Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Fejton: Demokratët s’duan të kërcejnë

by

Nga Rafael Floqi/

Në zemër të Uashingtonit, ndërkohë që qeveria federale është e mbyllur dhe amerikanët përpiqen të kuptojnë se cili shërbim funksionon dhe cili jo, një vinç i madh po gërmon murin e lindjes së Shtëpisë së Bardhë. Është një pamje që mund të shkaktojë ulërima historike ose të qeshura ironi – dhe pikërisht këtu hyjnë në skenë demokratët. Ata kanë zbuluar se rreziku më i madh për kombit nuk është mungesa e financimeve për policinë federale apo mbështetja për veteranët, por krijimi i një sallë balloje 300 milionë dollarëshe në Krahun Lindor.

Sipas demokratëve, ky projekt është një shkelje e fshehtë e transparencës. Ata thonë se vendimet janë marrë pa ndonjë konsultim publik dhe se administrata ka vepruar si një orkestër private e vetëkënaqësisë. Letra të dërguara nga Robert Garcia, Yassamin Ansari dhe Jared Huffman paralajmërojnë se projekti kërcënon “integritetin fizik dhe etik të Shtëpisë së Bardhë”. Imagine një vend ku çdo tullë dhe çimento është një akt politik dhe çdo vinç është një instrument i dramës kombëtare.

Demokratët nuk e ndalojnë imagjinatën atje. “Sikur Obama apo Biden të kishin nisur eskavatorët,” thotë Rep. Chellie Pingree, “do kishin pësuar infarkt.” Përsëri, një përpjekje për të treguar se ky projekt nuk është thjesht një ndërhyrje strukturore, por një rrezik i madh moral dhe historik. Për ta, çdo gur i hequr nga Krahun Lindor është një vjedhje e kujtesës kombëtare dhe një akt që mund të çojë në humbjen e identitetit arkitektonik të Shtëpisë së Bardhë.

Në anën tjetër, mbështetësit e Trump-it kanë një histori të tërë për të treguar. Sipas tyre, kjo është një ndërhyrje krejt normale, privatisht e financuar, dhe aspak një rrezik për historinë. Salla e re balloje është e nevojshme për pritje, evente dhe, pse jo, disa pirueta presidenciale. Trump vetë e përshkruan Krahun Lindor si “një ndërtesë të vogël që nuk ka pasur kurrë shumë rëndësi”. Ai dhe zyrtarët e tij e shohin gjithë debatin si “histeri të prodhuar” nga demokratët dhe media, një lojë e vogël politike për të marrë vëmendjen që ndoshta nuk kanë pasur prej muajsh.

Historikisht, kjo nuk është e pazakontë. Çdo president ka dashur të shtojë diçka në Shtëpinë e Bardhë për të shprehur shijen e tij dhe kohën që përfaqëson. Një pishinë e brendshme, një pistë bowling-u, një kopsht i ri – të gjitha këto kanë qenë simbol i kapriçove presidenciale dhe, në të njëjtën kohë, pjesë e kujtesës kolektive amerikane. Çdo shtesë ka treguar diçka mbi kohën, shijet dhe prioritetet e presidentit. Dhe tani, në 2025, vallja e Trump-it është një tjetër kapitull: një sallë balloje 300 milionë dollarëshe, e cila, sipas tij, është një nevojë funksionale, ndërsa për demokratët është një aksident i trashëgimisë kombëtare.

Të dy palët bien dakord për diçka: Krahun Lindor është i vjetër, 83 vjeç për t’u saktësuar. Demokratët shohin në muret e tij kujtime dhe histori të një epoke që duhet ruajtur me fanatizëm. Për Trump-in dhe mbështetësit e tij, muret janë thjesht një sfond për kreativitetin dhe funksionin e ri. Një vinç i madh është si një laps guri në duart e një artisti – apo ndoshta si një gisht i drejtuar drejt kritikëve.

Shtojini konservatorët e ruajtjes së trashëgimisë kulturore, që nuk e shohin gjithmonë veprën si problem politik, por si një sfidë profesionale dhe etike. Ata shqetësohen për procesin: ligji i vitit 1966 kërkon shqyrtimin e ndikimit të ndërtimeve mbi monumentet historike. Por sipas Sekcionit 107, Shtëpia e Bardhë, Kapitoli dhe Gjykata Supreme janë të përjashtuara. Pra, legalisht, Trump nuk ka nevojë të pyesë askënd. Por zakonisht, presidentët e tjerë e kanë bërë këtë vullnetarisht, për të shmangur polemikat dhe për të respektuar kujtesën historike.

Demokratët nuk ndalen: ata shohin në çdo gur një krim të mundshëm ndaj trashëgimisë, dhe në çdo dokument sekret një tërmet të fshehtë politik. Ata qajnë për “transparencë të munguar” dhe për faktin se projektet e tjera të qeverisë janë pezull për shkak të mbylljes. Për ta, prioriteti i Trump-it është “vallëzimi personal” mbi mirëqenien e vendit.

Trump dhe mbështetësit e tij përgjigjen me një buzëqeshje të hollë: po, është një projekt privat, po, është i madh, po, është spektakolar – dhe demokratët po bëjnë dramatikën e tyre të zakonshme. Në faqen e qeverisë, kronologjia ironizon ish-presidentët demokratë, si Barack Obama, Bill Clinton dhe Joe Biden, duke u kujtuar amerikanëve se historia ka gjithmonë një pikë humori. Dhe ndërkohë, ndërsa vinçat lëvizin dhe tullat bien, demokracia amerikane po shikon një vallëzim të pazakontë: një duel politik midis kujtesës historike dhe kapriços presidenciale.

Ironia kulmon kur shikon se demokratët nuk duan të kërcejnë – dhe me një arsye: çdo hap mbi Krahun Lindor është një hap mbi kujtesën kombëtare. Por ndoshta, thotë lexuesi i vetëdijshëm, Amerika ka mësuar të qeshë me vallëzimin e saj të çuditshëm. Një vinç, disa tulla, një sallë balloje dhe dy botë që përplasen: njëra që mbrojnë historinë, tjetra që përpiqet të ndërtojë funksionalitetin dhe një pamje të re.

Në fund, ndoshta ky është mesazhi më i madh i Shtëpisë së Bardhë në 2025: pavarësisht nga politika dhe polemikat, amerikanët janë të detyruar të shohin se si historia dhe kapriçoja mund të bashkëjetojnë, dhe ndonjëherë, të qeshin me të dyja. Demokratët s’duan të kërcejnë – dhe ndoshta kjo është pika e tyre më e fortë. Dhe ndërkohë, sallat ballo lulëzojnë, vinçat punojnë dhe historia… vazhdon të debatohen.

KOSOVA – RASTI SUI GENERIS NË TË DREJTËN NDËRKOMBËTARE DHE INTEGRIMI I SAJ NË SISTEMIN GLOBAL SI RAST I VEÇANTË

by

Prof.Dr.Fejzulla BERISHA/

Një rast unik në historinë ndërkombëtare

Republika e Kosovës, që nga shpallja e pavarësisë më 17 shkurt 2008, mbetet një rast unik – sui generis në sistemin juridik dhe politik ndërkombëtar. Asnjë proces shtetformues në Evropën moderne nuk ka pasur një kombinim kaq të ndërlikuar ndërmjet ndërhyrjes humanitare, administrimit ndërkombëtar, vetëvendosjes demokratike dhe mbikëqyrjes ndërkombëtare.

Kosova nuk lindi nga ndarje etnike, as nga ambicie territoriale, por nga reaksioni i ndërgjegjes ndërkombëtare ndaj krimeve, spastrimit etnik dhe gjenocidit të ushtruar nga regjimi i Millosheviqit.

Në këtë kuptim, Kosova është produkt i drejtësisë ndërkombëtare, jo precedent për separatizëm.

Shtetësia që buron nga ndërgjegjja ndërkombëtare

Krijimi i Kosovës si shtet nuk është rezultat i një procesi klasik të vetëvendosjes, por një përjashtim me karakter ndërkombëtar.

Ndërhyrja e NATO-s në vitin 1999, e ndërtuar mbi parimin e mbrojtjes së popullsisë civile, u bë pjesë e një logjike të re në të drejtën ndërkombëtare: logjika e ndërhyrjes humanitare dhe e përgjegjësisë për të mbrojtur (Responsibility to Protect – R2P).

Pas ndërhyrjes, Rezoluta 1244 e Këshillit të Sigurimit të OKB-së krijoi një status të përkohshëm juridik – Kosovën nën administrimin e Kombeve të Bashkuara, por me elemente të qarta të sovranitetit të kufizuar dhe të autonomisë kushtetuese. Kjo situatë e pazakontë përbën themelin e karakterit sui generis: një territor që funksionon si shtet, por që në fazën fillestare mbetet nën mbikëqyrje ndërkombëtare.

Plani Ahtisaari dhe legalizimi ndërkombëtar i shtetësisë

Në vitin 2007, Plani Gjithëpërfshirës i Martti Ahtisaarit vendosi arkitekturën juridike mbi të cilën u ndërtua pavarësia e Kosovës. Ky dokument, i hartuar nën mbikëqyrjen e Kombeve të Bashkuara, parashikonte pavarësi të mbikëqyrur ndërkombëtarisht – një formulë që nuk ka ekzistuar më parë në praktikën ndërkombëtare.

Pikërisht ky plan i dha Kosovës legjitimitet ndërkombëtar dhe kushtetues për të ndërtuar institucione të pavarura dhe për të respektuar të drejtat e komuniteteve, si pjesë e standardeve më të avancuara të demokracive evropiane.

Pra, pavarësia e Kosovës nuk është shpallje e njëanshme, por përfundim i një procesi të gjatë ndërkombëtar të udhëhequr nga parimi i drejtësisë dhe i stabilitetit rajonal.

Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë – konfirmimi i legjitimitetit

Në vitin 2010, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GJND) e konfirmoi qartazi se deklarata e pavarësisë së Kosovës nuk e ka shkelur të drejtën ndërkombëtare.

Ky opinion këshillimor i dha fund dilemave juridike: shpallja e pavarësisë nuk është në kundërshtim me Rezolutën 1244 dhe nuk bie ndesh me parimet themelore të së drejtës ndërkombëtare.

Me këtë vendim, Kosova mori një status juridik të veçantë, duke u bërë subjekt i së drejtës ndërkombëtare në mënyrë jo-konvencionale — pra, sui generis.

Integrimi ndërkombëtar – një proces që duhet të jetë po ashtu sui generis

Nëse shtetësia e Kosovës është sui generis, atëherë edhe proceset e saj të integrimit ndërkombëtar duhet të zhvillohen në të njëjtën logjikë.

Kosova nuk mund të trajtohet me të njëjtin standard që u aplikua ndaj shteteve të tjera të reja, sepse rrethanat e saj janë të papërsëritshme.

Në OKB

Kosova ka fituar njohje nga mbi 100 shtete anëtare të Kombeve të Bashkuara, por për shkak të vetos së Rusisë dhe Kinës, ende nuk është anëtare e plotë. Megjithatë, përmes anëtarësimit në organizata ndërkombëtare, marrëveshjeve dypalëshe dhe pjesëmarrjes në konferenca globale, Kosova ka dëshmuar se është de facto pjesë e sistemit ndërkombëtar.

Prandaj, integrimi i Kosovës në OKB duhet të konceptohet si pranim i një realiteti të krijuar nga ndërkombëtarët vetë.

Një model i veçantë pranimi – sui generis, që ruan ekuilibrin ndërmjet parimit të sovranitetit dhe të drejtës për paqe dhe siguri ndërkombëtare, është zgjidhja më realiste për të ardhmen.

Në Bashkimin Evropian dhe NATO

Edhe në këto dy organizata, Kosova duhet të trajtohet në mënyrë të veçantë.

Pesë shtetet anëtare të BE-së që ende nuk e kanë njohur pavarësinë e saj nuk mund të pengojnë një proces që është produkt i vetë politikës së jashtme evropiane.

Në këtë kuptim, Kosova duhet të ketë një status të veçantë integrues, një “Partneritet Evropian të thelluar”, që i mundëson pjesëmarrje të plotë në strukturat evropiane dhe euroatlantike, edhe pa anëtarësim formal të menjëhershëm.

Roli i Shteteve të Bashkuara – garancia e pavarësisë dhe e stabilitetit

Nuk mund të kuptohet rasti sui generis i Kosovës pa përmendur roli vendimtar i Shteteve të Bashkuara të Amerikës.

SHBA-të kanë qenë faktor themelor në:

-ndërhyrjen humanitare të NATO-s,

-ndërtimin e institucioneve demokratike,

-njohjen e hershme të shtetësisë së Kosovës,

-dhe mbështetjen për integrimin euroatlantik të saj.

Në këtë aspekt, Kosova mbetet projekti më i pastër i ndërgjegjes demokratike amerikane në Ballkan – një model që mishëron lidhjen ndërmjet vlerave të lirisë, drejtësisë dhe ndërhyrjes humane.

Përfundim: Kosova, model i drejtësisë ndërkombëtare – jo precedent

Rasti i Kosovës nuk është precedent për ndarje apo për separatizëm.

Përkundrazi, është model i ndërhyrjes humane, i ndërtimit të shtetit demokratik dhe i drejtësisë ndërkombëtare funksionale.

Kosova është shteti i parë i krijuar mbi bazën e parimit të përgjegjësisë për të mbrojtur popujt e kërcënuar, dhe për këtë arsye, ajo do të mbetet rast i veçantë dhe i pashoq në historinë e së drejtës ndërkombëtare.

Siç është e veçantë lindja e saj, ashtu duhet të jenë edhe procedurat e integrimit të saj në organizatat ndërkombëtare — me logjikë, me ndjeshmëri, dhe me respekt ndaj një realiteti që lindi nga vuajtja, por që sot simbolizon fitore të drejtësisë dhe të ndërgjegjes njerëzore.

MONUMENTI I SKËNDERBEUT VENDOSET NE KOMUNËN ARBËRESHE URURI (RURI) NË ITALI

by

Hysen S.Dizdari/

Me  daten 19 Tetor 2025 në Komunën arbëreshe Ururi në rajonin e Molizes në Itali, u inagurue monumenti i ri i Heroit Kombëtar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu.

Presidenti i Republikës Z.Bajram Begaj zhvilloi një vizitë në komunat arbëreshe të Rajonit Molizës në Itali, ku u prit nga përfaqësuesit më të lartë të institucioneve vendore të këtij rajoni.(1) Në komunën arbëreshe Ururi(Ruri) Presidenti Bajram Begaj mori pjesë në ceremoninë e inaugurimit të monumentit të Heroit Kombëtar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu. Në fjalën e tij, Presidenti Bajram Begaj theksoi:  “Skënderbeu nuk ishte vetëm luftëtar, por edhe vizionar e bashkues, pararendës i Shqipërisë evropiane, që ka mbetur përherë e lidhur me qytetërimin perëndimor. Sot, ai flet me ne përmes frymës së bashkimit dhe vetëdijes kombëtare që na la trashëgimi”.(1,3)

Komunën e Ururi është një vendbanim arbëresh, me rreth 3000 banorë, që ndodhet në Molizen e Ulët, në një kodër jo larg nga brigjet të detit  Adriatikut.

Kjo Komunë (Uuri-Ruri) kufizohet në veri dhe në lindje nga Komuna e San Martino in Pensilis, në perëndim nga Komuna e Larinos dhe në jug nga Komuna e Montorio nei Frentanit dhe Komuna e Rotellos.

Me pushtimin e Arbërisë nga pushtuesit otoman,shqiptarët emigruan në Italia,sidomos  pas vdekjes heroit tonë Kombëtarë Gjergj Kastrioti Skënderbeu dhe sidomos pas rënies së Kalasë së Krujës dhe kalasë Shkodres në duart e pushtuesve otoman, në prill të vitit 1479. Shtegtimi i arbëreshëve filloi nga viti 1460, për të vazhduar në vitet 1468, 1479, 1488 , 1500, 1583 dhe më vonë. Ndër familjet e para arbëreshe që u vendosën janë familjet: Pleshia, Muzaka, Peta, Likursi , Gllava, Syziu, Intrevado, Vasili , Koka,  që edhe sot janë të pranishëm në këtë vendbanim.(5)

Arbëreshët e këtij venbanimi kanë ruajtur mrekullisht për mbi 550 vite, nga emigrimini tyre në Itali  gjuhën ,kulturen ,letersinë gojore,veshjet dhe traditat e lashta shqiptare.(1.2,6)

Studjuesi i njohur i komunitetit arbrëshë në Itali Z.Fatmir Toçi, autor i dy librave kushtuar arbëreshve në Itali thekson:

“Arbëreshët, këta shqiptarë të Italisë kanë mundur të mbajnë dhe ta përcjellin brez pas brezi, për më shumë se 6 shekuj, identitetin e tyre nëpërmjet përdorimit të gjuhës shqipe, traditave, zakoneve, kulturës e mënyrës së jetesës, besimit e riteve fetare etj.

Qëndresa e vetëdijshme dhe krenare e tyre i kanë bërë ata si një nga rastet unikale në botë e në të gjitha kohërat, që një sfond historik i një shoqërie të tërë në periudhën e Mesjetës të sillet e konservuar deri në ditët tona, si një relike dhe njëkohësisht si një pasuri e rrallë, jo vetëm për historiografinë dhe albanologjinë shqiptare, por edhe për trashëgiminë kulturore botërore.

Sot, në të gjithë Italinë, njihen zyrtarisht 50 komunitete arbëreshe apo shqiptarë të Italisë, siç njihen ndryshe. Nga këto 41 komuna dhe 9 fraksione (qendra të vogla banimi), të shpërndara në 7 qarqe (regioni) të Italisë së Jugut dhe ishujve në Jug rezultojnë që jetojnë si rezidentë rreth 100.000 shqiptarë të Italisë.

Sipas censusit të vitit 1921 rezultonin mbi 82.000 arbëreshë, sipas atij të vitit 1997 rezultonte një popullsi shqiptare prej 197.000 banorësh, edhe pse në vitin 1998 Ministria e Brendshme e Italisë e ka përcaktuar minorancën shqiptare në Itali në 98.000 vetë.”(5)

Duhet të theksuar se në Itali në bazë të studimeve të autorit njohur Z,Fatmir Toçi mbi ngulimet arbërshe në Itali,janë  më shumë se tridhjetë fshatra të lashta shqiptare që kanë humbur,identitetin e tyre kombëtarë në periudha të ndryshme historike dhe për arsye të ndryshme, sidomos mos përdorimin i gjuhës shqipe në shkolla, kështu ata kanë humbur  trashëgimininë historike dhe kulturore shqiptare-arbëreshe.(2,3,6)

Prandaj sot është detyrë e rëndësishme e Ministrisë Arsimit dhe Ministrisë Kulturës e shtetit në Shqipëri dhe Kosovë, që ti japin rëndësin e duhur , studimit njohjes shkencorë dhe mbrojtjes e ruajtjes të gjuhës e traditave kulturore të komunitetit shqiptarë-arbëreshë që sot jeton në Itali dhe kudo nëpër botë.

Literatura:

1.www.presidenti.al

2.Fatmitr Toçi: Arbëreshët midis ralitetit dhe mitit ,Botimet “Toena”,Tiranë ,2022. 

3.Fatmitr Toçi: Arbëreshët e Italisë  ,Botimet “Toena”,Tiranë, 2024

4-www.topchanal .al

5-Fatmitr Toçi :www.ballkanweb.com ,datë,12 dhjetor 2016

6.www.infoarbresh.it

7.www.toena.al

Paqe me kushte ose luftë totale: Perspektiva e konfliktit në Ukrainë dhe siguria evropiane

by

Prof.dr. Muhamet Racaj

Universiteti “Nënë Tereza”, Shkup/

Në tetorin e vitit 2025, tensionet ndërmjet Federatës Ruse dhe Ukrainës arritën një kulm të ri diplomatik pas deklaratave të Presidentit Vladimir Putin, i cili paralajmëroi se “çdo prani e trupave perëndimore në territorin e Ukrainës do të konsiderohet si shënjestër legjitime për forcat ruse.” Paralelisht, ai deklaroi gatishmëri për bisedime të drejtpërdrejta me Presidentin ukrainas Volodymyr Zelensky në Moskë, duke ofruar garanci për sigurinë e tij personale. Këto dy mesazhe të kundërta – kërcënim ushtarak dhe ofertë për dialog – shënojnë dy rrugët e mundshme të zhvillimit të situatës: paqen me kushte ose luftën totale.

1. Logjika strategjike e paralajmërimit rus

Nga një perspektivë strategjike, deklarata e Putinit mund të interpretohet si përpjekje për të ndaluar çdo ndërhyrje të drejtpërdrejtë të vendeve anëtare të NATO-s në territorin ukrainas. Rusia synon të ruajë kontrollin mbi dinamikën e konfliktit dhe të shmangë eskalimin që mund të çojë në përfshirje të drejtpërdrejtë të Aleancës Perëndimore. Paralajmërimi ndaj pranisë së trupave të huaja përfaqëson një përshkallëzim verbal me qëllim frikësimi, por edhe një përpjekje për të vendosur “vijën e kuqe” strategjike të Moskës. Ky pozicion gjithashtu përforcon doktrinën ushtarake ruse mbi parandalimin përmes kërcënimit, që prej kohës së Luftës së Ftohtë ka mbetur element kyç i politikës së sigurisë së Kremlinit.

2. Diplomacia si mjet presioni

Ftesa për Zelenskyn që të vijë në Moskë “nën garanci sigurie” paraqitet si një ofertë paqeje, por në thelb është një instrument politik me dy funksione:

● 1.Ta paraqesë Rusinë si palën e gatshme për dialog, dhe

● 2.Ta testojë legjitimitetin dhe vendosmërinë e liderit ukrainas ndaj aleatëve perëndimorë.

Një negociatë e këtij lloji, e zhvilluar në territorin rus, do të krijonte një imazh diplomatik favorizues për Moskën dhe një dilemë për Kievin – ndërmjet vazhdimit të rezistencës ose pranimit të një paqeje të diktuar.

Nga ana tjetër, Zelensky përballet me presione të dyfishta:

● Nevojën për të mbrojtur integritetin territorial të Ukrainës dhe

● Domosdoshmërinë për të shmangur një konflikt total që mund të përfshijë Evropën në një luftë të re kontinentale.

3. Perspektiva ndërkombëtare dhe dilema e Perëndimit

Për vendet perëndimore, deklarata ruse nënkupton një test të ri të politikës së “parandalimit pa ndërhyrje direkte.” NATO dhe Bashkimi Evropian kanë forcuar mbështetjen ushtarake, logjistike dhe ekonomike të Ukrainës, por janë treguar të kujdesshëm në dërgimin e kontingjenteve aktive. Prania e trupave perëndimore do të ndryshonte natyrën ligjore dhe operacionale të konfliktit, duke e shëndërruar atë në një luftë të drejtpërdrejtë midis fuqive bërthamore.

Në këtë sfond, “paqa me kushte” e ofruar nga Moska mund të shihet si:

● Taktikë për të fituar kohë,

● Për të konsoliduar fitimet territoriale dhe

● Për të fragmentuar unitetin perëndimor.

4. Lufta totale si realitet potencial

Nëse dialogu dështon dhe vijat e frontit vazhdojnë të përshkallëzohen, atëherë perspektiva e një “lufte totale” bëhet e paevitueshme. Rusia, e mbështetur nga një aparaturë industriale të ripërtërirë dhe partneritete strategjike me Kinën, Iranin dhe Korenë e Veriut, ka aftësi të zgjatura për të zhvilluar luftë të gjatë.

Ukraina, nga ana tjetër, mbështetet kryesisht në ndihmën perëndimore, e cila është e ndjeshme ndaj dinamikave politike të brendshme në SHBA dhe BE.

Një zgjerim i konfliktit do të kishte pasoja të rënda për sigurinë evropiane, duke rrezikuar stabilitetin e kufijve lindorë të NATO-s dhe duke testuar aftësinë e organizatës për të zbatuar mbrojtjen kolektive sipas nenit 5 të Traktatit të Uashingtonit.

5. Gatishmëria e Ukrainës për negociata

Presidenti Volodymyr Zelensky ka shprehur gatishmërinë për negociata me Rusinë, por kusht kjo është një armëpushim i vërtetë përgjatë vijave aktuale të frontit. Ai ka theksuar se negociatat mund të zhvillohen në çdo format — dypalësh apo trepalësh — por vetëm pasi luftimet të ndalen në mënyrë të qëndrueshme. Zelensky ka nënvizuar rëndësinë e ruajtjes së integritetit territorial të Ukrainës dhe ka refuzuar çdo lëvizje që do të sillte dorëzimin e territoreve shtesë Rusisë.

Megjithatë, Rusia ka vendosur kushte të ashpra për një armëpushim:

● Duke kërkuar tërheqjen e trupave ukrainase nga territoret që ajo konsideron si të saj,

● Ndalimin e mobilizimit dhe

● Ndalimin e ndihmës ushtarake nga jashtë.

Putini ka deklaruar se është gati të takohet me Zelenskyn vetëm kur të jetë i gatshëm për të nënshkruar një traktat paqeje, duke vënë theksin mbi kushtet e Rusisë për negociata.

Përfundim

Deklaratat e Kremlinit dhe përgjigjet e Kievit paraqesin një moment vendimtar në dinamikën e konfliktit në Ukrainë dhe ndikimin e tij për sigurinë evropiane. Sipas kësaj situate, sistemi ndërkombëtar përballet me një zgjedhje dramatike:

● Të pranosh një paqe me kushte të imponuara ose

● Të përballesh me perspektivën e një lufte totale.

Historia tregon se paqet e imponuara rrallë janë të qëndrueshme, por shmangia e luftës totale mbetet qëllimi suprem i diplomacisë bashkëkohore.

E ardhmja e Ukrainës, dhe e vetë rendit ndërkombëtar, do të varet nga aftësia për të balancuar në mënyrë efektive forcën dhe arsyen në këtë moment kritik historik. Në këtë mënyrë, artikulli propozon një analizë të thelluar të sfidave strategjike, diplomatike dhe ushtarake që po përballet rajoni, duke vlerësuar në mënyrë të balancuar rolin e aktorëve kryesorë dhe pritshmëritë për zhvillimet e ardhshme.

Illyria Star Nation launches: an epic born of memory, myth, and starlight

by

Mrika Krasniqi/

Illyria is rising again—this time in the pages of a sweeping new novel that braids ancient Balkan lore with cosmic destiny. Illyria Star Nation — Part I has officially been published, inviting readers into a world where prophecies echo across mountains, shields gleam with ancestral insignia, and a scattered people remember who they are.

Written and directed—on the page—with a filmmaker’s eye, the book blends fantasy, adventure, and deep-time history. It opens the gates to Illyra, a realm inspired by Illyrian heritage and painstaking world-building: sacred sites and seafaring warships, omens and oracles, constellations and kings. At its heart is a pulse-quickening premise: when hunger and war stalk the land, only an ancient covenant—tied to thirteen long-guarded mysteries—can restore balance.

A cinematic novel that reads like a legend retold

Rather than presenting mythology as static backdrop, the story treats Illyrian cosmology as living texture—rituals, symbols, and landscapes move with the plot. Mountain passes and sanctuaries feel inhabited; councils and clans carry modern emotional stakes. The result is an epic that’s at once grounded and visionary: a hero’s-journey arc threaded with political intrigue, family loyalties, and the pull of destiny that is bigger than any single character.

The world-building is meticulous. Readers will encounter warships like the Lembi and Liburni skimming along contested coasts; hear the whisper of sacred groves; walk into shrines where a star-fallen stone anchors the very axis of belief. Even the language of titles and offices is recast to fit the era and region, reinforcing the novel’s commitment to cultural specificity over generic medieval tropes.

A trilogy with momentum—and a screen future in sight

Part I is designed as the opening movement of a three-part symphony. It establishes the lore, maps the alliances, and sets key players on intersecting trajectories—then leaves just enough unanswered to make the next volumes feel inevitable. The author has signaled that Parts II and III are on the way, with a television adaptation in development to bring Illyria’s highlands, harbors, and star-lit rites to the screen. In other words: this isn’t a one-off. It’s the foundation of a saga.

Themes that resonate now

Beneath the banners and battle standards, Illyria Star Nation asks questions that feel urgently contemporary: How does a people remember itself after dispersal? What happens when power forgets its promises? Can tradition evolve without breaking faith with the past? The novel’s answer isn’t nostalgic or naive; it’s about renewal. Lineage matters here, but so does choice—the brave, costly kind that turns a birthright into a future.

For readers who love both history and high stakes

If you savor the mythic sweep of classic epics, the cultural depth of historical fiction, and the momentum of modern fantasy, this book sits squarely at that intersection. It’s paced to entertain and layered to reward re-reading, complete with a growing back matter ecosystem—glossaries of names and terms, notes on places and ships, and context for the cosmology—that helps new readers step into Illyra without losing their footing.

At a glance

• Title: Illyria Star Nation — Part I

• Genre: Fantasy · Adventure · History

• Format: Paperback and eBook

• Series: Book 1 of 3 (Books II and III forthcoming)

• Extras: Lore glossary and world notes to support readers

About the author

Mrika Krasniqi is a filmmaker, festival director, and author whose work bridges storytelling traditions: cinéma vérité documentary, scripted narrative, and literary world-building. As founder of a New York–based international filmmaker festival and a producer with a global network, she brings a collaborative, visual sensibility to the page—prioritizing immersive settings, rhythmic dialogue, and scenes that play like a camera is already rolling.

Comic:

The comic edition of Illyria Star Nation—under the same title—is in active development and slated for release next year (2026). It adapts the saga’s most cinematic beats into high-contrast sequential art—storm-lit passes, shield-lit councils, star-fallen rites—while threading in select character backstories and lore sidebars. Issue breaks mirror the novel’s major turning points so fans can experience Illyra’s pulse in ink, frame by frame.

Game:

A story-forward game—also titled Illyria Star Nation—is in development now and planned for launch next year (2026). Built around exploration, alliances, and consequential choices, it lets players scout sacred sites, navigate clan politics, outfit coastal expeditions, and test fate against the thirteen mysteries. The gameplay blends dialogue-driven decisions with encounter challenges—same world, same stakes—giving you new ways to carry Illyria’s banner yourself.

TV series:

Offers and proposals are on the table for a television adaptation of Illyria Star Nation. Our intent is to move forward, with exploratory development already in motion and materials being refined. To respect ongoing conversations, details remain confidential, but the current aim is to begin work sometime in 2026, pending partner timelines and formal greenlights. Further updates will be shared when appropriate.

Where to read

Illyria Star Nation — Part I is now available online in both print and digital formats. Readers can begin the journey today and follow official channels for news on the forthcoming volumes and the TV series in development.

[Illyria Star Nation — Part I on Amazon] (https://www.amazon.com/dp/B0FWT9F8SX)