dgreca – Page 645 – Dielli

BAHRI OMARI, EDITOR I DIELLIT

April 13, 2020 by dgreca

BAHRI OMARI, “NDERI I KOMBIT SHQIPTAR’’ SOT, I PUSHKATUAR NGA KOMUNISTËT SHQIPTAR, 75 VJET MË PARË/

Mendimi i dyzuar për Bahri Omarin më ka shoqëruar edhe mua qysh nga fëmijëria: Isha 11 vjeç kur kam dëgjuar për herë të parë emrin e Bahri Omarit, sepse me dhimbje të thellë, thuajse është qarë për të me ngashërim nga prindërit e mi gjirokastritë, të cilët e njihnin personalisht dhe e kishin ndjerë shpesh dorën e tij të ngrohtë. Keqardhja dhe indinjimi për këtë dënim ekstrem, që shprehte deri mosmirënjohje e pabesi (siç u quajt asokohe nga shumëkush), tejkalonte lidhjet e afërta fisnore të babës tim me Fahrijen (gruan e Bahriut) dhe bashkëpunimin e njohjen direkt të babait tim me viktimën, bashkëmoshatar dhe ish emigrant të njëkohshëm në Amerikë.

Ishte muaji prill i vitit 1945, kur Gjyqi Special me prokuror po gjirokastritin (ish toger të Zogut) Bedri Spahiu dhe kryetar, (teneqexhiun fillorist) Koçi Xoxe, e dënoi me vdekje bujarin e ditur, Bahri Iljaz Omarin, për fajin politik se ishte me Ballin Kombëtar dhe kishte punuar 5 muaj si Ministër i Jashtëm i Shqipërisë, në Qeverinë pro Gjermane të Rexhep Mitrovicës dhe për akuza të tjera ordinere, pa asnjë fakt personal veprimi kriminal. Kjo, thjesht se ai e mendonte të dobishëm bashkëpunimin e përkohshëm me pushtuesin “rrugë kalues” (edhe pse duke gabuar) si më “të mirin” veprim për vendin e vet, për ta pasur atdheun me kufi të plota, duke përfshirë Kosovën dhe Çamërinë. Ai, bashkë me shumë nacionalistë të tjerë të kohës (përfshirë dhe kreun e tyre, nacionalistin e provuar, Mitat Frashërin), u lidhën me boshtin Italo-Gjermano-Japonez, se mendonin njëanshmërisht, që aleanca me Ruso-Anglezo-Amerikanët do rrezikonte copëtimin dhe ndofta deri asgjësimin e Kombit Shqiptar.

Bahri Omari u lind në vitin 1888 në qytetin e Gjirokastrës dhe ishte biri i Iljazit dhe Rehos, që formonin një familje të nderuar qytetare gjirokastrite në gjendje të mirë ekonomike dhe me tradita të lashta atdhetarie.

U shkollua në vendlindje dhe më tej në Shkollën Civile të Administratës Mbretërore “Mülkiye-i-Sehahané” në Stamboll për Shkencat Politike-Administrative.

Në moshën 25 vjeçare u emërua nënprefekt i Himarës. Në këtë funksion gjatë viteve 1913-14 pati nderin të organizoj dhe udhëheq çetat patriotike kundër andartëve të pushtimit grek të Shqipërisë së jugut gjatë Luftës së Parë Botërore.

Më 1915 Bahri Omari shkoi në ShBA, ku shpejt doli në krye të emigracionit shqiptar përparimtar dhe u bë drejtor i gazetës “Dielli” të Shoqatës Pan-Shqiptare “Vatra”.

Në 1919 ai u kthye në Shqipëri dhe mori pjesë dy herë në zgjedhjet parlamentare, në 1921 dhe 1923, si përfaqësues i opozitës duke i qëndruar përballë partisë së Myfit bej Libohovës në prefekturën e Gjirokastrës. Në vitin 1924, gjatë qeverisë së Fan Nolit, themeloi dhe u zgjodh Sekretar i Përgjithshëm i Partisë Demokratike-Nacionale dhe botoi e redaktoi organin e saj, “Shekulli”. Janë të njohura qëndrimet e tij dinjitoze, plot dashuri e adhurim për kosovarët dhe çamët. Bahri Omari shprehet në artikujt e “Diellit”: “Një Shqipëri e coptuar, pa zëmrën e saj Çamërinë dhe Janinën, pa kryen e saj Kosovën e Jakovën, s’mundet të ketë jetë të gjatë midis fqinjëve të saj lakmues.”

Pas rrëzimit të qeverisë së Nolit nga Ahmet Zogu në vitin 1924, Bari Omari lëvizi nëpër Evropë. Gjatë kësaj kohe u formua dhe “Bashkimi Kombëtar”, ku ai aderoi ndër të parët. Në Bari u vendos për një kohë të gjatë dhe qëndroi deri në vitin 1939, kur u kthye në Tiranë, i ndjekur dhe i survejuar nga italianët.

Me mjaft interes dhe kuriozitet shikohen marrëdhëniet me kunatin e tij, Enver Hoxhën, (20 vjeç më të ri) ku spikat kujdesi dhe përpjekjet e vazhdueshme të Bahri Omarit për edukimin, shkollimin dhe punësimin e nxjerrjen në jetën normale të tij. Këtu përfshihen për një periudhë të gjatë, ndërhyrja ndër miqtë e mbetur në Shqipëri, për t’i siguruar bursë dhe studimi i kunatit në Toulouse të Francës.

Në 1942 Bahri Omari u bë anëtar i organizatës së Balli Kombëtar. Enver Hoxha strehohej shpesh në shtëpinë e tij në Tiranë. Kunati i kujdesshëm, vazhdoi ta ndihmojë shumë Enver Hoxhën ekonomikisht gjatë kësaj periudhe, ashtu siç e kishte ndihmuar edhe më parë, gjatë studimeve të tija në perëndim.

Pas pushtimit të Shqipërisë nga Gjermania naziste, Bahri Omari, u bë Ministër i Punëve të Jashtme në qeverinë e Rexhep Mitrovicës për periudhën shkurt – qershor 1944. Në këtë pozicion, pa i vërtetuar ndonjë krim e ndëshkim, ai u arrestua dhe u burgos fill mbas Çlirimit dhe u dënua me vdekje nga Gjyqi Special, në prill të vitit 1945.

Gjyqi u zhvillua në kinema “Kosova” (sot “Teatri Kombëtar”), ndërsa mijëra vetë e ndiqnin atë nëpër rrugë, seancat transmetoheshin edhe nga altoparlantët që qenë vendosur kudo në Tiranë. Vendimi u dha më 13 prill 1945, ora 10.00. U ekzekutua ditën e nesërme dhe trupi u hodh në një hendek tek “Kodra e Priftit” në Tiranë.

Mendoj se nuk duhet harruar një fakt historik, që do më ngelej peng, po mos ta përmendja: Italia Fashiste e hoqi fare postin përfaqësues të Ministrit të Jashtëm Shqiptar, “kuislingët” pro Gjerman, e krijuan atë. Kjo është një shfaqje pavarësie e krenarie shqiptare. Nga ana tjetër asnjë pakt ndërluftimi nuk u lidh me Gjermanët dhe “Qeveritarët” Shqiptar, refuzuan të dërgonin në luftë forca ushtarake në ndihmë të frontit, me gjithë kërkesat e përsëritura të tyre.

Duhet të theksohen virtytet e larta të publicistit, atdhetarit dhe politikanit demokrat Bari Omari dhe sidomos guximi dhe trimëria e tij, që spikati sidomos para pushkatimit, në moshën 56 vjeçare, kur, pa iu trembur syri, u thirri shokëve:

“Ktheni ballin nga pushkët! Tradhtarët, vriten pas shpine. Ne nuk jemi tradhtarë. Historia do të jetë gjyqtari i paanshëm”.

Dhe në këto momente madhështie kulmore, (po të përjashtojmë 5 muajt kur vërtetë gaboi deri në faj), gjithkujt i del para syve me admirim, jeta e tij plot përpjekje, atdhetari e deri heroizëm, si publicist, nëpunës shteti, deputet e politikan demokrat, që veproi gjithë jetës me qytetari e në luftë parimore:

Në Parlamentin Shqiptar ai ishte pjesëtar i opozitës, krahas personaliteteve të njohura si Fan Noli, Luigj Gurakuqi, Sulejman Delvina si edhe më të rinjve: Stavro Vinjau dhe Ali Këlcyra. U shqua si pjesëmarrës në diskutime për çështje të rëndësishme, siç qenë plotësimet kushtetuese të Lushnjës, që njihen si ”Statuti i zgjeruar i Lushnjës” dhe ku, ndër të tjera, dilte në mbrojtje të laicitetit të shtetit shqiptar. Vlen të përmendet veprimtaria e tij aktive parlamentare në mbrojtje të të drejtave të njeriut, në mënyrë të veçantë të të drejtave të grave. Gjithashtu kujdesi për pavarësinë e parlamentit, ku mbahet mend këmbëngulja e tij me postulatet: “Mjerë ai shtet që ligjet i bazon në ambicionet politike”, ose “Parlamenti nuk duhet të shndërrohet në gjykatë”, dhe “Qeveria duhet të marrë informata…që nëpunësit që emëron të mos kenë kryer krime”. E të tjera ndërhyrje parimore demokratike që vlejnë si model edhe për ditët tona. E tillë është p.sh., vërejtja që bën për zbatimin e ligjit në mënyrë të barabartë për të gjithë shtetasit. Ose porosia për lirinë e shtypit, që: “Gazetarët duhet të kenë të drejtë të kritikojnë qeverinë.” dhe shumë ndërhyrje të tjera që e dëshmojnë si shembull të deputetit që është vërtet në shërbim të interesave të elektoratit dhe që evidentojnë veçanërisht kompetencën e tij në fushën e administratës publike, për të cilën ishte diplomuar.

Bahri Omari dallohej edhe për mendimin e tij të pavarur e origjinal, kur del në disa raste edhe kundër mendimit të kolegëve të tij të opozitës, ndërsa u qëndron besnik deri në fund parimeve që mbronte opozita demokratike konsekuente. Vlen të vihet në dukje se, sikurse pjesa më e madhe e deputetëve të kohës, ai dallohej për etikën e lartë në debatet parlamentare, shpeshherë të nxehta, pa kaluar asnjëherë në fyerje ndaj kundërshtarëve, çka mungon sot dhe duhet të jetë shembull e mësim i mirë për çdo parlamentar.

Pa dyshim një periudhë e vështirë e jetës së Bahri Omarit ishte Shqipëria e fillimviteve 1944, kohë kur desh të zgjidhte mes pushtimit nazist dhe Shqipërisë komuniste. Ajo zgjedhje e vështirë vuri në dilemë shumë burra shteti. Ishte nga një anë pushtuesi, që sillte bashkimin e tokave shqiptare dhe për kundrejt “aleatët”, nga rrezikohej deri cungimi e mohimi i krejt Shqipërisë. Një shqetësim tjetër imediat ishte frika nga komunizmi për Shqipërinë, një regjim që s’kishte sjellë rezultatet e pritura gjetiu. Nga ana tjetër ishte mendimi se, duke mos zhvilluar luftën e duhur ndaj pushtimit nazist, pas lufte Shqipëria rrezikonte shpërbërjen si shtet i pavarur.

Sidoqoftë, pjesëmarrja në anën e kundërt, pra në Organizatën e Ballit Kombëtar, që bashkëpunoi me Gjermanët, si edhe pranimi i funksionit si këshilltar shtetëror dhe për më tepër, ministër gjatë pushtimi gjerman, i kushtuan shtrenjtë Bahri Omarit. Këtu mendoj se ndikoi dhe lidhja familjare me Enver Hoxhën, i cili vuri pandehmën e shpikur se, ndërhyrja për t’i shpëtuar jetën të kunatit, ishte “kurth ndaj tij për ta denigruar politikisht”!

Askush nuk e mendonte dhe nuk do kërkonte deri dënimin me vdekje të Bahri Omarit. Një dënim si i implikuar me kundërshtarin politik po, por jo kapital. Edhe vet babai i diktatorit, Mulla Halili, mbajti qëndrim të prerë dhe e dënoi deri me mohim të përkohshëm birin e tij, gati indiferent e mosmirënjohës. Dënimi kapital i Bahri Omarit ishte një ekstremitet i paligjshëm i një trupi gjykues inkopetent, tendencioz dhe partiak, që nuk kishte asnjë jurist në përbërjen e tij. Gjyqi patjetër duhet të kishte marrë parasysh kontributin e tij në shërbim të vendit, si deputet i parlamentit të parë shqiptar, si publicist i njohur atdhetar, si Vatran, si politikan i ndershëm e demokrat, të merrte parasysh se postin e ministrit e mori në një kohë kur kjo ishte një sakrificë me rrezik e pa asnjë përfitim dhe së fundi, duhet të vlerësonte ndihmën që i dha lëvizjes kundër pushtuesit dhe vetë kreut të kësaj lëvizjeje. Një shtet ligjor nuk do ta ekzekutonte, por shteti shqiptar i pas 1944-ës, jo vetëm që nuk ishte as demokratik, mandej as i ligjshëm e deri atëherë, as i votuar e i zgjedhur.

Kaluan mbi 70 vjet nga koha e pushkatimit prej komunistëve të atdhetarit Bahri Omari dhe ende gjëmon në vesh thirrja dhe profecia e tij trimërore: “Ne, nuk jemi tradhtarë! Historia do të jetë gjyqtari i paanshëm”. Erdhi shpejt koha që ai burrë i shquar i kombit, deputet, publicist dhe demokrat përparimtar, vatran i Amerikës, u rigjykua nga historia dhe nga Presidenti i Republikës, (që është edhe jurist në arsimim dhe aktualisht kreu e përfaqësuesi i drejtimit legjislativ të vendit) dhe u shpall “Nderi i Kombit”, çka është njësoj si të jetë falur, rilindur e nderuar në shkallë kombëtare. Dhe kjo, na gëzoi të gjithëve!

KELMENDËT E SREMIT – NJË DIASPORË E ZHDUKUR DHE HARRUAR

April 13, 2020 by dgreca

NGA ADIL FETAHU/ Kelmendi është një prej dymbëdhjetë fiseve shqiptare që jetojnë në Veriun e Shqipërisë, duke përfshirë këtu edhe Dardaninë (Kosovën). Fisi i Kelmendit shtrihet në Malësinë e Madhe, që i takonte Sanxhakut të Shkodrës, në pjesën më veriore dhe më të izoluar të Shqipërisë, me ngulimet kryesore në Vermosh, Tomara, Selca, Lepusha, Vukli dhe Nikçi. Për shkak të afërsisë dhe kontakteve me Shkodrën, ku kishte klerikë nga Vatikani dhe Republika e Venedikut, Kelmendasit e Malësisë së Madhe i përkisnin besimit katolik. Nahija e Kelmendit (Klementi) përmendet edhe në regjistrat e vitit 1497, kur ishte bërë regjistrimi i popullsisë për t’i paguar taksat shetit Otoman, por kelmendasit me forcë e refuzonin pagimin e taksave dhe sundimin otoman. Për shkak të kundërvënies dhe luftërave të pandërpera kundër pushtetit otoman, kelmendasit, sikur edhe arbëreshë të fiseve tjera, prej vitit 1437 deri më 1744, u detyruan të lëvizin nga trojet e tyre autoktone, të shpërngulën dhe të emigrojnë në Itali, Dalmaci dhe në drejtime tjera deri në Srem e Hungari dhe në Bullgari.Dom Frrok Zefi, në studimet dhe në librin e tij “Shqiptarët Kelmendas në Hrtkovc e Nikincë (1737-1997)”, Zagreb 1997; mbështetur në burime arkivore, kryesisht kishtare, tregon se dyndjet e shqiptarëve nga trojet e tyre janë zhvilluar nga viti 1437 deri më 1747, se një grup Kelmendas u shpërngulën në Bullgari, në Çiporovac, Kopillovac e Zhelezna, famullitar i të cilëve ishte françeskani Nikoll Kabashi, të cilin e quanin At Nikoll Shqiptari; një grup tjetër u shpërngul në Hungari në vitin 1690; në Zarë të Dalmacisë janë shpërngulur në vitet 1723-1727. Kronikat e Arqipeshkvisë së Shkupit (1629) bëjnë të ditur se në Malësinë e Madhe Kelmendasit katolikë nuk pranojnë pushtetin turk. Në bashkëpunim me Malazezët, Kelmendasit dekada me radhë luftuan kundër ushtrisë Osmane. Udhëtari i njohur turk, Evlia Qelebia, kur e kishte vizituar Shqiperinë e Veriut (1662), e ka përmendur fisin e Kelmendit, si popullsi pa fe, që nuk e pranon pushtetin turk. Në tetor të vitit 1680, imz.Pjetër Bogdani vizitoi fshatrat rrreth Drinit të Bardhë, kur Kelmendasit kishin vrarë 120 turqë dhe kishin marrë 200 kuaj e kafshë tjera. Pas kësaj filloi përndjekja e Kelmendasve të Rugovës, të cilët u vendosën në Peshter të Jeni Pazarit, prej nga (në vitin 1739) kanë shkuar në viset nën pushtetin e Austrisë (në Srem). Më 19 korrik 1737, nga Shtabi i Teshnicës (afër Nishit) feldmarshali austriak Sekendorf, i ftoi të gjithë të krishterët, katolikë dhe ortodoksë, të çohen në kryengritje kundër turqëve. Nga katolikët, atypëraty iu përgjegjën udhëheqësit kelmendas Bic Vata (i Shpajes), Gjon Pjetri (i Hotit) dhe Gjon Martini (i Grudës). Ftesën kelmendasve për kryengritje kundër pushtetit otoman ua bëri edhe arqipeshkvi i Shkupit Mihajlo Suma dhe patriarku ortodoks Shakabenda, me prijësit e fiseve Vasojeviqi, Kuqi, Piperi dhe Bratonozhiqi. Në luftën e zhvilluar kundër ushtrisë turke, kryengritja u thye dhe kelmendasit e të tjerët u detyruan të tërhiqen, bashkë me ushtrinë austriake. Gjatë tërheqjes, disa kryengritës kelmendas, ortodoksë, u vendosën në rranzat e Malit Rudnik dhe Avalla, ndërsa të tjerët, katolikë, të udhëhequr nga kapedanët e tyre, Dede dhe Vata, bashkë me ushtrinë austriake kaluan lumin Sava dhe u vendosën në fshatrat e Sremit: Hrtkovci, Nikinci, Shashinci, Bernandina, Mishkovci, Kereshinci, Jurjevci. Wikipedia kroate shënon se me atë rast, në Nikinci të Sremit ishin vendosur 1600 shqiptarë katolikë. Një degë e kelmendasve shkuan në Bullgari. Sipas një raporti të arqipeshkvit të Shkupit, Matej Mazreku, në kohën e luftës austro-turke (1737), më se 20 shtëpi shqiptare të fisit të Kemendit janë shpërngulur në Hungari, ndërsa 30 shtëpi kishin mbetur në Serbi, të cilët ose u turqizuan ose u serbizuan. Me qenë se kelmendasit ishin vendosur vet në fshatrat e Sremit, administrata austriake e Osjekut, në vitin 1740 iu jep lejen që kelmendasit (e Rugovës, nga Peshteri) të vendosen në fshatin Nikinci. Fillimisht, kelmendasit ishin vendsour në brezin kufitar, për të ruajtur kufirin e Monarkisë Habsburge ndaj Turqisë. Vendosjen e kelmendasve tjerë në Hrtkovci e ka bërë mbretëresha Marija Tereza, si shpërblim për besueshmërinë e tyre si roje e kufirit. Pas pushimit të rrezikut dhe nevojës për roje të kufirit, që ka zgjatur deri në vitin1881, kelmendasit gjetën qetësinë në tokën e mirë të Sremit dhe iu përveshën punës në bujqësi e blegtori. Sipas ndarjes administrative, zhupania e Sremit, ku ishin të vendosur kelmendasit, kishte selinë në Vukovar, të banovinës Kroate, në kuadër të Mbretërisë së Hungarisë. Djemtë e kelmendasve të Sremit më të shumtën u shkolluan në Osjek për prftërinjë, por kishte edhe asi që shkolloheshin edhe në qendra tjera, për profesione tjera dhe për oficerë ushtarakë e që arritën grada të larta. Nga kelmendasit e Hrtkovcit e Nikincit, përveç prelatëve të shquar katolikë: Antun Maletiq, Simon Deda, Karlo Gega, Jakob Losh, Augustin Prentiq, Andrija Marash, Gjelosh Pali, etj, kanë dalë edhe personalitete tjerë të shquar, si avokati dr.Nika Nikiq, ministër në Mbretërinë e Jugosllavisë; shkrimtarët Mirosllav dhe Sllavko Magjer; profesori Gjon Losh-Marashi-q, gjenerali dhe heroji Nikolla Nikiq-Peko, etj.

Gjatë Luftës së Parë dhe Luftës së Dytë Botërore, ushtria serbe ka granatuar e bombarduar Kishën dhe selitë e misioneve katolike në Hrtkovci dhe Nikinci, ka djegur e shkatërruar objektet dhe dokumentacionin e famullisë, ashtu që është vështirë të gjendet dokumentacion autentik të vendit për rrjedhat historike të atyre banorëve.

Megjithëse shumica dërmuese e shqiptarëve të Sremit ishin shpërngulur prej andej, në qershor të vitit 1971, Famullinë e kelmendasve në Hrtkovci e Nikinci e vizitoi ipeshki i Shkupit e Prizrenit,imz. Nik Prela, me dom.Gasper Gjini dhe profesor Zekeria Cana, të cilët i priti famullitari dom.Ilia Martinoviq dhe vajza e tij kelmendase Tereza Loshi, ndërsa në Nikinci iu shtroi darkë Milo Pakiq e Manda Mançeta-Mishkoviq. Gjatë asaj vizite, imz. Nik Prela mbajti një meshë në kishën e Hrtkovcit, ku një pjesë të meshës mbajti edhe në gjuhën shqipe.

Asimilimi i kelmendasve të Sremit

Për shkak të ardhjes së vazhdueshme të Kroatëve, Hungarezëve dhe Gjermanëve në tokën e plleshme të Sremit, me kohë ndodhi edhe asimilimi i kelmendasve të vendosur atje. Ata më së tepërmi u afruan me Kroatët, për shkak të përkatësisë së besimit katolik, dhe erdhi deri te martesat e përziera midis tyre, por edhe me Hungarezë e Gjermanë, të të dy gjinive. Kjo ndikoi që kelmendasit e Hrtkovcit dhe Nikincit të asimilohen e të shkrihen kryesisht në popullsi kroate. Qysh në regjistrimin e vitit 1890, prej 2253 banorëve të Hrtkovcit, pjesa më e madhe e kelmendasve ishin deklaruar si Kroatë. Ndërkaq, në regjistrimin e bërë në vitin 1910, prej 2518 banorëve të Hrtkovcit, 1144 ishin deklaruar Kroatë, 644 Gjermanë, 619 Hungarezë, 70 Serbë, 20 Sllovakë dhe 21 të tjerë, dhe përkah përkatësia fetare 2381 ishin romakokatolikë e 71 ortodoksë, pravosllavë. Kelmendasit e Hrtkovcit dhe vendeve tjera të Sremit, në ndërkohë janë shpërngulur nëpër qendrat të Kroacisë e më larg. Vetëm mbiemrat e disa familjeve: Nikiq, Vuksaniq, Cakiq, Losh-iq, Marash-iq, Pepiq, Koliq, Ivaniq dhe Pakiq asociojnë dhe mund t’ua kujtojnë prejardhjen e dikurshme kelmendase. Profesori i historisë, tash në pension, Marko Losh Marash-iq, që jeton në Rumë, tregon se edhe pse askush më nuk deklarohet si kelmendas, në shtëpinë e tij akoma i ruajnë disa tradita të këtij fisi kur është fjala për festat fetare. Në një bisedë në shtëpinë e tij, të cilën e kishte zhvilluar gazetarja Vanja Ratkoviq (më 20 janar 2020), profesori Losh-iq i kishte shpjeguar asaj historinë e kelmendasve të Sremit dhe i kishte folur për personalitete të shquara të asaj loze. Ndër të tjerë, i shquan dy sish, të dy me emra e mbiemra Nikolla Nikiq, por që njeni prej tyre, me pseduonimin Peko, ishte një kalorës i shquar ushtarak dhe i shkolluar në Rusi, ishte aleat i drejtpërdrejtë i Karagjorgjes dhe fitues i disa beteja në Kryengritjen e Parë Serbe, të cilit më 13 dhjetor 1810 iu organizua pritje soleme në Beograd, si heroit dhe njenit nga bashëpunëtorët më të afërt të Karagjorgjes. Pas vitit 1811 Peko është kthye në Rusi,ku ka marrë pjesë në luftën ruse kundër Napoleonit. Ka vdekë si general i ushtrisë ruse. Nikiqi tjetër, më i ri se i pari, ishte ministër i xehëtarisë dhe besnik i Mbretërisë së Jugosllavisë. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, duke mos dashur të bashkëpuojë as me okupatorin as me NDH, ka ikur në Argjentinë (Buenos Aires). Vajza e tij Sinka Nikiq i është bashkuar të jatit në Argjentinë, në vitin 1947,dhe atje u martua me një milioner pronar i anijendërtimtarisë. Pasi Senka nuk kishte fëmijë, për pas vdekjes tërë pasurinë ia kishte lënë kishës katolike të Argjentinës. I ati i saj, Nikolla ka vdekur në vitin1958.

Origjina kelmendase e Karagjorgjes (?)

Në fshatrat Shashinci, Jarkovci e Mishkovci, në të cilat struktura e popullsisë u dominua nga Serbët ortodoksë, kelmendasit u sërbizuan. Në shkrime e botime të ndryshme pohohet se udhëheqësi i kryengitjes së parë serbe (1804), Gjorgje Petroviq – Karagjorgje, ishte me prejardhje shqiptare, nga Kelmendët të cilët ishin vendosur rrënzë Malit Rudnik në vitin 1737, në Serbi, asokohe nën pushtimin Osman (libri: “Karadjordjeviqi – sakrivena istina”; Karagjorgjeviqët – e vërteta e fshehur; bashkautorë: Millorad Boshnjak e Sllobodan Jakovleviq). Këtë e pohon edhe profesori i Fakultetit të Shkencave Politike në Sarajevë, Besim Spahiq, që thotë se dinastika e Karagjogjeviqëve janë me prejardhje shqiptare, të fisit Kelmend (“Sputnjik”, 30 janar 2017), sikurse që e pohon edhe Jovan Mrshin Klimenti. Ithtarët e kësaj teorie thonë se fisi i Kelmendit në Shqipëri ishte ai që i garantone ushtrisë serbe tërheqjen nëpër Shqipëri gjatë Luftës së Parë Botërore. Rajko Veselinoviq në librin e tij “Istorija srpskog naroda, Cetvrta knjiga, tom I”, Beograd, 1986, fq.160; Historia e Popullit serb, Libri IV,bleni I), thotë: “Gjorgje Petroviqi, udhëheqësi i Kryengritjes së Parë Serbe është me prejardhje romako-katolike shqiptare, nga fisi i Kelmendit (shih: “Analitika”, 26 gusht 2017).

Krimi i Sheshelit ndaj banorëve të Hrtkovcit

Në luftën e fundit midis Serbisë e Kroacisë (1992-93), banorët kroatë të Hrtkovcit dhe Nikincit, shumë prej të cilëve kishin origjinën nga fisi i Kelmendit, për të shpëtuar nga masakrat serbe, u detyruan të shpërngulën në Kroaci. Ata i përndoqi krimineli i njohur serb, Vojisllav Sheshel, me çetnikët e tij. Në një miting të Partisë Radikale, që mbajti në Hrktovci më 6 maj 1992, lexoi emrat e kroatëve “jolojal”, të cilët duhet të shpërngulen prej aty, ose do të zhduken me gjithë familjet e tyre. Në fjalimin e tij në miting, ditën e Shëngjergjit, ai i porositi Kroatët: “Në këtë fshat, Hrtkovci, në këtë trevë të Sremit serb, nuk ka vend për Kroatët…Edhe këta që i kanë mbyllë shtëpitë e kanë ikur, ndoshta duke shpresuar se një ditë do të kthehen, ne i porosisim – nuk kanë ku të kthehen më. Në shtëpitë e tyre do të vendosen refugjatët serbë. Vëllezër e motra serb-e, pasi që Tugjmani i ka ndjekur më se dyqintmijë serbë, një pjesë e tyre do të kthehen në Krajinën Serbe, por një pjesë tjetër nuk do të mund të kthehen e të vendosen atje. Atyre serbëve ne duhet t’iu sigurojmë kulm mbi kokë dhe gojët e uritura t’i ushqejmë. Ne nuk kemi para t’iu ndërtojmë shtëpi e banesa, as të hapim vende të reja pune për ta. E buur, pasi nuk kemi (këto) mundësi, atëherë secilit refugjat serb duhet t’ia japim adresën e një familje kroate. Do t’ua jep milicia; milicia do të punojë ashtu qysh vendosë pushteti, e ne së shpejti do të jemi pushteti. Bukur, të gjitha familjet refugjate serbe do të vijnë në dyertë serbe dhe Kroatëve që i gjejnë këtu, do t’ua japin adresat e tyre që i kishin në Zagreb ose në vendet tjera kroate. Po, po. Do të kemi mjaft autubusë që t’i përcjellim deri në kufi të Serbisë, e prej aty le të vazhdojnë në këmbë, poqese nuk shkojnë vet.” Pas atij mitingu, filluan rrahjet, plagosjet e maltretimet e banorëve kroatë, ashtuqë shumica u detyruan të shpërngulën. Për këtë krim të kryer ndaj banorëve kroatë të Hrtkovcit, Shesheli u gjykua me 10 vjet burgim ngaTribunali i Hagës dhe mu fjalimi i cituar më sipër ishte provë për Tribunalin që vërtetonte fajin e Sheshelit për shpërnguljen e dhunshme të Kroatëve.

Tash poullsinë e atyre vendeve e përbëjnë shumica serbe. Sipas regjistrimit të vitit 2002, popullsinë e Nikincit e përbënin: Serbë (69,22%), Hungarezë (11,31%), Kroatë (9,47%), etj. Natyrisht, Kelmendasit nuk përmendën më, përveç në kronikat kishtare dhe në ndonjë libër të historisë,të shkruara nga autorë të huaj. Ata janë zhdukur, por historia shqiptare nuk duhet t’i harrojë. Librat e Don Frrok Zefiq, dhe ai i Marko Losh – Marashit, janë lëndë e mirë për mbamendje për kelmendasit e Sremit.

Papa Francesku: Nuk është koha e egoizmit…

April 12, 2020 by dgreca

… e përçarjes, por e solidaritetit /

Pas Meshës Shenjte, Papa Françesku dha bekimin e ditës së Pashkëve. Në mesazhin drejtuar Romës e Botës kërkoi përsëri armëpushimin global dhe ndalimin e menjëhershëm të fabrikimit të armëve. Duke iu lutur Krishtit të ngjallur, kujtoi krizën shëndetësore dhe një mori emergjencash të harruara.

R. SH. – Vatikan/

Pas Meshës Shenjte, Françesku dha bekimin apostolik të Ditës së Pashkëve të Krishtit. Në mesazhin drejtuar Urbi et Obr – Romës e Botës kërkoi përsëri armëpushimin global dhe ndalimin e menjëhershëm të fabrikimit të armëve. Duke iu lutur Krishtit të ngjallur, kujtoi krizën shëndetësore dhe një mori emergjencash të harruara. Më poshtë, mesazhi i Françeskut drejtuar Romës dhe botës:

“Sot jehon në mbarë botën kumti i Kishës: “Jezusi u ngjall!- “Vërtet u ngjall!”.

Si një flakë e re ky Lajm i Mirë flakëroi nëpër natë; natë e një bote, prej kohe e zënë me sfidat epokale e tani e shtypur nën barrën e pandemisë, që po e vë në provë të rëndë familjen njerëzore. Në këtë natë rijehoi rishtas zëri i Kishës: “Krishti, shpresa ime, u ngjall!” (Sekuenca e Pashkëve).

Është një “pandemi” tjetër, kjo, që “ngjitet” nga zemra në zemër – sepse çdo zemër njerëzore e pret këtë Lajm të Mirë. Pandemia e shpresës: “Krishti, shpresa ime, u ngjall!”. Nuk është formulë magjike, që i bën të zhduken problemet. Jo, kjo nuk është ngjallja e Krishtit! Ngjallja e Krishtit është fitorja e dashurisë mbi rrënjën e së keqes, fitore, që nuk i “lë pas” vuajtjen e vdekjen, por i kapërcen, duke marrë rrugën drejt honit e duke e shndërruar të keqen në të mirë: vulë, që e ka vetëm pushteti i Zotit!

I Ngjalluri është i Kryqëzuari, askush tjetër. Në korpin e Tij të lumnueshëm mbart plagët e pashlyeshme: plagë që bëhen frëngji shprese. Kah Ai i drejtojmë sytë tonë, duke iu lutur t’i shërojë varrët e njerëzimit të plagosur.

Sot mendimi im shkon posaçërisht tek ata, që u goditën drejtpërdrejt nga koronavirusi: tek të sëmurët, ata që vdiqën e familjarët, që qajnë për humbjen e të dashurve, të cilëve shpesh nuk arritën as t’u japin lamtumirën e fundit. Zoti i jetës i marrtë për dore të vdekurit në mbretërinë e tij; i dhashtë ngushëllim e shpresë atij, që vijon të jetë në provë, posaçërisht pleqve dhe njerëzve të vetmuar! Premtoftë të mos u mungojnë ngushëllimi i Tij e as ndihmat e nevojshme njerëzve, që jetojnë në kushte vështirësish të veçanta, si atyre që punojnë ndër spitale, ose që jetojnë në kazerma e ndër burgje! Për shumëkënd janë Pashkë vetmie, të jetuara në zinë e mjerimin, që po shkakton pandemia, duke nisur nga vuajtjet fizike, tek problemet ekonomike.

Kjo sëmundje ngjitëse na la jo vetëm pa ngrohtësinë njerëzore, por edhe pa mundësinë që ta ndjejmë personalisht ngushëllimin, i cili gurron nga Sakramentet, posaçërisht nga Eukaristia e nga Sakramenti i Pajtimit. Në shumë vende nuk ka qenë e mundur të merren, po Zoti nuk na la vetëm! Duke mbetur të bashkuar në lutje, jemi të sigurt se Ai na e mban dorën mbi krye (krh Ps. 138,5), e na përsërit me forcë: mos ki frikë! U ngjalla e jam përgjithmonë me ty!” (krh Meshari Romak)

Jezusi, Pashka jonë, u dhashtë forcë e shpresë mjekëve e infermierëve, që po japin kudo dëshmi kujdesi e dashurie ndaj të afërmit, deri në shterrimin e forcave e, jo rrallë, edhe me flijimin e shëndetit! Tek ata, ashtu si edhe tek njerëzit e tjerë, që punojnë me zell për të garantuar shërbimet kryesore, të nevojshme për bashkëjetesën civile, tek forcat e rendit e tek ushtarakët, që në shumë vende dhanë ndihmesën e tyre për t’i lehtësuar vështirësitë e vuajtjet e popullsisë, shkon mendimi ynë e mirënjohja jonë.

Në këto javë, jeta e miliona njerëzve ndryshoi krejt papritur. Për shumë, ngujimi në shtëpi ishte rast për të reflektuar, për t’i ndalur ritmet e ethshme të jetës, për të ndenjur me të dashurit e për të shijuar shoqërinë e tyre. Për shumë të tjerë është edhe kohë shqetësimi për ardhmërinë, e cila duket krejt e paqartë; për punën, që rrezikohen ta humbasin e për pasojat e tjera, që sjell kriza. Inkurajoj ata që kanë përgjegjësi politike të bëjnë çmos në favor të së mirës së përbashkët të qytetarëve, duke u siguruar mjetet dhe instrumentet e nevojshme, që u krijojnë të gjithëve mundësinë të kalojnë një jetë dinjitoze e të favorizojnë, kur e lejojnë rrethanat, rifillimin e veprimtarive të përditshme.

Nuk është kjo koha e indiferencës, sepse mbarë bota po vuan e duhet ta ndjejë veten të bashkuar në përballimin e pandemisë. Krishti i ngjallur u dhashtë shpresë gjithë të varfërve, atyre që jetojnë në periferi, refugjatëve e të pastrehëve! Nuk duhen lënë vetëm këta vëllezër e motra më të ligësht, që popullojnë qytetet dhe periferitë në të katër anët e botës. Të mos lejojmë t’u mungojnë gjërat më të nevojshme, që gjinden me vështirësi tani, kur shumë veprimtari janë të mbyllura; ashtu si dhe ilaçet e, sidomos, mundësia për asistencën e duhur shëndetësore. Duke pasur parasysh rrethanat, u lehtësofshin dhe masat ndeshkimore ndërkombëtare, të cilat i frenojnë mundësitë e vendeve të ndëshkuara për t’u dhënë mbështetjen e duhur qytetarëve të tyre e për t’u krijuar të gjitha shteteve, posaçërisht më të varfrave, kushtet për t’i bërë ballë nevojave më të mëdha të çastit, duke ua reduktuar, nëse nuk mund t’ua falin, borxhin që rëndon mbi buxhetet e tyre.

Nuk është kjo, koha e egoizmave, sepse sfida që po përballojmë na bashkon të gjithëve e nuk bën dallime ndërmjet njerëzve. Ndërmjet të gjitha zonave të botës, të prekura nga koronavirusi, i drejtoj një mendim të veçantë Evropës. Pas Luftës II Botërore, ky kontinent i dashur mundi të rilindej falë frymës konkrete të solidaritetit, që e ndihmoi t’i kapërcejë rivalitetet e së kaluarës. Është më urgjente se kurrë, posaçërisht në rrethanat e sotme, që këto rivalitete të mos e ngrenë më kokën, por të gjithë ta kuptojnë se janë pjesë e një familjeje të vetme e ta mbështesin njëri-tjetrin. Sot Bashkimi Evropian është përballë një sfide epokale, nga e cila varet jo vetëm ardhmëria tij, por edhe ajo e mbarë botës. Nuk duhet humbur rasti për të dhënë një provë solidariteti, edhe duke kërkuar rrugëzgjidhje të reja. Alternativa është vetëm egoizmi i interesave të veçanta dhe tundimi i rikthimit të së kaluarës, me rrezikun e vënies në provë të rëndë të bashkëjetesës paqësore dhe të zhvillimit të breznive të reja.

Nuk është kjo, koha e përçarjeve. Krishti, paqja jonë, i shndritët ata, të cilët kanë përgjegjësi në konfliktet, të marrin guximin e t’i përgjigjen thirrjes për armëpushimin global e të menjëhershëm në të katër anët e botës! Nuk është kjo, kohë për fabrikimin dhe trafikun e armëve, kohë për të shpenzuar kapitale shumë të mëdha, që do të duhej të përdoreshin për të mjekuar njerëzit e për të shpëtuar jetë. Është, ndërkaq, koha për t’i dhënë fund luftës së pafundme, që gjakosi Sirinë, konfliktit në Jemen e tensioneve në Irak, ashtu si edhe në Liban. Qoftë kjo, koha e rifillimit të dialogut ndërmjet Izraelitëve e Palestinezëve, për të gjetur një rrugëzgjidhje të qëndrueshme, afatgjatë, që u krijon të dyja palëve kushtet për të jetuar në paqe! Përfundofshin vuajtjet e popullsisë, që jeton në zonat lindore të Ukrainës dhe sulmet terroriste kryer kundër një mori njerëzish në vendet e Afrikës.

Nuk është kjo koha e harresës! Kriza, që po përballojmë, mos na bëftë të harrojmë një mori emergjencash të tjera, që sjellin me vete vuajtje të rënda për shumë njerëz! Zoti i jetës qoftë pranë popullsive të Azisë e të Afrikës, që po kalojnë kohë krizash humanitare, ashtu si edhe në rajonin e Kabo Delgado, në veri të Mozambikut! Ua ngrohtë zemrën refugjatëve e të shpërngulurve të shumtë, për shkak të luftërave, të thatësirës e të zisë së bukës. I mbrojtët migrantët dhe refugjatët e panumërt, shumë prej të cilëve janë fëmijë, që jetojnë në kushte të padurueshme, posaçërisht në Libi e në kufirin ndërmjet Greqisë e Turqisë! Premtoftë që në Venezuelë të gjinden rrugëzgjidhje konkrete e të menjëhershme, të cilat synojnë të pranohet kërkesa për ndihmë ndërkombëtare ndaj popullsisë, që vuan nga shkaku i krizës së rëndë të koniukturës politike, shoqëroro-ekonomike e shëndetësore.

Të dashur vëllezër e motra

ndiferenca, egoizmi, harresa nuk janë fjalët që dëshirojmë t’i dëgjojmë në këtë kohë. Madje duam t’i zhdukim nga të gjitha kohët! Ata duket sikur mbizotërojnë, kur në shpirtin tonë jetojnë frika e vdekja, domethënë, kur nuk e lëmë të fitojë Zotin Jezus në zemrën tonë e në jetën tonë. Ai, që e mundi vdekjen duke na hapur udhën e shëlbimit të amshuar, i davaritët terrinat e natyrës sonë njerëzore e na priftë në ditën e lume, që nuk njeh perëndim!

PËRSE NEW YORKU, KRYEQYTETI I TË INFEKTUARËVE DHE VIKTIMAVE TË COVID-19?

April 12, 2020 by dgreca

NGA DALIP GRECA*/ – Përse duket se New York-u po përjeton një epidemi më vdekjeprurëse se shumica e pjesëve të tjera të vendit?

A është vetëm dendësia e popullsisë, shkaku i infeksionit dhe vdekshmërisë së lartë? Po si shpjegohet që qytete të mëdha që kanë dendësi më të madhe se ai, rreth 40 mijë banorë për km 2, (nga 27 mijë që e ka NYC) nuk krahasohen me të as për viktimat as për të infektuarit?

Nëse do të niseshim nga parimi i dendësisë, Manhattani duhet të kishte shkallë më të lartë infeksionin se Queensi(që ka një sipërfaqe rreth 4 herë më të madhe dhe një dendësi prej 8 mijë e 354 banorë për Km 2, nga 27 mijë që e ka Manhattani), por nuk ndodh kështu për COVID-19.

Atëherë? Mungesa e parapërgatitjeve, dobësitë në sistemin spitalor, vonesa në marrjen e masave shtërnguse, diskordacat mes guvernatorit dhe kryebashkiakut- Edhe disproporcioni në shërbimin shëndetsor i nxjerr të zbuluara politikat sociale të shërbimit shëndetsor inferior për racat dhe shtresat shoqërore….

Shteti i New York-ut ka prekur momentin tragjik të betejës kundër COVID-19: Ai regjistroi të Dielën e Pashkëve-12 Prill, një shifër tepër të lartë- 9 mijë e 385 të vdekur në tërsi me një shtesë ditore 758 viktima, nga 783 që ishte shifra e një ditë më parë të Shtunën e 11 prillit.

Në këtë moment shteti I New York-ut ka më shumë pacientë të infektuar me Covid-19 se çdo vend tjetër i botës, përjashtuar SHBA.

Statistikat e Universitetit John Hopkins tregojne se gjatë paraditës të së Dielës, në rang shteti ishin 188 mijë e 694 të infektuar. Prej së Shtunës të 11 Prillit, ky tregues është më i lartë se i shteteve të Europës që prijnë në këtë betejë. New Yorku ka më shumë të infektuar se Spanja (166,019 raste), Italia (156,363), Franca(129,654), Gjermania 126, 656, shtete këto me popullsi shumë herë më të mëdha se sa New Yorku.

Në mediat amerikane, por dhe ato europiane, janë duke u bërë debate se përse New Yorku është kryeqyteti i viktimave në këtë betejë me virusin e padukshëm? Pyetja shtrohet:Përse New Yorku? Dendësia e popullsisë? Proxhektet? Marrja me vonesë e masave shtërnguse? Politikat shëndetsore diferencuse sipas shtresave ?

Faktet janë fakte: Koronavirusi është duke u marrë jetët njujorkezëve në mënyrë disproporcionale, krahasuar me shtete të tjerë. Nga 21 mijë e 435 vdekjet në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, 9 mijë e 385, ose 42% për qind, kanë ndodhur në New York. Shkalla e vdekshmërisë së saj është 4.7%, krahasuar me 3.4% në pjesën tjetër të vendit, bazuar në të dhënat nga Qendra Universitare Johns Hopkins.

New York City dhe qarqet e tij periferike – Nassau, Suffolk, Westchester dhe Rockland kanë gati 93% të rasteve në mbarë shtetin. Për më tepër, përse në New York City, niveli i vdekjeve nga Covid-19 është aq i lartë?.

Analistët pyesin: Përse duket se New York-u po përjeton një epidemi më vdekjeprurëse se shumica e pjesëve të tjera të vendit?

Pyetja tjetër shtrohet: A është madhësia dhe dendësia e popullsisë, shkaku kryesor?

Kjo mund të jetë një prej arsyeve, por jo e gjitha. Është e vërtetë se New York City është më i populluari, me më shumë se 8,7 milion njerëz, dy herë më shumë se Los Angeles, por ky numër nuk shkon në proporcion me rastet e infektimit dhe me numrin e viktimave: Sipas përllogaritjeve, Nju Jorku ka tetë ose nëntë herë më shumë të infektuar se çdo shtet apo qytet tjetër . Përse? Asnjë qytet apo qark tjetër nuk krahasohet me rastet e New York City-t.

Një pjesë e analistëve këmbëngulin se shkaku kryesor i përhapjes me shpejtësi i infeksionit është dendësia e popullsisë. Natyrisht, kjo qëndron, por prap nuk është e gjitha sepse krahasimet çalojnë. Vërtetë që studiuesit dhe mjekët kanë paralajmëruar se Covid-19 përhapet më lehtë kur njerëzit janë të grumbulluar së bashku, në institucionet fetare, salla të mëdha, trena, autobuzë, parqe, ose anije lundrimi, apo edhe në apartamente të vogla, me shumë persona në dhomë apo në familje të mëdha. Dendësia e popullsisë së Nju Jorkut, sipas demografëve në NYC është rreth 27,000 njerëz për kilometër katror, dhe kjo është më e larta në SHBA, por ka shumë qytete në botë që e kanë më të lartë këtë tregues si në Azi, ku qytete si Pekini, Tokio e ndonjë tjetër kanë një dendësi prej rreth 40,000 njerëz për kilometër katror.Përse tek ata nuk ka një shkallë infeksioni të krahasushme me atë New York-ut?

Analistët thonë se densiteti i popullsisë mund të shpjegojë disa nga ndryshimet, por jo të gjitha. Edhe po të bëhet krahasimi brenda NYC, shihet se dendësia nuk është gjithçka. Përshembull, ndër pesë bashkitë e NYC, bashkia më e dendur është ajo e Manhattan-t, e cila e krahasuar me bashkinë e Queens-t, relativisht shumë më e shtrirë në sipërfaqe se Manhattani, nisur nga parimi i dendësisë duhej që Queensi të kishte më pak shkallë infeksioni, por s’ndodh kështu.E vërteta është se Queens-i ka më shumë se dy herë raste infeksioni se sa Manhattan-i.

Duke iu drejtuar statistikave: Nëse do të niseshim nga parimi i dendësisë, Manhattani duhet të kishte shkallë më të lartë infeksionin se Queensi(që ka një sipërfaqe rreth 4 herë më të madhe dhe një dendësi prej 8 mijë e 354 banorë për Km 2, nga 27 mijë që e ka Manhattani), por nuk ndodh kështu për COVID-19, Queensi është në krye, Mnahattani i katërti.

Duke kërkuar shkakun e numrit të lartë të të infektuarëve debatuesit pranojnë faktin se New Yorku është shteti që ka bërë më shumë testime dhe sa më shumë tesime që kryhen aq më e lartë është shkalla e zbulimit të bartësve të virusit. Kjo mund që të jetë një arsye e rasteve me shifra të larta të infeksionit, por jo edhe shpjeguse e rasteve të larta të viktimave. Në SHBA nuk ndodh si në Kinë, ku u fshehën të dhënat e pandemisë.

E vërteta është se më shumë teste për popullsinë, janë kryer në New York sesa në çdo shtet tjetër të Shteteve të Bashkuara. New Yorku dallohet për programe agresive të testimit të popullsisë. Nëse deri të Dielën në SHBA ishin kryer 2 milion 766 mijë e 601 teste, në New York ishin realizuar 461 mijë e 601, me pas vijnë shtete si California e Florida mbi mbi 180 mijë teste. Mënyra e testimit në New York është e përafërt me shtete të tilla si Gjermania apo Koreja e Jugut.

Specialistët e statistikave dyshojnë se shifrat që publikohen nuk janë ato reale, ne kurrë nuk do të kemi një pamje të saktë të asaj ç’ka ndodh në realitet, paralajmërojnë ata.

Një arsye reale e rasteve të shumta të infektimit mund të jetë kohëgjatësia e dyfishtë e epidemisë në New York.

Ajo që tërheq vëmendjen e analistëve është niveli i lartë i vdekshmërisë, veçanërisht në New York City.Pas shifrave fshihen arsyet e vërteta. Njëra prej tyre që nuk mund të mohohet vjen për shkak të mbingarkesës të spitaleve të qytetit. Masat për rritjen e kapaiciteteve të shtretërve, të hapsirave të pamjafta, të mungesës ventilatorëve, u morën me vonesë. Asnjëherë nuk do të dimë se sa njerëz vdiqën për shkak të papërgatitjes së papërshtatshme të shtetit për pandeminë, por sigurisht se ndikimi i tyre është thelbësor.Këtë nuk mund ta fsheh kush.

Pranojnë apo jo qeveritarët në New York, shpjegimi për shkallën e lartë të infektimit me COVID-19 dhe numri i lartë i viktimave, kanë ardhur edhe nga defekte e sistemit shëndetsor, nga shkalla e ulët e kujdesit shëndetsor, nga mungesa e shërbimit në shtresa të caktuara të shoqërisë.

Përfundimisht: Mungesa e parapërgatitjeve, dobësitë në sistemin spitalor, vonesa në marrjen e masave shëtrnguse, diskordacat mes guvernatorit dhe kryebashkiakut- Edhe disproporcioni në shërbimin shëndetsor i nxjerr të zbuluara politikat sociale të shërbimit shëndetsor inferior për racat dhe shtresat shoqërore, si dhe moskuptimet mes New Yorkut dhe Washingtonit.

*Dielli

DOES GOING BACK TO WORK DEPEND ON THE RIGHT ANTIBODIES?

April 12, 2020 by dgreca

Selected and edited by Rafaela Prifti/

The latest news briefings on coronavirus claim that wide-testing for antibodies needs to be conducted in order to allow lifting of restrictive measures and opening the country for business. The antibody tests that evaluate whether one has been infected with the coronavirus are on their way, according to officials. As governments around the world would come to rely on the serology tests for safely opening the economic sectors, the scientific community evaluates the accuracy of the serology tests. The UK government has ordered 3.5 million home test kits to allow Britons to conduct antibody tests at home that could transform UK’s response to Covid-19.

The return to the work place or public gatherings for many Americans could depend on an antibody test, which is a blood test that determines whether someone has ever been infected with the coronavirus.

Those who appear to be immune may be able to safely return to work. It is particularly important to test the health care workers who could continue to provide care for sick people. The Centers for Disease Control and Prevention recently announced that it would begin using antibody tests to see what proportion of the population has already been infected. On Friday, the National Institutes of Health announced it would test 10,000 healthy volunteers around the country for the presence of antibodies.

“Within a period of a week or so, we are going to have a relatively large number of tests available,” Dr. Anthony S. Fauci, the leading infectious disease expert in the U.S. In the latest White House news briefing, Dr. Fauci said that the idea of “certificates of immunity” is being discussed. One major consideration in opening the country is understanding “how much that virus has penetrated society.” Immunity certificates have some merit under certain circumstances,” he said. The idea of providing proof of immunity to allow workers to return to their jobs is being considered in many countries, including Britain and Italy.

What Is a Serology Test?

Antibody identification involve analyzing a patient’s sample (usually blood) for the presence or absence of a particular antibody or for the amount of antibody that is present. Antibodies are part of the body’s immune system. They are immunoglobulin proteins that help protect people against microscopic invaders such as viruses, bacteria, chemicals, or toxins.

A serology test looks for signs of an immune response — in this case, to the new coronavirus. When your body encounters a virus, it takes some time for it to recognize the invader and to begin to scale up an immune response. Immune molecules called antibodies are a crucial part of this response.

The first type of antibody to appear is called immunoglobulin M or IgM and its levels spike within a few days of infection. But IgM is a generic fighter. To target and destroy a specific virus, the body refines it into a second type of antibody, called immunoglobulin G, or IgG, that can recognize that virus. As IgG levels rise, IgM levels drop; IgG levels peak around 28 days after the onset of infection. There is a third type of antibody, called IgA, present in mucosal tissues, like the inner lining of the lung. IgA is known to be important for fighting respiratory infections such as influenza, and is likely to be central in coronavirus infection, too. Many of the tests being developed look for levels of all three antibodies; some look for just IgM and IgG, and still others test for only one type.

The Antibodies Are One Piece of Immunity Response

Simply having antibodies is no guarantee of immunity. Antibodies are one piece of the complex immune response. The current tests are more effective at detecting the presence of antibody responses across large numbers of people which would reveal how widely the virus has spread in the population. These tests are not helpful for diagnosing an early infection.

The data shows that 25 to 50 percent of people who become infected may never develop symptoms, and some may become only mildly ill. A percentage who were sick and could not get tested due to limited testing availability would be identified. Serology tests would help scientists to estimate the infection rate before the data started to be recorded and also determine with more accuracy the death rate of Covid-19, the disease caused by the virus. Tracking the rise and fall of antibody levels may also enable scientists to back-calculate the dates of infection, and help them predict whether the virus shows seasonal fluctuations.

For the governments that have seen the county’s economy grind to a halt, the serology tests can reveal which people are protected from re-infection and can safely go back to work. Understanding the full scope of the pandemic could be the decisive factor for ending social isolation measures and allowing businesses to reopen.

Most of the current tests being developed offer a simple yes-no answer to the question of who has antibodies, and who was exposed to the virus. In the cases of people who had mild or no symptoms, for example, they might have developed antibodies that are too weak to prevent re-infection. Conversely, others who have low levels of IgG may still be protected. That’s because antibodies are just one well-understood piece of the immune response. Immune cells called T-cells may also be involved. In other tests, plasma from people who have strong antibodies is being used to treat people who are unable to mount an immune response.

When Will Serology Tests Be Widely Available?

Last month, the F.D.A. allowed developers to begin to sell or use antibody tests without first getting the agency’s permission, once the companies had done their own evaluations to ensure the tests were accurate and reliable. Since then, more than 70 test developers have notified the agency that they have serological tests available. But the agency said some companies have falsely claimed that their tests were F.D.A.-approved, or falsely claimed they could diagnose Covid-19. The C.D.C.’s project is one of dozens. The World Health Organization is also planning to test large numbers of people in multiple countries. Some universities, townships and countries have begun testing on their own.

Some tests are already available and being used, yet it is early and unclear how accurate they are. Last week, the Food and Drug Administration granted an emergency use authorization to one such test. But others are being used in research projects and by hospitals. Many issues have already surfaced.

In the U.K., for example, the tests are plagued with false negatives – not picking up antibodies when they are present – and with false positives – indicating antibodies when there are none. Some of the tests may not be specific enough to the new coronavirus; they may pick up a signal from antibodies made in response to infections with the coronaviruses that cause common colds. False positives, in particular, are dangerous because they can lull people into believing they are immune when they are not, and becoming exposed to the virus.

How Long Does Immunity To Coronavirus Last?

Since it is a new virus, the scientific community does not estimate exactly how long immunity to the virus will last. By comparing it with the common cold coronaviruses, as well as the more dangerous ones that caused SARS and MERS, they state that immunity to these viruses persists anywhere from one to eight years. According to them, the studies that are needed will have to follow people who have contracted the virus and other who have not. That will take time.