s p – Page 542 – Dielli

Ernest Koliqi, in memoriam…

January 15, 2025 by s p

QSPA/

Përkujtojmë në 50-vjetorin e ndarjes nga jeta të shkrimtarit, studiuesit, publicistit, figurëns poliedrike dhe njërit prej intelektualëve më të mëdhenj shqiptarë të të gjitha kohërave, Ernest Koliqi.

Ernest Koliqi lindi më 20 maj të vitit 1903 në Shkodër në një familje me origjinë nga Dukagjini. Ndoqi mësimet e para në Kolegjin Saverian të Jezuitëve. Më 1918 fillon studimet në Kolegjin Jezuit Arici në Breshia të Italisë. Atje së bashku me disa studentë të tjerë themelon gazetën “Noi giovani” (Ne të rinjtë), ku edhe boton poezitë e para në italisht. Koliqi ka meritën e bashkëthemelimit të tregimit modern shqiptar, ndërkohë ishte poet, romancier, eseist, përkthyes, gazetar, madje dhe dramaturg. Për më shumë se tridhjetë vjet dha mësim në Padova dhe Romë të Italisë. Prof. Koliqi ishte veprimtar i shquar në fushën e politikës të gjysmës së parë të shekullit XX, duke mbajtur postin e Ministrit të arsimit në qeverinë Vërlaci, ku i njihet merita e dërgimit të 200 mësuesve shqiptarë në trojet shqiptare jashtë kufijve shtetërorë të Shqipërisë dhe përhapjesë së botimeve dhe shkollave shqipe në trevat shqiptare. Por, njëkohësisht së bashku me intelektualë të tjerë E. Koliqit i njihet merita e mbajtjes së Kongresit Ndërkombëtar të Studimeve Shqiptare, bërthama e ardhshme e Institutit të Studimeve Shqiptare në Tiranë. Ishte themelues dhe drejtues i tri revistave kulturore: “Ora e maleve”, “Shkëndija” dhe “Shêjzat”, si dhe themelues i Institutit të Studimeve Shqiptare pranë Universitetit “La Sapienza” në Romë. Ndër veprat e tij më të njohura përmendim: Kangjelat e Rilindjes, Kushtrimi i Skanderbegut, Hija e maleve, Symfonia e shqipevet, Shija e bukës mbrûme, Antologjia e lirikës shqiptare etj. Prof. Ernest Koliqi u shua më 15 janar 1975, në Romë duke e lënë këtë jetë me dëshirën e zjarrtë, të paplotësuar, të kthehej rishtas në Shkodër.

Në foto botimet e realizuara nga QSPA vitin e kaluar, kushtuar veprimtarisë së gjerë të Koliqit: “Poliedriku Ernest Koliqi në 120 vjetorin e lindjes” (Botimi i Akteve të Kuvendit të mbajtur më 5 maj 2023 si organizim i QSPA-së, në bashkëpunim me ASA); “Drita e Shejzave” – Publicistikë 1957 – 1974, ideuar, kuruar dhe me parathënie nga Prof. Ardian Ndreca; “Shkrime të Ernest Koliqit për letërsinë arbëreshe”, nën kujdesin e prof. Ymer Çiraku dhe dr. Loreta Loli. Këta tituj në versionin online, mund t’i gjeni në botimet e vitit 2023-2024, në linkun në vijim: http://qspa.gov.al/botime/

Kryeministri Kurti mori pjesë në akademinë përkujtimore të 26-vjetorit të Masakrës së Reçakut

January 15, 2025 by s p

Shtime, 15 janar 2025/

Pas homazheve në Kompleksin Memorial në Reçak në kuadër të shënimit të 26-vjetorit të Masakrës së Reçakut, në Shtëpinë e Kulturës në Shtime u mbajt akademia përkujtimore.

“Varret e hapura në tokë, plagët e hapura në shpirt, vrragët e mbyllura në trup, arkivat e mbyllura në Beograd. Krimet e kryera gjatë luftës nuk ka qenë e thënë të ndodhin, nuk është dashur të ndodhin, ajo që duhet të ndodhë, për pasojë është drejtësia, gjykimi dhe ndëshkimi i kriminelëve qoftë edhe në mungesë. Në vitet 1998-të dhe 1999-të, thuhej se përfundoi beteja, por jo edhe lufta. Në raport me Serbinë, tash duhet të thuhet e kundërta, ka përfunduar lufta, por jo edhe beteja. Ka mbaruar lufta për çlirim, por jo edhe beteja për drejtësi.” u shpreh Kryeministri në hyrje të fjalës së tij.

Në përkujtim të 45 civilëve të vrarë nga forcat e armatosura serbe, kryeministri Kurti potencoi se ndodhen aty për të mos harruar kurrë masakrën e 15 janarit të vitit 1999 si dhe për ta përforcuar kujtesën për masakrën e Reçakut. Ai tha se Qeveria ka themeluar Grupin Punues për ta hartuar Detyrën projektuese për kompleksin memorial, si dhe ka miratuar shpronësime të pronave, për përkujtim të dinjitetshëm të Masakrës së Reçakut.

Në këtë ceremoni përkujtimore e cila u organizua nën patronatin e Zyrës së Kryeministrit, kryeministri Kurti falënderoi Ambasadorin William Walker, të cilit siç tha ai, i jemi përjetësisht mirënjohës për humanizmin dhe kontributin e tij gjatë kohës më të vështirë për popullin tonë, ishte dëshmitar i historisë së dhimbshme të popullit tonë, simbol i qëndresës njerëzore dhe i guximit moral.

Duke e cilësuar si një zë i fuqishëm për të vërtetën dhe drejtësinë, atë kohë deklaratat e ambasadorit Walker, ishin denoncime zyrtare në emër të Misionit Verifikues të OSBE-së, ndaj forcave dhe autoriteteve serbe që po kryenin krime kundër njerëzimit dhe krime lufte ndaj shqiptarëve civilë në Kosovë, kryeministri Kurti, u shpreh se ndjehet krenar që Qeveria e Kosovës ka mundësuar botimin e librit të memoarëve të Ambasadorit Walker, me dëshmi të fuqishme dhe prekëse mbi tmerrin e masakrës së Reçakut. Sipas tij, ky libër është edhe një urë që lidhë brezat përmes kujtesës historike, si dhe është trashëgimi për brezat e rinj, që të njohin luftën së cilës i mbijetuam dhe plagët që ajo la pas.

“Përtej së qeni një dokument historik, është edhe një thirrje për kujtesë kolektive dhe për drejtësi.”, tha kryeministri.

Sot, në këtë ceremoni përkujtimore, kryeministri përkujtoi edhe Nusret Shabanin, që i mbijetoi masakrës, teksa e përballoi me një forcë të rrallë vrasjen e të birit 22 vjeçar, Bajrushit. Me këtë rast, kryeministri u shpreh se përkujtojnë qëndresën e tij dhe të të gjitha familjeve të Reçakut, e anekënd Kosovës, që dhanë më të dashurit për lirinë e vendit tonë. Ai shtoi se bashkë angazhohemi që historia e Kosovës dhe liria jonë, të jenë gjithmonë shembull i forcës së popullit për të triumfuar mbi padrejtësi.

“I përjetshëm qoftë kujtimi për secilën jetë të dhënë në rrugën tonë për çlirimin e Kosovës dhe lirinë e popullit të saj!”, përfundoi fjalën e tij kryeministri Kurti në ceremoninë përkujtimore në 26-vjetorin e Masakrës së Reçakut.

Në këtë ceremoni përkujtimore nga një fjalë rasti mbajtën edhe Ambasadori William Walker, Presidentja e Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani-Sadriu, Kryetari i Komunës së Shtimes, Qemajl Aliu, si dhe Kryetari i fshatit Reçak, njëherësh përfaqësues i shoqatave të dala nga lufta e UÇK-së, Adem Ramadani.

Gjithashtu, në këtë akademi përkujtimore të pranishëm ishin edhe deputetë nga Kuvendi i Kosovës, dhe deputetë nga Republika Federale Gjermane si dhe shumë përfaqësues të tjerë diplomatikë e të institucioneve vendore, ambasadorë e përfaqësues të tjerë diplomatikë të vendeve mike të akredituara në vendin tonë, si dhe veteranë e invalidë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, dhe përfaqësues të shoqatave të dala nga lufta çlirimtare e Kosovës.

Fjala e plotë e kryeministrit Kurti:

Varret në tokë, vrragët në trup e në shpirt, vrasësit në liri në Serbi.

Varret e hapura në tokë, plagët e hapura në shpirt, vrragët e mbyllura në trup, arkivat e mbyllura në Beograd. Krimet e kryera gjatë luftës nuk ka qenë e thënë të ndodhin, nuk është dashur të ndodhin, ajo që duhet të ndodhë, për pasojë është drejtësia, gjykimi dhe ndëshkimi i kriminelëve qoftë edhe në mungesë. Në vitet 1998-të dhe 1999-të, thuhej se përfundoi beteja, por jo edhe lufta. Në raport me Serbinë, tash duhet të thuhet e kundërta, ka përfunduar lufta, por jo edhe beteja. Ka mbaruar lufta për çlirim, por jo edhe beteja për drejtësi.

E nderuara presidente e Republikës së Kosovës, znj. Vjosa Osmani Sadriu,

I nderuari e shumë i dashuri ambasador William Walker,

Të dashur familjarë të të vrarëve në masakrën e Reçakut,

Të nderuar fëmijë e pasardhës të atyre që u vranë në Reçak,

Të nderuar zëvendëskryeministra, Bislimi e Gërvalla,

Të nderuar deputetë të Kuvendit të Republikës së Kosovës, ministra e zëvendësministra, përfaqësues të institucioneve shtetërore,

Të nderuar deputetë nga Republika Federale Gjermane,

I nderuari kryetar i Komunës së Shtimes, z. Qemajl Aliu,

I nderuar kryetar i fshatit Reçak, z. Adem Ramadani,

Shkëlqesi ambasadorë dhe përfaqësues të tjerë diplomatikë të vendeve mike të akredituara në Republikën tonë,

Të nderuar veteranë e invalidë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës,

Të nderuar përfaqësues të shoqatave të dala nga lufta çlirimtare,

Të nderuar të pranishëm,

Zonja dhe zotërinj,

Motra dhe vëllezër,

Jemi sot në Reçak, për të nderuar kujtimin për 45 familjarët tuaj, civil të pafajshëm e të pa armatosur të vrarë, si dhe për të ripërtërirë zotimin tonë për të mos harruar kurrë masakrën e 15 janarit të vitit 1999-të.

Me ne këtu është edhe Ambasadori William Walker, ambasador i së vërtetës të cilit i jemi përjetësisht mirënjohës për humanizmin dhe kontributin e tij gjatë kohës më të vështirë për popullin tonë.

Deklaratat e ambasadorit Walker, ishin denoncime zyrtare në emër të Misionit Verifikues të OSBE-së, ndaj forcave dhe autoriteteve serbe që po kryenin krime kundër njerëzimit dhe krime lufte ndaj shqiptarëve civilë në Kosovë. Këto raportime ekspozuan brutalitetin që po përballonte Kosova dhe ndryshuan diskursin ndërkombëtar ndaj luftës në vendin tonë. Presidenti i atëhershëm amerikan Bill Clinton, dënoi vrasjet e 45 shqiptarëve nga forcat serbe, teksa u kujdes që trupat e NATO-s të ishin të gatshme për veprim. Më 24 mars 1999, avionët e NATO-s nisën fushatën e bombardimeve në Jugosllavi, për t’i dhënë fund luftës në qershor të atij viti.

Qeveria e Kosovës është krenare që ka mundësuar botimin e librit të memoarëve të Ambasadorit Walker, me dëshmi të fuqishme dhe prekëse mbi tmerrin e masakrës së Reçakut. Ky libër është edhe një urë që lidh brezat përmes kujtesës historike. Është trashëgimi për brezat e rinj, që të njohin luftën së cilës i mbijetuam dhe plagët që ajo na i la pas. Përtej së qeni një dokument historik, është edhe një thirrje për kujtesë kolektive dhe për drejtësi.

Për ta përforcuar kujtesën për masakrën e Reçakut, Qeveria e ka themeluar Grupin Punues për ta hartuar Detyrën projektuese për kompleksin memorial, si dhe kemi miratuar shpronësime të pronave, për përkujtim të dinjitetshëm të Masakrës së Reçakut.

Të nderuara zonja dhe zotërinj, motra dhe vëllezër,

Me ne sot nuk është një njeri i jashtëzakonshëm, një zë i fuqishëm për të vërtetën dhe drejtësinë. Ai ishte dëshmitar i historisë së dhimbshme të popullit tonë, simbol i qëndresës njerëzore dhe i guximit moral. Në këtë përvjetor, përkujtojmë Nusret Shabanin, që i mbijetoi masakrës, dhe që vrasjen e të birit të tij 22 vjeçar, Bajrushit, e përballoi me një forcë të rrallë. Ai dha dëshmi të fuqishme kundër Sllobodan Millosheviqit në Tribunalin për Krimet e Luftës në ish-Jugosllavi.

Sot, përkujtojmë qëndresën e tij dhe të të gjitha familjeve të Reçakut, e anekënd Kosovës, që dhanë më të dashurit për lirinë e vendit tonë.

Familjarët, populli dhe institucionet e Kosovës, bashkë, i nderojmë të gjitha jetët njerëzore që u shuan nga vrasjet e kryera nga regjimi fashist i Sllobodan Millosheviqit dhe i autoriteteve të tjera të Serbisë urdhërdhënëse e ekzekutore, jo pak prej të cilave janë ende në pushtet, në Serbi. Republika jonë dhe populli ynë është i vendosur që e vërteta të mos harrohet kurrë, e të mos deformohet asnjëherë dhe që përgjegjësit për gjenocidin të përballen me drejtësinë.

Bashkë angazhohemi që historia e Kosovës dhe liria jonë, të jenë shembull i forcës së popullit për të triumfuar mbi padrejtësi.

I përjetshëm qoftë kujtimi për secilën jetë të dhënë në rrugën tonë për çlirimin e Kosovës dhe lirinë e popullit të saj! Lavdi martirëve dhe dëshmorëve të kombit!

Pavarësia e Kosovës në New York

January 15, 2025 by s p

Pavarësia e Kosovës në New York.

Shkolla Shqipe Skenderbej, Brooklyn, New York – Festat e fundvitit dhe dhuratat tona simbolike

January 15, 2025 by s p

Nga Adelina Laçaj/

Me datën 11 Janar, 2025, Shkolla Shqipe Skenderbej, organizoi edicionin e pestë: Dëgjoni Zërat Tanë” me temë, Festat e Fundvitit dhe Dhuratat tona Simbolike. Aktiviteti u organizua në Brooklyn Height Library, New York. Në këtë aktivitet mori pjesë Kryetari i Shoqates Shqiptaro-Amerikane Skenderbej, zoti Imer Lacaj, sekretarja, znj. Alketa Ktona-Veshi, anëtarë të Shoqatës Shqiptaro Amerikane Skenderbej, grupi pedagogjik i shkollës, nxënës, prindër, gjyshër e dashamirës të saj.

Aktiviteti u hap nga nxënësit, Arelt Xhaferri, Erla Lamçe dhe Kelvin Rustani. Nxënësit shpjeguan rreth gëzimit dhe kënaqësisë së tyre për të marrë pjesë në këtë aktivitet, vlerësuan rëndësinë e grupimit të tyre në këtë librari, falenderuan bordin për krijimin e shkollës Shqipe “ Skenderbej” si edhe dhanë vlerësim për punën e mësueseve, të cilat kontribojnë në mësimin e gjuhës shqipe, ndërthurjen e kulturave të ndryshme dhe shpjegimin e lidhjeve që ato kanë ndërmjet tyre, kujdesin për ruajtjen e kulturës tradicionale shqiptare dhe avancimin e eksperiencave të ndryshme në jetën shkollore duke mbeshtetur dinamikën e saj.

Aktiviteti u zhvillua në dy pjesë. Në pjesën e parë të saj, nxënësit punuan me shtëpitë xhenxhefil, (Gingerbread House) në grupe të ndryshme. Ata patën mundësinë të zbukurojnë shtëpitë e krijuara me karamele me ngjyra, glazure dhe dekorime të tjera, të cilat nxitën imagjinaten e tyre. Përvoja për të prekur artikujt gjatë montimit dhe zbukurimit të tyre, ishte tërheqëse dhe mundësi për zhvillim të aftësive më të mira motorike. Nxënësit duke punuar, ndanë idetë, kontrolluan punën e tyre të përbashkët, dhe kështu sollën krijime të shijshme dhe vizualisht të këndëshme. Shpesh u ndodhte të shijonin përbërësit gjatë procesit, duke e bërë këtë aktivitet edhe më argëtues si për ta, edhe për të tjerë që i ndiqnin gjatë punës. Aktiviteti ishte një kombinim i përkryer i argëtimit, mësimit dhe gëzimit festiv.

Ndihmuan në sistemimin e këtij ambjenti të këndshem, grupi i punës me drejtuese nxenësen Simelba Xhaferri. Në pjesën e dytë të aktivitetit nxënësit prezantuan në powerpoint tema rreth festimit të Vitit të Ri në familje dhe dhuratave të cilat ata i vlerësuan si shumë të dashura e domethënese. Prezantuan punë në powerpoint nxënësit: Enzo Rustani, Erla Lamçe, Kelvin Rustani, Amara Hysolli, Jori Lamçe, Eneo Rustani, Emma Bermuça , Amelia Bermuça, Amara Spaillari, Aria Karaj, Kiara Laçi, Erisa Laçi dhe nxënësja Anja Kojku, të cilët sollën në sallë, pjesë të jetës së tyre nga mjedise të ndryshme si, familja, shkollat Amerikane, shkolla Shqipe Skenderbej, aktivitete në vende të ndryshme zbavitëse me familjen, si edhe rreth vizitave më të fundit në Shqipëri, me rastin e Vitit të Ri.

Ky aktivitet i ndihmoi nxënësit në rritjen e tyre personale. Ata u vendosën përmes eksperiencave të ndryshme dhe iu dha mundesia të zgjerojne perspektivat, si edhe të rrisin empatine për njeri- tjetrin. Diskutimi rreth dhuratave simbolike forcoi vlerësimin për gjestet domethenëse dhe mendimet të cilat qëndrojnë pas dhuratës. Ai ndihmoi në rritjen e mirënjohjes. Ndarja e temës personale para grupit, rriti edhe më shumë vetëbesimin për aftësitë që ata kanë në të folur para publikut. Shprehja e emocioneve në sallë, stimuloi frymëzim, për të ardhur me ide të tjera, edhe më të avancuara në të ardhmen. Vendosja e nxënësve në skenë tregoi dhe siguroi edhe një herë vlerësimin që i bën Shoqata Shqiptaro-Amerikane Skenderbej, këtyre grupmoshave. Nxënësit falenderuan edhe për dhuratat e marra në fund të Vitit, nga ana e Shoqatës, si edhe vlerësuan rëndësinë që ajo i dha këtij momenti. Më tej ata u ulën në tryeza, diskutuan rreth aktivitetit e të rejave me të cilat ata u prezantuan. Nxënësit falenderuan gjithashtu, zotin Elton Xhaferri, anëtar i Shoqatës Shqiptaro-Amerikane Skenderbej, i cili bëri të mundur sjelljen dhe vendosjen e porosive të miratuara nga bordi i shkollës në tavolina, për këtë aktivitet. Suksese në aktivitete të reja, Shkolla Shqipe Skenderbej! Paçi një Vit Akademik të sukseshëm e frymëzues !

12 Janar, 2025
Staten Island, New York

GAZETA AMERIKANE (1970) / “DIELLI, SKËNDERBEU, JACK LONDON DHE AMERIKA E TRAZUAR…” — INTERVISTA ME GAZETARIN DHE SHKRIMTARIN NELO DRIZARI

January 15, 2025 by s p

Burimi : Carmel Pine Cone, 24 dhjetor 1970, faqe n°17

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 15 Janar 2025

“Carmel Pine Cone” ka botuar, më 24 dhjetor 1970, në faqen n°17, një intervistë asokohe me gazetarin dhe shkrimtarin shqiptaro-amerikan Nelo Drizari, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Besnik i Amerikës, e do Shqipërinë amtare

Nga Judith A. Eisner

Nelo Drizari është një njeri me shtat të vogël, por me praninë dhe dinjitetin e një diplomati karriere. Fakti që ai flet një anglishte të përsosur me një theks të lehtë por të veçantë vetëm sa e përforcon këtë përshtypje.

Drizari, i cili e ka kaluar jetën e tij të rritur si shkrimtar, redaktor dhe mësues, lindi në Shqipëri, djali i Hysen dhe Irenea Drizarit. Babai i tij ishte një udhëheqës gueril, duke luftuar për lirinë e shqiptarëve kundër Perandorisë Osmane.

Për shkak se Amerika ishte prej kohësh simboli i lirisë për babain e tij dhe për shkak se jeta e djemve të tij ishte po aq e rrezikuar sa edhe e tija, Hyseni e dërgoi Nelon, kur ishte shtatë vjeç, të jetonte e të studionte në Amerikë.

Vetëm kontakt

Për më shumë se një vit e gjysmë, Nelo i ri ishte konvikt në një shkollë përgatitore për djem në New England. Kontakti i tij i vetëm me kulturën dhe popullin e vendit të tij ishte nëpërmjet vizitave tek pjesëtarët e kolonisë shqiptare në atë zonë.

Më në fund, ai u sëmur rëndë dhe babai i tij e dërgoi në shtëpi.

“Ishte kryesisht malli për shtëpinë”, thotë ai tani. “Unë u rrita mirë në krahët e familjes sime pa parë ndonjëherë një mjek.”

Nelo kujton se u sëmur nga malli për Shqipërinë dhe më pas i kishte marrë malli për Amerikën, sapo u kthye në shtëpi. Kështu ai u kthye në Amerikë, kësaj radhe përgjithmonë.

Nelo u arsimua në lindje të vendit, në Maine dhe Massachusetts, dhe ai mbajti një lidhje të përjetshme me New England. Ai ishte gjithashtu me fat që Bostoni kishte një popullsi të madhe shqiptare prej gati 10,000 banorësh.

Vitet e hershme

Megjithëse qëllimi i tij ishte të bëhej mjek, ai filloi t’i përkushtohej gazetarisë që në moshë të vogël. Në moshën 13 vjeçare, ai shkroi artikuj për patriotët amerikanë për Diellin, një gazetë në gjuhën shqipe e Bostonit. Ai më pas u bë kryeredaktor i saj.

Edhe pse ai aplikoi në Harvard për të studiuar mjekësi dhe u pranua, një ngjarje ndodhi ndërsa ai ishte ende në shkollën përgatitore që ndryshoi rrjedhën e jetës së tij. Ai u zgjodh kryeredaktor i gazetës së shkollës së tij dy herë radhazi, gjë që nuk kishte ndodhur kurrë më parë. “Kjo ma fryu kokën disi,” qesh ai. Dhe një profesor me qëllime të mira e inkurajoi të ndiqte gazetarinë.

Pra, në vend që të studionte mjekësi në Harvard, Nelo studioi gazetari në Universitetin e Kolumbisë. Pendimi i tij i vetëm për ndryshimin e planeve është një pyetje e paqartë, “Ndoshta mund të kisha qenë më i dobishëm për njerëzit që kishin nevojë si mjek.”

Suksesi

Nelo e gjeti suksesin si shkrimtar që herët. Ai u bë gazetar në Nju Jork dhe së shpejti filloi të shkruante artikuj me karakteristikë (më të thellë) dhe skica personalitetesh. Ai gjithashtu dha mësim për gjuhë dhe letërsi shqipe në Universitetin e Kolumbias. Ai ka qenë gjithmonë në kontakt të ngushtë me çështjet shqiptare, si në vendin e tij dhe në SHBA.

Lufta e Dytë Botërore e përfshiu Nelon në transmetim për herë të parë. Ai u bë kreu i njësisë shqiptare të Zyrës së Informacionit të Luftës dhe një redaktor i Zërit të Amerikës që transmetonte guerilët në Shqipërinë e pushtuar. Vetëm këtë herë nuk ishin turqit osmanë që po luftonin shqiptarët; ishte Italia fashiste dhe më vonë, pushtimi nazist gjerman.

Jeta e Nelos mund të përshkruhet si një patriotizëm i dyfishtë, pasi dashuria e tij për vendin e lindjes ka qenë po aq e fortë ndër vite sa dashuria për vendin e tij ku u adoptua. “Gjithmonë kam ëndërruar të jem në gjendje të përmirësoj racën njerëzore dhe të mund të bëj diçka për një vend si Shqipëria,” thotë ai.

Transmetimet të tij të Zërit të Amerikës në Shqipëri parapriheshin nga fragmente muzikore si “Rapsody in Blue” të George Gershwin, muzikë që Nelo e donte dhe që ishte tipike amerikane.

Pas lufte

Pas luftës, Nelo vazhdoi të merrte pjesë në aktivitetet e qeverisë. Pentagoni i kërkoi atij të organizonte një departament të gjuhës shqipe në Institutin e Mbrojtjeve të Gjuhëve në Monterey. Vazhdoi deri në vitin 1950, kur iu kthye shkrimit të pavarur, por jo mësimdhënies në Kolumbia.

“Në vend që të kthehesha në Kolumbi, u dashurova me Kaliforninë, dhe veçanërisht me Carmelin dhe vendosa që ky ishte i vetmi vend që doja të jetoja.”

Krahas shkrimit të artikujve, gjë që vazhdon ta bëjë rregullisht, Nelo ka shkruar pesë libra vitet e fundit. Dy janë biografi, një roman autobiografik dhe dy janë vepra jofiksion për gjuhën shqipe.

Biografia e tij, Skënderbeu, tregon historinë e një kalorësi shqiptar të shekullit të 15-të, i cili shpëtoi të gjithë Evropën nga pushtimi i Perandorisë Osmane. I njohur dhe i vlerësuar nga papët dhe princat, Skënderbeu ka rënë në harresë. Nelo aktualisht po ndërmerr një rishkrim “Hollywood-ian” të biografisë, me shpresën se më në fund do të njihet madhështia e këtij njeriu.

Puna e re

Puna e tij e fundit është një biografi e Jack London, një ish-karmelit, të cilën ai e shkroi pasi trashëgoi 150 letra origjinale nga Londra nga miqtë. “Më dhanë dëshirën dhe sfidën për të shkruar këtë libër,” thotë ai. “Më është dashur të respektoj letrat pa u bërë shumë i mërzitshëm, por libri bazohet në kërkime solide.”

Gjatë hulumtimit të librit, Nelo intervistoi të ndjerin Herber Heron, i cili e njihte personalisht Jack London, dhe i cili tregoi kujtime personale të kohëve të shkuara dhe i cili ishte anëtar i Klubit Bohemian. Titulli i Nelos për librin është “Dashamirët dhe bashkëpunëtorët — Lovers and Collaborators”.

Si një njeri që adoptoi Amerikën si shtëpinë e tij, sepse u rrit duke besuar se ishte një bastion i lirisë, Nelo shkroi një roman autobiografik, “Katër dete për tokën e ëndrrave — Four Seas to Dreamland”.

“Katër detet janë Adriatiku, Joni, Mesdheu dhe Atlantiku — deri në Amerikë. Letrat që shkruante vëllai im i madh që ishte në Amerikë para meje dhe mënyra se si babai im fliste për këtë vend dhe lirinë e tij më kishin krijuar një ëndërr…”

A është realizuar ëndrra ?

Përgjigjia e Nelos është e dyanshme.

“Amerika është ende vendi më i mirë në botë për të qenë,” thotë ai me besnikëri. “Por sot, unë kam frikë nga dhuna, revolucionarët dhe diversantët.”

“Shumica e të rinjve nuk kanë asnjë lidhje me dhunën. Pse nuk bëjnë dot diçka për të treguar anën tjetër të jetës në këtë vend ? Ka shumë gjëra për të cilat mund të krenohemi në Amerikë, por ka edhe shumë gjëra që duhen ndryshuar.”

Prioriteti i parë

“Unë mendoj se prioriteti ynë i parë është eliminimi i varfërisë,” thotë ai pa hezitim. “Kjo është baza e trazirave në këtë vend. Në krye ka shumë pasuri, në fund ka shumë varfëri.”

“Nuk duhet ta mashtrojmë veten”, vazhdon ai, duke folur si një njeri që di të lexojë shenjat. “Në këtë vend ka një lëvizje drejt revolucionit.” Ai nuk thotë se mendon se është e rrezikshme.

“Nëse kemi nevojë për ndryshim, duhet ta bëjmë me votim, jo me armë dhe bomba. Dhe tani që 18-vjeçarët mund të votojnë, ata mund të vendosin ndryshimin.”

“Nuk ka asgjë të keqe në sistemin tonë; nëse zgjedhim njerëzit e duhur, sistemi do të funksionojë në mënyrë perfekte.”

“Ne duhet të zgjedhim njerëz me një ndjenjë vlerash, ekuilibri dhe barazie,” përfundon ai.

Artist, gjithashtu

Nelo është njëkohësisht artist dhe shkrimtar. Ai i ka ekspozuar pikturat e tij në San Francisco dhe Oakland. Por ai tha : “Kam vetëm një ide në mendje. Kur shkruaj, më duhet të mbaroj; kur pikturoj, pikturoj. Unë nuk bëj dy gjëra në të njëjtën kohë. Tani për tani, shkrimi është në lulëzim e sipër.”

Ditëlindja

Në prag të Krishtlindjeve, Nelo dhe gruaja e tij Viki do të festojnë përvjetorin e tyre të parë të martesës. Ata u martuan vitin e kaluar në Kishën Wayfarer në Carmel.

Historia e martesës së tij duket e dalë drejtpërdrejt nga një roman. Ai u takua për herë të parë me Vikin në Panairin Botëror të Çikagos në vitin 1934, ku ai dhe ambasadori shqiptar ishin ftuar për të folur në festimet e Ditës së Shqipërisë. Viki punonte në ekspozitë, me kostumin shqiptar, për Fondacionin e Lindjes së Mesme.

Nelo u nderua duke u zgjedhur zot i ceremonisë për këtë mbrëmje. Viki u ul disa vende larg tij. Pas darkës, ai e prezantoi atë me një mik të tij që ishte avokat. Ajo u martua me këtë mik dhe mbeti e ve 24 vjet më vonë.

Pas 34 vitesh, Nelo dhe Viki u takuan sërish në një kongres shqiptar në Nju Jork. Ajo kishte dhënë mësim në Michigan; ai në Karmel, por ata kishin lexuar për njëri-tjetrin në shkrimet e aktiviteteve shqiptare ndër vite.

Këtë herë ai nuk e prezantoi me një mik. Duke i dhënë fund beqarisë, ai e mori atë në Carmel dhe u martua me të.

Dhe ata jetojnë të lumtur përgjithmonë.