Nga Rafael Floqi /

Tani që ideja e shkëmbimit te kufijve Kosove –Serbi u hodh poshtë nga Gjermania, edhe Rama del e thotë se nuk e mbështet këtë ide. Nga ana tjetër  në lidhje me mini Schengenin Rama- Vuçiç- Zaev nëse do te jetë patriot, nuk mund dhe as duhet ta marrë këtë vendim pa marrë parasysh interesat dhe mbështetjen e Kosovës dhe qeverisë së saj. Apo tani nga dëshira për  lavdi tani që duket pas qëndrimit te qartë holandez kundër hyrjes se Shqipërisë ne BE kërkon “Unë do të heq kufijtë e këtij rajoni ose mua nuk do më dalë e keqja”. Cila e keqe?

Kryeministri Edi Rama në studion e emisionit “Real Story” në “News 24” pohoi se është dakord për një Schengen Ballkanik. Madje ai deklaroi se “kjo nuk ka të bëjë fare me Jugosllavinë, por me zhdukjen e kufijve mentalë të ballkanasve”. -Vërtet?

“Ka folur Fatos Nano dhe disa janë tallur. Unë do të heq kufijtë e këtij rajoni ose mua nuk do më dalë e keqja. S’kemi pse merremi me këto, jo u hap kufiri e jo nuk u hap. Është plan A dhe jo B. Ne paralelisht me integrimin tonë si shtet, nuk ka lidhje me Jugosllavinë kjo. Do të bëjmë një treg të madh në Ballkan. Duhet që Serbia dhe Maqedonia e Veriut të heqin kufijtë. Do hiqet kufiri i Shqipërisë me Kosovën dhe do bëhet si të shkosh nga Shkodra në Vlorë”, tha Rama. Vërtet?!. Por sa fisible është kjo politikisht dhe ekonomikisht?

Presidenti serb Aleksandar Vuçiç pas vizitës në New York, duke folur për nismën e “Schengenit të vogël” dhe bashkëpunim më të ngushtë ekonomik në Ballkanin Perëndimor përmes heqjes së pengesave, tha se nuk ishte çështje unifikimi, sepse sa herë përmendet bashkimi, disa filluan të flasin për hegjemoninë serbe.  Edhe këtu edhe Vuçiçi po si Rama, por Vuçiçi të paktën është i sinqertë” : Në këtë drejtim, ai tha , siç shkroi agjencia malazeze Mina, se Serbia së shpejti do të jetë motori i drejtimit ekonomik të të gjithë rajonit, për këtë arsye prodhon një reagim të tillë.”-Ahaa.

Më tej ai theksoi se është e rëndësishme që vendet e rajonit të kuptojnë se ata do të përfitojnë prej tij, për njerëzit tanë të kuptojnë se ne po veprojmë në një front të bashkuar, sepse do të jemi shumë më të respektuar në Evropë nëse kemi qasje të përbashkëta. Kjo duket si qëndrim me bon sens. Por nëse qenka i pranueshëm kjo hapje kufijsh , pse nuk qenka i pranueshëm për Vuçiçin një ‘mini Schengen Shqipëri-Kosovë? .

Kur më 19 maj të këtij vit ai reagoi ashpër dhe u shpreh se shqiptarët janë bashkuar dhe do të përpiqen të bindin të gjithë ndërkombëtarët që t’i mbështesin. “Është e qartë për mua se ata do të ndërtojnë planin e tyre dhe kur edhe do të fshijnë kufijtë në fund të marsit. Shqiptarët janë bashkuar dhe do të përpiqen të bindin të gjithë ndërkombëtarët që t’i mbështesin. Kjo aso kohe u mbështet edhe nga ministri i Mbrojtjes Aleksandër Vulin: “Heqja e kufirit mes Kosovës dhe Shqipërisë dhe se vendet që e kanë njohur Kosovën tani mund të heqin dorë nga “frika” se do të krijohet Shqipëri e Madhe. Ata nuk do ta kuptojnë të keqen që po u bëjnë vetes.” –Frika nga fantazma e Shqipërisë së madhe përsëri.  

Interesant, kujt t’i besosh. Ndoshta Rama kujton se mos shqiptarët e kanë memorien e shkurtër. 

Kjo më bëri të rilexoj një shkrim tim te vitit 2003 “Federata Ballkanike, testim apo strategji”. Ka nja njëzet vjet, e ndoshta më shumë, që në Ballkanin Perëndimor e zë një ide, e cila merr emërtime të ndryshme e tash së fundmi mbërrin në media si “mini-Schengeni ballkanik” Dhe kjo ide e liberalizimit tregtar në rajon del sa herë shihet se rajoni po shkon tejet ngadalë drejt integrimeve evropiane. Ajo është përsëritje e tezës ,n ë formë të thjeshtësuar, e Evropës me dy shpejtësi. Prej ku del në pah pyetja, si mund të kërkojnë vendet e Ballkanit Perëndimor të hyjnë në tregun e përbashkët evropian ndërkohë që nuk kanë krijuar të njëjtat lehtësi qarkullimi të qarkullimit të mallrave, të shërbimeve, kapitalit dhe personave mes tyre? 

Kjo ide e integrimit me dy shpejtësi kishte emrin Eurosllavia, para Luftës dhe pavarësimit të Kosovës, apo të Federatës Ballkanike. Ajo qe botuar si Projekti Euroslavia “Il Progetto Euroslavia”, lançuar dhe botuar në revistën italiane të politikes se Jashtme “Limes” qysh më (n. 4/1995), dhe kishte dalë si ide e politikës së jashtme italiane. Ndërsa pas Clirimit të Kosovës më 2003, ministri i Jashtëm grek, i kohës  Jorgos Papandreu, i tregonte së përditshmes gjermane Sueddeutsche Zeitung në një intervistë, një ide të vjetër për krijimin e një Federate të vendeve ballkanike, që, sipas Greqisë, do të mirëpritej nga Bashkimi Evropian. Por kjo deklaratë e Papandreut, nga njëra anë, dukej shpresëdhënëse për vendet Ballkanit, nga ana tjetër shkaktoi një reaksion deklaratash, kryesisht jugosllave të Gjinxhiçit për rishikimin e Dejtonit, pra, rishikim kufijsh në Ballkan. Në atë moment të skenës politike ballkanike po dukej një kontradiktë, mes tendencave centripete dhe centrifuge të integrimit ballkanik dhe atij evropian. Presidenca greke citonte Papandreun që ka thënë se nuk ka “më vrima të errëta në Ballkan dhe se shumë vende ballkanike po përpiqen të hyjnë në BE, dhe kjo gjë, sipas tij, do të ndodhë shumë shpejt Në fakt, kjo nuk është një ide e re e vetë Papandreut.  Ishte koha kur Greqia nuk kishte kaluar krizën e fundit. Ai, theksonte atëherë se qysh me rënien e regjimit të Milosheviçit në shkurt të vitit 2000, i pat dhënë radios jugosllave B92 një intervistë, në të cilën ai sqaronte se një gjë të tillë ai e kishte pasur diskutuar edhe me Millosheviçin në atë kohë. Porse, qysh atëherë, sqaronte ai, koncepti kishte ndryshuar. Papandreu e përcaktonte kështu konceptin e tij për Federatën si “rrugë për futjen e Ballkanit në institucionet evropiane’.

 “Schengeni Ballkanik” i Rama – Vuçiçit, është ëndrra e “Jugosllavisë së Re”, na largon nga Evropa. Rama – Vuçiç në dakortësi për një “Schengen të Ballkanit”, ringjallin një teori të vjetër e të rrezikshme, veçanërisht për shqiptarët’’ reagoi jo pa fakte, ish-deputeti demokrat Tritan Shehu.

Kjo deklaratë aventureske e Ramës erdhi  mbas goditjes që i dha atij Bundestagu dhe Hollanda edhe për çështjen e kufijve, e kërkon të mashtrojë shqiptarët se ky “Schengen” mund të zëvendësojë BE-në, apo se integrimi do të jetë kolektiv e jo sipas standardeve të çdo vendi.

Kjo duket dhe nga kjo deklarate e Ramës që do meritonte 5 Pinokio nëse do të kishte shtyp të pavarur në Shqipëri. E vetmja e ardhme për ne si shqiptarë dhe ballkanas është të koncentrohemi secili e si rajon në përmbushjen e standarteve evropiane, të cilat në procesin e integrimit do të na bashkojnë me Evropën. Në qoftë se Rama me Vuçiç kërkoj ta kthejë këtë “iniciativë” edhe në një hakmarrje apo kërcënim për Evropën, ashtu siç kishte hedhur më parë idenë e bashkimit me Kosovën, por ndërkaq po dëmton rëndë interesat tona më të mëdha kombëtare. 

Ky skenar Rama – Vuçiç, antishqiptar e antieuropeist, si ai Enver – Tito dikur, apo dhe ideja e Dimitrovit dhe  e Vuktanovic Tempos. Presidenti serb, Aleksandar Vuçiç, në fjalimin e tij në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së në New York, u përqendrua në bashkëpunimin rajon në Ballkan. duke përdorur strategjinë serbe të ‘paternalizmit në Ballkan’, Vuçiç përmendi në fjalimin e tij investimet në infrastrukturë të cilat tregojnë angazhimin e Serbisë për fqinjësi të mirë me vendet e tjera ballkanike. Por investimet serbe në infrastrukturë synojnë idenë e vjetër serbe të daljes në det. Pra interesin e Serbisë dhe jo të rajonit. Imagjinoni si mund t’i hapë kufijtë Serbia për mallrat shqiptare, ku nuk ka kufij të drejtpërdrejtë, nëse Kosova dhe Mali i zi nuk do te aderojnë në këtë nismë për arsye që dihen. apo t’i bjerë si Magelani: Serbi, Maqedoni Shqipëri? Pavarësisht intencionit ideja në këtë fazë të raporteve ndërballkanike mbetet utopi ekonomike. Apo mos vallë Rama kërkon atë që nuk dha si eskluzivitet si port Shën Gjinin, Kosovës, t’ia lerë tani me PPP, Serbisë?

Ideja për “mini Schengenin Ballkanik” pritet të diskutohet me 9 dhe 10 Tetor në qytetin e Novi Sadit në mes të kryeministrit Rama, kryeministrit maqedonas Zaev dhe presidentit serb Vuçiç. Kjo gjë është pritur me entuziazëm në Serbi.  Në kornizën politike evropiane në qëndrimin ndaj Ballkanit, në ndryshim nga strategjia dhe politika amerikane ishte parashikuar krijimi i një grupimi shtetesh në Ballkan, që duhet të integroheshin së pari mes tyre. Në këtë kuadër, integrimi i ish-Jugosllavisë shihet si primar. Por ky integrim dhe në vetë konceptin evropian të Eurosllavias, kur nuk ishte përcaktuar roli i Kosovës, për shkak të statusit të papërcaktuar të saj në atë kohë dhe kur Sllovenia dhe Kroacia nuk ishin në BE. Madje dhe kryeministrit me demokrat serb i kohës i ndjeri, Zoran Gjingjiçit për javoren gjermane “Shpigel”, asokohe, pohonte se “Beogradi do të kërkojë konferencë të re të Dejtonit për caktimin e kufijve të rinj në Ballkan, nëse shqiptarët e Kosovës do të insistojnë në pavarësinë e krahinës” Duke e pare ne dritën e këtij citimi te 15 vjetëve me pare kuptohet se ideja e “Schengenit ballkanik” synon të justifikojë dhe Vuçiçin para serbëve nacionaliste për humbjen definitive te Kosovës. Por kjo do te ishte dhe thike pas shpine Kosovës për taksen e saj te 100 %. Ore kam një pyetje? A ta ketë cekur këtë çështje me Ministrin Caka, Rama? 

Javën e ardhshme, në Novi-Sad të Serbisë do të fillojë përpjekja e radhës për të shtyrë përpara bashkëpunimin regjional. Presidenti i Serbisë, Vuçiç, do të jetë nikoqir i kryeministrave të Shqipërisë, Rama, dhe të Maqedonisë Veriore, Zaev, për të filluar projektin e tregut të përbashkët fillimisht mes këtyre vendeve që pastaj pritet t’i përfshijë edhe të tria vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor – Malin e Zi, BeH dhe Kosovën.   Por sa fisible është kjo ide politikisht dhe ekonomikisht, pasi dihet për arsye të ndryshme si Mali i zi ashtu edhe Kosova nuk pranojnë të jenë në çfarëdo juridikisoni kufijhapur me Serbinë?

Ideja është po ashtu që, në formë të butë, të kuptohet se ky do të jetë projekti i ri politik pas mossuksesit të projektit të kaluar që e shihte Serbinë në anëtarësim të shpejtuar më 2025, me të cilin, si me shkop magjik do të zgjidheshin të gjitha problemet regjionale: në BE do të ishte edhe Mali i Zi, Shqipëria do të zgjohej nga zhytja në baltën e vet politike dhe do të reformohej shpejt, BeH do të dilte nga jofunksionaliteti dhe Kosova nuk do të ishte më shtet i kontestuar nga jashtë dhe i kapur nga brenda, pohonte së fundi analisti kosovar Veton Surroi”.

 Emërtimi “mini-Schengen ballkanik” është krejtësisht i pavend, sepse Marrëveshja e Schengenit ka të bëjë me krijimin e një zone të qarkullimit të lirë me unifikim të procedurave hyrëse në BE. Dhe kjo Marrëveshje u bë shumë vjet pasi që ishte krijuar bashkimi ekonomik i shteteve të BE-së. Të tria vendet do të diskutojnë, në fakt, se si t’i liberalizojnë tregjet e tyre ashtu siç bënë shtetet e Vishegradit. Por këtu analogjia çalon, sepse shtetet e Vishegradit nuk kishin çështje të pazgjidhura politike mes vete. “Nëse nuk është as “Schengen” e as “Vishegrad”, çka është ajo që pretendon të jetë “Novi-Sad”?

Presidentit Vuçiç mund t’i thuhet se Marrëveshje të tregtisë së lirë ka tashmë (në formën e CEFTA-s), por kjo nuk zgjidhi problemin mes Serbisë dhe Kosovës. Për më tepër, Serbia që gëzoi treg të papenguar në Kosovë nuk shkoi duke zgjidhur problemin me Kosovën, por duke e ndërlikuar atë.  Linja e Interkonjeksionit Shqipëri – Kosovë e bllokuar pa afat nga Beogradi  Afati i përcaktuar për Serbinë, 31 dhjetori 2016, u shkel qysh 3 vjet dhe Serbia nuk pritet të ketë pasoja nga kjo shkelje, ndërsa Shqipëria dhe Kosova po paguajnë rreth 70 milionë euro kredi për një linjë interkonjeksioni që nuk ka funksionuar asnjë ditë. 

Tani që ideja e shkëmbimit të kufijve Kosovë –Serbi u hodh poshtë nga Gjermania, edhe Rama del e thotë se nuk e mbështet këtë ide. Nga ana tjetër  në lidhje me mini Shengenin ,Rama, Vuçiç, Zaev nëse do te jetë patriot nuk mund dhe as duhet ta marrë këtë vendim, pa marrë parasysh interesat dhe mbështetjen e Kosovës dhe qeverisë së saj. Apo tani nga dëshira për  lavdi tani që duket pas qëndrimit te qartë holandez kundër hyrjes se Shqipërisë ne BE kërkon “Unë do të heq kufijtë e këtij rajoni ose mua nuk do më dalë e keqja”. Kjo tingëllon si Delire du grandeur.

Kryeministrit Rama mund t’i thuhet se ka pasur hapësirë të papengueshme për të liberalizuar komunikimin ekonomik mes Kosovës dhe Shqipërisë, por nuk e ka ndërmarrë këtë mision mes Shqipërisë e Kosovës edhe pse mes dy vendeve ka hapësirë lirie ekonomike. Kur shitja e patateve të Shishtavecit, penguakan tregtinë mes Shqipërisë e Kosovës, si e bëka Rama heqjen e kufijve mes Shqipërisë e Serbisë?  

Siç duket Ramës dhe Vuçiçit i ka ngelur në dorë një patatja e nxehtë “Merkel”  dhe s’dinë si të veprojnë dhe gjetën këtë, modus operandi.