s p – Page 2382 – Dielli

DIELLI ME SHQIPTARËT E ITALISË, SHKOLLA SHQIPE “UDHA E SHKRONJAVE”

March 4, 2022 by s p

Hasan Bulçari, udhëheqësi Artistik i Qendrës së Artit e Kulturës “Margarita Xhepa”, në të cilën bën pjesë edhe shkolla “Udha e Shkronjave”, në një bashkëbisedim me Editorin e Diellit të Vatrës në New York Sokol Paja, rrëfen organizimin e mësimit shqip në Itali, aktivitetet patriotike, kulturore dhe edukative pranë Qendrës së Artit e Kulturës “Margarita Xhepa”, sfidat për ruajtjen e gjuhës, kulturës, traditës dhe identitetit kombëtar në mërgatën shqiptare të Italisë.

HISTORIKU I SHKOLLËS “UDHA E SHKRONJAVE”

Në fakt shkolla u krijua nga shoqata Assoalbania Piemontesi një kërkesë e kohës, duke parë se komuniteti shqiptar në Asti është shumë i madh, në krahasim me numrin e popullsisë vendase. Në qytetin e Astit, në fillim, në Mars të ’91-shit, u sistemuan rreth 700 shqiptarë. Pra një shqiptar në çdo 100 banorë vendas. Një numër i konsiderueshëm për një qytet si Asti, pa industri. Në vitin 2013 krijuam shoqatën Assoalbania Piemonte, e cila pati një njohje shumë të shpejtë për veprimtarinë e saj, jo vetëm në komunitet, por edhe nëpopullsinë vendase. Në 2015, kur ne vendosëm për shkollën, në Asti ishin pothuajse 900 familje me leje qëndrimi, pa llogaritur ata që kishin marrë nënshtetësinë italiane. Kishim dëgjuar që kishin filluar të hapeshin shkolla shqipe (më saktë ishin kurse të gjuhës shqipe) dhe e kërkuam me këmbëngulje në bashkinë e qytetit të mund të na jepnin mundësinë e shfrytëzimit të ndonjë klase të shkollave shtetërore. U shfrytëzuan të gjitha njohjet e lidhjet miqësore derisa na erdhi propozimi: të hartohej një projekt i përbashket midis shoqatës sonë, bashkisë sëqytetit të Astit dhe qendrës së instruksionit për të huaj, CPIA Asti, projekt të cilin e quajtëm URA. Ura për ne kishte kuptimin e lidhjes midis dy gjuhëve, dy kulturave, dy vendeve, midis shqiptarëve e vendlindjes. Për italianët Una Radice Albanese (Një Rrënjë Shqiptare) Me hartimin e këtij projekti, u firmos menjëherë kontrata, ku sejcila palë kishte pjesën e vet edhe në shpenzime.

ORGANIZIMI I MËSIMIT SHQIP, KURRIKULA, TË VEÇANTAT E SHKOLLËS SHQIPE

U organizuam menjëherë dhe filluam të kërkonim mësues. Patëm patur disa kontakte që dinim tëishin dipolomuar në universitetet tona, apo edhe që kishin punuar si mësues në Shqipëri. U bëme thirrje dhe na u përgjigjën menjëherë. U organizuam e shkuam deri në Shqipëri për të blerë librat, të cilat i sollëm me autobus e që na kushtuan mbi 1.000,00 euro. Nga këto libra, mësueset tona hartuan programet (pasi ne e kishim shkollën në dispozicion vetëm tre ore të shtunave, 9:30 – 12:30 e kështu reduktuan mjaftueshëm tekstet.Po, si do të quhej kjo shkollë, librat së cilës po i vinin me arka nga Shqipëria? Një udhëtim i gërmave shqipe, si ai i Dhaskal Todhrit,por kësaj rradhe, për t’u larguar nga Shqipëria… pra,po vazhdonte “Udha e Shkronjave”. Ishim të ndërgjegjshëm që gjuhën shqipe, nuk mund t’ua mësonim fëmijëve vetëm me dy tre orë në jave, prandaj vendosëm një “sulm” me front më të gjërë, përderisa mundësitë i kishim. Pra sëbashku me gjuhën t’u mësonim fëmijëve edhe këngën, vallet dhe instrumentet popullorë. Të gjitha këto në shërbim të gjuhës dhe rezultatet ishin të menjëherëshme e mjaft të kënaqeshme. Mbi 70 nxënës të regjistruar! Shkuam për përvojë edhe në shkollën “Scanderbeg” të Parmës me drejtor Durim Lika, një djalë i palodhur, dhe kështu filloi me mjaft dashuri e entusiazëm puna për mësimin e gjuhës sonë të bukur. Duke parë seriozitetin e punës në shkollë, patëm shumë oferta për mësuese, por krahas mësueseve, shkollës sonë jua afruan edhe dy instrumentistë popullorë e një balerinë e huaj(lituane), e cila ishte martuar me një nga djemtë e shoqatës sonë… dhe po ta pyesje Irinën (balerinën lituane) se nga ishte me origjine, ajo të përgjigjej menjëherë duke qeshur, nga Korça. Natyrisht duhet pranuar se jo vetëm puna jonëështë per t’u theksuar, por mbi të gjitha dëshira e madhe e prindërve, që fëmijët e tyre të ndiqnin shkollën shqipe e të mësonin gjuhën shqipe.

GJUHA SHQIPE SI FORMË E IDENTITETIT KOMBËTAR

Sëpari për këtë duhej të mendonte shteti. Po cili shtet?! Ai nuk ishte fare përsa i takon kësaj teme. Ishin vetë mësuesit në diasporë, heronj e patriotë të vërtetë qëpreokupoheshin, shqetësoheshin, sakrifikonin për ta realizuar më së miri misionin e tyre fisnik. Shteti i Kosovës ishte shumë më përpara në hartimin e kurrikulave e botimin e librave. Mbanin herë pas here seminare. Një emër i dashur për të gjithë mësuesit e diasporës në Europë, u bë i kudogjenduri, i palodhuri profesor Nuhi Gashi, ose Ndrecë Ndue Gjoka i kohës sonë. Duke parë seriozitetin e punës sonë, nëpërmjet shtetit të Kosovës, Lidhja e mësueseve shqiptare në Itali, organizoi në 2 Qershor 2019 në Asti, Takimin Kombëtar të Diturisë. Rreth 500 shqiptarë, nxënës e prindër, të ardhur nga e gjithë Italia, do të kalonin me autobusa të mbuluar me flamurin tonë në sheshin 1 Maji në Asti, ku, ndërkohë autoritetet vendase po festonin Festën e Republikës. Edhe mikpritja ishte shqiptare e kaloi mrekullisht bukur! E ndërkohë po zgjohej edhe Shqipëria, ose më saktë po zgjohej pjesa burokratike, ajo që do sillte më tepër ngatërresa e pengesa…Tashmë bëhej fjalë që prindërit, të ishin të ardhurit këtu në moshë të vogël, apo edhe në mos, një pjesë të kishin lindur këtu, në Itali, pra ishte disi e vështirë edhe për ta t’ua mësonin vetë gjuhën me shkrim e këndim. Një pjesë tjetër ishte prej atyre që kishin ardhur me bashkim familje, apo mundësi të tjera,pikërisht në një kohë kur në Shqipëri nuk mendohej më për shkollën… prandaj të gjithë e shikoni si një domosdoshmëri ndjekjen e këtyre shkollave, si kusht themeltar, domosdoshmëri për krijimin e ruajtjen e identitetit kombëtar. Elementet e tjerë si kurset e valleve, të çiftelive etj, e bënë edhe më të dashur këtë shkollë e me më interes pjesëmarjen e fëmijeve.

BASHKËPUNIMI PRINDËR NXËNËS DHE E ARDHMJA E SHKOLLËS SHQIPE

Pasi patëm mundësinë të kemi listat e plota të familjeve shqiptare dhe adresat e tyre, hartuam një ftesë të përbashkët edhe me bashkinë e qytetit dhe ua kemi shpërndarë familjeve shqiptare derë më derë. Natyrish ishte fillimi e ndonjëri në mënyrë dështake hiqej sikur ishte italian dhe nuk i interesonte një gjë e tillë, ndonjë tjetër duke thënë se fëmijët e tij nuk kishin nevojë të mësonin shqip, etj.Por për fat të “keq” të tyre, i pamë të trokisnin te porta e shkollës, duke kërkuar të regjistronin fëmijët e tyre. Ishin fëmijët vetë që kishin hapur fjalë, duke folur me njëri tetrin, përsëritur hapat e valleve, apo duke imituar çiftelinë, që ua kishin rritur “zilinë” edhe të tjerëve… Numri ishte përditë e në rritje. Fillimisht ata 20 fëmijë, të cilën ditën e parë rrinin të fshehur, të ndrojtur mbas fustanit të nënave, ditën e dytë diçka më ndryshe, ditën e tretë nu kishte forcë t’i ndante nga njëri-tjetri… dhe numri arriti në shtatëdhjetë…Merrni me mend gëzimin tonë, tashmë 70 fëmijë shqiptarë, qëfillimisht nuk njiheshin fare me njëri-tetrin, tani mezi prisnin orën të ishin bashkë, të flisnin një gjuhë, të këndoni një këngë, të kërcenin një valle. Po kështu u njohën e u lidhën edhe 70 familje, që do të thotë 140 prindër e me gjyshër, motra, vëllezër, teze, halla daja, etj. nuk kishte më vënde në sallën ku do bëhej koncerti i mbylljes së vitit shkollor. Pra ishin me qindra shqiptarët që, tashmë në një formë apo në një tjetër, kishin lidhje me shkollën tonë. Ndërkohë, pas shumëpërpjekjesh e pas suksesit të shkollës, një tjetër lajm i bukur na priste. Pushteti vendor kishte vendosur tën a jepte një ndertese (per t’u ribërë nga e para) e të bënim shkollën tonë. Aty u bëmë thirrje shqiptarëve. Dhe aty pamë respektin për punën tonë e dashurinëpër gjuhën kulturën tonë. Ishin tëshumtë shqiptarëtqëna u përgjigjën. Pati edhe vendas qëdhanë kontributin e tyre në ndërtimin e Qendrës së re, të cilën kishim vendosur ta bënim edhe shkollë edhe Qendër të Artit e të Kulturës. Unë vetë, kisha studjuar.Si fillim kisha një përvojë jo të vogël me veprimtaritë kulturore evija nga një tempull i artit skenik shqiptar, teatri i Skampa Elbasanit. Dhe Qendra u ngrit, u ndërtua dhe… u përurua në 21 shtator të vitit 2019! Një festë e paimagjunuar! Një festë që nuk ka për t’u harruar kurre, jo vetëm për organizimin, por mbi të gjitha për pjesëmarrjen, për përgjigjen që i bënë ftesës sonë, në përurimin e të parës Qendër Arti e Kulture në europë, të ngritur tërësish me kontributin e bijve të shqipes, të gjithë artistët më të mëdhenj të kombit tonë, PA ASNJE PAGESE! Nga Shtetet e bashkuara erdhi Akademia Shqiptaro-Amerikane e Artit dhe e Shkencës, me prof. Doktor Skënder Kodra, bilbili i këngës popullore Merita Halili me të shoqin Raif Hyseni, poetja e madhe e Dashurisë universale Iliriana Sulkuqi, Shoqata “Bijtë e Shqipes” e shkolla “Gjuha Jonë”; nga Kanadaja mbretëresha e valles, Mjeshtër i Madh, Nderi i Kombit, Liliana Cingu;nga Kosova, artisti i merituar i Republikës së Kosovës Ilir Shaqiri; nga Kalabria artisti i paharruar Zef Kakoca; nga Greqia shoqata e shqiptarëve “Emigranti” Patras e shkolla “Naim Frasheri”, shkrimtari, poeti, përkthyesi, eseisti Iliaz Bobaj; nga Gjermania shqiptaromadhi Ismail Hodaj, etj…Nga Shqipëria jonë e dashur emra të mëdhenj, të dashur për të gjithëne, duke filluar nga Mjeshtrat e Mëdhenj Tinka Kurti, Myfarete Laze, Kastriot Tusha, Naim Gjoshi, Minella Kureta,Instituti Kombëtar i Integrimit të Jetimëve Shqiptarëe pastajFatbardh Marku, Zeqir Sulkuqi, Eduart Cala, e shumë e shumë të tjerë. Nga Italia prof. Ndue Lazri, këngëtari Bahri Rustja, poetët Tonin Nikolli e Skënder Laze, Laureta Lilaj e shumë përfaqesues e drejtues shoqatash e shkollash… Erdhi nga Federata Botërore e Paqes Gaqo Apostoli… Por mbi të gjithë, në krye të vendit ishte Ajo, që me dorën e saj u shkroi urimin e parë nxënësve të shkollës sonë. Ajo,të cilën të gjithëdonim ta kishim sa më pranë nesh, duke e pagëzuar Qendrën tonë me emrin e saj, Artisten e Popullit, Mjeshtër i Madh, Nderi i Kombit, Margarita Xhepa. Këta emra treguan edhe njëherë madhështinë e tyre, tek merrnin pjesë në përurimin e tëparës Qendër Arti e Kulture Mbarëkombëtare. Pra kish ardhur koha që shqiptarët në diasporëtë mendonin edhe për artin e kulturën e tyre, veç gjuhës.

SFIDAT E MËSIMIT SHQIP MES TEKNOLOGJISË, PANDEMISË DHE VËSHTIRËSIA E FËMIJËVE ME DY GJUHË

Mbas përurimit, rruga ishte e gjitha e drejtë, me pak vështirësi, por që do të dinim t’i zgjidhnim. Mbase do të kishte qënë shumë me lehtë, po të mos “gjallosej” ai shqiptari i Fishtës së madh apo i Faik Konices, që kemi brenda vehtes… por tashmë kishim besimin e të gjithëve, të komunitetit e të pushtetit lokal. Ashtu siç u shpreh edhe kryetari i ri i bashkisë:“Dashuria e respekti për komunitetin shqiptar,është pika që bashkon e gjen dakordësi në të gjitha forcat politike.” Falë besimit të fondacioneve, pjesëmarrja e fitimi i garave të ndryshme, Qendra jonë e Artit dhe Kulturës po paisej me mjete të teknologjisësë fundit si komputera, monitorë interaktivë multimedialë të dimensioneve të mëdha, kështuqë detyra ishte të gjenim mundësinë t’i aplikonim, t’i vinim në punë. Mund të duket paradoksale, por shpesh ishin vetë fëmijët, të rinjtë, ata që a arrinin t’u spjegonin mësuesve përdorimin e një platforme apo të njëtjetre. Femijët janë si sfungjeri. Ata thithin shumë e dy gjuhë nuk janë asgjë fare për kapacitetin dhe freskinë e trurit të tyre, aq më tepër që tashmë Qendra jonë ishte kthyer në një akademi të vërtetëArti, me kurse të ndryshme si ai i recitimit, këngës, valleve, gjuhës së shenjave (LIS), violinës, pikturës, çiftelisë…Mësuesi i vizatimit Marco Ribaldone (italian) u shpreh se i kishte bërë përshtypje fakti që fëmijët, sidomos më të vegjëlit, gjëja e parë që vizatonin, sapo merrnin lapsin e letrën, ishte flamuri me shqiponjën… Pra do të thotë qëishim e jemi në rrugë të mbarë!

GJUHA SHQIPE SI TRASHËGIMI SHPIRTËRORE DHE IDENTITARE KOMBËTARE

Vinte nga shumë larg kjo trashëgimi. Edhe pse na ishte thënë që shkolla e parë shqipe u hap në 7 mars 1887, mësuam se kjo nuk ishte dhe aq e vërtetë. Historia mësonte se shumë e shumë kohë më përpara në veri të vendit u hapën shkollat e para e ndërkohe kisha katolike u mësonte të shkruanin në shqip të gjitha lutjet e funksionet. Unë mendoj se bijtë më tëmirë të shqipes, për të cilët historia e emigracionit shqiptar nuk duhet të rreshtë së shkruari, janë ata që iu përveshën kësaj pune, pa asnjë përfitim, madje duke shpenzuar nga xhepat e tyre, duke konsumuar njohjen e kreditet që kishin në vëndet ku ishin sistemuar, duke i hequr familjes kohë, e cila në emigracion nuk mjafton kurrë, dhe duke ia kushtuar qëllimit e misionit të tyre fisnik; mësimit të gjuhës shqipe! Falë kësaj pune kolosale, edhe dashurisë që prindërit u rrënjosin fëmijëve për gjuhën shqipe, dhe nga dokumentat historike, nga historianë të huaj, shpreh bindjen se gjuha shqipe, një ndër më të vjetrat në botë, erdhi deri në ditët e sotme e kalitur nga zjarri i dashurisë, nga flaka e tymi i urrejtjes së armiqëve… dhe se Europa i ka një borxh të madh kësaj gjuhë të natyrës, gjuhe të Perëndisë!

KUSH ËSHTË HASAN BULÇARI?

Këshilli drejtues i shoqatës Assoalbania Piemonte përbëhet nga pesë veta (disa larguar për arësye trasferimi, pune etj. ndonjë edhe larguar përfundimisht në Shqipëri), eshte ai që organizon e ndjek punën e dhejtra e dhjetra vullnetarëve, të cilët shërbejnë si ura lidhëse midis këshillit, stafit pedagogjik e prindërve. Kemi midis tyre vajza të afta e të arta, me plot dashuri, pasion e përgjegjësi për atë që bëjnë, prandaj edhe puna jonë është më e lehtë. Mësueset e shkollës janë të gjitha zonja të dipllomuara në Universitetet tona si ai i Tiranes, Elbasanit, Shkodrës në profile të ndryshme, si mësuës të ciklit të ulët apo mësues të gjuhë letërsisë. Kemi nga ato që edhe kanë patur përvojë shumëvjeçare në shkolla në kryeqytet, madje edhe në gjimnaze të kryeqytetit! Edhe instruktorët e kurseve i kemi të niveleve të larta, të diplomuar në Institutin e Lartë të Arteve apo në Akademinë e Arteve në Tiranë apo në Torino etj. Natyrisht, instrumentat popullorë na vijnë pas një përvoje jo të vogël në skenat tona. Kursi i shahut është një tjetër prurje me interes. I ndjekur nga nje i ri shqiptar që ka marrë të gjitha liçencat kombëtare e ndërkombëtaretëmësimdhënies e trainimit. Unë jam Udhëheqësi Artistik i Qendrës së Artit e Kulturës “Margarita Xhepa”, në të cilën bën pjesëedhe shkolla jonë “Udha e Shkronjave”.Një vlerësimi i punës sonë, na erdhi së fundmi edhe nga Ministria e Punës së Italisë, e cila nën kujdesin e Regione Piemonte, na akordoi një fond për realizimin e një kursi gazetarie e videomaking. Docentët nëkëto kurse ishin gazetarë të Rai-t (Radio Televisione Italiana) e të gazetave të ndryshme të rëndësishme italiane, si edhe teknikë të studiove të regjisë e montazhit me përvojë pune në RAI. Kursi është në përfundim e sipër e së shpejti do të kemi edhe televizionin tonë. Redaksi të ndryshme kanë filluar nga puna për mbledhjen e materialeve. Kemi në dorë edhe një skenar të plotë, të mirëfilltë filmi artistik, në bashkëpunim me shkrimtaren tashmë të afirmuar, Vita Blloshmi. Nëse e vutë re, unë nuk përmenda asnjë nga emrat tanët. Por i jam, e u jemi mirënjohes të gjithëve atyre që na gjenden pranë, që me punën, pasionin, dashurinë e tyre, po lënë një gjurmë të artë në historinë e gjuhës e kulturës shqipe në diasporë.

Lavdi përjetë Epopesë së UÇK-së

March 4, 2022 by s p

Sokol Paja/

Në nderim të ditëve të Epopesë së UÇK-së, Konsullata e Përgjithshme e Republikës së Kosovës në Nju-Jork organizoi ekspozitën me autor, piktorin z. Nazmi Hoxha. Federata Panshqiptare e Amerikës VATRA u përfaqësua nga Kryetari i Nderit të Vatrës z.Agim Rexhaj, vatranët Gëzim Nika e Angelina Nika(Mjeshtër i Madh), Editori i Diellit, vatranë, Gjeneral Gani Shehu nga Batalioni Atlantiku e shumë patriotë e veprimtarë të komunitetit shqiptar në New York e më gjërë. Ekspozita u hap sot të enjten, më 3 mars 2022, nga ora 17:00, në ambientet e Konsullatës. Me dhjetëra pjesëtarë të komunitetit shqiptar në New York e më gjërë morën pjesë në këtë ekspozitë homazhi dhe nderimi ndaj heroit legjendar Adem Jashari, familjes e çdo heroi që u flijua për lirinë e Kosovës.Fjala e Ambasador Frymëzim Isufaj:Të nderuar të pranishëm, Ju faleminderit që keni gjetë kohë të jeni me ne sonte. Jo rastësisht kemi përzgjedhë këtë ditë për të bërë hapjen e kësaj ekspozite të Piktorit Nazmi Hoxha. Sot, më shumë se asnjëherë më parë, duke parë edhe zhvillimet e fundit që po ndodhin në Ukrainë, e kuptojmë edhe më tepër çmimin e lirisë, se sa e shtrenjtë është ajo, dhe sa sakrificë është nevojitur që sot Kosova të jetë e lirë. Datat 5, 6, dhe 7 Mars janë datat e themelit të lirisë së Kosovës. Ajo që ndodhi 24 vjet më parë, në fillimet e marsit të vitit 1998 do të jetë një dëshmi e gjallë për botën e qytetëruar dhe përgjegjësit e saj politik e diplomatik. Në të vërtetë kjo ngjarje kaq e fuqishme për nga përmasat e saj të flijimit unikal, të qëndresës e të masakrimit do ta ngrejë çështjen e Kosovës në krye të agjendës botërore. Fillim Marsi i vitit 1998 ishte i rëndë për familjen Jashari, por edhe gjithë Kosovën, ku 55 anëtarë të kësaj familje, në mesin e tyre mbi 20 gra e fèmijë, u flijuan për Kosovën. Me të drejtë, datat 5, 6 dhe 7 Marsi 1998, janë cilësuar si: • Beteja që përcaktoj të ardhmen e shqiptarëve. Beteja që ua ktheu dinjitetin shqiptarëve. Beteja që frymëzon çdo atdhetar. Në nderim të këtyre datave të rënies heroike të familjes Jashari, ne përmes kësaj kanë frymëzuar edhe autorin e ekspozitës. Ju falënderoj nga zemra edhe njëherë për pjesëmarrjen.

Shqipëria, Kosova dhe nevoja e një strategjie kombëtare mbrojtjeje

March 4, 2022 by s p

Ermal Hasimja/

Pushtimi i Ukrainës tregon se rreziqet nuk janë kurrë aq larg sa duken. Është e vërtetë që Shqipëria mbrohet nga NATO-ja, por kjo nuk duhet të na bëjë të heqim dorë nga një strategji kombëtare mbrojtjeje. Strategji reale, jo thjesht në letra. E vërtetë se nuk kemi mundësitë financiare të një vendi të pasur, por duhet patur parasysh se në ditët e sotme egzistojnë strategji mbrojtëse për çdo situatë. Mbi të gjitha një vend armik nuk i trembet vetëm idesë së humbjes së luftës, por edhe idesë së rezistencës dhe kostove të paparashikuara të saj. Shqipëria ka një rast të ngjashëm në 1920-n kur ushtria italiane u tërhoq nga Vlora jo thjesht prej sulmit shqiptar, por sidomos prej kundërshtimit të hapur që i bëhej luftës në parlamentin dhe opinionin publik italian. Ndërsa për Kosovën është e pafalshme nëse nuk nxjerr mësimet e veta nga kjo situatë. Ajo e ka rrezikun në derë dhe të ardhmen të pagarantuar. Askush nuk të mbron aq mirë sa ushtria jote. Marrëdhëniet ndërkombëtare nuk funksionojnë me logjikë sentimentale, por me logjikë realiste. Në 100 vitet e fundit plot shtete janë bërë kurban për arsye të ndryshme. Minimalisht, shteti i Kosovës duhet të jetë i aftë që ta bëjë tepër të kushtueshme çdo ëndërr të mundshme të Serbisë për të hyrë në territorin e saj. Ky shtet duhet gjithashtu të dëshmojë përpara bashkësisë ndërkombëtare se është shtet serioz, demokratik dhe bashkëpunëtor korrekt i Perëndimit. Një shtet i vendosur dhe serioz mund të mbrojë vendin e tij edhe në situata të vështira kur shanset janë kundër tij. Arma më e mirë për këtë është parashikimi i skenareve të mundshme dhe përgatitja për më të keqen shumë kohë përpara se ajo të ndodhë. Më mirë të përgatitur e të pasprovuar, sesa të papërgatitur e të befasuar.

Unioni i Gazetarëve Shqiptarë në solidaritet me gazetarët ukrainas dhe në mbështetje të plotë për ndihmesë

March 4, 2022 by s p

Tiranë më 4 Mars 2022

Unioni i Gazetarëve Shqiptarë në solidaritet të plotë me gazetarët dhe familjet e tyre ukrainas të cilët përballen me gjendjen e luftës në vendin e tyre. Në takimin që kryetari i UGSH, gazetari Aleksandër Çipa pati me ambasadorin e Republikës së Ukrainës në Tiranë, Shkëlqesinë e Tij, zotin Volodymyr Shkurov në selinë e Ambasadësë, pasditen e së enjtes, i shprehu diplomatit solidaritetin dhe ndjenjat e forta të mbështetjes dhe përkrahjes për popullin e Ukrainës dhe në veçanti për komunitetin e mediave dhe gazetarëve të vendit të tij. Ai i shprehu zotit Ambasador gadishmërinë që organizata e gazetarëve shqiptarë të mund të kontribuojë me ndihma dhe strehim të disa familjeve të gazetarëve që janë larguar dhe po largohen nga vatrat e tyre nëpër vende të ndryshme europiane, përfshi edhe Shqipërinë.Në takimin e mbrëmshëm ndër të tjera u fol për gjendjen dhe shqetësimin e krejt vendeve europiane prej kësaj lufte dhe pasojave në përshkallëzim të saj. Ambasadori e falenderoi drejtuesin e UGSH për ndjenjat e ngrohta vëllazërore dhe mbështetjen pa kushte që gazetarët shqiptarë po u ofrojnë kolegëve të tyre ukrainas.

Zyra Informuese

Unioni i Gazetarëve Shqiptarë

HISTORIA MBRESËLËNËSE E RUSHEN GOLEMIT NË NJË LIBËR

March 3, 2022 by s p

Shani Pnishi

Para dy vitesh Inis Jorgo që jeton në Toronto të Kanadasë botoi prozën biografike për nënën e saj të titulluar “Rushen Golemi, ky testament shpirti”. Zonja Golemi njihet si kirurgia grua e parë e diplomuar në Shqipëri, e cila në fillim të viteve të pluralizmit në Shqipëri, u inkuadrua edhe në politikë.Për gazetën “Dielli” biseduam kryesisht për librin e saj për nënën, për letërsinë si pasioni jetësor i saj dhe natyrisht për nënën e saj, Rushen Golemi, një figurë shembull i një intelektualeje shqiptare.

Po e fillojmë me nënën tuaj, znj. Rushen Golemi, kirurgen e parë grua shqiptare, për të cilën në 85- vjetorin e lindjes së saj, ju keni botuar librin “Rushen Golemi, ky testament shpirti”.…

Mendova të shkruaj për një grua të cilën pata fat ta kisha prind, ajo të ishte nëna ime! E kam ndjekur në çdo moment të jetës së saj dhe ndërsa çdo gjë kur isha fëmijë më dukej fare normale, me kalimin e viteve kuptova se përmasat shpirtërore të saj jo rrallë tejkalonin të zakonshmen. E për gjërat që lenë mbresë, patjetër duhet shkruar! Flitet për një person që mbartte pasion brenda vetes e kjo të bën që dëshirën ta kthesh në zotësi, punën në kënaqësi, bën që të lësh produkt në gjithshka kryen sepse ke vënë shpirt, ke investuar mençuri! Flitet për një zonjë nga e cila buronte natyralisht një mençuri e spikatur, urtësi në mendim, një kurajo që të intrigonte, një elegancë e brendshme e të menduarit, një hijeshi e rrallë fizike shtuar këtu edukimin që ajo morri nga dy prindërit e saj kërkues e sakrifikues të cilët i mësuan asaj se gjërat e bukura në jetë mund ti kthesh në realitet jo menjehërë, jo pa mund e jo pa u djersitur fort!

Si profesioniste, kolegët e saj e kanë cilësuar prej kohësh Rushen Golemin si një kirurge të spikatur ndaj në kushtet sidomos kur prindi largohet fizikisht prej teje, ti ke më tepër nevojë që gjërat pozitive të tij t’i evidentosh, thuash me zë të lartë, krenohesh e ndërkohë lexuesi përse jo?…të mësojë diçka, të tërhiqet nga ajo çka po i rrëfen, të kuptojë sa gjerë mund të shtrihet shpirti njerëzor, përmasat që mund të tejkalojë ai ndaj nëse histori të tilla qëmtohen, kuptohen, apo tërheqin vemendjen, ato padiskutimisht nuk duhet të lihen disi anonime, por të inspirojnë e bëhen pronë e lexuesit. E unë e pata të mundur këtë jo vetëm sepse kisha në dorë një lëndë fantastike jetësore, por edhe për faktin sepse shkruaj e përtej këtyre, edhe sepse ja kisha premtuar jo vetem vetes, por edhe mamit dikur se një ditë do e shkruaja jetën e saj.

Isha e bindur se personazhi që isha duke përshkruar, patjetër do të linte mbresë në publikun lexues. Unë e di sa shumë kjo mjeke kirurge ka marrë gjithë jetën e saj dashurinë e qytetarëve, pacientëve të saj. Sa shumë ata e deshën, sa bukur parreshtur ja shprehën asaj respektin, sa populli e aprovoi dhe mbështeti Rushen Golemin kur atë e thërriti koha dhe e bëri pjesë të politikës shqiptare. E kjo nuk ndodhi rastësisht! Aspak! Kjo ndodhi sepse ajo dinte të donte, të mendonte, të ishte kurajoze, ajo dinte të pranonte edhe gabime. Sepse ato janë njerëzore e pranimi i tyre, tregon emancipim! Ajo dinte të të përfqësonte! Ndaj edhe u ula të shkruaj për të. Më ka bërë përshtypje fëmijëria e saj e cila u thye jo pak. Rinia në vazhdim kur edhe pse ishte nxënëse me rezultate të shkëlqyera nuk kishte aspak siguri për të ardhmen…apo fakti se si ajo krijoi një emër të bukur si mjeke…në shoqëri , se si ishte një nënë aq e kujdesëshme e një bashkëshorte e respektuar ..Këtu dua të përmend sa shumë im atë ja përkrahu ëndrrën, si ai kurrë nuk e pengoi që ajo t’i ikte familjes gjatë, sa shumë ai ja përshëndeti tërë jetën atë çka ajo bënte për pacientin. Pra kemi një personazh multi-dimensional e libri im këtë ka rrëfyer: kush ishte familja e saj, cilat qenë influencat e bukura gjatë jetës së saj, shembujt që zgjodhi të ndjekë, apo e pati ajo të lehtë konkurrencën me sfidat e jetës..

Si e ka pritur lexuesi shqiptar botimin e kësaj proze biografike?

Ky libër qëndron mes romanit “fiction” e “non-fiction” pasi ndërsa bazohet besnikërisht në fakte reale, materiali është shkruar në formën e një rrëfimi. Kritika në Tiranë e ka konsideruar mjaft mirë librin dhe i falenderoj ndërsa theksoj: lënda e parë e këtij libri ishte atje, ajo “thërriste” dhe pa frikë e them se është shkruar nga vetë nëna ime Rushen Golemi. Unë si bija e saj por edhe si shkruese, kisha detyrën ta rrëfeja jetën e saj sepse ajo la pas një trashëgimi morale të bukur e inspiruese që vlen jo vetëm për ne fëmijët e saj, por që duhet lexuar nga publiku. Ndësa marr komente të ngrohta nga lexuesi, më ka bërë përshtypje se ka jo pak kërkesa që libri të kthehet në një film. Kjo pastaj, nuk është në dorën time…

Zonja Rushen është personazh kryesor edhe në librin “Yjet e Mjekësisë Shqiptare” të Dr. Fedhon Meksit. Ç’mund të na thoni për këtë?

Libri i kardiologut të shquar Dr. Fedhon Meksit, më ka emocionuar thellësisht! Përveç vlerësimit të tij për dr Rushenin, fotoja e saj (në kopertinë) mes mjekëvë të shquar shqiptarë burra, me çoi pas në vite e më erdhi në sy lidhja e saj e papërshkruar me pacienët, sfida e heshtur përherë me arritje të cilat ajo i konsideronte normale. Ndjesia e një përmase shpirti që të bën përshtypje! Nëna ime do jetë aty, mes burrave të ndritur të mjeksisë shqiptare duke i thenë kujddo sa e mundur e sa e bukur është kur ti di ti imponohesh çdo kohe, kur ti din të arrish!

Pas shpalljes së pluralizmit në Shqipëri, zonja Golemi u përfshi edhe në politikë. Çfarë sfidash e përcollën nënën tuaj si politikane?

(Pjesë nga libri) “ Po zëvëndësoheshin sistemet politike gjë që as ishte menduar se mund të ndodhtte. Në vitet 90′, terreni social mund te quhej “i rrëshqitshëm”. Në muret e pallateve shkruhej me një shkrim plot mllef që shprehte frikën e humbjes:” Demokratët të çohen në litar”! Sigurimi i Shtetit kur nuhati se emri i Rushen Golemit po lakohej në skakierën e lëvizjes së re blu , nuk e kurseu por kërkoi ta godiste në pikën e saj të dobët: tek i biri. Trokitën ata në portën e apartamentit tonë një mbëmje shkurti kur sapo ishte rrëzuar busti i diktatorit në sheshin e madh të Tiranës. Kam qënë dëshmitare e atyre momenteve aq gri kur në çast jeta mund të të përmbysej, kur mund të ta trishtonin shpirtin ashtu pa kuptuar-përjetë! Ende më kujtohen telefontata plot presione, fyrje dhe pasjellje, (ndaj mamës por edhe ne familjarëve të saj) ku ndjehej sa shumë ai “dikush” nuk e dëshironte përfshirjen e Rushen Golemit në politikë. Sepse ata e dinin: Ajo dinte të krijonte produkt: ajo fitonte elektorat!

Dhe ajo foli përpara turmave e nuk nxiti mllefe. E shoqëroja në të gjitha mitingjet e asaj kohe e përpiqesha t’ja dallonja fytyrën në podiumet e thjeshta me ato mbulesat e rrudhosura blu ku fshihej aq shumë shpresë! Por turma e egzaltuar që tashmë i kishte dy gishtat lart, nuk më lejonte. E kam dëgjuar si ju imponua me qetësi njerëzve që ta dëgjonin kur ju tha se:”ata më në fund duhet të shpresonin, se demokracia nuk ishte diçka që po ju falej por duhej fituar përmes zbatimit të ligjit.” Nuk u lodh shumë të fitonte elektorat nëna ime! Ajo e kishte të fituar atë me profesionalizmin dhe Njeriun që kishte patur gjithmonë brenda vetes. Tani thjesht, kishte ardhur momenti që të ishte pranë tyre në një tjetër mënyrë si përfaqësuese e tyre! Dhe ajo u përpoq shumë që ata ta meritonin deputeten e tyre por edhe ajo ti meritonte! Nuk ishte politikane nëna ime por Rushen Golemi bëri shkëlqyer e më së miri atë që më së shumti politikanët harrojnë ta bëjnë: Njeriun e Plotë! Ajo doli në tribunën e Kuvendit të Shqiptarëve e ju foli atyre fare sinqerisht! Shpesh nuk kishte letër! Plot dinjitet. Ju foli dhe i bindi. I bindi sepse ju drejtohej plot llogjikë, pa fyer e duke menduar që tashmë gjithshka ata meritonin ishte të jetonin nën një erë te re që do i drejtonte drejt Evropës. Kjo ishte edhe ëndëra e mamës time! Që shqiptari të mos denigrohej rrugëve të botës. Rushen Golemi ju foli qartë se shqiptarët sduhet të ishin më të ndarë nën trysni absurde lufte klasash, nën diferencime mediokre. Ajo përherë shprehej se shqiptarët janë të mrekullueshëm…sistemi absurd krijoi çarje e deformime. Ajo ishte e bindur se meritokracia duhet të dominonte dhe pakti i vetëm që Nëna ime e respektuar bëri gjatë gjithë jetës së saj, ishte pakti më të Vërtetën!

Kur qytetarët i drejtoheshin në rrugë për ta përshëndetur me frazën: “zonja deputete” unë ende e kam në vesh ndërsa ajo ju përgjigjej: “…deputete më bëri koha. Ajo që unë kam dashur të jem, është mjekja , mjekja juaj ndaj më bukur për mua do ishte të më thërrisni:”doktoreshë!” Ajo ndenji pranë elektoratit të saj. Nuk ju premtoi duke i lënë në harresë. Bëri çmos që ti përfaqësonte aq sa mundej për atë kohë të viteve 90′. Kur kthehej nga zona e saj elektorale në shtëpi, e kam dëgjuar t’ju fliste fëmijëve tanë për fëmijët atje në Fushë Krujë apo Mamurras se edhe ata, ishin po aq të zgjuar sa fëmijët e qytetit, po aq të bukur e me po ato ëndra por me shumë më pak , ama me shumë më pak mundësira…. Shpesh lotonte për pamundësinë e tyre…!!!! Rushen Golemi i donte njerëzit e kjo ja bënte gjithshka, shumë, shumë të lehtë… sepse nëse ven në punë shpirtin… është e padiskutueshme se ti, i përket që të gjithëve! “

Ndërkohë, keni botuar edhe dy libra me poezi…

Jam autore e dy vëllimeve me poezi: “Tinguj Shpirti” dhe “Ajzberg” e ky roman është krijimi im i tretë sigurisht më i rëndësishmi për mua për nga vlera shpirtërore si dhe impakti i tij në publik. Kam ndërkohë gati për botim edhe një libër me tregime. Edhe prindërit e shijonin shumë faktin që unë shkruaja e kjo më gëzon! Të shkruarit siç është përgjegjësi, është edhe privilegj sepse ti e kalon kohën në mënyrën intelektuale më të bukur duke i marrë në fund asaj si produkt: librin!

Identiteti, është një pikë e fortë e krijimtarisë suaj letrare, por edhe pikë referuese jetësore. A mund të na flisni për mozaikun identitar që ju përcjell?

Rrugët që ne zgjedhim apo vendimet që ndërmarrim në jetë përcaktohen nga vlerat që kemi. Këto zgjedhje tregojnë se edhe kush ekzaktësisht jemi, ku ekzakt përkasim në pentagramin social, çfarë vlerash përshëndesim në jetë! Unin e seicilit pikërisht këto e përbëjnë: kujtimet, eksperiencat lidhjet me ata që vendos, me ata të përngjashmit e tu! Ndaj edhe identiteti im letrar sigurisht bazohet në keto vlera. Poezia ime përshkruan jo pa shkak, ndjesi që kanë të bëjnë me shpirtin. Nëse më lexoni do kuptoni sa shumë e dua vendin tim; sa rëndësi ka që përballë të kem njerëz të vërtetë, çfarë unë konsideroj dashuri, si e ndjej humbjen e dikujt që dua, raportin me shpresën, zhgënimin, natyrën, forcën për të rezistuar e konservuar shpirtin, identiten tim. Shkalla e përfaqësimit në poezinë time mendoj se ka qënë e pëlqyeshme sepse lexuesi im i përket moshave të ndryshme e ky fakt, më gëzon! I falenderoj që të gjithë!

Edhe koncepti i mallit shfaqet shumë në poezinë tuaj, ndërsa duke jetuar larg atdheut thoni se jeni mësuar me mallin…

Pas kaq vitesh emigracion, malli për vendin kthehet në një ndjesi shoqëruese. Shpesh mendoj se malli është si gjaku nëpër trup për këdo që ka lënë vendin e tij.Ai është sindromë e të ikurve, çmimi që kushdo paguan pasi lë aq bosh sytë e prindërve….

Jeta të çon aty ku nuk e kishe menduar e malli bëhet një ekuilibrues i çuditshëm: të shpon shpirtin por edhe pa të nuk bën dot … Me ato fillime, mua edhe qielli këtu në Kanada më dukej ndryshe…Qielli shqiptar për mua është plot yje…Por mendoj se mbas kaq vitesh e për faktin se largësia ka ndryshuar koncept, s’duhet absolutisht të mbetemi robër të mallit edhe pse dihet se një ekran celulari, s’mund të të japë kurrë as aromën e brengdetit të Adritikut e as rehatinë shpirtërore të familjes të madhe atje. Malli pengon adaptimin dhe integrimin, por po aq ai është një luks i shpritërave të ndjeshëm!

I përkas brezit të parë të emigruar dhe malli do të ishte edhe sfida ndaj në një nga poezitë e mia me titull: “Transaksioni i ikjes” unë shkruaj: ”sa herë NE e humbëm betejën me mallin” sepse edhe pse kanë kaluar 20 vjet që kur jam larguar nga Shqipëria, unë sytë i kam vetëm nga Lindja e diellit, atje ku gjendet ai vendi im i vogël por aq i rëndësishëm për mua!

Keni promovuar librin me poezi në një ambient shumë të mrekullueshëm në Toronto. A pritet ta promovoni edhe librin për mamanë?

Masat kundër pandemisë e kanë vonuar këtë promovim por patjetër libri im do t’i paraqitet edhe publikut shqiptar në Toronto/Kanada. Këtu jeton një publik art-dashës, tepër i kulturuar që din të respektojë bukur krijimin. Ja vlen ta ndaj kënaqësinë time me miqtë në Toronto. Edhe ambasada shqiptare në Ottawa, e personalisht ambasori z. Ermal Muca, është një mbështetës serioz i krijimtarisë time. I falenderoj sëbashku me komunitetin shqiptar në Kanada e jo vetëm, për mbështetjen absolute ndaj shkrimeve të mia!

Keni vizituar atdheun pikërisht në kohën e pandemisë. Si mund ta përshkruani rrugën në të cilën keni kaluar individualisht dhe familjarisht atë periudhë atje?

U ndodha në Shqipëri gjatë mbylljes prej pandemisë, e nuk qe çudi që një ditë u gjenda seriozisht e sëmurë me kovid në spitalin e Durrësit (ato kohë isha spostuar të jetoja në bregdet). Nuk ishte aspak e lehtë ndaj falenderimi im për familjarët e sidomos për mjekët e infermieret atje, nuk mjafton! Vetëm kur ti je pranë bluzave të bardha, kupton përgjegjësinë serioze të këtij profesioni. Në ditët në spital, vazhdimisht mendoja se përveç mirënjohjes tonë, sa shumë seriozitet kërkon trajtimi i duhur financiar i mjekëve dhe infermierëve nga instancat shtetërore. Sepse në fakt , ata janë heronjtë e çdo kohe !
Ky moment aspak i lehtë për mua, rastisi me situatën kur m’u desh t’i gjindem pranë babait tim të moshuar.
Që kur jam larguar nga Shqipëria, përherë më ka munduar ideja sesi unë do të mundesha tju isha pranë prindërve kur ata të moshoheshin.. Dhe momenti kishte mbërritur!
Kalova çaste të ngrohta me tim atë e më dukej sikur fati m’a kishte dëgjuar dëshirën! Shpesh harroja edhe djemtë e mi në Kanadanë e largët. Ishte momenti i tim eti e nuk u mendova dy herë! Donja që babai mos të ndjente vetmi! I flisja e i kujtoja ngjarje që kishim kaluar të dy e në një letër shpesh i shkruaja fjalë zemre: “Rri i qetë sepse mua më ke pranë. Jemi bashkë e ti e din se sa të dua!” – e ai pasi më lexonte, në këmbim më jepte atë buzëqeshjen që tërë jetën na e kishte dhuruar. Ajo buzëqeshje përzihej me vitet e tij mbi supe…Sa shumë dëshironja që ai të ndjehej i qetë, në paqe me veten e këtë nuk do kisha arritur ta përmbushja kurrë, pa mbështetjen shumëanëshe të motrës time, edhe pse ajo jeton jashtë Shqipërisë. Të tre ne fëmijët e tij, u munduam t’i kthenim prindërve investimin e madh që ata kishin bërë për ne!
Çdo mëngjes kur pinim të dy kafenë, i përsërisja se të gjithë e donim shumë! Mendoj se më e mira gë që duhet ti ofrohet sidomos moshës së thellë, është dashuria! Dhe cikli i jetës bëri të vetën e im atë u largua qetësisht nga ne një pasdite Marsi, me mua e bashkëshortin tim pranë shtratit të tij.
Kanë kaluar muaj dhe sa herë e kujtoj, emocionohem jo pak, por brenda meje mbizotëron qetësia që nuk e lashë vetëm në ditët e tij të fundit… Nëse njeriu ka nje ndjenjë që ja lumturon thellë shpirtin, është kujdesi për prindin !
Malli e boshllëku rreth teje, rikonfigurohen kur ti i humb prindët! Mungesa e tyre i dha tjetër dimension dashurive, pendesave, maturisë apo edhe kënaqësivë të vogla të cilat kur i kemi, nuk i vlerërojmë edhe aq…Gjatë jetës time kam njohur plot njerëz por të dy ATA prindërit e mi të respektuar, do të jenë përherë busulla ime shpirtërore si më i miri shembull i të qenurit Njeri!