dgreca – Page 4391 – Dielli

ÇELË SHABAN GJONBALAJ I VUTHAJVE – MARTIR I MASAKRËS SË PREVISË

September 22, 2014 by dgreca

Nga Ramiz LUSHAJ/
1. Çelë Shaban Gjonbalaj është një trim i njoftun nga historia. Sikurse vendasit, shqiptarët etnik, dhe vet shkijet ardhacak e pushtues, ia dinin e thirrej shpesh me të dytin emër simbolik: Sokol. Vërtet ai ishte sokol i krahinës së Plavë-Gucisë e i Maleve Shqiptare.
Luftëtar si në legjenda. Më kallxojnë se Çela paska luftue edhe në Shekullar. Krejt i ri, 22 vjeç. Thonë se në luftna i mori nandë plagë si medalje trimnie. Kësisoj më përnget si një Gjergj Elez Ali modern.
Si Çela i Derës së Gjonbalajve të Vuthajve, e gjithë krahina etnike shqiptare e Plavë-Gucisë janë legjendarë modern të Rilindjes Kombëtare Shqiptare. Janë rrit’ në luftna e i kanë rritë luftnat. I kanë dhanë aq shumë Kombit Shqiptar saqë Historia Shqiptare me liderët e bijtë e vet të derisotëm iu mbeten ende borxhlinj.
Këta plavë-guciasit heroik prej kaherit po edhe me Luftën Ndër/Kombëtare të Nokshiqit e Ultinës së Epërme të Limit (1879-1880) kontribuan për me i pru’ Kombit tonë pranverën e Pavarësisë në Vlorën e 1912-tës e tashti nuk e mertojnë me ua kthye sadopak shpinën me heshtje tue i lanë nën dimnin sllav.
2. Ky Çelë Shabani i Gjonbalajve, mixha i nanës së Bruno Selimajt të Nokshiqit e banor jetërrit’ në qytetin ilir të Gucisë, e pat’ vra një prijës trim malazez. Urosh i thoshin. Kambekrye antishqiptar zezanik. Iu duel atij fortas. Doli fitues Çela i Gjonbalajve. Ia preu trupin me shpatë. Si a kanë adeti i atëherit, ia mori kryet me veti. Ia kunji në Vuthaj, në troje të veta. Makabritet krenash. Zakon djalli i huajtur nga otomanët e cerrnagorët. Njëherash, edhe mesazh shqiptar për të gjithë sllavët e atyhit dhe të Çetinës e Beogradit.
Shkijet e shkinat derdhën shumë lotë. Vajet janë ndie gatë e larg. Ishte i pashëm e i përgjakshëm. Po nget ajo që rrallkush e pritke. Çohen shkinat e i shkojnë tek kulla Çelë Shabanit të Gjonbalajve. Aty lëshohen në lutje e në vaj. Po e lypin kryet e Uroshit malazez. Iu vjen keq e ua japin. Shkinat e stafetojnë në duar tue ia puth faqet.
Pas 19 tetorit 1912 Cerrnagorët e Çetinës i pushtuan Plavën e Gucinë me forcat e shumta të Divizionit Lindor (Grupimi i Verilindjes) i drejtuar nga gjeneral agjutant e brigadieri serdari, Janko Vukatiq, kryeministri i ardhshëm i mbretnisë së Malit të Zi (1913-1915). Nga Kaza e kthyen në Kapiteni me pesë komuna. Një prej tyre ishte komuna politike e Gërçarit, e cila përfshinte Gërçar, Dosugje, Zagrajë, Vermosh, Krushevë, Kolini, Qosaj, Gjonbalaj, Vuthaj, Çerem, Valbonë, Curraj. U vendos sistemi ushtarako-policor i administrimit, me komandë, polici, xhandarrmëri. Kapiten ishte Milivoje Dragoviq, ndërsa kryetar i komunës së Gucisë – Miliq Saviq, i komunës së Plavës – Lluka Dedoviq. Në komunën e Gërçarit ishin funksionarë: Ali Ibrahimi, Hasan Smajli, Nikë Prela, Ako Ali Velia. Po kështu edhe në dy komunat e tjera të Brezovicës e të Vojnosellës.
Një natë, njerëzit e natës mbi Plavë-Guci, forca të policisë e xhandarrmërisë malazeze, po e rrethatojnë e shënjestrojnë disa kulla malësore, ndër to edhe të Çelë Shaban Gjonbalajt. Krisma armësh. Poterë. Thirrje. Tek dera e kullës po del baba i Çelës. Ky burrë ndihet i nxanun ngushtë. Po don me ia arrestue djalin. Çka me i ba derzhavës. Iu thotë se është i plagosun e nuk mundet me iu dal tek dera e kullës. Çela po i ndie fjalët nga brenda e çohet ultas në krevat. Ata hyjnë mbrenda tanë egërsi. I shkojnë tek krevati. E kqyrin Çelën e i gjuhen në shkelma krevatit të tij prej druni. Nuk po mujnë me e godit fizikisht. Ata lëshojnë klithma urrejtjeje.
Komandanti i tyne po i thërret rrmisht Çelë Shaban Gjonbalajt pa iu afrue krevatit të tij:
-Çou Sokol! Ti si e kie vra Uroshin kie me na tregua sa trim je…
3. Luftëtari malësor Çelë Shaban Gjonbalaj i jep forcë vedit e i shtrengohet me gjak e shpirt trupit të vet. I ka vesh opingat me gjak. Plagët i dhimbshin fort. Iu foli mrrolshëm: Eci në kambet e mia. Mos me më prek kurrkush në udhën teme.
Edhe toka e mali thonë se ka sy e veshë. E paskan pa Çelën të rrethuem nga armët e tue ecë kryenelt për në Guci. Prej asaj dite e sot ende duket çudi si ka mujt me i qitë hapat me tana ato plagë trupit, ku e ka gjetë gjithë atë fuqi mbinatyrore?!
Një kohë të gjatë e kanë mbajt në burg në qytetin e Gucisë. Boll i dhanë përkujdesi shtëpia e tij, vllaznia e vet, krahina e vet. Kur i çonin bukë e ushqime njerëzit e tij iu kontrollohej trohë për trohë edhe buka e gatueme në saç, edhe psherja e djathit të bjeshkës, prej frike se mos futin në to ndonjë letër a gja tjetër.
Më 21 mars 1913 dikush nga ushtarakët pushtues malazezë të burgut po i thotë dikujt nga të shtëpisë së Çelë Shaban Gjonbalajt për mos me i çue ma bukë e ushqime pasi ka me u pushkatue për veprimtarinë e tij kundër mbretnisë së Malit të Zi e Krajl Nikollës.
4.Të nesërmen më 22 mars 1913, Kapiteni i Plavë-Gucisë, Milivoje Dragoviq, ban një aktakuzë me nr. Akti zyrtar 463 për të gjykuar 25 gucias. Ndër ta edhe Çelë Shaban Gjonbalaj.
Në proçes-verbalin e Gjykatës Ushtarake të Plavës, që mban dt. 22 mars 1913, nënshkrua nga kryetari Mulla Ajro Balshiq (turqisht), gjykatësit – nënoficerë Milun Pantoviq, Ture Gjuriçanin, sekretari Radoje Zaçeviq, shkruhet për akuzën e gjyqit ndaj tre të gjykuarëve: “… kundër Haxhi Haxhë Radonçiqit, Selë Mat Llalliçiqit dhe Çelë Shabanit, të gjithë nga Gucia, për shkak të tradhtisë së madhe të bashkimit me kaçakë dhe të gjetjes së armëve dhe të municionit tek ata”.
I pari në gjyq po thirret 60 vjeçari Radonçiq, pasanik, mysliman, analfabet, i cili dëshmon për herë të parë në jetë të vet para (pa)drejtësisë në Plavë: “Edhe pse u dorëzova kur ushtria juaj e mori Gucinë, unë dhe shoqëria ime kemi mendue se kjo do të jetë një kohë kaluesedhe se ne do të gjykojmë përseri dhe do t’ju vrasim dhe dëbojmë. Për këtë arsye i kemi fshehur armët, i kemi ndihmuar kaçakët, jemi takuar me ta dhe kemi bërë marrëveshje në dobinë tonë…”
Në gjyq, pas tij, thirren edhe Selë Matë Llalliçiqi dhe Çelë Shaban Gjonbalaj. Kryetari i trupës gjykuese po i dvet: “ Ti Selë dhe ti Çelë, a keni qënë në shoqëri dhe në takime me kaçakët së bashku me Haxhi Haxhë Radonçiqin? Sekretari gjyqësor e ka formulue përgjigjen e të dyve me do fjali: ”Vallahi po, gjithëçka ka bëra ai edhe ne e kemi bërë kabull. Tjetër nuk dimë t’ju tregojmë. Më mirë e dinë Mulla Sheqa dhe Mulla Hysa dhe le të tregojnë edhe të tjerët”. Pasi ua kanë lexue dy të gjykuarëve është firmosë nga sekretari i gjyqit, Zeçeviq.
Në sallën e gjyqit po vijnë për të deklarue edhe Mulla Sheqa e Mulla Hysa (me shokë). Po i dvetin: ju të dy së bashku me këtë shoqëri , a keni pasur ndonjë takim me kaçakët…? Ata vetëdeklarojnë: “Pranojmë se kemi bërë mbledhje të fshehta, kryesisht natën, jemi dërguar nga kjo shoqëri tek kaçakët dhe i kemi informuar ata”. Trupi gjykues i dveti prapë: A e dini edhe ndonjë tjetër që ka qënë me ju pos kësaj shoqërie? Ata rideklarojnë: “Vallahi nuk dimë askënd”. Ua bajnë edhe të fundit dvetje: Keni për të thënë diçka tjetër? Ata e mbyllin deklaratën e tyre me thanien: “Për dritë s’kemi gjë tjetër për të thënë dhe si tregoi Haxhi Haxha, ne kemi qënë shoqëri”.
Nga aktet dokumentare të kohës del se Çelë Shaban Gjonbalaj ishte një luftëtar organizator, ndër ma kryesorët e aktiv në krahinë, me veprimtari të shumanshme kundër pushtuesve sllavë, si lidhjet me kaçakët e maleve, mbajtja e furnizimi me armë e municione për një luftë të hapur kundërgoditëse për largimin e pushtuesve nga Plavë-Gucia, etj.
Një fakt tjetër: Çelë Shaban Gjonbalaj ishte njeri i ditun. Ai dinte shkrim e këndim në gjuhën zyrtare të kohës, në osmanisht, pasi afër xhamisë së Gjonbalajve, qyshse në vite të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit ishte ngrit “Mejtepi i Vuthajve”. Kësokohe në Plavë-Guci kishte edhe shkolla në gjuhën serbe, po astenji shkollë nuk ishte në gjuhën shqipe derisa erdhën Austro-Hungarezët (1916-’18). As serbët e as otomanët nuk e donin shkollimin e shqiptarëve etnik në shqip.
5.Tri akte u kryen brenda ditës së 22 marsit 1913: Aktakuza e Milivije Dragoviqit. Gjykimi nga trupi gjykues me kryetar Mulla Ajro Balshiq. Ekzekutimi i 25 guciasve (ndoshta 26) sipas urdhërit tjetër të kapiten Dragoviqit. E gjithë kjo vërteton se si kryheshin akuzat, gjyqet e pushkatimet e barbarëve sllavë në tokën etnike shqiptare të Plavë-Gucisë, ndaj shqiptarëve të atyshëm, etnik, atdhetar trima, legjenda të historisë.
Kapiteni M. Dragoviq, në shkresën e tij zyrtare (pa numër akti), i ridrejtohet për të dytën herë Gjykatës Mbretënore Ushtarake të Plavës, në të cilën vendimon: “Sipas urdhërit verbal të z. brigadier (Avro) Cemoviq, pushkatimi të bëhet në vendin e djeshëm. Sipas vendimit tuaj, pushkatimin do ua bëjnë ushtarët e batalionit të djeshëm, ndërsa ata që i përcjellin (të dënuarit) të kthehen këndej”.
Në një burim zyrtar gjejmë emrat e të pushkatuarëve, që po i vetrenditim në listnim:
1. Çelë Shaban Gjonbalaj
2. Haxhi Haxha Radoniçiqi
3. Haxhi Beqa
4. Mulla Sheqa (Omeragaj)
5. Ak Ala (Çekaj)
6. Began Sharkoviqi
7. Nuc Jakupi
8. Jup Racaj
9. Malë Haxhi Sejda (Nikaj)
10. Ibrahim Radoniçiqi
11. Halil Radoniçiqi
12. Mujë Agë Tali (Omeragaj)
13. Murat Haxhi Radoniçiqi
14. Ramë Zeqiri (Kolina)
15. Aso Alki (Kolina)
16. Ramë Shujakoviqi (Shujaku)
17. Selë Matë Llalliçiqi
18. Akë Lec Çekaj
19. Jakup Arif Pepaj
20. Akë Smajli (Balaj)
21. Metë Shabani
22. Abdyl Zeka
23. Shaban hasani
24. Malë Ibishi
25. Ramë Ibishi
Fakti se si kryeheshin nga Mbretnia e Malit të Zi dënimet ndaj shqiptarëve etnik (të origjinës shqiptare, vendali plavë-gucias) në Masakrën e Previsë (tetor 1912-nëntor 1913) na e dëshmon qartë edhe korrespondenca e Qatipit Josif Shoshkiq, qatip i Kapitenisë së Polimlës – Krushevë drejtue Drejtorisë Krahinore në Andrijevicë. Aty thuhet se një ditë ma para, më 21 mars 1913, kryetari i Gjykatës Ushtarake të Plavës, Mulla Ajro Balshiq, iu kërkonte me shkresë zyrtare që “të gjendet një vend i përshtatshëm për pushkatimin e njëzet e gjashtë tradhtarëve të shtetit, të fesë myslimane, nga Qarku i Plavë-Gucisë”. Dihet edhe koha kur u shkoi shkresa: ora katër e gjysmë pasdite.
Pra, një ditë përpara, ende pa u mbledh Gjykata Mbretnore Ushtarake e Plavës, ishte marrë vendimi për pushkatimin e malësorëve gucias, ndër të cilët edhe Çelë Shabani i Gjonbalajve të Vuthajve. Gjyqi ishte vetëm një akt formal.
Për ma tepër, një ditë përpara, ishte caktue edhe vendi i pushkatimit të tyre “në Previ”, pikërisht aty në një grop të përbashkët, i zgjedhur si vendi më i sigurt në rajonin e kapitenisë.
Në Masakrën e Previsë kanë pasë rol negativ, prosllav e kundërshqiptar, edhe popi i Gucisë, Gjorgje Shekullarac, murgjit rusë të Manastirit të Deçanit (me në krye Maksimin), kreu Mulla Hajro Bashiqi (Basha) që ktheu identitet etnik e fetar në Balshiq e u shpërbleu me funksion juridik ushtarak në krahinë, etj.
Masakra e Previsë është një nga masakrat ma të mëdha në historinë e botës prej se nga koha e Krishtit e Muhametit, një masakër e kryer nga vet Mbretnia e Malit të Zi të Krajl Nikollës së Parë, e cila i përmban pesë elementë të dënueshëm ndërkombëtarisht: Terror. Genocid. Krime kundër Njerëzimit. Krime Lufte. Spastrim Etnik. Kjo Masakër tragjike e jashtëzakonshme është ende e pazbardhur dhe një ditë të afërt kur bota e sotme të mësoj rreth saj atëherë do të shohim se do i vendosin shqiptarët në krye të listës botërore si kombi ma i diskriminuar në glob nga fqinjët e vet ballkanik sllav e helenë me lidhtarë e përkrahës të tyre në Euro-Azi.
Masakra e Previsë ka hy’ në kangët e pupullit, iu jehojnë kohnave, gdhendin heroiken e tragjiken e shqiptarëve:
Kur kanë shkue në previ
Me hap vorret i kanë shti.
Djali i Memës a’ ngushtue:
-Ç’janë këto vorre babë,
Që jemi tue i marue?
Nuk janë vorre, po jan’ llogore
Me luftue me Cerrnagore!
Pas pak burrat i kanë rreshtue,
Ni batare ja u kanë lëshue.
Shtatëqind vetë janë pushkatue,
Asnjë gjallë nuk ka pshtue…”

6. Pushtuesit malazezë i vrisnin shqiptarët etnik e të origjinës në tragjiken e përgjakshme Masakra e Previsë e, njëherash, Kapitenia, Komanda e Vendit, kishte lëshue urdhnin e lig, barbar: Askush nuk mundet me i vajtue mashkujt e vrarë prej tyre (!) Asnjë kullë nuk duhej të derdhte lotë, të kryente vajtimin e trimave të pushkatuar.
E ky po do’ me ia dit’ për shkijet e Çetinës nana e Çelë Shaban Gjonbalajt të Vuthajve. Ajo, Dada, apo Dadëmadhja si i thojshin, ishte e fortë si Ajkuna e Eposit të Kreshnikëve të Veriut. Si Ajkuna e vajtoi djalin e vet.
Dy javë ka zgat vajtimi për Çelë Shabanin. Grania e Gjonbalajve e nga vllazni të tjera të Vuthajve, ndonja edhe nga krahina etno-historike e Plavë-Gucisë, të afërme nga viset përrreth, gjithato, rende-rende, ditëpërditë, vinin tek kulla e vajtonin me kangë të traditës.
Aty shkonte edhe Mark Bozhi i hypun në kali shale e ndalke përjashta, në afri oborrit. Ai dinte edhe shqip. I fjala shkruante ato kangë vajtimi. Njana mbas tjetrit, pa ua harrue as pikë e as presje.
Dadëmadhja, nana e Çelë Shaban Gjonbalajt, nga atdhetaria kombëtare në gene e truall, nga zemra e plasun për djalin e pushkatuem prej shkijeve, nga urrejtja e saj kundër sllavëve, në kangët e saj të vajit i shante edhe Krajl Nikollën, edhe shtetin e vogël mbretnor malazez, edhe kapedanët në krahinën e Plavë-Gucisë. Të gjithë ata që e kishin hak. Kjo i kushtoi jo pak Dadëmadhes. Në krye të dy javëve e kanë mshilë në burg. E kanë torturue psikologjikisht e fizikisht kit’ grue burrneshë të Alpeve Shqiptare. Po e ceki një rast.
Roja i burgut i veshke rrobat e djalit të saj, Çelë Shaban Gjonbalajt të pushkatuem. I veshke çakshire, jelek, plis, qystek, kobure… I shkojke Dadëmadhes tek qelia e i thoshte krejt cinizëm, barbarizëm, antishqiptarizëm:
-A po i njeh? A po din se të kujat’ janë këto?…
Dadëmadhja e mallkonte me tanë forcën e shpirtit, me rrgallet e fjalëve nga ma të ashprat.
Pos kësaj i banin edhe tortura të tjera psikologjike: E çojshin Dadëmadhen në vendin ku ishte plagosë djali i saj, Çelë Shaban Gjonbalaj dhe ia tregonin gjakun e patharë në tokën shqiptare. Ajo i mallkonte shkijet dhe i thurte lavde trimnisë së djalit të saj.
Kjo ishte një Nanë e Madhe Shqiptare.
Sot, Çelë Shaban Gjonbalaj, daja e Bruno Selimajt, është një nga martirët e Masakrës së Previsë, një trim legjendar i Kombit Shqiptar.

LAMTUMIRE BESA IMAMI;“YLL’ I PASHUAR” I SKENËS SHQIPTARE

September 22, 2014 by dgreca

Nga: Prof. Murat Gecaj/
1.Në vitet ’80-të të shekullit të kaluar, kisha nisur kërkimet për veprimtarinë e mësuesve atdhetarë shqiptarë, sidomos për ata që kishin mësuar në Normalen dhe Gjimnazin e Shkupit, ku nxënësve të tyre ua mësuan shqipen, Sali Gjukë Dukagjini e Bedri Pejani. Kjo ishte dhe arsyeja, se përse shkova edhe në familjen e tre prej mësuesve të familjes Imami, pasardhësit e të cilëve jetonin në kryeqytetin tonë. Kështu, aty u njoha me bashkëshorten e mësuesit atdhetar gjakovar Ferid Imami, tani “Mësues i merituar”, nënë Behixhen, por dhe me djemtë e vajzat e saj. Përveç të dhënave, që mora për Feridin, pra për njërin ndër nismëtarët e çeljes së shkollës shqipe në Gjakovë dhe normalist i Shkupit, aty u njoha me dëshmi e fakte edhe për vëllain e tij, Ahmet Imamin, i cili kishte mësuar në Normalen e Elbasanit dhe ishte ndarë përgjithnjë nga jeta, në moshë të re.
Gjithshtu, në atë vatër familjare mikpritëse, më treguan me dhimbje për birin e Feridit e Behixhes, dëshmorin e Atdheut, Besim Imami. Ndërsa aty pata kënaqësinë të njihja nga afër edhe vajzën e tyre të dashur, artisten e madhe të skenës shqiptare, Besa Imamin, nënën e kolegut publicist, Artur Zheji, si dhe motrën e saj, Lirinë.
Shpesh e kisha parë Besën që luante në skenë, aktore shumë të talentuar në mjaft drama e filma shqiptarë. Ndër ta, më kishte mbetur në mendje, e skalitur aq bukur prej saj, figura e Donika Kastriotit, në filmin “Skënderbeu”. Prandaj, njohja nga afër bëri që të më shtohej shumëfish respekti për të, duke patur parasysh traditën arsimdashëse dhe ndihmesën e dhënë, nga babai e xhaxhai i saj, për shkollën kombëtare shqipe, sidomos në Kosovë.
2.Ja, pas kaq vitesh, dje mora lajmin e hidhur të ndarjes përgjithnjë nga jeta të “yllit të pashuar” të skenës shqiptare, Besa Imami. Kështu, ajo la në pikëllim familjarët e saj, por dhe sa e sa kolegë, miq e dashamirë të artit shqiptar. Natyrshëm, bashkë me lexues të tjerë, i hodha një vështrim të shkurtër jetës së saj të begatë, e cila do të ruhet gjatë në kujtesën e brezave.
Lindi në qytetin plot tradita të Gjakovës, në gusht të vitit 1928. Kur ajo ishte në moshën 9-vjeçare, familja u shpërngul në Tiranë. Jetën artistike në skenë e nisi si amatore. Kështu, rol pas roli, në teatër e kinematografi, që nga viti 1946 dhe deri më 1988, “Artistja e merituar” Besa Imami i dha publikut shqiptar dhjetëra role të spikatura në dramaturgji. Ndër ta, po përmendim këtu: Mbretëresha Tautë (“Artani”), Nënë Zyraja (“Bashkë me agimin”), Prenda (“”Cuca e Maleve”), Rusha (“Halili dhe Hajria”), Laja (“Lulja e shegës”) etj. U rikthye përsëri në skenë në vitet e Demokracisë, pra më 2004, kur luajti në dramën e R.Pulahës, “Streha e të harruarëve”. Por edhe në kinematografi Besa Imami krijoi e skaliti figura të shumta, si: Donika (“Sknderbeu”), Marta (“Brazdat”), Tana (“Në fillim të verës”) etj. Ndërsa luajti dhe në operën “Kavaleria Rustikane” të P.Maskanjit.
Pak ditë më parë, në qytetin e lindjes së saj, Gjakovë, u organizua një ceremoni e bukur. Me atë rast, Besa Imamit iu dha titulli i merituar, “Nderi i skenës shqiptare”.
Me një veprimtari kaq të pasur artistike, por dhe të shtrirë gjatë në kohë, artistja e shquar Besa Imami la gjumë të pashlyera te shikuesit shqiptarë. Prandaj ajo do të jetë e paharruar, jo vetëm për familjarët e saj, por dhe për bashkëpunëtorët e skenës së teatrit e kinematografisë dhe për publikun e gjerë artdashës shqiptar.
…Për ta nderuar jetën dhe kujtimin e kësaj artisteje shumë të njohur të skenës shqiptare, sot në mesditë u organizuan homazhe pranë trupit të pajetë të saj, i cili ishte vendosur në mjediset e Teatrit Kombëtar, në kryeqytetin e Shqipërisë. Përveç familjarëve të saj, erdhën mjaft artistë e shkrimarë, përfaqësues të jetës politike e shoqërore, nga media e shkruar dhe ajo elektronike etj. Pastaj, e mbuluar me kurora dhe lule të freskëta, ajo u përcoll për në banesën e fundit.

Tiranë, 22 shtator 2014

Josif Bageri pjesmarrës në meshën e parë ortodokse mbajtur në gjuhën shqipe në Durrës

September 22, 2014 by dgreca

Nga Arben LLALLA/
Josif Bageri është një nga figurat e njohura të kombit shqiptar, por për këtë figurë që ishte nga Reka ka shumë pak fotografi. Duke vëzhguar disa foto të vjetra të vitit 1914 që lidheshin me ardhjen e Princit Vidi më 7 Mars 1914, dyshova se në një foto ku ka shënimin e meshës së parë në gjuhën shqipe të mbajtur nga Imzot Noli në Durrës më 10 Mars 1914, ndodhet edhe Josif Bageri. Duke shikuar me vëmendjen veshjen e tij, krahasimet me foton e vetme që njihet, por edhe duke ditur se ai pas shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë jetoj në qytetin e Durrësi mendova se njeriu me shpinë dhe kapelen karakteristike mund të jetë Josif Bageri. Për të vërtetuar dyshimet e mia nëse ishte apo jo Jofif Bageri pyeta disa studiues, por nuk gjeta mbështetje të mendimit tim. Ishte Elida Jorgoni, studiuese dhe aktiviste e çështjeve kombëtare ajo që më tha: PO AI ËSHTË, JOSIF BAGERI. Kështu, pa asnjë mëdyshje ne tashmë mund të themi se burri i Rekës ka qenë në meshën e parë të mbajtur nga Imzot Noli në gjuhën shqipe në Durrës më 10 Mars 1914.
Ka qenë 10 Marsi I vitit 1914 ku në qytetin e Durrësit Fan Noli mbajti meshën e parë në gjuhën shqipe në kishën e qytetit. Në këtë meshë merrnin pjesë shumë figura kombëtare nga të gjitha trevat dhe që i përkisnin besimeve të ndryshme si mysliman, bektashinj, ortodoks, katolik.
Më 7 Mars kishte mbërritur Princi Vidi për të formuar kabinetin qeveritar më 17 të po atij muaj. Fotografia është ruajtur nga mbledhësi i dashuruar pas fotografive dhe kartolinave Marchese di San Giuliano (1852-1914), i lindur në Catania në Sicili. Ai shërbeu për pak kohë si ministër italian i punëve të jashtme nga dhjetor 1905 deri në shkurt 1906. Nga 1906-1910 ai ishte ambasador në Francë dhe Britaninë e Madhe. Ai përshëndeti zgjedhjen e Princ Wilhelm si monark të ri të vendit ballkanik dhe ishte një vëzhgues aktiv i ngjarjeve në Shqipëri në pranverën e vitit 1914.

TË LUMTË, SHQIPËRIA IME!

September 22, 2014 by dgreca

Nga: Prof. Murat Gecaj/
Foto:Shefqet KERCELLI/
Tani, kur po i shkruaj këto pak radhë, është mesdita e datës 21 shtator 2014. Të gjithë bashkëkombësit e mi, që ndodhen në Sheshin “Nënë Tereza” të kryeqytetit, por dhe përgjatë Bulevardit “Dëshmorët e Kombit” e kudo në Shqipëri e trojet tjera amtare, me sy e mendje të përqëndruar kanë ndjekur dhe po ndjekin me interes të jashtëzakonshëm mbërritjen në vendin tonë të Papa Françeskut. Ndërkaq, ata po përcjellin me shumë vëmendje Meshën e Shenjtë, që ai po drejton, bashkë me ndihmëtarët e vet.
I zbritur në Aeroportin Ndërkombëtar “Nënë Tereza” të Rinasit, në mengjesin e kësaj të diele, përmes rrjeteve të fuqishme audivizive, ne pamë që kreu i Vatikanit e përshkoi “Rrugën e Durrësit” i pritur me gëzim e brohoritje nga qindra veta. Por, në saj të mjaft gazetarëve të ardhur nga vende të ndryshme të Europës e botës, kjo ngjarje historike u përcoll për miliona besimtarë katolikë dhe të interesuar të tjerë.
Në Tiranën tonë, Papa Francesku u ndodh ndërmjet një befasie shumë të këndshme, emocionuese dhe, ndoshta, të papërjetuar ndonjëherë më parë prej tij. Kështu, duke “prishur” dhe portokollin e hartuar, ai hyri nëpër “tunelin” e madh njerëzor dhe të stërgjatë, ku binin në sy portretet e martirëve të fesë katolike, i shoqëruar me lule e brohoritje të fuqishme nga besimtarët e të gjitha feve, të cilët kishin dalë për ta pritur dhe nderuar atë. Ishte ky një rit i njohur e traditë shumëshekullore e shqiptarëve, për ta pritur mikun në shtëpinë e tyre.
Sapo mbërriti në afërsi të Sheshit “Nënë Tereza”, Papa Françeskut iu ofrua një pritje e paharruar, nga Presidenti i Republikës, Bujar Nishani. Pas fjalës mireseardhëse të tij në mjediset e Presidencës, Papa Françesku iu drejtua shqiparëve me fjalë zemre e dashamirëse. Ai i bekoi ata për paqe, harmoni fetare dhe përparim të pandalshëm, drejt Europës së Bashkuar.
Gëzimin dhe lumturinë e tij ne e pamë të shprehur aq natyrshëm, kur i përshendeste parreshtuar mikpritësit e zjarrtë shqiptarë, të moshave e feve të ndryshme. Papa Francesku u përkul nga makina e tij e hapur, i përqafoi dhe i bekoi disa fëmijë. Me siguri, kjo gjë do të jetë lumturi e gjatë për ata dhe një kujtim, që rrallë u përsëritet në jetë.
Emocionuese ishte edhe kur, para Meshës së Shenjtë, kryebashkiaku Lulëzim Basha i dorëzoi atij, simbolikisht, Çelësin e kryeqytetit Tiranë.
Nuk e di as se çfarë mendojnë besimtarët katolikë të Romës e më gjerë, në Italinë fqinje, por mendoj që, me pritjen madhështore që iu rezervua Papa Françeskut dhe me Meshën e Shenjtë, që u mbajt në Sheshin “Nënë Tereza”, u konkurrua me dinjitet me atë, në Sheshin “Shën Pjetri” të Vatikanit.
Mesazhi i të gjitha veprimtarive të deritanishme dhe i atyre, që do të organizohne deri në mbyllje të tërë vizitës afër 12-orëshe të Papa Franceskut në Shqipëri, është: Paqe, vëllazërim e mbarësi për të gjithë shqiptarët.
Sonte, por edhe nesër e më gjatë, nuk do të reshtin komentet e shkrimet rreth kësaj vizite historike të Papa Françeskut në Shqipëri, e cila e pason atë të Papa Gjonpalit II, në vitin 1993. Bazuar në ato çfarë panë e dëgjuan, ata nuk kanë si të mos shkruajnë me nota pozitive e dashamirëse për Atdheun tonë, për tërë këtë pritje të shumëpritur dhe e cila do të ruhet gjatë, në kujtesën e bashkëkombësve të mi.
Prandaj, si gjithë të tjerët, kam arsye që sot të ndjehem krenar dhe nga zemra të shprehem: “Të lumtë, Shqipëria ime, vendi i paqes e përparimit dhe i bashkëjetesës shembullore fetare!” Në këtë udhë, “çelësin” e hyrjes në Bashkësinë e Europiane e kemi në duart tona.
Tiranë, 21 shtator 2014

Pope says religion can’t justify violence

September 22, 2014 by dgreca

By Jean-Louis De La Vaissiere, Calin Neacsu/
Tirana – Pope Francis warned during a visit to Albania on Sunday that religion can never be used to justify violence, making apparent reference to the bloodshed wreaked by Islamic State militants in Iraq and Syria.
The 77-year-old pontiff said majority-Muslim Albania was an “inspiring example” of religious harmony, as hundreds of thousands thronged the streets of the capital Tirana to greet him.
In a speech to leaders of Albania’s religious communities — including Muslim, Orthodox Bektashi, Jewish and Protestant — Francis took aim at extremists he accused of perverting religion for their own ends.
“No one must use the name of God to commit violence,” the spiritual leader of the world’s 1.2 billion Catholics said at the Catholic University. “To kill in the name of God is a grave sacrilege. To discriminate in the name of God is inhuman.”
In an earlier speech to government officials he also praised the peaceful coexistence of Albania’s Catholics, Orthodox Christians and Muslims, labelling it “a precious gift to the country”.
He said it was especially important “in these times where an authentic religious spirit is being perverted and where religious differences are being distorted”.
The remarks were widely seen as a reference to Nigeria’s Boko Haram militants as well as the Islamic State group, which espouses a radical and brutal interpretation of Islam to pursue a dream of reviving a caliphate in Syria and Iraq.
“Let no one consider themselves to be the ‘armour’ of God while planning and carrying out acts of violence and oppression,” the pontiff told officials at the presidential palace in Tirana.
Local authorities stepped up security after warnings from Iraq that the IS jihadists could be planning an attack on the pope, although the Holy See downplayed such concerns.
The pontiff’s trip to Albania came at a sensitive time, during turmoil in the Middle East and rising religious intolerance in Europe.
– ‘Land of martyrs’ –
Yellow-and-white Vatican flags flew alongside Albanian ones in Tirana’s main streets while vast portraits of Catholic priests and nuns persecuted under Communism — when Albania became the world’s first atheist state — were strung across roads.
Some believers waved welcome banners while others chanted: “Papa Francesco! Papa Francesco!”
While celebrating mass at the central Mother Teresa square under light rain, the pope honoured those who suffered under former communist dictator Enver Hoxha, who ruled from 1945 to 1985. Under his rule, scores of priests and imams were executed or persecuted while many churches and mosques were razed.
“Albania was a land of martyrs,” Francis told the crowd of up to 300,000.
Nearly 2,000 Orthodox and Catholic churches were destroyed or transformed into cinemas, theatres and dance halls under Hoxha, according to Francis, who earlier said the successful rebirth of the Catholic faith after such persecution made Albania a place where “I felt like I should go”.
On the way back to the Vatican City after the trip, the pope told journalists that he had picked Albania as the first European country to visit because he “wanted to send a message, a signal to Europe”.
Although he did not spell out the message, he stressed the peaceful coexistence of people with different faiths in Albania.
The revival of Catholicism in the country is due in part to the popularity of Mother Teresa, an ethnic Albanian born in neighbouring Macedonia.
Yet only about 15 percent of the population is Catholic, with Muslims in the majority with 56 percent, and the Orthodox making up 11 percent.
The Argentine pontiff travelled in the same open-topped vehicle he uses in Saint Peter’s Square and stopped on several occasions to shake hands with believers or to take children in his arms.
Hysen Doli, an 85-year-old Muslim who had come to the square with 10 members of his family, told AFP: “We belong to another religion but have come here out of respect to get the pope’s blessing.”
– Heightened security –
Francis concluded his packed 11-hour visit with a visit to orphans in a social centre near the Albanian capital.
The Holy See hopes Albania — with one of the youngest populations in Europe — will be a source of converts in a largely secular continent.
Despite some speculation about a possible IS attack, the visit, secured by unprecedented security measures, ended without incident.
Some Vatican-watchers feared Francis had made himself a target by speaking out against the Islamic State organisation.
The Vatican has voiced unusual support for US air strikes in Iraq to defend persecuted Christians there.
Albania last month began sending weapons and ammunition to Kurdish forces fighting IS militants in Iraq, and security sources in the country have dismissed concern that home-grown militants might be planning an attack.
It is the second papal visit to Albania in modern times. Pope John Paul II travelled there the year after the collapse of its communist regime in 1992.( (AFP))