…që Regjimi Diktatorial Komunist në 1951 e bëri “Kulak-un” e dytë në Lushnje/
Nga Kevin HAXHIU/
Bajram Rakip Haxhiu i njohur nga lushnjarët si Xha Bami lindi më 15 gusht 1887 në Lushnjë.Familja Haxhiu është një familje qytetare,fisnike,patriotike e qytetit të Lushnjes.Bajrami ishte patriot nacionalist, demokrat, antikomunist, anëtarë i Komisionit Nismëtar të thirrjes dhe organizimit të Kongresit të Lushnjës.Bajram bej Haxhiu shkollën e mesme e bëri në gjuhën turke ndërsa të lartën Bajrami e vazhdoi për financë në Kolegj,në Stamboll.Haxhiu shkrim e lexim në gjuhën shqipe i ka mësuar autodidakt.
Bajrami në Stamboll do të njihej me patriotë të shquar të kombit shqiptarë Rilindasit Kombëtarë.Bajram Haxhiu u ndikua nga idetë patriotike të Rilindasve dhe ndaj gjithë jetën dhe veprimtarinë e tij ia kushtoi atdheut dhe çështjes kombëtare shqiptare.Në fillim të shekullit XX Bajram Haxhiu është një nga udhëheqësit kryesor të lëvizjeve antiosmane në Lushnje dhe ishte një pjesëmarrës tepër aktivë në demonstratën e majit 1906 në qytetin e Lushnjës.Ai për pjesëmarrjen në këtë lëvizje do të arrestohej dhe dënohej nga qeveria Osmane.Bajrami pasi doli nga burgu nuk u ndal por përsëri vazhdoi të merrte pjesë në lëvizjen antiosmane.Në 17 janarit 1909 në Lushnje një prej organizatorëve të demostratës antiosmane ishte Bajram Haxhiu.Gjithashtu ai bashkëpunoi edhe me çetat kryengritëse të Myzeqesë për organizimin e kryengritjes së përgjithshme të Shqipërisë për Pavarësi.Pas shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë më 28 nëntor 1912 përkrahu qeverinë e Ismail Qemalit duke luftuar kundërshtarët e saj serbë dhe kuislingët e Esat Pashë Toptani-t.Bajram Haxhiu nuk u pajtua me pushtimin e Shqipërisë nga ushtritë ndërluftuese të Luftës së Parë Botërore.Bajram Haxhiu pas Luftës së Parë Botërore e vazhdoi veprimtarinë e tij patriotike kundër vendimeve antishqiptare të Konferencës së Parisit për copëtimin e Shqipërisë në favor të vëndeve fqinje.Bajram Haxhiu ishte Anëtarë në Komisionin Nismëtar të Thirrjes dhe Organizimit të Kongresit të Lushnjës.Bajram Haxhiu ishte caktuar nga Komisioni Nismëtar me detyrën për shpërndarjen e postës në Durrës,Kavajë,Peqin dhe Elbasan.Haxhiu kontribuoj shumë në letërkëmbimin midis Aqif Pashë Elbasanit dhe personaliteteve të tjera.Ai u vu në shërbim të qeverisë që nxorri Kongresi i Lushnjes dhe e përkrahu atë gjatë gjithë kohës që ajo i qëndroi besnike vendimeve të Kongresit të Lushnjës.Bajram Haxhiu përkrahu gjithashtu Luftën e Vlorës më 1920 për çlirimin e Vlorës nga ushtritë pushtuese italiane.Bajram Haxhiu në prill të vitit 1922 ishte Anëtarë në Komisionin e Zgjedhjeve të Para Vendore në Shqipëri për Bashkinë Lushnje.Në vitet ’30 dhe deri nëfillim të viteve ’40 Bajram Haxhiu punoi si tagrambledhës në Zyrën e Financave në Lushnje.Bajram Haxhiu ishte një besimtarë myslimanë i devotshëm dhe në vitet ’30 ka qënë një nga kontribuesit financiar për ndërtimin e Xhamisë së re të Lushnjes.Pushtimin e Shqipërisë nga fashistët italian në prill të 1939 nacionalisti Bajram Haxhiu e priti me urrejtje.Në vitin 1945 regjimin diktatorial komunist që u vendos në Shqipëri Bajram Haxhiu e kundërshtoi gjatë gjithë jetës së tij.Bajram bej Haxhiu ishte një nga pronarët e mëdhenjë të qytetit të Lushnjes dhe që nga Reforma Agrare u shpronësua krejtësisht.Më 25 maj 1951 Bajram Haxhiu ishte i dyti në Lushnje që u cilësua “Kulak”.Më 9 maj të vitit 1967 me vendim të Komitetit Ekzekutiv të Këshillit Popullor të Qytetit të Lushnjes Bajram Haxhiu përsëri u shpronësua pa asnjë pagesë pjesa e vetme që i kishte mbetur bahçeja deri në afërsi të gazhdares ekzistuese.Bajram Haxhiu u nda nga jeta më 11 gusht 1972 në Lushnjë në moshën 85 vjeçare,duke u lënë në harresë nga regjimi diktatorial komunist dhe duke mos iu vlerësuar veprimtaria e tij patriotike.Në 75 vjetorin e Kongresit të Lushnjes,Bajram Haxhiu (pas vdekjes) u dekorua nga Presidenti i Republikës së Shqipërisë SH.T.Z.Sali Berisha me Dekretin Nr.1008 Datë 18.01.1995,me Urdhërin “Për Veprimtari Patriotike” të Klasit të Parë.Rruga në lagjen “Kongresi i Lushnjes”,pranë Shtëpisë Muze “Kongresi i Lushnjes” me vendim të Këshillit Bashkiak Lushnje i është vendosur emri “Bajram Haxhiu”.Në qytetin e Lushnjes në vitin 2010 është vendosur edhe busti i patriotit Bajram Haxhiu.Në vitin e 100 vjetorit të Tiranës kryeqytet,Familja e patriotit Bajram Haxhiu,u nderuar në 4 shkurt 2020,nga Kryetari i Bashkisë Tiranë Z.Erion Veliaj me Çertifikatë Mirënjohjeje me motivacionin:-“Për aktivitetin e çmuar dhe kontributin e vyer në shpalljen e Tiranës Kryeqytet i Shqipërisë”.Bajram Haxhiu është babai i legjendës së futbollit shqiptarë Abdurrahman (Roza) Haxhiu dhe atdhetarit të shquar për çështjen kombëtare shqiptare në Diasporën Shqiptare të Egjiptit Qerim Haxhiu.
-KONGRESI KOMBËTAR I LUSHNJES NË KUJTIMET E NISMËTARIT BAJRAM HAXHIU:
-“Në kohën kur bëheshin përgatitjet për Kongresin e Lushnjes,unë kam qënë anëtar i komisionit inisiator për mbledhjen e këtij Kongresi,por kanë kaluar 50 vjet dhe pak gjëra më kujtohen.Këtu në Lushnje kishte një lëvizje të gjërë patriotike.Para se të mblidhej Kongresi ne hoqëm një flamur Italian dhe e grisëm.Aty ishte një tufë e madhe njerëzish dhe italianët nuk guxuan të na preknin me gjithë që bërtisnin por kot.Më kujtohet se njeriu që kujdesej më shumë për thirrjen e Kongresit ishte Eshref Frasheri.Unë e njihja edhe më parë se kishte qënë këtu si inxhinier.Mbaj mend se mbasi vendosëm të mblidhej Kongresi na duhej të caktonim edhe shtëpinë ku do të bëhej mbledhja.Për këtë iu drejtuam Kaso Fugës por ai kishte hall se mos binte në bela dhe nuk donte.Atëherë ne vendosëm ta thërresim Kongresin pa dhe në kasolle do ta bëjmë.Aqif Pasha kishte kërkuar që Kongresi të bëhej në Elbasan,por pengesë qe bërë Shefqet bej Vërlaci;ky ishte me kohë me italianët.Unë isha ngarkuar me detyrën e shpërndarjes së postës në Elbasan,Peqin,Kavajë dhe Durrës, ndërsa Taulla Sinani kishte Tiranën dhe anën e Dibrës e të Shkodrës.Nuk më kujtohet kush ishte tjetër që shkoi në krahinat nga jugu.Veç mbaj mend që ne u ndamë në një mënyrë të tillë që të shkonim aty ku kishim të njohur e të kryenim kështu më mirë punën tonë.Në Elbasan mbaja lidhje me Salim Junikun,në Peqin me Adem Gjinishin,në Kavajë me Idriz Dizdarën dhe në Durrës me Rexhep Shalën.Kudo këtë rrugë e bëja me kuaj duke e hequr veten sikur shkoja mik dhe jo suvari.Rrugës kishte plotë rreziqe,por ne ishim të rinjë në atë kohë dhe i kapërcenim.Pastaj nuk donim t’ia dinim shumë se bënim një punë atdhetare.Ditën kur filloi punimet Kongresi ishte e mërkurë dhe bënte pak ftohtë.
Në kohën kur zhvillonte punimet Kongresi kishin ardhur njerëz nga vënde të ndryshme të Shqipërisë.Por në Kongres kishte shumë lushnjarë.Unë nuk i kujtoj dot të gjithë por mbaj mend se kishin ardhur disa përfaqësues nga fshatrat.Gjatë kohës që zhvillonte punimet Kongresi ndihej se Lushnja ishte në festë.Kudo shifje flamurë kombëtarë bile flamurë te vegjël u vareshin në gjoks njerëzve nga fëmijet e shkollës.Flamurë të vegjël kishte edhe në sallë,aty ku ishim unjur në bangat e nxënësve.Edhe salla e mbledhjes ishte e zbukuruar mirë.E para ishte fytyra e Skëndërbeut dhe pastaj e Ismail Qemalit.Në mur qe një flamure kombëtarë.Në Kongres kishte rregull.Nuk të pranonin po të mos kishje një shkresë me vete.Ne kishim marrë masa për sigurimin e Kongresit.Kishin ardhur njerëz të armatosur.Disa prej tyre i kishin sjellë vet delegatët për t’i ruajtur gjatë rrugës,por pati edhe nga ata që i thirrëm ne.Më shumë forca kishin ardhur nga Darsia e Dumreja.Në të njëjtën kohë kishte shumë edhe nga zona e fushës por unë nuk jam marrë me forcat.Si përgjegjës për këtë punë ishte caktuar Llazar Bozua.Mbaj mend që ishte këtu Jonuz Dervishi,Selim e Rami Rredhi nga Karavastaja,Musa Zagaria nga fshati Koçaj i Fier-Sheganit e të tjerë.Nga Skrapari kishte ardhur Riza Cerova dhe një djalë tjetër që ishte sakat.Të dy ishin djem trima.Tërë kodrat rrotull Lushnjes ishin të mbushura me roje.Disa prej rojëve vinin edhe në qytet.Italianët i shihnin po nuk i ndalonin.Më kujtohet kur u muar vesh se Myfit Libohova pat ardhur me ushtri kundër Kongresit.Njerëzit nuk i mbanim dot se ishin gati të lëshoheshin e ta kapnin të gjallë.U nisën disa por nuk e arritën se në vend t’i afrohej Lushnjes ja mbathi për nga Vlora.Qeveria që u zgjodh nga Kongresi ndenji nja 4-5 ditë këtu,pastaj e përcuallëm me këngë ashtu siç dhe i pritëm delegatët.Vanë mjaftë forca nga Lushnja,por më të rëndësishmet ishin forcat e organizuara në Peqin nga Adem Gjinishi”(Shënim:Kujtimet e nismëtarit Bajram Haxhiu janë marrë nga libri “Kujtime dhe këngë popullore për luftën çlirimtare të viteve 1918-1920”,Universiteti Shtetërorë i Tiranës,Instituti i Historisë dhe i Gjuhësisë,Instituti i Folklorit,Tiranë 1970).