Në vitin 2023, në qytetin e Worcester-it në Massachusetts, u hap konkursi “Poems In and Out of Places” sponsorizuar nga projekti Mapping Worcester in Poetry i krijuar nga Profesorja Susan Elizabeth Sweeney që punon në College of the Holy Cross. Ky projekt është pjesë e ekspozitës The Poem Next Door, për të cilën Sweeney fitoi një bursë dhe që aktualisht është e hapur për publikun në Muzeun Historik të Worcester-it. Ekspozita paraqet poezi nga gjashtë poetë të njohur amerikanë që kanë jetuar dhe shkruar për Worcester-in, ndër ta Elizabeth Bishop, Frank O’Hara, dhe Stanley Kunitz.
Mbi 100 krijues morën pjese në këtë konkurs dhe 27 u vlerësuan e u përzgjodhën fitues e nën-fitues nga Poeti Laureat i Worcester-it, Oliver de la Paz. Komuniteti shqiptar u përfaqësua nga dy poete: Julia Gjika dhe Irena Kaci, poezitë e së cilave u vlerësuan fituese. Irena, si gjithë krijueset/it e kishte hartuar poezinë e saj në anglisht, kurse Julia në shqip. Përkthimin në anglisht të kësaj poezie e realizoi vajza e saj, poetja e përkthyesja Ani Gjika.
Në datën 16 qershor 2025 në një nga sallat e Muzeut Historik të Worcester, MA u realizua ceremonia e recitimit të poezive fituese. Poezinë e Julia Gjikës e recitoi autorja në shqip dhe Ani Gjika në anglisht.
Muzeu ka në plan që këto 27 poezi t’i botojë në një libër më vete kopje të së cilit do të bëhen pjesë e përhershme e Muzeut të Worcester-it. Po ashtu është planifikuar që secila poezi të gdhendet në pllakë metalike dhe secilën pllakë ta vendosin në ambjentin që përshkruhet në secilën poezi.
Presim me padurim ditën kur karshi kishës shqiptare “Fjetja e Shën Mërisë” në Worcester, MA, pranë hyrjes veriore të godinës Illyrian Gardens, do të vendoset pllaka me poezinë e Julia Gjikës shqip dhe anglisht.
GRATE E MOSHUARA TE ILIRIAN GARDENS
Larg nga bota që bie erë luftë, netëve të qeta vonë,
ulur në një stol jashte kishës Shqiptare në Worcester, MA
kuvendojnë gratë e moshuara të Iliran Gardens. Unë jam një prej tyre.
Kur diktatura komuniste dështoi, Amerika na u bë shtëpi.
– Ika nga fshati pasi isha bërë gjyshe, – thotë flokëgrija V.
– Sollëm ato pa të cilat s’ rrojmë dot, – shton G., kujtimet
i lulëzojnë përditë përpara syve si kacurrelat e saj në kokë.
– Lavdi Zotit, për këtë kishë shqiptare, thotë P., pëllëmbët bashkë e sytë përpjetë,
– Na mblodhi Fr. Spiro, Fr. Mark dhe këmbana e Kishës, nën këtë qiell lirie.
Rrethuar me parqe, me muzetë e qytetit,
katër liritë e Rooseveltit arrijnë tek ne nga cdo cep i Massachusettsit.
I thithim ato thellë. Duke ditur se e ardhmja jonë është e sigurtë këtu, nxjerrim frymë.
Rikthimi i pranverës na fton të dalim nga apartamentet.
Në stinën e ringjalljes,
ne ecim nëpër oborrin e Kishes dhe ndalojmë të lutemi përpara saj.
Vetëm një herë shkova në atdhe, – thotë L., që ka hequr rrobat e zeza.
Dhe shton: erdha të pleqërohem këtu pranë djalit të vogël,
se pensioni i Shqipërisë ishte sa 1/6 e asistencës së këtushme.
– Sa bukur dukej mbeska jote, – i thotë z-nja P. z-njës L.
me gjoksin e shalëkat jashtë, njësoj si vajzat amerikane.
– Kështu vishen tani dhe në Shqipëri, ja pret L.
Gratë e moshuara s’ kërkojnë shumë: shëndet për veten dhe për fëmijët.
Një herë në dy vjet oborri i Kishës gjallërohet me këngë e valle
të Festivalit Shqiptar. Këtë vit, gjithashtu, Shqiptarët përtërihen
duke ndarë ushqimin e traditat me shumë Amerikanë.
Shqipëria s’ është një vend i largët, por i gjallë, këtu mes nesh.
E shkruaj këtë cdo ditë në fletore. E sjell në shtëpi, në shtëpinë time të re
në Salisbury Street, një pjesë e së cilës shkon pranë Kishes Shqiptare
dhe do mbajë emrin e Heroit Kombëtar GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU!
– Zoti e bekoftë Amerikën!, lutem unë. Kështu luten të gjithë shqiptarët e Worcester MA.
* * *
THE ELDERLY WOMEN OF ILLYRIAN GARDENS
Far from the world that smells of war, in the late quiet evenings
sitting on a bench outside the Albanian church in Worcester, MA
speak the elderly women of Illyrian Gardens. I am one of them.
When the Communist dictatoriship failed, we made America our home.
I left my hometown after becoming a grandmother, says silverheaded V.
We brought what we can’t live without, adds G., memories
blooming before her eyes daily like the white curls on her head.
Thank God for this church, says P., palms together and eyes up,
Father Spiro, Father Mark and the church bell gathered us under this free sky.
Surrounded by parks, the city’s museums,
Roosevelt’s four freedoms reach us from all the corners of Massachusetts.
We breathe them in. Knowing our futures are safe here, we breathe out.
The return of spring invites us to leave our apartments.
In the season of the resurrection,
we walk around the church parking lot and stop to pray in front of it.
I went back home only once, says L. who no longer wears black,
I came to spend my old age here near my youngest son
because the Albanian pension is 1/6th of the assistance they provide here.
How beautiful your niece is, P. tells L. Her low cut blouse,
her thighs out like the American girls.
That’s how they dress in Albania now, too, L. responds.
Elderly women don’t ask for much—just health for themselves and their children.
Every other year the church’s parking lot thrives with the songs and dances
of the Albanian Festival. This year, too, Albanians are renewed
sharing their food and traditions with many Americans.
Albania is not a distant country, but a living one, right here among us.
I write this down every day in my notebook. I bring it home into my new home
on Salisbury Street, a part of which crosses my Albanian Church
and will soon bear the name of our National Hero, George Kastriot Skenderbeu.
God bless America! I pray. That’s what all Albanians of Worcester pray.
