s p – Page 1987 – Dielli

Respektimi i sovranitetit dhe integritetit territorial të Ukrainës

November 4, 2022 by s p

3 nëntor 2022

Ambasadori Jeffrey M. Hovenier

Gjatë forumit të Grave, Paqes dhe Sigurisë të mbajtur në Prishtinë para disa javësh, iu bashkova duartrokitjeve të qindra pjesëmarrësve kur presidentja Osmani i dekoroi gratë e Ukrainës me Medaljen Presidenciale të Meritave. Të gjithë u prekëm nga fjalët e deputetes së Parlamentit të Ukrainës, Yevgenia Kravchuk, e cila e pranoi këtë medalje në emër të tyre. Z-nja Kravchuk rrëfeu se si sulmi brutal, i pajustifikueshëm i presidentit Putin ka prekur – dhe vazhdon të prekë – jetët e të gjithëve në Ukrainë. Ajo i përshkroi sulmet e tmerrshme ajrore në qytetet paqësore të Ukrainës dhe se si fëmijët ukrainas po rriten në kohë lufte – në vend se të shkojnë në shkollë, ata zgjodhën për të shkuar në strehimore nga bombardimet. Në fakt, z-nja Kravchuk vuri në pah se në çastin kur po fliste para nesh në Prishtinë, vajza e saj ishte në strehimore për tu mbrojtur nga sulmet ajrore.

Pushtimi i Rusisë dhe agresioni i vazhdueshëm ka shkaktuar pasoja të tmerrshme te aq shumë njerëz. Ne do të vazhdojmë të mbrojmë sovranitetin e Ukrainës në Kombet e Bashkuara dhe të ofrojmë mbështetje për popullin e Ukrainës përderisa Rusia po bën gjithçka në fuqinë e saj për ta minuar atë sovranitet: dëbime të detyruara dhe operacione „filtrimi”, vrasjen pa gjyq të civilëve, kërcënime të vazhdueshme ndaj jetëve dhe mjeteve të jetesës, dhe instalim të satelitëve rusë. Dhe ne do të vazhdojmë të punojmë me aleatët dhe partnerët tanë për të imponuar kosto Rusisë.

Shtetet e Bashkuara mirëpritën dënimin e shpejtë të Kosovës të pushtimit të paprovokuar dhe të pabazë të Kremlinit dhe shprehjen e solidaritetit të plotë me popullin e Ukrainës. Kosova i hapi dyert për ukrainasit që gjetën strehim këtu, përfshirë gazetaret ukrainase që tani banojnë në Kosovë, shumë prej të cilave ishin në skenë për të pranuar medaljen nga Presidentja Osmani. Këto gazetare vazhdojnë që me trimëri të bëjnë të mundur që njerëzit anembanë botës kanë qasje në informata të besueshme dhe të sakta për atë që po ndodh në Ukrainë.

Kosova gjithashtu menjëherë u rreshtua me sanksionet e SHBA-së dhe BE-së në mbështetje të Ukrainës. duke shfaqur sërish përkushtimin e saj për të qenë pjesë e botës së demokracive të lira dhe sovrane.

Përkushtimi ynë ndaj Ukrainës është i hekurt. Veprimet e Kremlinit në Ukrainë paraqesin sulm të drejtpërdrejtë ndaj Kartës së OKB-së dhe parimeve të saj kryesore: sovraniteti, integriteti territorial, paqja dhe siguria për të gjitha shtetet – të mëdha e të vogla. Shtetet e Bashkuara dhe partnerët e aleatët tanë i kanë mbështetur prej kohësh këto parime, të cilat janë themeli i rendit ndërkombëtar të ndërtuar dhe mbështetur nga vende anembanë botës që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore. Duke i sfiduar këto parime, Rusia kërkon të minojë vetë sistemin ndërkombëtar.

Presidenti Biden ka thënë: „Bota ka dërguar porosi të qartë: Rusia nuk mund ta fshijë një shtet sovran nga harta. Rusia nuk mund t’i ndryshojë kufijtë me forcë. Rusia nuk mund të kapë territorin e një vendi tjetër si të vetin”.

Referendumet e fundit fiktive të Kremlinit nuk ishin gjë tjetër veçse pretekst i rremë për të tentuar aneksimin e pjesëve të Ukrainës me forcë. Këto dredhi propagandistike ishin tentim për të maskuar përpjekjen e kotë të Rusisë për të rrëmbyer tokë në Ukrainë. „Rezultatet” u sajuan në Moskë – ato nuk u mblodhën në Ukrainë dhe ato tregojnë vullnetin e Moskës, jo vullnetin e lirë të Ukrainës dhe popullit të saj. Rusia i detyroi qytetarët e Ukrainës, të bllokuar nga ushtria ruse, për të votuar nën tytat e pushkëve. Më 30 shtator, Rusia u përpoq të mbrohej nga llogaridhënia dhe përgjegjësia duke vënë veton në rezolutën e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara që dënonte të ashtuquajturat „referendume” dhe përpjekjet për aneksim. Por, Rusia ishte e izoluar – asnjë vend i vetëm nuk votoi krah Rusisë.

Ne kurrë nuk do t’i njohim këto zona si pjesë të ndonjë vendi tjetër përveç Ukrainës dhe do ta mbështesim Ukrainën për aq kohë sa të duhet. Ndërsa Ukraina rifiton kontrollin mbi më shumë territor të saj dhe përderisa dalin në shesh pasojat e tmerrshme në njerëz nga agresioni i Rusisë, Kremlini po nxiton dëshpërimisht të largojë vëmendjen e botës nga humbjet e tij ushtarake dhe krimet e luftës.

Veprimet e presidentit Putin vetëm se e kanë izoluar më tej Rusinë dhe kanë forcuar vendosmërinë ndërkombëtare për të qëndruar përkrah Ukrainës. Kërcënimi i tij me shpërthim bërthamor, referendumet e rreme, mobilizimi i detyruar dhe shtypja e gjerë – dhe ndonjëherë e dhunshme – e rusëve që ushtrojnë të drejtat e tyre për t’u shprehur kanë elektrizuar publikun, por jo në mënyrën që ai synonte.

Në reagim, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët dhe partnerët tanë, përfshirë Kosovën, po vendosin kosto të shpejtë dhe të rëndë që synojnë zyrtarët e qeverisë ruse, anëtarët e familjeve të tyre, zyrtarët ushtarakë rusë dhe bjellorusë dhe rrjetet e prokurimit të mbrojtjes, duke përfshirë furnizuesit ndërkombëtarë që mbështesin kompleksin ushtarako-industrial të Rusisë. Nga kufizimet për viza e deri te sanksionet, veprimet nga e tërë qeveria e SHBA-së vazhdojnë t’i shtojnë masat e gjera ekonomike të vendosura ndaj Rusisë për t’i kërkuar përgjegjësi për luftën e paprovokuar në Ukrainë.

Populli i Ukrainës, publikisht dhe vazhdimisht, ka shprehur dëshirën e tij për të ardhme të lirë dhe demokratike. Ata janë të vendosur të mbesin të pavarur dhe sovran. Ukrainasit po luftojnë trimërisht. Ata po luftojnë dhe po iu bëjnë ballë përpjekjeve të Rusisë për të ndryshuar me forcë brutale kufijtë e njohur ndërkombëtarisht të Ukrainës.

Ne do të vazhdojmë të qëndrojmë bashkë me partnerët tanë, përfshirë Kosovën, në mbrojtjen e parimeve thelbësore të Kartës së OKB-së. Dhe do të vazhdojmë të ndihmojmë popullin e Ukrainës dhe t’i ofrojmë mbështetje për t’i ndihmuar ata të mbrojnë veten dhe territorin e tyre kundër pushtimit të paligjshëm të Rusisë.

Shenjtëria e nënës shqiptare meriton trajtim institucional

November 3, 2022 by s p

Nga Skender ASANI/

Brutaliteti me të cilin u ushtrua dhunë ndaj një të moshuare në Shtëpinë për të moshuar “Orenda” në Pejë, ku ajo ishte dërguar për përkujdesje, alarmoi shoqërinë. Sikur të mos ishte bërë publik ky rast, si do të vazhdonte të ishte fati i qindra të moshuarve të tjerë nëpër qendrat e tilla të përkujdesjes.

Infermierja e cila shihet duke goditur në mënyrë të pamëshirshme të moshuarën që ishte shtrirë në këtë qendër, ndërkohë që tri infermiere të tjera e përkrahnin duke qeshur, u bë lajm jo vetëm në mediat tona, por edhe në ato ndërkombëtare.

Ky rast zbulon dimensionin çnjerëzor të individit që ka harruar dashurinë dhe ngrohtësinë e nënës, por zbulon edhe sa e fjetur është ndërgjegja njerëzore, e cila zgjohet vetëm atëherë kur ndodhin skandale të tilla. Në fakt, kujdesi ndaj të moshuarve, sidomos ndaj prindërve, duhet të jetë alfa dhe omega e brengës sonë, por jo duke iu qasur këtij problem parcialisht.

Nëna shqiptare në kodin moral të shqiptarit brez pas brezi ka bart një kuptim të shenjtë. Shenjtëria e nënës shqiptare kufizohet me sakrificën e saj sublime për fëmijët dhe familjen.

Në trashëgiminë gjenetike e kulturore të popullit tonë, nëna shqiptare ka ruajtur tiparet e një nëne krenare, me virtyte spartane, e cila edhe atëherë kur djemtë i ka nisur në luftë dhe kur kanë rënë në fushë të betejës, kokën e ka mbajtur lart dhe lotin e ka shëndërruar në kroje të freskëta ku gjithë drumtarët e lodhur e kanë shuar etjen.

Portretin kolektiv të nënës shqiptare sot mund ta hasni në një bregore të fshtatit Zajaz, një monument ky artstik që përjetëson dhe lartëson figurën e nënës shqiptare në rangun e heroinave të heshtura që kombit i dhanë gjithçka të shtrenjtë që patën. Ato i dhanë djemtë e tyre për lirinë që gëzojmë ne sot. Të gjithë ata që kalojnë pranë këtij monumenti gjikant, ndjejnë freski në shpirt, sepse ua kujton fëmijërinë e mbushur me përkëdhelinë e ngrohtë të nënës, e cila edhe kur e ka pasur vështirë, në fytyrë e ka ruajtur buzëqeshjen për fëmijën e saj.

Në kuadër të projekteve që pritet të realizohen shumë shpejt, ITSHKSH ka paraparë që të hapë gjashtë qendra rajonale të trashëgimisë kulturore. Njëra prej tyre do të hapet edhe në Kërçovë dhe do të mbaj emrin simbolik “Nëna Shqiptare”. Me këtë duam t’i japim një trajtim institucional disa vlerave të trashëguara të popullit tonë, në mesin e të cilave është edhe ruajtja e kujtimit dhe kujdesit ndaj sakrificës sublime të nënës shqiptare nëpër shekuj.

Rasti i Pejës duhet të na zgjojë nga letargjia e reagimeve individuale, sepse gjërat e shenjta nuk guxojnë të trajtohen individualisht. Shenjtëria e nënës shqiptare meriton trajtim institucional, një punë që po e bëjmë edhe ne si Institut.

Shkup, 03.11. 2022

“Një jetë në shërbim të nacionalizmit, humanizmit dhe kulturës shqiptare”

November 3, 2022 by s p

Dr. Ermelinda Kashah

Universiteti “Eqrem Çabej”, Gjirokastër

Lexova me vëmendje librin historik dhe voluminoz, të përgatitur me shumë kujdes nga studiues, intelektualë, personalitete të ndryshme nga trojet etnike shqiptare dhe diaspora, që e kanë njohur nga afër aktivistin e shquar shqiptaro-amerikanë Tomë Mrijaj, me titull: “Një jetë në shërbim të nacionalizmit, humanizmit dhe kulturës shqiptare”.

Gjithashtu ky libër i ri, është botuar mbas aktivitetit të suksesshëm të Sesionit Shkencorë, të mbajtur online në Prishtinë nga Shoqata Mbarëkombëtare “Trojet e Arbërit”, nën drejtimin e Kryetarit të Shoqatës Nue Oroshi, së bashku me stafin e kryesisë.

Të them të drejtën vepra në fjalë, më la mbresat e një studiuesi kureshtar, në qoftë se do ta quanim kështu.

Kur unë analizoj një libër, e kam sa të thjeshtë dhe të vështirë. E thjeshtë, përsa i përket fushës së njohjes dhe e vështirë kur dal përtej kësaj fushe.

Por në rastin në fjalë, pash që te ky libër gjeta elementet estetike si: e bukura, e shëmtuara, e madhërishmja, etj.

Mjafton të hysh në thellësinë e titullit dhe kupton se letërsia, historia dhe kultura shqiptare sot janë një.

Në fakt, që të jem e sinqertë, ky nuk është libri i parë që unë e kam lexuar nga studiuesi Tomë Mrijaj. I kam parë gjërat me themel, për vetë faktin se më është dashur të njihem se çfarë ka ndodhur jashtë Shqipërisë, të mendosh që ishim shqiptar dhe jetonim si me gjëmba me vëllezërit tanë kosovarë.

Këtë e vërteton më së miri edhe kopertina e pasme e librit, ku dallohet Shqipëria Etnike dhe kur shoh këtë hartë, mendoj se sa emocion përcjellim ne sot, që nuk na e ndalon më askush lirinë e të shkruarit.

Shkojmë më tutje. Në këtë libër kanë shprehur mendimin e tyre shumë kolegë të mi, për të cilët ruaj respekt dhe konsideratë, aq më tepër për faktin, që Shoqata Mbarëkombëtare “Trojet e Arbrit”, ku unë sot mbaj pozicionin e nënkryetares, është bërë si urë lidhëse me studiuesin në fjalë edhe me këta recensues dhe studiues, që kanë shprehur mendimet e tyre në këtë libër.

Po them edhe unë mendimin tim, për fushën që unë mbuloj.

I gjithë libri, të jep një ndjesi të veçantë, e tërë historia rrjedhë kështu, me një ndjenjë narrative reale, për kohët e ndryshme, që kanë bërë historitë e vendit, për referenca historike, për kontributin që ka dhënë atdhetari Tomë Mrijaj, për të qenë si emri i atdheut në kohën e vet.

Mënyra se si unë i kam konceptuar temat e veçanta në libër, më jep një frymë këndimi dhe përshkruan bindshëm konceptimet e kohës narrative dhe artistike, për të vazhduar më pas në perceptimin estetik të kohës.

Kjo bën që të pasurohet ndjeshëm koha në këtë hapësirë, ndaj koha e ardhmërisë për këtë atdhetar, paraqitet si kohë në korelativitet të ndërsjelltë me kohën e shkuar dhe të dyja bashkë në raport me kohën e tanishme.

Prandaj, ne në letërsi këtë lëvizje e quajmë narracion, i cili lëviz nga një pikë në tashmëri drejt një pike në kalueshmëri të afërt, në segmentet e kohës historike.

Prandaj dhe autorët ndjenjën e kohës e kanë dhënë sipas ngjarjeve, kurse ngjarhet janë të mundshme vetëm si lëvizje në hapësirë, gjë që ligjëruesit e kanë shfrytëzuar qartazi. Ato janë koha dhe hapësira si dy kategori të pandashme matematikisht.

Tre hallkat, ku janë mbështetur ligjëruesit e ndryshëm të punimeve interesante shkrimore në këtë librër, janë të evidentura qartas tek: Nacionalizmi, humanizmi dhe kultura.

Atëhere në mendje, të vjen pyetja: A mundet që këto tre pika të jenë të shkëputura njëra me tjetrën?

Përgjigja është jo.

Kur shfletoj librin më tej, kuptoj që ende s’e kam njohur këtë studiues, sepse karakteri im më çon drejt një largpamësie, që çdokush hedh në letër ato mbresa që nuk i thotë dot edhe në jetën e përditshme.

Por, për një gjë më vjen mirë: që ky atdhetar ka mbajtur kontakte me personalitete e emigracionit, si: Kapidanin e Mirditës Ndue Gjomarkun, mons. dr. Zef Oroshin, dom Anton Kçira, prof. Zef Neka, prof. Arshi Pipa, prof. Luan Gashin, Mërgim Korça etj., etj.

Pra, një njeri, që me të vërtetë është në fokus të studiuesve, tregon se gjithë jetën e tij ia ka përkushtuar kulturës dhe artit në veçanti.

Deri këtu jemi të qartë, por aman çështja fuqizohet me futjen e lexuesit (si unë për shembull), si pjesëmarrës aktiv në kodin e komunikimit.

Më bën përshtypje se si studiuesit Tomë Mrijajn e përshkruajnë në libër çështjen e kohës, gjë të cilën të them të drejtën ligjëruesit në libër e shpalosin me shumë realizëm.

Kjo e ka një mesazh. Leximi, është ngjarje në kohë dhe në bazë të tij, të gjitha përjetimet e tjera të kohës stabilizojnë një metatekst të ri.

Pra, që të arrihet te ritmi global, kjo i atribohet tekstit dhe ne jemi të ballafaquar me dy përjetime të ndryshme të kohës: atë të kohës fizike (që në rastin tonë ka të bëjë me shërbimin që i ka bërë atdheut), dhe atë të kohës vetjake.

Përse e them këtë?

Për të gjithë ato, që po i lexojnë këto rreshtat të mia, po jap arsyetimin tim: Institucioni i glorifikimit në një shoqëri, nuk ka kuptimin që kishte në shoqëritë e komunikimeve të vështira, të mundshme për tu kontrolluar.

Rrjeti i komunikimeve në Shqipëri, ishte i cunguar me botën përtej, kurse në Kosovë kjo gjë nuk ishte. Prandaj edhe ky atdhetar (Tomë Mrijaj), kalon përtej dimensionit të gjerësisë, shërbimit, universalizimit kulturor dhe intelektual (kujtoj, këtu intervista që i është marrë Tomë Mrijës në fq. 280, ku ai flet për Kongresin e Tretë të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit).

Pra, kjo do të thotë se kjo figurë është shumëdimensionale dhe unë personalisht jo çdo njeri e vlerësoj, sepse të vlerësosh dhe të shkruash njëkohësisht, është përgjegjësi dhe ndjenjë, sesi vijnë rrëfimet në trurin tënd si studiuese.

Mua, nuk më pëlqejnë as lavdërimet e tepërta dhe të njëjtën gjë nuk do ta bëja kurrë, as për atë që shkruaj, sepse unë punoj në një fushë ku më duhet të shkruaj aty ku ka letërsi.

E ritheksoj, se kur mora librin në dorë, e kam parë me imtësi të madhe se si shkruanin të tjerët për të, por si natyrë e ftohtë që jam (sepse rrjedh prej kalldrëmeve të një qyteti gri) siç, – thotë edhe Kadareja, ky libër më ngrohu për disa arsye:

1. Dashamirësia që ju (Tomë Mrijaj), u keni dhënë njerëzve, shprehet në këto rreshta që unë lexoj.

2. Pyetja, që zakonisht të vjen ndër mend dhe nuk të largohet, është: “Po mirë, a i njoh unë sa duhet këto shkrues të ketij libri”?

Epoka e krenarisë kombëtare, aktivizon funksionin e artit si një makinë e prodhimit dhe stimulimit të ideve kombëtare edhe pse gjuha e figurës është mjaft e njëtrajtshme.

3. Duket se protoganisti i këtij libri, është besimtar i plotë dhe kjo më bën të kuptojë që ka punuar dhe i është përkushtuar kulturës shqiptare larg materializmave.

Si përfundim, i uroj ligjëruesve të veprës historike, kushtuar figurës së intelektualit të shquar Tomë Mrijaj, që të hulumtojnë dhe të botojnë sa më shumë libra të kësaj fushe, sepse ky lloj zhanri është nga më të arrirat sot për sot, në letërsi dhe histori.

UNË JAM ME PEDAGOGËT! PROTESTA SI E DREJTË E NJERIUT

November 3, 2022 by s p

Nga Frank Shkreli/

“Valët e revoltës do të vazhdojnë të shkundin themelet e kombit tonë deri në ditën që të vendoset drejtësia.” (Martin Luther King)

Pedagogët e disa universiteteve publike në Shqipëri kanë dalë sërish në protestë të hënën, për të kërkuar plotësimin e kërkesave të tyre, përfshir rritjen e pagës. Protesta e pedagovëve të universiteteve shqiptare ka filluar tre javë më parë, kur ka filluar edhe viti i ri akademik. Njoftohet gjithashtu se protesta e pedagogëve shqiptarë mund të përshkallëzohet deri në një protestë që përfshin grevën e urisë.

Unë nuk e ndjejë veten të kualifikuar të flas për kërkesat e pedagogëve – kjo është një çeshtje midis Sindikatës së Pedagogëve dhe qeverisë Rama. Por dua të theksoj nevojën dhe rëndësinë e protestave të tilla për një shoqëri tranzicioni, siç është Shqipëria e 30-viteve të fundit, e cila, qartë “ka mbetur në klasë”, sa i përket zhvillimeve dhe reformave, drejtësisë dhe të drejtave të barbarta dhe zhvillimeve, vërtetë, demokratike në krahasim me pjesën tjetër të Evropës ish-komuniste, madje edhe në krahasim me vendet e rajonit ballkanik.

Ashtu siç kam thekësua shpesh në të kaluarën, dëshiroj të nënvijoj të drejtën e protestës, si një përgjegjësi dhe e drejtë morale, për çdo individ dhe për çdo grup, cilatdo qofshin ankesat dhe kërkesat e tyre, përfshir kushtet e punës, që përfshijnë edhe rrogat. Kjo është një e drejtë themelore për të gjithë qytetarët pa dallim, në një shtet që e konsideron veten demokratik, ose “pjesërisht” demokratik, siç është cilësuar Shqipëria, vazhdimisht, gjatë këtyre 30-viteve tranzicion “post-komunist”, nga organizata ndërkombëtare të drejtave të njeriut dhe mbrojtëse të lirisë dhe demokracisë në botë. Kam konsideruar dhe konsideroj protestat dhe demonstratat paqësore, si një forcë morale për bërjen e ndryshimeve të nevojshme në një shoqëri si Shqipëria. Frank Shkreli: Protestat si forcë morale për të bërë ndryshimet e nevojshme | Gazeta Telegraf – Si përfundim jam përpjekur duke bazuar në përvojat përendimore të të drejtave bazë të njeriut, që të pasqyroj dhe të mbështes këtë të drejtë themelore për të gjithë, përfshir edhe protestat e studentëve shqiptarë, vite më parë, të cilat fatkeqsisht, filluan për së mbari, por pastaj u sabotuan nga forca më të fuqishme se lëvizja e tyre. Frank Shkreli/ Edhe unë jam me studentët | Gazeta Telegraf

Përfundimi sot është dhe shihet nga të gjithë, brenda dhe jashtë Shqipërisë – rinia shqiptare po largohet masivisht nga trojet shqiptare, si rrejdhim i politikave korruptive të një qeverisjeje të paaftë, që tani ka prekur — me përjashtim të ma të pasurve në vend — pothuaj të gjithë sektorët e shoqërisë shqiptare, përfshir pedagogët e universiteteve shqiptare, ajka intelektuale e cilësdo qoftë shoqëri në botë. “Shpresa kryesore e një vendi është edukimi i mirë i rinisë së tij”, ka thenë Desederius Erasmus, fillozofi holandez i shekullit XV. Për të rivendosur shpresën dhe përspektivat për një të ardhme më të mirë në Shqipëri, kultura dhe arsimimi – pedagogët dhe studentët — janë arma më e fuqishme për t’i thyer hovin këtyre politikave korruptivedhe shkatërruese anti-kombëtare, që po zbrazin Shqipërinë nga më të mirët e saj. Atëherë pse mos të ketë protesta paqësore në Shqipëri, qoftë edhe nga pedagogët, qoftë edhe grevë urie?! E drejta e protestave paqësore sanksionohet nga një numër dokumentesh kombëtare, evropiane dhe ndërkombëtare. Kjo është, ndër të tjera arsye, që edhe unë si individ dhe njeri i lirë, mbështes të drejtën e protestës paqësore edhe për pedagogët shqiptarë.

Ndoshta përvoja amerikane gjatë historisë së Shteteve të Bashkuara mund të jetë si më e njohura në botë, sidomos, përvoja e shekullit të kaluar, e lëvizjes paqësore të Martin Luther Kingut, por edhe veprimtaria paqësore e Mahatma Gandit, si shembull i një lëvizjeje paqësore botërore. Lëvizja e Martin Luther King-ut në Amerikë ishte një lëvizje – protestash paqësore, anë e mbanë Shteteve të Bashkuara. Ajo periudhë cilësohet si një periudhë shprese biblike e Martin Luther Kingut, shpresë që pothuaj askush nuk mund t’a parashikonte- ndoshta as vetë Martin Luther Kingu – se një ditë ajo shpresë do të bëhej realitet. I gjithë aktivizmi i Doktor Martin Luther Kingut në mbrojtje të drejtësisë, të lirisë dhe të drejtave të barabarta për të gjithë, vazhdon edhe sot të jetë një thirrje tepër aktuale këtu në Shtetet e Bashkuara dhe anë e mbanë botës – përfshir edhe Shqipërinë, dhe pse jo, përfshir edhe protestën e pedagogëve shqiptarë, pasi kërkesat e tyre, besoj se, ndonëse legjitime, shkojnë përtej rritjes së rrogave – është në interesin kombëtar që rinia shqiptare dhe më të mirët intelektualaë të kombit të qendrojnë në trojet shqiptare dhe të mos përhapen nepër Evropë për punë hamallëk. Shqipëria ka nevojë për tolerancë dhe kulturë protestash dhe jo për kërcënime ndaj atyre që angazhohen në protesta legjitime për plotësimin e kërkesave të tyre si qytetarë.

Ndonëse sot Amerika konsiderohet si ndër vendetemë demokratike në botë, as Shtetet e Bashkuara, si shoqëri dhe si shtet, nuk kanë qenë dhe nuk janë një shoqëri e përsosur, pa probleme ekonomike, politike, etnike, raciale e tjera. Përkundrazi, edhe këtu vazhdojmë të përballemi me probleme. Por jemi të vetëdijshëm se, ajo që e dallon Amerikën nga shumica e vendeve të tjera, ashtu siç ka thënë në një fjalim edhe ish-Presidenti i parë afrikano-amerikan, Z. Barak Obama, “Është angazhimi dhe mbështetja e këtij vendi ndaj disa vlerave universale që na e bëjnë të mundur të korrektojmë të metat dhe mangësitë tona, duke u përmirësuar gjithnjë si shoqëri, rrjedhimisht, duke u bërë më të fortë si shoqëri dhe si shtet. Liria e fjalës dhe e drejta për të protestuar ka bërë të mundur që femrat dhe pakicat, të demonstrojnë në favor të drejtave të plota për ta dhe të barabarta për të gjithë, në një kohë kur atyre u janë mohuar këto të drejta.” Presidenti Obama ka theksuar me atë rast se protestat paqësore për, “Zbatimin e ligjit dhe për administrimin e drejtësisë, kanë rrëzuar monopolet dhe forcat politike të korruptuara dhe i kanë dhënë fund abuzimit të pushtetit. Ndërkohë që media e lirë zbulon korrupsionin në të gjitha nivelet, përfshirë edhe entet qeveritare.” Eh, sikur media të luante rolin që i takon, po të ishte kështu edhe në Shqipëri, ndoshta nuk do të kishte nevojë për protesta, qoftë edhe paqësore, qoftë sidomos edhe nga pedagogët.

Citimet dhe fjalimet e Martin Luther King-ut – si një trashëgimi e tij – megjithëse janë të një periudhe para më shumë se 50-vitesh, ato tingëllojnë edhe sot gjithnjë aktuale, profetike, për të mos thënë, biblike, jo vetëm për aktualitetin politik dhe shoqëror në Amerikë sot, por janë reflektuese dhe shembull edhe për situata dhe protesta paqësore të popujve kudo në botë, përfshir Shqipërinë sot, pasi ai fliste për vlera morale dhe ndjerëzore dhe për të drejta universale të përbashkëta për çdo individ dhe për të gjithë popujt kudo, pa marrë parasysh, racën, fenë ose origjinën etnike. Por koha, as demokracia nuk presin pafund për zgjidhjen e problemeve të cilësdo shoqërie, është shprehur Dr. Martin Luther Kingu në fjalimin e famshëm që ka mbajtur në Katedralen Kombëtare të Uashingtonit, në mars të vitit 1968.

Ai ka folur për argumentet e disa personave të asaj kohe, të cilët ankoheshin se problemet nuk mund të zgjidheshin menjëherë, se duhej kohë, se koha në të vërtetë, do të shëronte të gjitha plagët, sipas tyre. “Koha”, ka thënë Martin Luther Kingu, “Është një mit, e ky mit është se koha është neutrale, se ajo mund të përdoret për qëllime konstruktive, por edhe për qëllime shkatërruese.” Justifikimin, se koha do i shërojë të gjitha problemet, forcat e errëta, ka theksuar ai, e kanë përdorur më efektivisht, se forcat e vullnetit të mirë. Koha do ta tregojë, ka thënë ai se, “Do të duhet që ky brez, eventualisht, të pendohet për të bëmat e forcave të errëta – dhe jo vetëm për fjalët dhe veprat e dhunës së tyre – por edhe për heshtjen e tmerrshme dhe për qëndrimet indiferente të njerëzve vullnet mirë, të cilët rrinë duarkryq”, përballë problemeve me të cilat ballafaqohet një shoqëri. “Pa një punë të rëndë dhe pa përpjekje të vazhdueshme nga njerëzit e vullnetit të mirë, koha në vetvete, bëhet aleate e ngushtë e forcave primitive të stagnimit shoqëror, politik dhe ekonomik, është shprehur Kingu. Duke shtuar se koha për të vepruar është tani. “Kështu që duhet të jemi bashkëpunëtorë të kohës duke qenë të vetëdijshëm se koha është, gjithmonë, e përshtatshme për të bërë mirë, për të bërë atë që duhet bërë”, për të mirën e përbashkët, është shprehur Martin Luther Kingu.

Kjo është koha e përshtatshme edhe për për Sbqipërinë dhe për shqiptarët. “Në qoftë se njeriu nuk ka punë as të ardhura, ai nga ana tjetër nuk ka as jetë, as liri, as perspektivë dhe as mundësinë për të qenë i kënaqur”. Duke njoftuar protesta paqësore kundër diskriminimit në atë kohë në Amerikë, “Kemi ardhur në Uashington” — është shprehur Martin Luther Kingu, në fjalimin e tij në Katedralen Kombëtare të kryeqytetit amerikan, në vitin 1968 – “Për t’u angazhuar në një veprim dramatik paqësor, për t’u kujtuar të gjithëve hendekun e madh që ekziston midis premtimeve të bëra dhe mosrealizimit të premtimeve të dhëna. Për ta bërë të padukshmen, të dukshme”, ka theksuar ai, duke paralajmëruar se, “Asgjë nuk do të realizohet drejt zgjidhjes së problemeve me të cilat përballet shoqëria, në qoftë se njerëzit vullnet mirë, rrinë duarkryq, me shpresën se koha, eventualisht, do t’i zgjidhë problemet.”

Citimet dhe fjalimet e tij, megjithëse i përkasin një periudhe tjetër historike, tingëllojnë edhe sot gjithnjë aktuale, profetike, për të mos thënë, biblike, jo vetëm për aktualitetin politik dhe shoqëror në Amerikë sot, por janë reflektuese edhe për situata protestuese të popujve kudo në botë, si në Shqipëri sot. Disa nga thëniet e famshme të Dr. King-ut– sidomos në lidhje me protestat paqësore kundër padrejtësive, diskriminimeve dhe të drejtave bazë të njeriut – e që janë aktuale edhe sot:

“Ne duhet të jemi të vet-dijshëm se, më në fund, ne kërkojmë krijimin e një shoqërie që është në paqë me vet-veten dhe e cila mund të jetojë me ndërgjegjën e saj.”

“Në qoftë se do të protestoni guximshëm, pa u trembur por me dinjitet, kur të shkruhet historia për brezat e ardhshëm, historianët do të shënojnë në librat e historisë, se njëherë na jetonte një popull i madhërishëm, i cili futi një kuptim të ri të dinjitetit njerëzor, në rrjedhat e qytetërimit.”

“Ju lutem të jeni paqësorë. Ne besojmë në ligjshmëri. Ne nuk promovojmë as nuk mbështesim dhunën.”

“Është përgjegjësi morale që të mos përfillen ligjet e padrejta”.

“Terri nuk zhduk dot terrin; vetëm drita mund të bëjë një gjë të tillë. Urrejtja nuk zhduk dot urrejtjen; vetëm dashuria mund ta bëjë këtë.”

“Jeta jonë fillon të marrë fund, ditën që heshtim për gjërat e rëndësishme në jetë.”

“Padrejtësia kudo qoftë, është kërcënim për drejtësinë gjithkund tjetër.”

Martin Luther King

Dr. Martin Luther King

A person standing at a podium with his hand raised

Description automatically generated with medium confidence

Kreu i sindikatës së pedagogëve të Shqipërisë, Sandër Kovaçi — Shqipëria ka nevojë për tolerancë dhe kulturë protestash dhe jo për kërcënime ndaj atyre që angazhohen në protesta legjitime për plotësimin e kërkesave të tyre, si qytetarë me të drejta të barabarta të atij vendi.

1923 / VRASJA E GJENERALIT ENRICO TELLINI DHE KRONOLOGJIA E NGJARJEVE NË VIJIM NË VËMENDJEN E SHTYPIT FRANCEZ TË KOHËS (FOTOGRAFI, RRËFIME, INTERVISTA)

November 3, 2022 by s p

Gjeneral Tellini, i vrarë në Shqipëri – Burimi : Excelsior, e diel, 2 shtator 1923, ballinë – gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 3 Nëntor 2022

Të hënën e 27 gushtit 1923, misioni italian i ngarkuar për përcaktimin e kufirit greko-shqiptar nga Konferenca e Ambasadorëve, i kryesuar nga gjenerali Enrico Tellini, kryetar i komisionit ndëraleat, dhe i shoqëruar nga shoferi Reniggo Farneti, përkthyesi shqiptar Thanas Kraveri, mjeku-major Luiggi Corti dhe adjutanti Mario Bonacini, u sulmua rrugës për në Janinë dhe u vra nga njerëz të panjohur të zënë pritë në një pyll afër kufirit shqiptar.

Sulmi ndodhi rreth orës 9 të mëngjesit. Pak minuta pas kalimit të delegatit shqiptar që po ecte në krye të autokolonës, një trung peme është hedhur në rrugë, duke e detyruar makinën italiane të ndalojë. Ajo u qëllua menjëherë me mitraloz dhe pesë pasagjerët e saj, pra dhe gjeneral Tellini, u vranë në vend.

Koloneli Boçari (përfaqësues i palës greke për përcaktimin e kufirit), i cili ndiqte në një distancë të konsiderueshme, mbërriti kur gjithçka kishte përfunduar : agresorët ishin larguar, por meqë kufomat nuk ishin kontrolluar (plaçkitur), kjo vrasje u shpall si krim politik.

Si rrjedhim shtypi francez i kohës i kushtuar një vëmendje të rëndësishme kësaj ngjarjeje të rëndë dhe evenimenteve në vijim, ku ndër shkrimet e shumta figurojnë gjithashtu fotografi të rralla dhe një intervistë ekskluzive asokohe me Benito Musolinin, kryeministër i Italisë, të cilat, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, i ka sjellë për publikun shqiptar :

Një krim politik në Shqipëri

Misioni italian vritet rrugës së Janinës

Le Petit Provençal, e enjte, 30 gusht 1923, ballinë :

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Dje njoftuam, në Orën e Fundit, sulmin e ulët në të cilin mbetën viktima pjesëtarët e misionit ushtarak italian të ngarkuar me përcaktimin e kufirit jugor të Shqipërisë, në kufirin greko-shqiptar.

Sot marrim detajet e mëposhtme të cilat sqarojnë rrethanat e këtij krimi politik.

Romë, 29 gusht.

Masakra e pesë anëtarëve të misionit italian në Shqipëri shkaktoi një përshtypje shumë të fortë dhe shumë të dhimbshme në opinionin publik italian. Qeveria shqiptare i ka dërguar Z. Musolini ngushëllimet e saj të përzemërta. Nga të gjitha anët ai mori shenja simpatie.

Sekretari i Përgjithshëm i Komisionit Ushtarak Ndër-Aleat për përcaktimin e kufirit greko-shqiptar i dërgoi Konferencës së Ambasadorëve në Paris këtë shkresë (bëhet fjalë për kapitenin francez Limperani, Sekretar i Përgjithshëm i Komisionit në Konferencën e Ambasadorëve) :

Rrëfimi i atentatit

“Mbrëmë kam transportuar në Janinë eshtrat e gjeneral Tellinit, mjekut-major Corti (Luiggi Corti), adjutantit Bonacini (Mario Bonacini), shoferit Parnoti (Reniggo Farneti) dhe përkthyesit Cravori (Thanas Kraveri). Sulmi u krye më 27 gusht në orën 9 të mëngjesit, në rrugën nga Janina në Santi-Quaranta (Sarandë), drejt kodrës 470, në lindje të postës kufitare helene të Kakavisë, ku rruga kalon nëpër pyll të dendur.

Pak minuta pas kalimit të delegatit shqiptar, i cili po ecte në krye të misionit, në rrugë u vendos një trung peme, i cili detyroi makinën me të cilën po udhëtonte delegacioni italian të ngadalësonte shpejtësinë e më pas të ndalonte disa metra larg trungut. Gjatë kësaj kohe ajo u sulmua me armë zjarri. Nga posta greke aty pranë dëgjuam 30 deri në 40 të shtëna.

Mjeku-major u vra në makinë. Katër pasagjerët mundën të zbrisnin dhe të bënin disa hapa; Gjenerali Tellini madje ka qenë në gjendje të ecë njëzet metra. Trupi i tij u gjet në kanalin përgjatë rrugës.

Koloneli grek Boçari, i cili ndiqte makinën italiane në një distancë të madhe, mbërriti kur gjithçka kishte përfunduar dhe agresorët ishin larguar.

Për shkak të vështirësive të lidhjes dhe transportit, arrita në vendin e masakrës vetëm në mbrëmje, me përfaqësues të drejtësisë dhe mjekë ekspertë të Janinës.

Trupat e kufomave nuk janë kontrolluar (plaçkitur), gjë që mund të dëshmojë se është një krim politik. Hetimi në vazhdim nuk ka dhënë deri më tani asnjë rezultat. Unë po qëndroj në Janinë, me stafin e vogël të sekretariatit dhe delegacionin italian. I njoftova komisarët francezë dhe anglezë që ndodhen në male, në pjesën veriore të kufijve.”

Shtatë pikat e ultimatumit të Musolinit ndaj Greqisë pas vrasjes së gjeneral Tellinit

La Lanterne, e premte, 31 gusht 1923, ballinë :

Çfarë thotë ultimatumi ?

Në shkresën që z. Musolini udhëzoi ministrin e Italisë në Athinë, z. Montagna, t’ia paraqiste Greqisë, Italia kërkon :

1° Kërkesë faljesh zyrtare në formën më të gjerë t’i paraqitet qeverisë italiane duke ia dorëzuar Legatës Mbretërore në Athinë nëpërmjet autoritetit të lartë ushtarak helen;

2° Një ceremoni solemne mortore për viktimat e masakrës që do të kremtohet në Katedralen Katolike të Athinës në prani të të gjithë anëtarëve të qeverisë;

3° Nderime do t’i bëhen flamurit italian nga flota greke në portin e Pireut, një divizioni detar që do të shkojë posaçërisht atje dhe kjo me njëzet e një të shtëna topash të gjuajtura nga anijet greke të cilat do të duhet të ekspozojnë gjatë të shtënave flamurin italian mbi anijet e tyre;

4° Hetimi më i ashpër do të ndiqet nga autoritetet greke në skenën e masakrës me ndihmën e atasheut ushtarak mbretëror italian, kolonelit Perrone, siguria personale e të cilit është nën përgjegjësinë absolute të qeverisë greke. Ky hetim duhet të përfundojë brenda pesë ditëve nga pranimi i këtyre kërkesave;

5° Dënimi me vdekje (kapital) për të gjithë fajtorët;

6° Një dëmshpërblim prej pesëdhjetë milionë liretash italiane të paguhet brenda pesë ditëve nga paraqitja e kësaj shkrese;

7° Nderimet ushtarake do t’u bëhen trupave të viktimave në momentin e ankorimit në Prevezë, në një anije italiane.

Qeveria italiane ka kërkuar që Greqia të përgjigjet sa më shpejt.

Një qasje kërcënuese

L’Œuvre, e shtunë, 1 shtator 1923, ballinë :

Athinë, 31 gusht. — Z. Montagna, ministër italian në Athinë, shkoi në orën 17:00 në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Greqisë, ku dorëzoi një shkresë ku njoftonte se Korfuzi ishte pushtuar nga forcat italiane në orën 16:00.

Në këtë shkresë thuhet se kjo masë “ka karakter paqësor dhe të përkohshëm”.

Në të njëjtën kohë, z. Montagna i dorëzoi qeverisë greke një ultimatum të dytë, ku kërkonte pranimin brenda pesë orësh të dëmshpërblimeve të kërkuara nga Italia për masakrën e gjeneral Tellinit dhe shokëve të tij.

Lajmi për pushtimin e Korfuzit shkaktoi një zemërim të madh në Athinë.

Gjeneral Tellini, anëtar i misionit italian, i vrarë gjatë rrugës për në Janinë

Le Journal, e diel, 2 shtator 1923, ballinë :

Kolonel Boçari akuzohet si nxitësi i masakrës së Janinës

Le Matin, e hënë, 3 shtator 1923, f.2 :

Romë, 2 shtator.

Një shkresë që ka mbërritur te Corriere Italiano thotë se udhëtarët që vijnë nga Shqipëria pretendojnë se pas rezultateve të hetimit të bërë nga përfaqësuesi italian në Vlorë, opinioni publik shqiptar akuzon njëzëri kolonelin grek Boçari se ka organizuar masakrën e misionit italian, në bashkëpunim me zotin Bamikas, kryetar i komitetit revolucionar epirot.

Ekzekutuesit e sulmit thuhet se janë një togë trupash greke të komanduara nga oficerët e saj. Bamikas aktualisht ndodhet në Korfuz ku u pasurua gjatë pushtimit të këtij qyteti nga aleatët.

Koloneli Boçari u largua nga Janina një orë pas nisjes së misionit italian, me sa duket për t’u siguruar që urdhrat e tij ishin zbatuar. Një sherr shumë i dhunshëm kishte shpërthyer së fundmi mes gjeneral Tellinit dhe kolonel Boçarit. Gjeneral Tellini kishte urdhëruar kolonelin Boçari të ndëshkonte oficerët grekë, të cilët kishin shkulur disa shenja të vendosura nga misioni italian përgjatë vijës së re kufitare greko-shqiptare. Koloneli Boçari refuzoi me terma të dhunshëm dhe madje kërcënoi gjeneralin Tellini me revolen e tij. Ky i fundit i mënjanoj armën duke thënë :

— Ju nuk jeni kolonel, por një grabitqar.

Gjenerali Tellini më pas i telegrafoi Lidhjes së Kombeve, duke kërkuar largimin e Boçarit nga misioni grek. Kur koloneli Boçari mësoi për ankesën, urrejtja e tij u bë e fortë. Kjo duket së është zanafilla e dramës. (Fournier.)

Një telegram nga Shqipëria

Le Figaro, e hënë, 3 shtator 1923, f.3 :

Romë, 2 shtator.

Kryetari i Këshillit të Regjencës Shqiptare i ka dërguar Mbretit të Italisë këtë shkresë :

“Italianët që lanë ekzistencën e tyre shumë fisnike në territorin grek dhe, nga dora greke, viktima të një sensi shumë fisnik drejtësie, janë dhe do të jenë gjithmonë të dashur për zemrën e popullit tonë, si bijtë e tij.

Në këtë orë zie, e cila në historinë e martirologjisë italiane shënon një faqe tjetër të artë, i kërkojmë Madhërisë suaj të pranojë shprehjen e ndjenjave të ngushëllimit dhe simpatisë që kombi shqiptar ndjen për motrën e madhe.”

SOTIR PECI

Vazhdojnë hetimet për zbulimin e atentatorëve të gjeneral Tellinit

L’Avenir, e mërkurë, 5 shtator 1923, ballinë :

Londër, 4 shtator. — Një informacion nga Athina për gazetat angleze bën të ditur se qeveria greke po ndjek në mënyrë aktive hetimin e saj për të zbuluar vrasësit e gjeneral Tellinit dhe shoqëruesve të tij.

Në Athinë thuhet se, sipas disa dëshmive, vrasësit kishin veshur kostume shqiptare. Gjurmët e tyre i çuan hetuesit në kufirin shqiptar.

Deklarata të z. Musolini ndaj të dërguarit special të Le Matin

“Asgjë nuk do të më bëjë të tërhiqem apo të pranoj një kompromis”, thotë kryeministri

Le Matin, e premte, 7 shtator 1923, ballinë :

[Nga i dërguari ynë special]

Romë, 6 shtator.

— Nuk dua, më tha z. Musolini, të bëj deklarata solemne për çështjen greke. Pikëpamja ime njihet mirë nga deklaratat e mia të mëparshme, por mund të flasim në mënyrë miqësore për rrethinat dhe pasojat e konfliktit.

Pikërisht në këto terma më foli diktatori italian pasditen e sotme, në zyrën e tij të punës në pallatin Chigi, ku është i instaluar, në zemër të Romës aktive dhe të zhurmshme. Në këtë zhurmë, z. Musolini është i qetë, mjeshtër i secilës fjalë të tij, duke nuancuar në frëngjisht, me, mund të them, një sens të mprehtë gazetarie, secilën prej pikëpamjeve të tij të qarta, prerëse dhe të guximshme. Është një kënaqësi dhe gjithashtu një shqetësim i vazhdueshëm për një gazetar, sepse si ta riprodhoni këtë intervistë të gjallë e plot ngjyra, nëse do ta lejonte mjeshtri i Italisë ?

Pyetja ime e parë çon në një replikë të ashpër.

— Në Gjenevë flitet shumë, i thashë, për të drejtat e vendeve të vogla.

— Shumë mirë, tha z. Musolini, por kjo e drejtë nuk shkon deri aty sa të vriten përfaqësuesit e vendeve të mëdha. Hetimi ynë ka zbuluar disa detaje shumë shqetësuese. Në prag të ditës kur u vra gjenerali fatkeq Tellini, oficerët grekë shkaktuan heqjen, gjatë natës, të shenjave të vendosura tashmë nga komisarët tanë. Grekët u tërbuan në vijën e re në kufi; ata kishin protestuar tashmë për dy fshatra që u ishin dhënë shqiptarëve dhe e kishin bërë përgjegjës Tellinin për to në mënyrë krejt të padrejtë pasi ai ishte i detyruar të ndiqte direktivat formale. I gjithë ky informacion është të paktën i çuditshëm.

Megjithatë, konferenca e ambasadorëve do të hetojë. Ajo mund të arrijë në tre përfundime :

Përfundimi i parë do të ishte që fajtorët janë shqiptarët dhe jo grekët. Kjo është një puro hipotezë dhe krejt e pabesueshme, pasi Tellini supozohej të ishte i favorshëm për shqiptarët; por e konsideroj për të mos përjashtuar asnjë mundësi, qoftë edhe më absurden. Në këtë rast, disa pjesë të ultimatumit tim mund të modifikohen dhe Greqia është e lidhur vetëm nga një përgjegjësi më pak serioze territoriale, shtrirja e së cilës do të matet nga konferenca.

Përfundimi i dytë është se kanë qenë vërtet grekët ata që kanë kryer atentatin. Atëherë, pa dyshim, konferenca e ambasadorëve do të pajtohet plotësisht me kërkesat e mia dhe Franca do të kujtojë veçanërisht se, për vrasjen e marinarëve të saj në Zapeion, kërkoi 50 milionë franga ari, një falje formale dhe një gjobë të ndershme, në të cilën do të merrnin pjesë mbreti, ushtria dhe të gjitha autoritetet greke.

Përfundimi i tretë i mundshëm, nuk janë vetëm grekët, por zyrtarët grekë ata që janë përgjegjës. Pra, përballë këtij agresioni barbar ndaj përfaqësuesve të fuqive, unë supozoj se kërkesat e mia do të rëndohen dhe do të plotësohen me sanksione shtesë.

Kjo është arsyeja pse unë besoj se i gjithë ky hetim mund të bëhet vetëm nga fuqitë e mëdha të ndërgjegjshme për detyrat e tyre dhe duke vepruar me qartësi të plotë, dhe jo në debate të pafundme dhe pa konluzione.

Opinioni italian u ofendua, u trondit nga qëndrimi i shtypit anglez dhe mbi të gjitha nga kërcënimi i një bllokadë që, për më tepër, nuk i bëri përshtypje askujt.

Më besoni, vazhdon diktatori, duke i dhënë rëndësi çdo fjale, asgjë nuk do të më bëjë të tërhiqem apo të pranoj një kompromis me nderin kombëtar. Ne nuk do të lejojmë që në asamblenë e Gjenevës të diskutohet dhe të gjykohet fyerja që i është bërë Italisë nga krimi i kryer ndaj oficerëve tanë, dhe më lejoni të besoj se ju do të bënit të njëjtën gjë në vendin tonë.”

Ndërsa z. Musolini më flet kështu, e marrin në telefon; ai dëgjon dhe fytyra i tkurret. Ky njeri që i trajton problemet diplomatike kapitale që përfshijnë të ardhmen e botës me një ftohtësi ironike dhe të patrazuar duket i tronditur. E dëgjoj të thotë: “E terribile, è una giornata nera – Është e tmerrshme, është një ditë e zezë”. Dhe sytë i mbushen me lotë.

Jam i shqetësuar dhe mendoj për një ndërlikim të tmerrshëm ndërkombëtar. Jo, është diçka krejtësisht tjetër, dhe aty njeriu shfaqet thellësisht. Kishin ndodhur tre përplasje avionësh brenda një dite. Katër aviatorë ishin vrarë. Ata janë italianë, të rinj të guximshëm dhe aktivë, që ofrojnë jetën e tyre për të avancuar aviacionin, ashtu si z. Musolini e rrezikon çdo ditë veten në një automobil apo aeroplan. Dhe para trishtimit të kësaj zie, njeriu që është i pandjeshëm ndaj kërcënimit të flotës britanike u pikëllua dhe lëvizi jo si një fëmijë, por si një baba.

Jules Sauerwein

Fotografia e gjeneralit italian Tellini me adjutant Bonacini-n dhe mjekun–major Corti

La Petite Gironde, e diel, 9 shtator 1923, ballinë :

Gjenerali italian Tellini (në mes), adjutanti Bonacini dhe mjeku–majori Corti, të misionit të përcaktimit të kufirit shqiptar u vranë më 27 gusht, me përkthyesin dhe shoferin e tyre, në Epir, në rrugën për në Janinë në Santi-Quaranta (Sarandë). – Sipas L’Illustration.

Shqiptarët njohin atentatorët

Le Figaro, e martë, 11 shtator 1923, f.3 :

Romë, 9 shtator. — Mësojmë se ultimatumit grek që i kërkonte dorëzimin e atentatorëve të misionit Tellini, qeveria shqiptare iu përgjigj duke deklaruar se atentatorët janë grekë dhe njihen në Shqipëri dhe se shqiptarët do të kalojnë kufirin për arrestimin nëse qeveria e Athinës nuk i arreston vetë.

Gjeneral Tellini, kreu i misionit të përcaktimit të kufijve, i cili u vra në afërsi të Kakavisë

Le Monde illustré, e shtunë, 15 shtator 1923, f.3 :

Hoteli Delvinaki (Delvinaqi), pr anë vendit të sulmit, viktima të të cilit ishin delegatët italianë – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Fotografia e fundit e gjeneral Tellinit para vrasjes së tij pranë Santi-Quaranta (Sarandës)

Excelsior, e shtunë, 15 shtator 1923, ballinë :

Gjenerali dhe misioni që largohet nga mitropolia ortodokse në Janinë – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Arkivolet e viktimave të ekspozuara në kapelën e zjarrtë – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Fotografia e fundit e bërë gjeneral Tellinit është ajo e riprodhuar më sipër. Është bërë në Janinë pak ditë para tragjedisë. Komisioni italian u largua nga metropolia ortodokse pas një ceremonie të kremtuar në kujtim të heroit Marko Boçari.

Më poshtë, trupat e viktimave të ekspozuara në kapelën e zjarrtë me kurorat e ofruara nga autoritetet greke dhe përfaqësuesit e huaj.

Vrasja e gjeneral Tellinit. Kërkesa për falje nga qeveria greke

La Gironde, e mërkurë, 19 shtator 1923, ballinë :

Athinë, 18 shtator. — Në zbatim të dispozitave të notës së Konferencës së Ambasadorëve, Ministri grek i Luftës i prezantoi zyrtarisht sot paradite legatave italiane, franceze dhe angleze kërkesën e faljeve të qeverisë greke për vrasjen e anëtarëve italianë të komisionit të delimitimit të kufiri shqiptar.

Besohet se njihen vrasësit e gjeneral Tellinit

Fotografitë unike të dramës, mbërritën dje në Paris

Excelsior, e shtunë, 22 shtator 1923, ballinë :

Trupi i gjeneral Tellinit, shef i misionit, ashtu siç u zbulua – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

1. Adjutanti Bonaccini; 2. Shoferi Farneti; 3. Përkthyesi Kraveri – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Trupi i mjekut-major Corti, i cili ka mbetur në makinë – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Greqia sapo u ka shprehur aleatëve faljet e kërkuara të nesërmen e vrasjes së gjeneral Tellinit dhe anëtarëve të misionit të tij, një atentat që çoi në bombardimin dhe pushtimin e Korfuzit nga italianët. Konfliktu greko-italian ka mbaruar, por dokumentet e pabotuara dhe unike që publikojmë më sipër, megjithatë ruajnë gjithë interesin e tyre. Ata janë marrë menjëherë pas zbulimit të dramës. Bëhet e ditur se një individ i veshur me uniformë greke, i arrestuar në “Quessorati”, ka zbuluar emrat e atentatorëve dhe bashkëpunëtorëve të tyre. Delegatët e Komisionit Ndërkombëtar të Hetimit për vrasjen e Janinës kanë vizituar vendin ku u krye krimi.

Ne nuk do ta njohim më vonë rezultatin e këtij hetimi që bëri të mundur të bëjmë disa vëzhgime interesante.

Italia do të marrë 50 milionë lireta dhe do të tërheqë sot trupat e saj nga Korfuzi

Excelsior, e enjte, 23 shtator 1923, f.3 :

Duka i Aostës në funeralin e gjeneral Tellinit. – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Ky është vendimi që ka marrë konferenca e ambasadorëve dhe i është komunikuar Athinës.

Kështu, teza italiane ka marrë kënaqësi

Konferenca e ambasadorëve kishte nisur të martën shqyrtimin e raportit që i dërgoi komisioni ndëraleat hetimor për krimin në Shqipëri.

Megjithatë, konferenca nuk mori një vendim të martën dhe vendosi të mbajë një seancë tjetër.

Prandaj, ambasadorët u takuan dje në mëngjes në Quai d’Orsay dhe morën njëzëri vendimin e mëposhtëm :

Konferenca e Ambasadorëve,

Duke marrë parasysh ekzekutimin nga Greqia të riparimeve të kërkuara nga shkresa e 8 shtatorit ;

Duke pasur parasysh se në datën e raportimit në fjalë, fajtorët nuk ishin zbuluar ende; ndërkohë që, nga ana tjetër, janë evidentuar disa mangësi nga autoritetet greke në lidhje me zhvillimin e hetimeve;

Se në lidhje me kërkimin e autorëve janë vërejtur disa neglizhime;

Duke pasur parasysh se kushti i pestë i shkresës së datës 6 shtator, si arsye, nuk mund të konsiderohet i përmbushur :

Vendos :

Se si gjobë, për këtë llogari, qeveria greke do t’i paguajë qeverisë italiane një shumë prej pesëdhjetë milionë liretash italiane; konferenca dhe qeveria italiane heqin dorë gjithashtu nga dërgimi i çështjes në gjykatën ndërkombëtare të drejtësisë në Hagë, të parashikuar në paragrafin 7 të shkresës së 8 shtatorit, si dhe çdo dënim tjetër, dhe duke e konsideruar çështjen si të zgjidhur në lidhje me to, përveç një apeli specifik të Italisë përpara gjykatës ndërkombëtare të drejtësisë, për çështjen e shpenzimeve të pushtimit (okupimit);

Vendos që pagesa e shumës prej pesëdhjetë milionë liretash italiane ; të përmendura më sipër, do të kryhet duke i dërguar qeverisë italiane shumën prej pesëdhjetë milionë liretash italiane të depozituara më 10 shtator 1923 në Bankën Kombëtare të Zvicrës; se për rrjedhojë, Gjykatës së Drejtësisë do t’i kërkohet të urdhërojë transferimin e shumës së përmendur nga Banka Kombëtare e Zvicrës në Bankën e Italisë, në Romë, në emër të Qeverisë Italiane.

Konferenca thekson, me këtë rast, se qeveria italiane deklaron se do të zbatojë, më 27 shtator, vendimin e marrë më parë për evakuimin e Korfuzit në këtë datë.

Korfuzi do t’u dorëzohet grekëve sot

Athinë, 26 shtator. — Agjencia e Athinës publikon shkresën e mëposhtme :

“Sekretari i Legatës Italiane ka informuar Drejtorin e Përgjithshëm të Ministrisë së Jashtme se evakuimi i Korfuzit do të përfundojë plotësisht më 26 shtator dhe se ishulli do t’u dorëzohet autoriteteve greke ditën e nesërme, më 27 shtator.”

Dëmshpërblimet greke të kërkuara nga Italia në Prevezë

Ankorimi i trupave të viktimave të vrasjes së Janinës

Excelsior, e hënë, 24 shtator 1923, ballinë :

Preveza, porti grek ku u ankoruan arkivolet në anijet italiane – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Ushtarët grekë që transportojnë trupat mortore nga kisha në bordin e anijes – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Marinarët italianë që bëjnë nderimet në bordin e “San Marco”. Fjala e kolonel Ordiani-t – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Eshtrat mortore të gjeneral Tellinit dhe shoqëruesve të tij, të sapo mbërritur në Romë, ku u organizua një ceremoni madhështore për nder të tyre, u ankoruan pak ditë më parë në portin grek të Prevezës me anijet luftarake italiane. Pas një ceremonie fetare në kishën e Shën Andreas, arkivolet u mbajtën në bord nga ushtarët grekë. Fotografia jonë e tretë përfaqëson marinarët që u bëjnë nderimet viktimave në bordin e San-Marco. Flota greke përshëndeti flotën aleate në gjirin e Phaleronit (Faleronit), sipas kushteve të shkresës së konferencës së ambasadorëve.

Epilogu i vrasjes së gjeneral Tellinit

Excelsior, e martë, 25 shtator 1923, ballinë :

Mesha “Requiem” në bordin e “Conte-Cavour” në portin e Phalera (Falera) – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Z. Musolini (x) duke ndjekur trupat viktimave të Janinës – Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Dje publikuam fotografi që paraqesin ankorimin në Prevezë të trupave të viktimave të sulmit në Epir. Këtu, gjatë ceremonisë në portin e Phaleron, u kremtua një meshë në anijen Conte-Cavour dhe varrimi në Romë i gjeneralit Tellini dhe shoqëruesve të tij. Një turmë e konsiderueshme dhe e grumbulluar shtrihej përgjatë gjithë rrugës së ndjekur nga kortezhi mortor.

Masakra e Janinës

Journal de Beaune, e shtunë, 13 tetor 1923, ballinë :

Romë, 11 tetor.

Këshilli i Ministrave, me propozimin e M. Musolinit, ka vendosur, me kompensim të posaçëm, t’u japë familjeve të viktimave të sulmit të Janinës këto shuma: një milion lireta për familjen e gjeneral Tellinit; 500.000 lireta familjes së major Cortit (Luiggi Corti); 300.000 lireta për familjen e adjutant Bonaccini (Mario Bonacini); 200.000 lireta familjes së ushtarit Farnetti (Reniggo Farneti).

Më vonë do të vendoset për dëmshpërblimin që do t’i jepet familjes së përkthyesit Kraveri (Thanas Kraveri), me kombësi shqiptare.

Një meshë solemne u mbajt në kishën e Shën Pjetrit në Milano

Le Monde illustré, e shtunë, 13 tetor 1923, f.4 :

Në kishën e Shën Pjetrit në Milano u mbajt një meshë solemne për prehjen e shpirtit të gjeneral Tellinit dhe shoqëruesve të tij fatkeq të rënë në Janinë. Kjo fotografi është bërë ndërsa trupat po nderojnë katafalkun.

Makina e gjeneral Tellinit ne muzeun ushtarak

Le Temps, e mërkurë, 24 tetor 1923, ballinë :

Brindizi, 23 tetor.

Makina në të cilën ndodhej misioni Tellini kur ai u vra dhe që ishte mbajtur në një lokal në doganë, u transportua në komandën e Karabinierëve, në pritje të transportit të saj për në Romë. Ajo do të ruhet në muzeun ushtarak.