhe zhdukjet e komunistëve pa gjyqe dhe me terror ndaj malësorëve trima ishin të përditëshme dhe në çdo cep të atij vendi.
Pikrisht, qendrimi i Tyne Atdhetarë, i njohun që nga 1911 me Dedë Gjo’ Lulin, e në vazhdim kunder pushtuesëve shovenistë sllavë der tek Tito, gja për të cilën sherbëtori i tij anadollak Enver Hoxha, ishte i gatshem dhe me andjen e një terroristi e dinte mirë se po kryente tre sherbime: Zhdukte antiturqit, antisllavët dhe siguronte kolltukun e vet personal edhe “mbas vdekjes”… Ashtu u veprue kudo u shkeli kamba në Malet e Veriut, në Dukagjin, në Pukë, në Mirditë, në Zadrimë, në Mal të Kolaj, në Velipojë dhe kudo ku Atdhetarët Shqiptarë të Alpeve tona ishin në ballin e luftës per Liri.
Pra, piksynimi ishte perdhosja, dhunimi dhe shburrnimi i Atyne Bjeshkëve!
Ndoshta, ishte njê profetësi epiteti Bjeshkët e “Nêmuna”!
Në mbyllje të këtyne pak rreshtave Perkujtimor të vrasjes së Atdhetarit të Madh Dedë Coku, me daten 26 Janar 1945, kur në Shkoder pëballë Bashkisë po fliste Arif Gjyli, shoku i tij i armëve Qamil Gavoçi shkrepi armën mbas kokë tek Shaban Elezi, Dedë Shabani, Kol Sokoli, Mark Pikolini, Selim Qorri dhe Xhemal Mlika, të cilët, gati edhe po harrohen… Dedë Cokun e veçuen nga ky grup dhe e nisën per Lezhë, ku në hymje të saj pa mërrijtë tek Ura e Lezhës, edhe Deden mbasi e masakruen e pushkatuen.
Në dosjen e Dedë Cokut asht edhe një shenim: “Dedë Cokut lejen e armës ia ka lëshue vetë Kolë Radovani… dhe Deda shton: Po, se Kolë Radovanin, e kam pasë mik..”
Në shenjë Nderimi dhe respekti per Dedë Cokun, Mikun e Babës sim…
Këta pak rreshta në këte 70 vjetor të vrasjes së Tij Burrnore…Autori.
Melbourne, Janar 2015.
NE FOTO:Dede Coku, skulpture nga Vasil Rakaj