s p – Page 822 – Dielli

KOSOVA HUMBI NJË MIK TË MADH

August 5, 2024 by s p

Nga Frank Shkreli/

Kështu deklaroi Presidentja e Republikës së Kosovës, Dr. Vjosa Osmani pas lajmit për kalimin në amshim të Jeff (Xhef) Paul Bieley, ish-zyrtarit të lartë amerikan në Misionin e OSBE-së në Prishtinë, i cili ndërroi jetë me 22 Korrik, 2024, në moshën 53-vjeçare në shtetin Florida. I ndjeri Jeff Bieley, sipas shumë prej atyre që e kanë njohur për së afërmi, sidomos në Kosovë për më shumë se dy dekada, ai ia përkushtoi veprimtarinë e tij diplomatike, në veçanti lirisë së Kosovës dhe në përgjithësi, të drejtave të shqiptarëve në rajon! Sipas OSBE-së veprimtaria e Jeff Bieley si zyrtar i këtij enti, por dhe puna e tij me organizata të tjera ndërkombëtare, ishte tepër e rëndësishme për zhvillimin e deritanishëm të Kosovës. Sipas tyre, ai ishte pjesëmarrës në projekte dhe nisma të ndryshme që kanë për qëllim promovimin e paqës, stabilitetit dhe forcimit të demokracisë në rajon

I ndjeri Jeff ka punuar, fillimisht, si gazetar, duke raportuar për shumë media ndërkombëtare gjatë luftërave dhe konflikteve në rajon gjatë dekadës së 1990-ave, në Ballkanin Perëndimor. Nga kjo përvojë si gazetar atje, ai qe frymëzuar që karrierën e tij afatgjatë t’ ia kushtonte marrëdhënieve diplomatike, duke shërbyer në Misionin e Kombeve të Bashkuara (UNMIK) në Kosovë si dhe në Zyrën për Siguri dhe Bashkpunim në Evropë (OSBE) – në detyra të ndryshme me rëndësi në Shqipëri, Kosovë dhe në Maqedoninë e Veriut. “Jeff besonte, me gjithë zemër, në demokraci dhe në të drejtat e njeriut, ndërsa ishte shumë krenar për punën e tij kur Kosova u shpall shtet demokratik në vitin 2008”, thuhet në reagim-deklaratën e Zyrës së OSBE-së në Prishtinë me rastin e kalimit të tij në amshim. “Me keqardhje të thellë mësuam për vdekjen e parakohëshme të kolegut tonë të ngushtë, Jeff Bieley. Gjatë kohës që punonte për OSBE-në në Kosovë si dhe në misione të tjera ndërkombëtare, ai kontriboi shumë për zhvillimin e Kosovës”, thuhet mëtej në reagimin e Zyrës së OSBE-së në Prishtinë.

Në reagimin e OSBE-së në Prishtinë pas vdekjes së tij theksohet gjithashtu se “Jeff Bieley ishte shumë i interesuar në zhvillimet politike botërore dhe ishte një katolik i devotshëm dhe mik i ngusht i shumë njerëzve me të cilët vinte në kontakt” – shumë prej tyre shqiptarë të Kosovës, të Shqipërisë dhe të Maqedonisë së Veriut.

Për vdekjen e parakohëshme të Jeff Bieley-t reaguan dhe dërguan ngushëllimet e tyre autoritetet e Kosovës, miq të tij me të cilët kishte punuar gjatë viteve, përfshir gazetarë, si dhe përfaqësues të organizatave të ndryshme ndërkombëtare dhe kombëtare në Kosovë dhe rajon.

Për vdekjen e Jeff Bieley – “mikut të madh të Kosovës” – siç e cilësoi ajo të ndjerin Jeff, reagoi edhe Presidentja e Republikës së Kosovës, Dr. Vjosa Osmani, duke u shprehur me anë të një postimi në portalin e saj, se për më shumë se dy dekada ai ia ka kushtuar punën e vet, ndërtimit të miqësive dhe lidhjeve të qëndrueshme të Kosovës me botën, duke u shprehur se, “Jemi të trishtuar për humbjen e një miku të madh të Kosovës, Jeff Bieley. Për më shumë se dy dekada, Jeff ia kushtoi punën e tij ndërtimit të miqësive dhe lidhjeve të qëndrueshme me Kosovën dhe për të ndihmuar vendin tonë të bëhet një demokraci e qëndrueshme. Trashëgimia e tij e mirësisë dhe përkushtimit do të vazhdojë. Pusho në paqe, Jeff”, ka shkruar Presidentja Osmani me rastin e vdekjes së ish-zyrtarit amerikan me shërbim në organizatat ndërkombëtare, me shërbim në Kosovë.

Ai fliste rrjedhëshëm gjuhën shqipe dhe komunikonte shumë mirë me bashk-biseduesit shqiptarë kudo. Sipas shumë burimeve, i ndjeri Jeff Bieley ishte berë si në shtëpinë e vet në Kosovë dhe pjesë e shoqërimit me shqiptarë. Jeff Bieley ishte shumë i respektuar nga organizatat ndërkombëtare ku punonte si edhe nga populli i Kosovës dhe nga shumë miq e kolegë anë e mbanë Kosovës dhe trojeve shqiptare, përfshir Kishën Katolike në Prishtinë.

Në një njoftim për Meshë drite në ditën e varrimit të Z. Jeff Bieley, “mikut të madh të Kosovës dhe kombit tonë” – siç thuhet në njoftimin e Katedraljes, ditën e shtunë, 27 Korrik 2024, Katedralja “Shën Nënë Tereza” në Prishtinë – e cilësonte Jeff Bieley, si një njeri të “përkushtuar për liri dhe barazi mes popujve, humanist dhe veprimtar i denjë i vlerave euro-atlantike”.

“Duke qenë mik i dashur dhe i vlerësuar i shumë aktivistëve për paqe në Kosovë, në nderim të ndjerit Jeff Bieley dhe për të shprehur falënderim për kontributin e tij, edhe ne bashkohemi me ta në lutje për shpirtin e tij”, thuhet në deklaratën e Katedraljes, “Shën Nënë Tereza”, në Prishtinë.

Sipas kolegëve të tij, shqiptarë dhe ndërkombëtarë, Jeff Bieley ishte edhe një analist i mrekullueshëm i cili dinte më shumë se kushdo tjetër mbi gjendjen në Ballkanin Perëndimor dhe në Kosovë – pasi fliste edhe gjuhën shqipe shumë mirë.

Jeffrey Paul Bieley

Korrik 19, 1971 — Korrik 22, 2024

Më në fund duhet të shënoj se ashtu siç kam shkruar në të kaluarën për shumë personalitetete amerikane që kanë ndihmuar çeshtjen shqiptare gjatë dekadave të shekullit të kaluar e deri tani, anë e mbanë trojeve shqiptare – e konsideroj me vend që edhe Jeffrey Bieley t’i bashkohet listës së gjatë të zyrtarëve të lartë, dhe jo aq të lartë amerikanë, të cilët për fatin e Shqipërisë, të Kosovës dhe të gjithë shqiptarëve në rajonin e Ballkanit Perëndimor, kanë kontribuar — bazuar në vlerat e vërteta perëndimore — për lirinë dhe për pavarësinë e Kosovës dhe për të drejtat e të gjithë shqiptarëve në Ballkanin Perëndimor.

Si i tillë, megjithëse largimi i tij, i parakohëshëm, nga kjo jetë, le një boshllëk të madh në radhët e atyre shqiptarëve që e kanë njohur dhe që kanë punuar me të, por jam i sigurt se, njëkohësisht, kujtesa e trashëgimisë së tij do të frymëzojë — shqiptarët dhe të tjerët që kanë bashkpunuar me ‘të – që ata vet të punojnë edhe më shumë për ndryshime pozitive në botën ku jetojnë e punojnë, qoftë në trojet shqiptare, qoftë kudo tjetër në botë. Me këtë rast, le t’i bashkohemi Presidentes së Republikës së Kosovës, Dr. Vjosa Osmanit duke ngushëlluar familjen e tij për humbjen e rëndë dhe duke uruar, njëkohësisht, që trashëgimia e Jeff Bieley — e mirësisë dhe përkushtimit — të vazhdojë në të ardhmen, jo vetëm në Kosovë, por anë e mbanë botës shqiptare, me të cilën ai kishte kontakte për më shumë se dy dekada – me qëllim që të gjithë të përpiqemi ta lemë këtë botë pak më mirë se ç’e kemi gjetur.

“Për më shumë se dy dekada, Jeff ia kushtoi punën e tij ndërtimit të miqësive dhe lidhjeve të qëndrueshme me Kosovën dhe për të ndihmuar vendin tonë të bëhet një demokraci e qëndrueshme”, ka kujtuar Presidentja e Republikës së Kosovës, Dr. Vjosa Osmani diplomatin amerikan Jeff Bieley me rastin e largimit të tij nga kjo botë.

Në Katedraljen Shën Nënë Tereza në Prishtinë, të shtunën që kaloi u celebrua mesha për shpirtin e diplomatit amerikan, Jeff Bieley — “Mikut të madh të Kosovës dhe kombit tonë për liri dhe barazi mes popujve, humanist dhe veprimtar i denjë i vlerave euro-atlantike”, siç theksohet në deklaratën e Katedraljes, me rastin e kalimit në amshim të njeriut të përkushtuar Jeff Beiley.

FORCA E KARAKTERIT DHE LIDERSHIPI

August 5, 2024 by s p

Nga Evarist Beqiri/

“Një njeri duhet të bëjë atë që duhet – pavarësisht pasojave personale, pavarësisht pengesave, rreziqeve dhe presioneve – dhe ky është thelbi i dinjitetit njerëzor.” – John F. Kennedy

Lidershipi kërkon atë që Aristoteli e quante “përsosmëria e karakterit” (êthikai aretai) apo virtytet morale. Nëse do të vlerësojmë lidershipin e dikujt, kollona kryesore përbërëse e lidershipit individual është fuqia e karakterit të tij. Lidershipi është një kombinim midis fuqisë së karakterit dhe strategjisë. Në këtë kombinim karakteri merr më tepër rëndësi. Karakteri është thelbi i lidershipit. Zgjuarsia dhe strategjia ka rëndësinë e saj, por pa karakterin e fortë ato nuk të shërbejnë shumë. Ismail Qemali besonte se udhëheqësi duhet të jetë i drejtë dhe i duruar, në këtë mënyrë mund të qeverisë lehtësisht edhe në rajone të vështira si ato lindoret. Marrëdhënia e shëndetshme e besimit që ai arrinte të krijonte me popullsinë e vendit ku qeveriste, do t’i vinte në ndihmë edhe në momente të vështira të karrierës. Lideri duhet t’i luftojë gjithmonë padrejtësitë. Martin Luther King Jr. thoshte se: “Padrejtësia ndokund është një kërcënim për drejtësinë gjithkund.” Sjellja dhe qëndrimi që ne mbajmë janë shpirti i lidershipit. Ato dalin në pah, sidomos në situata krizash, kur marrja e vendimeve të caktuara vështirësohet. Lideri karakterizohet nga mbajtja e një qëndrimi, që e dallon atë prej kujtdo tjetër, përfshirë këtu edhe ndjekësit e tij. Sepse qëndrimi është ajo gjëja e vogël që bën dallimin e madh në të tilla raste.

Ismail Qemali shërbeu në Perandorinë Osmane në disa poste të larta. Për dyzet vjet me radhë, ai vuri në shërbim të Perandorisë zgjuarsinë e tij të madhe dhe karakterin e tij të drejtë. Përgjatë shërbimit publik, ai shfaqi integritet të rrallë. Më tepër se ç’preferonte titujt apo postet, ai ka parapëlqyer të thotë haptas mendimin e tij, duke vuajtur edhe pasojat…

Më 14 dhjetor 1891, Ismail Qemali u emërua në postin e guvernatorit të vilajetit të Bejrutit në Liban. Përgjatë kësaj periudhe ai do të shërbente edhe si Guvernator i Përgjithshëm ad interim i vilajetit të Sirisë në Damask. Ndërkohë, më 12 korrik 1892, atij i erdhi një telegram nga sulltani, ku i kërkohej të kthehej menjëherë në Stamboll, sepse do të ngarkohej me një mision të rëndësishëm. Pas qendrimit 8 mujor si guvernator i Bejrutit, ai u largua në fund të gushtit 1892. Populli i Bejrutit ndjeu keqardhje për largimin e Ismail Qemalit, por, nga ana tjetër, ata u gëzuan, sepse kujtuan se ai po thirrej për të marrë postin e Vezirit të Madh. Ata i dhuruan si kujtim një album, të veshur me ar dhe me gur smeraldi në mes. Albumi ishte i mbushur me fotografi nga vendi dhe monumentet e tij.

Kësaj periudhe i përket edhe rrëfimi i personalitetit të shquar libanez, diplomatit, shkrimtar dhe gazetarit Emin Arslan. Ai i përkiste një familje të shquare druzësh, të cilit mbajnë titullin e Emirit. Njëkohësisht Emin Arslan shërbeu si konsull i Perandorisë Osmane në disa shtete. Ai ka rrëfyer me detaje në një shkrim me titullin “Pikëllimet e dashurisë së humbur” të 12 korrikut 1913, në gazetën argjentinase “Caras y Caretas”, historinë e një dashurisë tragjike, të përkthyer në shqip nga Aurenc Bebja. Pjesë e kësaj historie dramatike është edhe Ismail Qemali, i cili asokohe shërbente si Guvernator i Përgjithshëm i Libanit.

Emin Arslan shkruan duke marr shkas nga fakti që gazetat po flisnin shumë për Shqipërinë dhe shqiptarët, e veçanërisht për Ismail Qemal Beun, promotorin e pavarësisë së tyre dhe kreun e qeverisë së përkohshme: “E kam njohur shumë mirë këtë burrë shteti të shquar, ai më nderon me miqësinë e tij dhe e vlerësoj shumë. Kur u kthye në vendin e tij për të shpallur pavarësinë e tij, më dërgoi një letër në Buenos Aires duke rekomanduar katër emigrantë të varfër shqiptarë. Sa herë, pra, që gazetat na japin lajme nga Shqipëria, nuk mund të mos kujtoj një histori të pikëllimeve të dashurisë së humbur që kam parë dhe që më dha mundësinë të mësoj për karakterin fisnik të atij burri shteti.”

Historia flet për një vajzë shumë të bukur me emrin Leila, me të cilën familja e Emin Arslan kishin një miqësi të veçantë. Leila do të vuante disa fatkeqësi përgjatë jetës së saj. Arslan admiron bukurinë klasike dhe inteligjencën e rrallë të saj. Ai e krahason bukurinë e Leilës me kryeveprën e “Venus de Milo”, e cila gjendet në Muzeun e Luvrit në Paris.

Pas shumë peripecive dhe një jete të mbushur me dhimbje, Leila mbetet e ve në një moment shumë të vështirë të jetës. Kunati i saj, i preferuari i sulltanit dhe spiuni i tij, vjen dhe do që t’i heqë trashëgiminë Leilës. Askush nuk guxonte të mbronte çështjen e saj. Vetë gjykata kishte frikë mos shkaktonte zemërimin e kunatit dhe njëkohësisht të preferuarit të sulltanit. Sulltan Abdyl Hamidi nuk bënte shaka. Një fjalë dhe të dërgojnë në fund të Bosforit ose në fund të Saharasë, në Tripoli.

Emin Arslan shkon në qytet për t’i shprehur ngushëllimet zonjës Leila dhe për informuar të emën e tij lidhur me gjendjen e saj.

Me cinizëm kunati i saj i kishtë thënë Leilës: “Zonjë, ti je shumë e bukur për të pasur nevojë për pajë për burrin tënd të ri.” Të gjithë ishin të frikësuar nga kunati i fuqishëm dhe i frikshëm. Leila kërkonte të paktën, lëmoshën e paqes. Ajo kishte kaluar dhjetë vite të jetës së saj duke i shërbyer si infermiere bashkëshortit të sëmurë në shtrat.

Njëzetë e katër vjeçari i atëhershëm Emin Arslan, u prek thellësisht dhe tentoi që ta ndihmonte Leilën fatkeqe… Ai po ndihej shumë keq, duke e parë veten të pafuqishëm për ta ndihmuar shoqen e fëmijërisë, të cilën e donte si motër.

Sapo del nga shtëpia e Leilës, krejt papritur Emin Arslan ndeshet me karrocën e Guvernatorit të Përgjithshëm (Valiut) Ismail Qemal Beu, i cili njihej si një guvernator energjik dhe thuhej se ishte njeriu i besuar i Mid’hat Pashës, babait të Kushtetutës, dhe thuhej se edhe sulltani kishte frikë prej tij.

“Oh! Çfarë ideje, – mendon me vete ai. Nëse do të shkoja ta takoja dhe t’i shpjegoja situatën e Leilës? Ndoshta mund të jetë e dobishme. Në çdo rast, çfarë dëmi do të kishte? Çfarë mund të pësoja nga kunati?”

Ismail Qemali valiu (Guvernatori i Përgjithshëm i Bejrutit) ishte duke u kthyer në shtëpi. Në shtëpi kishte shumë njerëz që e prisnin. I trembur dhe pak i turpshëm Arslan ju kërkon ndihmësve të Ismail Qemalit që ti mundësojnë një takim me guvernatorin.

Më pas, ndihmësi i guvernatorit e çon në një sallon dhe e fton të takojë Shkëlqesinë e Tij. Ismail Qemali ishte ulur në fund të një salloni të madh, i mbushur plot me shtresën e lartë të qytetit. Sapo hyri brenda, Ismail Qemali u ngrit dhe e ftoi të ulet. Pasi i bëri paraprakisht disa pyetje Ismail Qemali i kërkoi Arslanit që ta sqaronte lidhur me arsyet e takimit. Arslani i kërkon që të bisedonin privatisht, gjë të cilën Ismaili e pranon. Ai e futi në kabinetin e tij të punës, u ul dhe i bëri shenjë të ulej dhe i thotë:

“- Le të shohim. Shpresoj që të mos jetë asgjë serioze.”

Me pak fjalë, Arslan i tregon në mënyrë të përmbledhur historinë e Leilës dhe se si, pasi kishte qenë viktimë e të shoqit për dhjetë vjet, ajo ishte e ve dhe tashmë viktimë kunatit të saj, një favorit i fuqishëm dhe me ndikim te sulltani.

Ismail Qemali e dëgjoi me vëmendje, pa e ndërprerë as edhe një herë. Emin Arslan merr guximin dhe i thotë:

“- Ajo grua e gjorë ka vetëm një shpresë, Shkëlqesi. Nëse Shkëlqesia Juaj e braktis, gjithçka do të marrë fund për të dhe për ne; sepse do të tregohet se të preferuarit dhe spiunët janë ata që na qeverisin.

– Ke të drejtë, – i thotë Ismail Qemali. – A je i sigurt për atë që më thua?

– Shkëlqesi, unë vij nga shtëpia e të vesë së varfër dhe nga buzët e saj mësova gjithçka që kam pasur nderin t’i them Shkëlqesisë Tuaj.”

Me dorën e rëndë, Ismail Qemali tundi një zile mbi tavolinën e tij dhe u shfaq një shërbëtor.

“- Thirr kapitenin,” – i tha Ismaili.

Një moment më vonë, kapiteni shfaqet, përshëndet ushtarakisht dhe pret.

“- Lërini të shkojnë menjëherë për të kërkuar X., dhe ta sjellin pa vonesë, urdhëroi guvernatori.”

Pastaj, duke u kthyer nga Arslan, i tha :

“- Shpresoj se do të guxosh të më thuash para tij atë që të ka thënë kunata?

– Sigurisht, Shkëlqesia Juaj, Zotëri.”

Ai shikoi mbi zyrën e tij dhe mori një kopje të “Revue des deux Mondes” nga Parisi.

“- Ja, – i tha Ismaili, – “argëtohu duke e lexuar atë, derisa të vijë kundërshtari yt.”

Ismail Qemali u largua dhe e la vetëm në zyrën e tij. Papritmas vjen i preferuari i sulltanit (kunati). Ai dukej i shqetësuar. Ismail Qemali e priti menjëherë dhe, duke qenë se dera ishte lënë hapur, Emin Arslan e dëgjoi të gjithë bisedën. Ismail Qemali përsëriti historinë e tij pothuajse fjalë për fjalë dhe e mbylli fjalimin e tij me këto fjalë:

“- Epo, unë ju kam thirrur për t’ju thënë këtë: nëse keni gjetur zyrtarë frikacakë ose të vetëkënaqur, nëse mendoni se do të gjeni gjyqtarë mjaft të poshtër që do t’ju lejojnë të plaçkitni një të ve të varfër si kjo, megjithatë ka dikë që e keni harruar dhe se ai nuk ka frikë prej jush, i cili është në gjendje të mbrojë të dobëtit dhe të braktisurit; dhe se ai dikushi jam unë. Ju më njihni mjaft mirë dhe e dini që unë bëj atë që them dhe se nuk ka fuqi në tokë që mund të më trembë. E kuptoni? Dhe tani shkoni dhe mbi të gjitha kujtoni se sa të jem gjallë do të jem gati t’ju ndjek deri sa të vihet drejtësia.”

I preferuari sulltanit (kunati), si të gjithë frikacakët që i dorëzohen forcës, tha duke belbëzuar se dallimi mes tij dhe kunatës ishte ekzagjeruar dhe për t’i vërtetuar Shkëlqesisë guverantorit se ishte keqinformuar, u largua menjëherë për të korrigjuar këtë dallim.

Në fakt, ai doli i zbehtë dhe duke u dridhur; dhe menjëherë dërgoi një mik për t’i bërë të ditur Leilës se nuk kishte asnjë kundërshtim dhe gjithçka u zgjidh pa asnjë vështirësi. Por, menjëherë pas kësaj, një thashethem qarkulloi në qytet se Ismail Qemali ishte tërhequr në Kostandinopojë dhe të gjithë u tronditën. Sepse, për herë të parë që nga koha e Mid’hatit, në vend ishte parë një zyrtar liberal.

Por, i preferuari i sulltanit (kunati) ishte betuar për hakmarrje dhe mori hak; sepse, sapo mbërriti në Kostandinopojë, ai i dërgoi sulltanit aq shumë raporte sekrete për rrezikun e pranisë së Ismail Qemalit në Bejrut, ku ai propagandonte idetë e Turqisë së Re, saqë sulltani përfundoi duke e lëvizur Guvernatorin e Përgjithshëm.

Disa kohë më pas, rreth viteve 1907-1908, Ismail Qemali dhe Emin Arslan do të gjendeshin në Paris. Arslan e fton që të vizitojnë Muzeun e Luvrit dhe e çon në sallën ku ndodhet statuja e “Venus de Milo”. Më pas Arslan e pyet:

“- E mbani mend, Shkëlqesi, vizitën e parë që ju bëra në Bejrut, pesëmbëdhjetë vjet më parë, kur ishit guvernator i provincës?

– A më kujtohet? Mendoj se po, – ia kthen Ismaili. Historia e asaj gruaje të ve, apo jo?

– Po, është ajo, – thotë Arslan. Është shprehja e saj magjepsëse e bukurisë, krenarisë, fisnikërisë dhe madhështisë.

-A e dini, – thotë Ismail beu, – se kjo histori më kushtoi postin? Nuk jam penduar kurrë, sepse ishte detyra ime të bëja drejtësi; Por tani pendohem akoma edhe më pak.”

Karakteristikë për liderët e mëdhenj është fakti që ata e trajtojnë cilindo sipas personalitetit dhe cilësive të karakterit. Ismail Qemali ishte njerëzor dhe i virtytshëm kurdoherë dhe me këdo. Ai ngjallte një ndjenjë respekti dhe besimi të thellë te bashkëpunëtorët e tij. Në kujtimet e tyre askush prej bashkëpunëtorëve të ngushtë të Ismail Qemalit nuk citohet të ketë folur negativisht për të pas vdekjes së tij.

Aftësitë e shkëlqyera të dëgjimit të Ismail Qemalit, i dëshmon edhe Emin Arslan në këtë histori. Ato e ndihmuan Ismail Qemalin që t’i kushtonte vëmendje të jashtëzakonshme ndjesive të kujtdo me të cilin komunikonte. Kjo përkujdesje ndaj tjetrit i jepte atij mundësinë të krijonte një raport në një nivel shumë të thellë emocional. Ai i fliste kujtdo me gjuhën e duhur, qofshin këta mbretër, kryetar shtetesh, politikan dinak apo fshatarë të thjeshtë. “Ismail Qemali,” – kujton Sali Hallkokondi, – “ishte në gjendje të fliste me njerëzit sipas moshës dhe formimit të gjithsecilit, edhe sipas cilësive të tyre morale: me të riun, me të moshuarin, me pleqtë, trimin e ngrinte lart, të druajturit i jepte kurajë.”

Ismail Qemali ishte kurdoherë i gatshëm për të mbajtur qëndrimin e duhur kundrejt së mirës dhe së keqes. Ai ishte i përgatitur për të sakrifikuar interesin vetjak dhe për të vuajtur pasojat që vinin nga mbajtja e qëndrimit të drejtë dhe të palëkundur. Ai i mbronte kurdoherë të dobëtit dhe të braktisurit që përballeshin me padrejtësi. Ai bënte atë që thoshte, dhe thoshte gjithmonë atë që bënte. Dhe nuk kishte asnjë forcë në tokë që mund t’a trembte.

Tipari më madhështor i njerëzve të mëdhenj, thotë Stefan Cvajg, është aftësia për të lënë mënjanë interesat vetjakë për hir të së mirës së përgjithshme. Ky ishte një tipar karakteristik i lidershipit të Ismail Qemalit, i cili shfaqet gjithmonë me konsekuencë. Dhënia e dorëheqjes me vetëmohim nga posti i kryeministrit, me qëllim për t’i dhënë fund përçarjes dhe anarkisë në vend, është vetëm një tjetër shembull i karakterit e fisnikërisë së shpirtit të tij bujar.

“Plaku i pavdekshëm,” – kujton Ali Asllani – “kish një zgjuarsi dhe një dijeni të thellë, ta merrte fjalën nga goja…Sytë e tij kishin shtatë drita…” Ai kishte aftësinë për të udhëhequr nëpërmjet forcës së shembullit, sepse “fjalët të mësojnë, ndërsa shembujt të tërheqin”. Por, fatkeqësisht këto tipare sublime të lidershipit të tij, rrallëherë janë kuptuar dhe zbatuar përgjatë historisë sonë kombëtare…

Akronime

August 5, 2024 by s p

Astrit Lulushi/

Njerëzit gjithmonë kanë përdorur inicale për të shkurtuar kohën e shkrimit ose të folurit. Siç janë hieroglifet e lashta, të pakuptueshme për ne sot, ashtu janë edhe akronimet që në fillim nuk kuptohen derisa të mësojmë inicialet e fjalëve nga të cilat ato formohen. NATO, OKB, BE, USA etj., nuk mund të kuptoheshin nëse nuk do të dinim emrat e plotë të tyre. Pas 1000 a më shumë vitesh, njerëzit do të përpiqen të gjejnë kuptimin e tyre, por më kot; si tani ne kërkojmë të zbulojmë domethënien e tabletave të lashta.

Nga supa te arrat, ekziston një markë që përpiqet të na shesë diçka. Disa prej këtyre emrave janë inicializma, si AT&T (American Telephone & Telegraph), CNN (Cable News Network) ose KFC e inicializuar së fundmi (që ne dikur e njihnim si Kentucky Fried Chicken). Por shumë emra të tjerë të markave janë akronime, në të cilat emri formohet nga shkronjat (ose pjesët) fillestare të një serie fjalësh dhe shqiptohet si vetë fjalë.

Emri GEICO është absolutisht një akronim: Leo Goodwin (një ish-punonjës i USAA Insurance) dhe gruaja e tij Lillian themeluan kompaninë në vitin 1936, Government Employees Insurance Co. (GEICO). Warren Buffett ishte një investitor i hershëm, dhe tani kompania është në pronësi të Berkshire Hathaway, konglomerati shumëkombësh i Buffett.

Shumë artikuj të shitur në IKEA duhet të montohen – ashtu si emri i markës. Në vitin 1943, adoleshenti suedez Ingvar Kamprad mori inicialet e tij dhe i shtoi ato në shkronjën e parë të emrit të fermës së tij (Elmtaryd) dhe fshatit (Agunnaryd) për të krijuar emrin e kompanisë së tij të re të vogël, e cila shiste mallra shtëpiake si stilolapsa dhe korniza. Sot, IKEA ka më shumë se 400 dyqane të mëdha blu-verdhë që shesin orendi skandinave të shtëpisë në pothuajse 60 vende të botës.

Në vitin 1985, dy kanadezë të quajtur Frank (Toskan dhe Angelo), punuan një buzëkuq të frymëzuar nga një shkumës rozë Crayola dhe dolën me një perandori kozmetike. M·A·C (fillimisht njihej si Make-up Art Cosmetics) u themelua nga Toskan (një grimier dhe fotograf) dhe Angelo (i cili zotëronte një sallon flokësh). Motoja e M·A·C është “Të gjitha racat, të gjitha gjinitë, të gjitha moshat” dhe përfshirja e Frankëve është shpërblyer. Tani pjesë e Kompanive Estée Lauder, M·A·C është një markë kryesore e shitur në 120 vende të botës.

Marka ikonë italiane Fiat është një nga prodhuesit më të mëdhenj të automobilave në botë dhe linja më e shitur e makinave në Itali. I lançuar në 1899, FIAT është një akronim për Fabbrica Italiana Automobili Torino, i cili tregon se çfarë bën kompania (fabrikonte automobila) dhe ku e bëri atë, në (

qytetin e Torinos, Itali. Sot, FIAT është i dashur për makinat dhe kupat e tij klasikë të dizajnuar bukur dhe pa kohë, si dhe për fitoret e shumta në gara.

Shkencëtarët vlerësojnë se në një moment, çdo person në Tokë do të shkelë këmbëzbathur mbi një copë Lego. Këto tulla plastike të ndërthurura, të prezantuara për herë të parë në 1949, janë një nga lodrat më të njohura në botë, me më shumë se 400 miliardë copë në planet dhe 60 miliardë tulla tani që prodhohen çdo vit. (Ata madje kanë arritur në hapësirë!) Fraza daneze “Leg Godt”, e cila përkthehet “luani mirë”, është origjina e akronimit të kësaj marke.

Në vitin 1927, austriaku Eduard Haas shpiku një karamele mente si një alternativë ndaj pirjes së duhanit. Emri i markës Pez vjen nga tre shkronja në “PfeffErminZ”, fjala gjermane për mente. Karamelet fillimisht u paketuan në kuti të vogla metalike dhe përsëritja e parë e shpërndarësit mekanik doli në vitin 1949. PEZ u prezantua në SHBA në vitin 1952 dhe dispenzuesit popullorë me kokë lodrash u shfaqën në vitin 1957, duke filluar me një shtrigë me temë Halloween. Karamelet tani shitet në 90 vende dhe janë krijuar më shumë se 1400 karaktere të ndryshme.

SINTEZA E KOMBIT SHQIPTAR DUKET TË JETË NGJIZUR NË SHEKULLIN XVI

August 5, 2024 by s p

Prof. Milazim KRASNIQI/

“Agjentë perandorakë” i Noel Malkolmit, sipas autorit është mikrohistori, por për ne shqiptarët është një makrohistori, kundër makroamnezionit tonë kronik. Ky studim filigranik i Malkolmit ndjek fatet e familjea shqiptare nga Ulqini, familjes Bruni, (në relacion me të edhe të familjes Bruti), që përgjatë shekullit XVI do të jenë të mpleksura në shumë ngjarje dhe në shumë vende, që nga Venediku, Vatikani, Spanja, Austria, Hungaria, Moldavia, Perandoria Osmane. Pjesëtarë të kësaj familjeje ulqinake e shqiptare, që ishin shtetas të Venedikut, do të luanin role të ndieshme në ngjarje të mëdha të asaj kohe, si Kuvendi i Trentit, Beteja e Lepantit, armëpushimi spanjollo-osman, traktati osmano-polak, pushteti moldav, etj. Celësi për ta kuptuar rolin që u ishte rezervuar Brunëve, sipas zbulimit që ka bërë Malkolmi, është fascinues: ndonëse ata ishin të krishterë dhe në shërbim të Venedikut, Spanjës a Vatikanit, përparësia e tyre ishte “për faktin se ata ishin të afërm të njërit prej vezirëve më të fuqishëm të qeverisë osmane.” Brunët ishin kusherinj të Sinan pashës nga Topojani, njëri nga vezirët më të fuqishëm të Shtetit Osman. Edhe pse u përkisnin besimeve të ndryshme fetare dhe shërbenin në shtete të kundërvëna e të armiqësuara, Brunët dhe Sinan pasha ruanin lidhjet farefisnore, ruanin njëri-tjetrin. Disa nga Brunët kryenin shërbimet e tyre për shtetet krishtere, duke qëndruar në Stamboll, duke mbajtur kontakte me Sinan pashën dhe me shqiptarë të tjerë të fuqishëm në administratën osmane. Nga ana tjetër, traktati i famshëm i Antonio Brunit, tregonte gjithë kujdesin që të mos nxitej nga shtetet e krishtera rebelim në viset shqiptare, që do ta dëmtonte popullsinë shqiptare. “Brunët dhe Brutët ishin amfibë të mirëfilltë gjuhësorë dhe kulturorë. Dhe kjo siç do të shohim, ishte qenësore për suksesin e tyre në botën e paanë mesdhetare”, konkludon Malkolmi.

Nga studimi i Malkolmit unë nxjerrë një përfundim, të cilin më parë nuk e kisha përfytyruar: sinteza e kombit shqiptar, si komb unik, që kishte dy besime të mëdha fetare, Islamin dhe Krishterimin, paskësh filluar të ngjizej në shekullin XVI, pikërisht nga raportet ndërmjet shqiptarëve që shërbenin në Shtetin Osman dhe të atyre që shërbenin për shtetet e krishtera, Venedikun, Vatikanin e Spanjën. Duke qenë lidhjet e gjakut mes shqiptarësh të forta, ato përballuan presionet që vinin nga ndarjet në besime fetare dhe në shtete të armiqësuara. Pra, uniteti i familjes shqiptare paskësh triumfuar mbi dasitë fetare, shtetërore e madje edhe mbi ato gjeopolitike.

Sipas narracionit të Noel Malkolmit, ruajtja e këtyre lidhjeve kaq të forta ka qenë e ndihmuar edhe nga fakti që Perandoria Osmane nuk e nxiste konvertimin: “Në rrethana normale, megjithatë, regjimi Osman nuk bëri përçapje për t’i detyruar nënshtetasit e tij jomyslimanë të konvertoheshin në islam, si Kisha Ortodokse, ashtu edhe ajo Katolike romane e vazhduan veprimtarinë e tyre në territorin osman. Kjo ishte pjesërisht për shkak të parimeve tradicionale islame lidhur me “njerëzit e librit” (një kategori që përfshinte të gjithë të krishterët dhe hebrenjtë) dhe sërish për shkak se të ardhurat publike do të binin në qoftë se reshtte së paguari taksa mbi jomyslimanët.” (f.33.)

Mirëpo, rivalitetet dhe konfrontimet ndërmjet shteteve të krishtera në njërën anë dhe të Shtetin Osman, në anën tjetër, ishin shumë të ashpra, sikundër që edhe rivalitetet ndërmjet vetë shteteve të krishtera ishin shumë herë tinëzare dhe madje të ashpra. Me një fjalë, bota mesdhetare e shekullit të XVI, ishte shumë e dhunshme, me rregulla loje që bëheshin ad hoc dhe që prisheshin që në rastin e parë. Veçmas luftërat detare ishin pothuajse të pandërprera, me stimulimin e kusarëve dhe piratëve, po edhe të aleancave tinëzare të shteteve. Pra, në këtë botë të dhunshme dhe me armiqësi nivelesh të shumta, pjesëtarët e familjes shqiptare Bruni, ia dilnin të kishin ndikime dhe të kalonin edhe barrierat më të forta, sepse në anën tjetër, në Shtetin Osman, ata kishin kontakte e mbrojtje nga pushetarë që ishin farefis i tyre.

Në tërë këtë sfond të ngatërruar, sensi që kishin për realitetin shqiptarët si Brunët, ishte më pragmatik se sa i të tjerëve, që dinin të bënin plane jorealiste në raport me shtetin osman. Malkolm konkuludon: ‘ feja pati rëndësi në një nivel të thellë, çka duhet të ndihmojë për të shpjeguar përse asnjëri prej tyre nuk u bë musliman. Por në shumicën e rasteve nuk ishte feja ajo që drejtoi jetën e tyre dhe as ajo që i ndaloi disa syresh të forconin lidhjen me një kusheri të fuqishëm që ishte konvertuar në musliman. Ndërsa, fakti që ata ishin katolikë të ardhur nga njëra prej zonave të kufi të krishterimit mund të ketë forcuar ndjenjën e tyre të katolicizmit, fakti që ata ishin shqiptarë, të lidhur me anë të gjuhës, gjakut dhe historisë me nënshtetas osmanë dhe territorin Osman, u dha atyre aftësinë t’i shikonin gjërat nga një këndveshtrim që ngjasonte më shumë me atë osman. Teksa papët dhe mbretërit bënin plane gjithnjë e më jorealiste për mposhtjen e Sulltanit dhe ngadhënjimin e krishterimit, puna e përditshme e bashkëveprimit me botën osmane varej, në realitet, nga njerëz të tillë si këta.” (f.405)

Pozicioni i tillë i Brunëve, ka pasur vazhdimësi edhe në shekujt që pasuan, duke përfshirë madje edhe shekullin XIX, kur u konstituua dhe u konsolidua lëvizja shqiptare e kombfromimit dhe e ndërtimit të shtet-kombit shqiptar. Edhe ajo lëvizje e madhe ideologjike, kulturore, politike e ushtarake ishte brenda atij sfondi, që e skicuan Brunët në shekullin XVI, pra, të jesh me Evropën por pa qenë në armiqësi të domosdoshme me Shtetin Osman. Armiqësia “instiktive” ndaj shtetit Osman dhe trashëgimisë shqiptare brenda atij shteti, u patentua më vonë. Ajo u patentua dhe u farkua si pasojë e infliltrimit të elementeve të ideologjisë së pansllavizmit në ideologjinë dhe në mendimin politik, historiografik e kulturor shqiptar. Sigurisht kjo ka ndikuar edhe që të thellohet amnezioni ynë ndaj të kaluarës, injorimi i figurave, familjeve dhe kontributeve signifikante të tyre në të kalaurën, në raportet ndërmjet Evropës dhe Shtetit Osman. Kjo është motivuar gjoja në emër të vesternizimit, ndërsa në fakt kjo ka ndodhë nën influencën e pansllavizmit. Prandaj, leximi i vëmendshëm i kësaj historie për familjen katolike Bruni, relacionet e saj me Sinan pashën dhe me shqiptarë të tjerë muslimanë dhe kontibutet e tyre të përbashkëta në relacionet ndërmjet Evropës dhe Shtetit Osman, na ndihmon në kthjellimin e përfytyrimeve për të kaluarën tonë. Studimi “Agjentë perandorakë” i Noel Malkolmit, në këtë konstekst, më duket si guri i parë kilometrikë, me të cilin fillon të markohet një rrugë e gjatë në hapësirat e një historie të shpërbërë, por e cila ende mund të ribëhet në kujtesë.

Titulli i librit, “Agjentë perandorakë”, përveç që shenjon aktivitetet bazike të familjeve shqiptare Bruni e Bruti, më duket se mund të lexohet edhe si metaforë, sipas të cilës jo vetëm Brunët, Brutët e Topojanët, por vetë shqiptarët kanë qenë agjentë ndërmjet perandorive të mëdha, u kanë shërbyer atyre, kanë marrë prej tyre, kanë pësuar prej tyre dhe kanë mbijtuar falë dinamizmit dhe vlerave të veta, familjare, gjuhësore e kulturore. Natyrisht, duke paguar çmim të lartë në këtë rol tragjik, siç është edhe rasti që paraqet Malkomi, të luftës së gjatë habsburge-osmane austriake, ku shqiptarët ishin në të dyja anët e frontit.

Mesazhi i titullit dhe i vetë librit “Agjentë perandorakë’, mund të lexohet edhe përtej metaforës: edhe në shekullin XXI, ne shqiptarët jemi një komb unik ndërmjet dy perandorive të mëdha, që ideologjikisht mund të shprehen si gjendje ndërmjet atlantizmit dhe pansllavizmit. Zgjedhja e tashme është e qartë, koncensuale, pra, si komb në tërë hapësirat jemi vetëm në anën e atlantizmit. Por, kjo mund të ndryshojë, nëse në të ardhmen, nga ndonjë përmbysje gjeopolitike e gjeostrategjike, ndryshojnë raportet ndërmjet SHBA dhe Rusisë, në favor të Rusisë. Në atë rast, sërish mund të gjendemi siç u gjendëm pas Luftës së Dytë Botërore, në variantin më tragjik, nën darat e pansllavizmit. Ose si në shekullin e Brunëve, vetëm si “agjentë perandorakë”, në një rast pak më shpresëdhënës, se sa vetëm nën darat e e pansllavizmit.

Nga Tirana në SHBA me kostumet e dy anëve të Shkumbinit !

August 5, 2024 by s p

“Si 25 vite më parë i mblodha, plotësova dhe “çiftëzova” kostumet qindra vjeçare”!

Mbresa nga takimi i koleksionistes Besnike Zelka me Vatra Miami dhe Klubin Flas Shqip!

Nga Dr. Iris Halili

Vatra Miami dhe Klubi Flas Shqip pati një takim të veçantë dhe shumë mbresëlënës me një ndër koleksionistet më të hershme të kostumeve dhe relikeve folklorike nga të gjitha trevat e Shqipërisë, zonjën Besnike Zelka. Ishte vërtet interesante sesi kjo zonjë në vitet e para të demokracisë shqiptare bridhte nga qyteti në qytet apo fshati në fshat që të mund të mblidhte kostume të cilat banorët në më të shumtën e rasteve i kishin harruar nëpër sunduqe. Pasioni për traditën nga të gjitha zonat ku jetojnë shqiptarët shpaloset qartë tek koleksioni i saj që mban kostume qindra vjeçare që nga Gallobordë e deri tek Çamëria, nga Dardania e deri tek Lunxhëria. Të bën përshtypje që zonja Zelka ka një pasuri gati të barabartë për nga kostumet poshtë apo mbi Shkumbin, ashtu sikur ajo ka mbledhur bizhuteritë, brezat, shamitë apo opingat që janë pjesë e veshjeve përkatëse. Sikur u shpreh në një moment krejt sinqerisht: “As vetë nuk e di si gjithmonë arrija të gjeja pjesën që i mungonte kostumit që kisha blerë, ndonjëherë edhe shumë vite më parë. Pasioni për të gjetur më të bukurat dhe më të vjetrat kostume më kishte kthyer gati si të fiksuar pas tyre. Bashkëshorti më thoshte: Grua, mos harro kartën e identitetit pasi ti nisesh për Durrës dhe përfundon në Shkodër”. Më pas ajo vazhdoi rrëfimin sesi shpesh “gjurmonte” në tregun e fruta – perimeve gra të fshatrave të ndryshme të zonës dhe i pyeste nëse kishin ndonjë kostum apo relike të vjetër dhe nëse donin t’i shisnin. Njëra që vendosi të shesë, thotë ajo, më bëri të eci me të deri prapa Dajtit, por kur ja pashë kostumin nuk u bëra aspak pishman për mundimin. Është vërtet për t’u adhuruar pasioni i kësaj zonje për të mbledhur kostumet më të vjetra te traditës, por është akoma më shumë për t’u admiruar dhe vlerësuar se mbledhja e tyre ka pasur çmim jo të vogël, pasi në kohën kur ajo e krijoi këte koleksion ishte pensioniste pa shumë të ardhura dhe ndërkohë të gjitha dollarët që i sillnin fëmijët nga SHBA i invenstonte në koleksionin që po formësohej pak nga pak.

Gjatë takimit Zonja Zelka na tregoi shumë detaje të koleksionit, por si nëna për fëmijët e saj nuk bënte dot dallimin kë ka më të bukur. Megjithatë disa prej tyre mbeten më me vlerë. Kështu kurrorën e mban Xhubleta e Malësisë së Madhe, pasi atë ajo e ka kompletuar (si askush ) me pelerinën me kapuç, brezin dhe këpucët karakteristike. Thuhet se origjina e një xhublete të tillë i takon periudhës ilire që vjen si histori gati tre mijë vjet më parë. “Kur mësova se xhubleta ka hyrë në UNESCO, mu duk sikur kjo e imja ishte dëshmia e gjallë e vlerës së këtij triumfi”, u shpreh ajo. Një tjetër vlerë në koleksionin e saj është kostumi tejet elegant i Gjirokastrës. Sipas saj, çuditërisht nga zona e Gjirokastrës apo rrethinave të saj ka pasur pak ose aspak kostume të trashëguara dhe ajo thotë se është ndjerë shumë e lumtur kur arriti të siguronte dy kostume të kësaj zone, një në kadife dhe një në stof. Kur ndalet tek kostumi i Tiranës, nga prej është edhe vetë me origjinë, ajo nuk shteron së foluri për elegancën, punimin super të imët në qëndisje, jelekun tipik, dimiqet që janë shqiptare dhe nuk kanë të bëjnë me orientin. Këtë kostum ajo e kishte trashëguar nga familja. Kostumi i Shkodrës dhe ai i Zadrimës ishin të plotësura deri në dëtaj dhe me veshje grash të çdo stine. Një surprizë e bukur e koleksionit është guna si e Sela Musait. “Kur e gjeta, nuk po i besoja syve, sepse një gunë të tillë orrigjinale, ngjyrë gri dhe me thurrjen tipike të leshit në punim nuk e gjen më kudo ku ta kërkosh nëpër Shqipëri. Nga gëzimi, e hodha mbi kokë se ndryshe nuk e mbaja dot dhe kështu eca rrugëve të Tiranës deri sa arrita në shtëpi, dhe të gjithë më shihnin me çudi”. Po kështu fustanella si e “Bajronit” nuk kishte si të mos plotësonte koleksionin e saj. Kostumi i Dardhës për shumë të pranishëm ishte jo i njohur, po kështu edhe ai Gallobordës. Nëse do ta përfytyronim në një ekspozitë këtë koleksion ai do të mund të konsiderohej edhe si ai i kostumeve të çifteve shqiptare, më së shumti si kostumet e nuses dhe dhëndrit. Me sa duket koleksionuesja ka patur merak ti “çiftëzoj” kostumet, pasi pothuaj seicili komplet femëror i një zone kishte pranë kostumin e partnerit mashkull nga po e njëjta zonë. Disa nga kostumet e burrave shënojnë edhe ngjyra shumë shumë pak të hasura nga ne, sikur vjollca apo bluja mbretërore. Të gjitha më sipër ja rrisin pasurinë e traditës koleksionit dhe na bindin se ai jo vetëm mbetet i vlefshëm për nga lashtësia e kostumeve apo relikeve por edhe nga unikaliteti i tyre. Ndërkohë çdo pjesë e koleksionit ka një ngjarje që e shoqëron, si koleksionistja ka mundur t’i gjejë, mbledhë, trajtojë me kujdes, kompletojë, transportojë dhe të gjitha këto padyshim bëhen pjesë e vlerës historike që na përcjell. Ka rëndësi gjithashtu çertifikimi që ajo ka për të gjithë inventarin përkatës.

Përpara se të niste këtë mision Zonja Zelka ka punuar për më shumë se 30 vite si garderobiste në Teatrin e Operas dhe Baletit në Tiranë. Interesante është se të gjithë koleksionin ajo e ka mbledhur përgjatë periudhës 1999-2004, pikërisht atëherë kur ata që i blenin këto kostume ishin më së shumti turistët. 20 vjet më parë ajo hapi edhe ekspozitën e parë në Tiranë. Në atë kohë bashkëatdhetarët nuk ishin kaq të dhënë pas kostumeve të traditës ndërsa sot po duket se ka një kërkesë dhe kuriozitet shumë të madh, sidomos mes atyre të diasporës. Në vlerësimin tim për punën pasionante të saj shtova se duke i blerë keto kostume në ato kohëra (kur ato ose do të shkonin në drejtime të paditura ose do të shpërdoroheshin), kjo koleksioniste në fakt i ka ruajtur këto thesare kombëtare, pasi në rastin më të mirë asnjë turist, sado i dhënë të jetë, nuk do të mund t’i shërbente trashëgimisë të këtyre vlerave brenda komunitetit shqiptar sikur ky koleksion na vjen sot. Falë këtij koleksioni tradita shqiptare bëhet edhe më pasur ! Mos të harrojmëdhe se këto kostume mund të riprodhohen dhe eleganca e tyre si dhe forma e prerjes, qendisjes dhe qepjes për të paraqitur më të bukurat forma të trupit të femrës dhe mashkullit do t’u trashëgohet brezave. Për të mos folur këtu për simbolet e shumta që mbartin në dekorim dhe që janë një univers më vete për të shpjeguar trashëgiminë tonë të lashtë.

Më tej zonja Zelka na rrëfeu si kishte refuzuar edhe oferta shumë të majme nga koleksionistë apo pasionantë të tjerë të traditës shqiptare. Edhe sot ajo nuk pranon të shesë apo këmbejë pjesë të koleksionit, pasi :“Ato janë të gjitha bashkë dhe do të mbeten gjithmonë bashkë”. Ky është edhe amaneti i saj. Ndërkohë, ndonëse kujdeset kaq shumë për to, sërisht mendon se kushtet e hapësirës ku janë sistemuar nuk është si do të duhej.

Diaspora shqiptare në SHBA është me fat pasi i gjithë koleksioni i zonjës ndodhet në New York ku ajo tashmë jeton si qytetare amerikane. Dëshira është që koleksioni t’i mbetet familjes së saj dhe komunitetit shqiptar jo si pronë personale por si një vlerë më shumë e traditës së vendit nga kanë ardhur.

Në përfundim të takimit të bukur ku morën pjesë edhe fëmijët e Klubit Flas Shqip, koleksionistja ju përgjigj pyetjeve të të ftuarve, si dhe u diskutua si të gjendet mundësia që këto kostume të mirëmbahen sa më mirë si dhe të vizitojnë muzetë e SHBA-së apo të botës si një krenari shqiptare që rrëfen kaq shumë për shpirtin krijues dhe artist që na është trashëguar ndër shekuj.

Njerëz sikur zonja Besnike Zelka, kaq të thjeshtë dhe të përkushtuar në pasionin e tyre janë pikërisht ata që na dhurojnë surprizat më të bukura, sikur ky koleksion që brenda tij mban kaq shumë vlera të traditës kombëtare, mban qëndismat e qindra vajzave dhe grave shqiptare ndër shekuj, mban historinë e sa e sa çifteve dhe familjeve nga janë prejardhur, mban ngjyrat e maleve dhe luginave të zonave ku janë krijuar, mban klasin dhe elegancën e e racës sonë që ndonëse gjithmonë në luftë për mbijetesë kurrë nuk shterroi së krijuari të bukurën që sipas etnografes së njohur shqiptare Andromaqi Gjergji: “Nga një fshat në tjetrin kostumi është i ndryshëm dhe duket sikur ka pasur një konkurrencë kush e krijon më të bukurin dhe më origjinalin dhe pikërisht kjo të dallonte fshatin nga fshati”.

Falë zonjës Besnike Zelka, kësaj koleksionisteje autodidakte, apo dhe shumë koleksionistëve të tjerë si dhe studiuesve të etnografisë sonë, ne jemi në gjendje t’i shijojmë këto trashëgimi edhe ndonëse larg atdheut. U ndamë me këtë zonjë me plane dhe ide që erdhën nga ai takim që për më shumë se një orë na shpurri larg në kohë dhe na kujtoi rrënjët e bukura nga vijmë.