Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Kongresi Klinik – Prishtina në qendër të ekspertizës kirurgjikale ndërkombëtare

by

Kolegji i Kirurgëve të Kosovës ka organizuar me sukses Kongresin e Tretë Klinik, një ngjarje e jashtëzakonshme që solli në Prishtinë ligjërues të nivelit të lartë nga e gjithë bota në Prishtinë.

Në këtë kongres të pranishëm ishin mbi 130 prezantues, prej tyre 56 ligjërues të ftuar ndërkombëtarë nga niveli më i lartë botëror, shkencor dhe klinik, së bashku me rreth 70 prezantues dhe ekspertë nga Kosova, Maqedonia e Veriut dhe Shqipëria.

Gjatë dy ditëve radhazi, kongresi priti 180 prezantime shkencore që përfshinin të gjitha disiplinat kirurgjikale. Më shumë se 700 pjesëmarrës nga vendet e rajonit morën pjesë në aktivitet, duke nxitur një mjedis shkëmbimi dhe bashkëpunimi njohurish.

Rifat Latifi ne pesë vjetorin e themelimit të Kolegjit të Kirurgëve foli për fillimet e themelimit të këtij kolegji.

“Do të duhej ky rrëfim, ky titull të pasqyroj edhe ata që nuk na besuan shumë dhe në një mënyrë aktive direkte ose indirekte e injoruan gjithë idenë e krijimit të Kolegjit të Kirurgëve të Kosovës, si të pamundur, si të pa bëshme dhe të panevojshme. Por, në këtë vjeshtë të bukur në Kosovën ne kirurgët kosovarë dhe miqtë tanë nga shumë vende të botës po festojmë pesë vjetorin e themelimit zyrtar të Kolegjit të Kirurgëve të Kosovës”, deklaroi kryetari i kolegjit.

Kryetari i Kongresit, Osman Zhuri, shprehu synimin e tyre parësor për ngritjen e kapaciteteve kërkimore dhe shkencore.

“Siç jeni duke parë Kolegji i Kirurgëve të Kosovës po mundohet të shndërrohet në një platformë të rëndësishme kirurgjike në Kosovë, në një fener të dijes. Fener ky i cili do ndriçoj edhe më shumë me përkrahjen dhe bashkëpunimin tonë me një qëllim. Qëllimin në realizimin e kapaciteteve profesionale dhe hulumtuese dhe me një shërbim sa më profesional për pacientët tonë.

Me praninë e tij ceremoninë e hapjes e ka nderuar Ministri i Shëndetësisë së Kosovës, Arben Vitia dhe ka pohuar se konkluzionet e nxjerra nga ky kongres do të miratohen dhe përkrahen nga ministria e tij.

Në kongres u ndanë edhe çmimet për arritje të jetës për Isuf Dedushaj, Arben Djata dhe Hasim Saliu për kontributin e tyre të rëndësishëm në fushën e kirurgjisë. Për më tepër, Instituti Standfort mori Çmimin për Partneritet në njohje të angazhimit të tij të jashtëzakonshëm për avancimin e njohurive kirurgjikale.

Përmes ngjarjeve si Kongresi Klinik, Kosova është duke u vendosur vazhdimisht si qendër për shkëmbimin e arritjeve shkencore dhe qendër për bashkëpunim në zhvillimet e fundit kirurgjikale. Ky takim i jashtëzakonshëm nënvizon përkushtimin e Kosovës për të ngritur aftësitë e saj mjekësore dhe për të nxitur partneritetet ndërkombëtare për përmirësimin e industrisë së kujdesit shëndetësor.

KONGRESI I ELBASANIT, KONGRESI I SHKOLLËS SHQIPE

by

Prof.Dr. Roland Gjini/

Një vit pas Kongresit të Manastirit, në Elbasan u mbajt në 2 deri 9 shtator, pra në vitin 1909, kongresi mbarëkombtar i cilësuar si “Kongresi i shkollës shqipe”. Dita e sotme (9 shtatori) përkon me marrjen e vendimeve dhe mbylljen e Kongresit. Ky kongres u mbajt në një situatë të tillë kur politika xhonturke, e shqetësuar nga Kongresi i Manastirit dhe vendimi i tij për t’u shkruar shqipja me gërma latine,organizoi Kongresin e Dibrës për të penguar shkrimin e gjuhës shqipe sipas alfabetit të Manastirit, madje për këtë Ministria e Arsimit e qeverisë xhonturke urdhëroi shkollat shqipe shtetërore në trojet shqiptare që të përdornin alfabetin arab.Jo rastësisht zgjidhet Elbasani si qyteti i mbajtjes së këtij Kongresi. Traditat patriotike, arsimore e kulturore që në krye të herës të këtij qyteti, me figura të shquara të Dhaskal Todrit, Kostandin Kristoforidhit etj, kanë qenë të njohura në të gjitha trevat shqiptare dhe kishin ushtruar një ndikim të fuqishëm në ata intelektualë që vendosën për mbledhjen e këtij Kongresi në këtë qytet.
Kongresi i Elbasanit mori përmasa mbarëkombëtare për dy arësye:
Së pari, se në të morën pjesë përfaqësues nga pothuaj tërë trevat shqiptare, personalitete të lëvizjes kombëtare në përgjithësi e asaj arsimore në veçanti, të cilët erdhën, përveç Elbasanit, nga Tirana, Korça, Berati, Durrësi, Gjirokastra, Përmeti, Pogradeci, Dibra, Shkupi, Manastiri, Ohri, Struga, Filati e deri nga Janina e Selaniku. Ndërsa Shkodra në emër të shoqërive, klubeve dhe arsimit shqip të zonës së Veriut, deklaroi se do të ishte dakort me çdo vendim që do të merrte Kongresi i Elbasanit në të mirë të arsimit e lëvizjes kombëtare. Të 35 delegatët u përzgjodhën nga 28 klube e shoqëri patriotike që vepronin asokohe në mbarë trevat shqiptare e përreth tyre. Një delegat mund të përfaqësonte nga një deri disa klube e degë të tyre; kështu, për shembull, Mithat Frashëri përfaqësonte 6 degë, ose një klub i një zone mund të caktonte delegat një përfaqësues nga një zonë tjetër, kështu elbasanasi Ahmet Dakli ishte zgjedhur nga Struga, Qemal Karaosmani nga Berati, Selman Blloshmi nga Starova e Pogradecit, etj. Ndër pjesëmarrësit e tjerë në Kongres përmendim Lef Nosin, që ishte edhe organizatori kryesor i Kongresit, Dervish Biçakun që u zgjodh edhe kryetar i Kongresit, Taq Buda, Simon Shuteriqi, Josif Haxhimima, Qamil Haxhifeza, Orhan Pojani, Idhomene Kosturi, Gjergj dhe Sevasti Qiriazi, Kristo Dako, Andrea Konomi, Thoma Papapano, Qemal Karaosmani, Refik Toptani, hafëz Ibrahim Dalliu, dom Nikoll Kacorri, Mihal Sava, Kareman Vrioni, Hamdi dhe Irfan Ohri, e të tjerë.Shumë figura elbasanase, megjithëse nuk ishin zgjedhur delegatë, u morën gjallërisht me mikpritjen dhe organizimin e punimeve të Kongresit.
Së dyti. Ky kongres mori përmasa mbarë kombëtare nisur nga vendimet e tij. Të shkruara e nënshkruara me 15 pika, vendime të cilat kishin të bënin me masivizimin dhe organizmin e shkollave shqipe, shoqërive dhe klubeve patriotike në mbarë trevat e vendit. Ndër pikat më të rëndësishme të vendimeve të Kongresit përmendim, vijimin e të shkruarit të shqipes me gërma latine, sipas vendimit të Kongresit të Manastirit, unifikimn e një gjuhe zyrtare standarde, ku të merrej për bazë dialekti i Elbasanit. Kongresi vendosi gjithashtu që shkollat shqipe të organizoheshin me programe e të përcaktoheshin lëndët mësimore, në to të përdorej vetëm gjuha shqipe, dhe të përpiqeshin që materialet mësimore dhe të shprehurit t’i përmbaheshin një gjuhe standarde, të qartë si për toskët ashtu edhe për gegët. Mund të themi se vendimet që kishin të bënin me përmbajtjen e shkollës mund të cilësohen si vënia e themelit të krijimit të arsimit e shkollës sonë kombëtare. Prandaj ky Kongres mori edhe emërtimin “kongresi i shkollave shqipe”, pasi ai me vendimet e tij konkretizoi krijimin dhe organizimin e sistemit arsimor shqiptar dhe e konsideroi atë mjetin kryesor të përparimit shoqëror. Pika të veçanta i kushtoheshin financimit e mbështetjes ekonomike të shkollave shqipe, për këtë rolin organizues do ta kryenin klubet e shoqëritë patriotike, që me anë të donacioneve do të krijonin një fond të veçantë e do të kujdeseshin për mirëpërdorimin e tij. Kongresi gjithashtu u bënte thirrje shkollave fetare që në programet tyre të përfshihej domosdoshmërisht edhe lënda e gjuhës shqipe. Një vendim i veçantë dhe shumë i rëndësishëm ishte edhe ai për hapjen e shkollës Normale në Elbasan, e cila u bë e mundur po atë vit, pak muaj më pas. Hapja e kësaj shkolle do të bënte realitet masivizimin, pasi do të përgatiste kontigjentet e mësuesve për shkollat jo vetëm ekzistuese por edhe për ato që do të hapeshin. Dhe është fakt që Normalja e Elbasanit, që nga hapja e saj e deri në vitin 1946, vit kur u hap në Tiranë Instituti 2-vjeçar për mësues, do të ishte institucioni i vetëm kombëtar për përgatitjen e kontigjenteve të mësuesve për tërë shkollat e trevave shqiptare.
Pavarësisht se anëtarët e Kongresit deklaruan se nuk do të merren me politikë, në diskutimet dhe në vendimet e marra u vu re një përmbajtje e thellë politike në mbrojtje të alfabetit, shkollës shqipe e lëvizjes sonë kombëtare në tërësi. Me vendimet e tij ky Kongres atakoi hapur politikën antishqiptare të xhonturqve dhe mund të themi se ky kundërshtim qe një nxitje e rëndësishme për kryegritjet e armatosura antiosmane që do të shpërthenin në mbarë vendin e do të çonin në shpalljen e Pavarësisë.
Kongresi që u mbajt në Elbasan, nuk ishte rastësi. Prej dekadash ky qytet e trevat rreth tij jo vetëm kishin shfaqur dëshirën për shkollën shqipe, por edhe kishin bërë hapa konkretë në këtë drejtim. Me këtë kongres dhe me Normalen që vendosi të hapë ai, Elbasani fitoi tashmë de jure, rolin e avangardit në arsimin e shkollën shqipe, duke krijuar një traditë të vyer e duke i shërbyer shkollës shqiptare gjithandej. Le të shërbejë kjo traditë, dhe në rastin tonë përkujtimi i ngjarjeve të tilla si një shtysë për ditët e sotme dhe për ato që do vijnë. Pavarësisht se kohët evoluojnë, e bashkë me kohët evoluojnë edhe qytete e treva të tjera, duhet ta kemi të qartë ne shqiptarët, mësues të vërtetë dhe arsim të vërtetë prodhon Elbasani. Këtë traditë, përvojë dhe vlerë brezat e sotëm dhe ata që do të vijnë më pas duhet jo vetëm ta ruajnë, por edhe ta çojnë më tej.

Photo by: Wikipedia.org

“Tirana Music Festival”

by

Vasil S. Tole/

Dje ishte nata mbyllëse e KOSMOS- “Tirana Music Festival”, ku 6 muziktarë të shquar evropianë, dy prej tyre me origjinë shqiptare, krijuan një atmosferë magjike për publikun që kishte mbushur hollin e Universitetit të Arteve.

Sonata nr. 2 për violinë solo e Bahut u interpretua mjeshtërisht nga kitaristi ynë Petrit Çeku, i njohur tej e mbanë si i thonë fjalës, për artin e tij , aq e vërtetë është kjo sa vepra në fjalë erdhi tek dëgjuesit si të ishte varianti origjinal i saj, për shkak të peshës interpretative të Çekut. Versioni për kitarë ishte përshtatur nga Deshpali, pinjoll i shquar i kësaj familjeje artitësh të muzikës nga shqiptarët e Kroacisë.

Trio e Shumanit në re minor, op. 63, u interpretua nga Hernan në violinë, Rahmatulla në çelo dhe Greenberg në violinë, tre muziktarë që sollën një Shuman shumë planësh në këndvështrimin emocional, ku eleganca muzikore dhe fryma romantike e muzikës së tij, herë e gëzuar, idilike dhe e trishtuar herë pas here, i mbivendosej arkitekturës, strukturave dhe formave kompozicionale të fshehura brenda veprës, aq të dukshme tek pararendësit gjermanë të mëdhenj, si Bahu apo Beethoveni.

Piano Kuinteti op.29 i Enescut mbylli programin. Një kryevepër lloji ku shpirti autokton i muzikës me frymë kombëtare, në këtë rast ajo rumune, ndërthurej natyrshëm me tiparet e muzikës evropiane, duke krijuar një arketip e qasje të re muzikore për piano kuintetet, falë talentit dhe vizionit për krijimin e muzikës kombëtare nga Enescu. Ky shpirt autokton i muzikës sē Enescut u përcoll nga loja plot individualitet e Kadeshës si violinë e 1, Hernanit-violinë e dytë, Francis në violë, Hunter në çelo dhe në piano Greenberg.

I lashë për në fund dy fjalë pë veprën time ALLA SHQIPTARÇE për violinë solo, e cila u interpretua nga Kadesha.

E thashë dhe dje pas koncertit, se Kadesha të sfidon me qasjen e tij unike ndaj muzikës që interpreton, jo thjesht tek ALLA SHQIPTARÇE.

Përtej të ndjerit i vlerësuar për faktin që Ai e interpretoi veprën ndryshe dhe mrekullisht, për publikun, por dhe për mua si autor i saj, dëshiroj të them që me brezin e Kadeshës, e deri tek më të rinjtë si Daniel Vlashi apo Laura LLozi etj, po vjen një kalibër tjetër interpretuesish që e nderojnë muzikën tonë në nivel europian e më gjerë.

Vlerësim për të gjithë muziktarët shqiptarë kudo ku janë, për ata që mbajnë gjallë skenēn muzikore në Shqipëri, por edhe për ata si Kadesha me shokë e shoqe, që ndajnë me vendin tonë dhe publikun shqiptar, arritjet e tyre interpretative më të fundit.

Jetë të gjatë KOSMOS, festivalit që i shtohet gjerdanit të veprimtarive që i shndërrojnë skenat tona në skena evropiane të muzikës! 👏👏👏👏👏👏

▪︎Këtu shihni ALLA SHQIPTARCE interpretuar nga Jonian Ilias Kadesha

Si e pengoi shteti shqiptar hapjen e bankës jugosllave në Shkodër në vitin 1923

by

Prof.as.dr. Hasan Bello/

Një nga politikat e shteteve ballkanike për të shtrirë influencën e tyre ekonomike mbi shtetin e shqiptar ishte hapja e bankave. Kështu, më 5 janar 1923, prefekti i Shkodrës Rauf Fico informonte Ministrinë e Brendshme se, nënshtetasi jugosllav Pashko Kraja kishte mbërritur nga Cetina për të hapur një filial me emrin “Harvatska-Jugosllavenska-Albanska-Banka”. Për këtë qëllim, ai kishte marrë me qira një lokal në qendër të Shkodrës.

Pasi kishte qëndruar tre ditë, Pashko Kraja ishte rikthyer në Cetinë për të tërhequr mobiliet e nevojshme, duke lënë si zëvëndës nënshtetasin shqiptar nga Shkodra, Lolko Vuçiniç. Për drejtimin e këtij filiali, ai kishte ftuar edhe Pjetër Bumçin, i cili në këtë periudhë ndodhej në Fiume. Rauf Fico kërkoi udhëzime nga MPB nëse kishte informacion për bankën jugosllave. Kjo e fundit kërkoi mendimin e Ministrisë së Ekonomisë si dikasteri i cili merrej direkt me çështjet financiare.

Në letrën e ministrit të Ekonomisë, Kol Thaçi, drejtuar kryeministrit thuhet se në aspektin juridik ligjet ndërkombëtare nuk e pengonin asnjë shtet për të hapur bankë në një shtet tjetër. Megjithatë, ai kërkoi rregulloren dhe statutin mbi të cilin do të funksiononte dhe do të administrohej filiali i bankës jugosllave. Në përfundim të përgjigjes së tij, Kol Thaçi i sugjeroi kryeministrit se, për momentin hapja e këtij filiali nuk ishte në interes të shtetit shqiptar. Kjo pikëpamje iu bë e ditur edhe prefektit të Shkodrës.

Arsye kryesore ishte se pa u krijuar Banka Kombëtare, nuk mund t`i jepej leje asnjë filiali të huaj që të operonte në sistemin bankar. Kjo për shkak të influencës politike dhe ekonomike që shtete të ndryshme mund të ushtronin nëpërmjet kapitalit të tyre.

Si pretekst për të penguar hapjen e filialit të bankës jugosllave në Shkodër u gjet “kapitali i saj i pamjaftueshëm”.

Që këto tentativa kishin një prapaskenë politike vihet re dhe nga ndërhyrjet e konsullit jugosllav. Kështu, në një letër tjetër për Ministrinë e Brendshme zëvendësprefekti i Shkodrës informonte për takimin me konsullin e mësipërm, i cili i kishte deklaruar dëshirën e disa nënshtetasve jugosllavë për të hapur një filial të bankës serbo-shqiptare me qendër në Cetinë. Kjo, sipas tij, ishte themeluar me miratim të Ministrisë së Tregëtisë dhe Industrisë së Jugosllavisë.

Në vazhdën e kësaj politike, Beogradi kërkoi gjithashtu që nëpërmjet një malzezi të themelonte në Shkodër edhe një agjenci tregtare. Por edhe kjo tentativë u pengua nga Ministria e Brendshme, me justifikimin se, ajo duhej të përmbushte kriteret e parashikuara nga ligji për shoqëritë e huaja.

Pavarësisht problemeve të shumta të Shqipërisë së këtyre viteve, elita politike përpiqej që të ruante sovranitetin ekonomiko-financiar të shtetit të sapo krijuar të shqiptar.