Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Krimet i kryen serbet- Viktima shqiptarët, të akuzuar shqiptarët

by

Nga XHAVIT ÇTAKU/

Edhe ky vit filloi në shenjë të përkujtimit të masakrave të shumta e të tmerrshme që ka bërë regjimi fashist serb. Masakër në Reçak, në Rezallë, në Krushë,  në Izbicë, në familjen e madhe Berisha të komunës së Suharekës. Sërish lotë, ofshamë, dhimbje, rënkim. Askush nuk mund t’i pajtoj zemrat e thyera të atyre që i kanë humbur të dashurit e tyre. Ka edhe të tjera tmerre, mizori të shumta, mijëra varre në gjithë teritorin e Kosovës, dëbime nga vatrat shekullore, shkatërrime shtëpish e të pasurisë të shqiptarëve etnik. Vepra çnjerëzore të bishave karpatiane të filmuara e të regjistruara një nga një e patën zgjuar ndërgjegjën e botës demokratike për të bërë diçka më shumë se sa që bëhej një kohë të gjatë duke u kënaqur vetëm me dënime gojore. Duke iu falenderuar ShBA-ve, Britanisë së Madhe, Francës, Gjermanisë dhe në përgjithësi Aleancës Veriatlantike, Kosova më në fund u çlirua nga pushtuesi barbar. 

Krimet i bënë serbët, ndërsa në Hag akuzohen ushtarët shqiptar

Kaluan njëzet vite dhe lotët e më të dashurëve që iu vranë,  masakruan e iu dhunuan nga paramilitarët, militarët e policia serbe ,ende po rrjedhin, ende po i lagin faqet e buzët e bëra shkrum nga vuajtja aq e gjatë, aq e dhimbshme, pikëlluese për çdo ditë e natë. Më së vështiri e kanë prindërit, motrat, vëllezërit, të cilët ende nuk e dinë se ku i varrosën kriminelet serb viktimat shqiptare, që me kamion i dërguan nëpër vende të ndryshme në Serbi për t’i humbur gjurmët e gjenocidit. Madje mbi ato varre masive ndërtuan edhe objekte të Ministrisë së Punëve të Brendshme….

SA (NUK) ËSHTË ZYRTARE GJUHA SHQIPE NË REPUBLIKËN E MAQEDONISË SË VERIUT

by

Shkruan: Kasam Hasani-Ish kryeprokuror i Prokurorisë së Lartë në Shkup/

Se sa është e sa nuk është zyrtare gjuha shqipe në Republikën e Maqedonisë së Veriut, është folur, diskutuar dhe shkruar mjaft, sidomos pas pavarsimit të Maqedonisë, e veçanërisht pas ndryshimeve Kushtetuese të cilat janë bazuar në principet e Marrëveshjes së Ohrit të vitit 2001. Mirëpo, për fat të keq, edhe me këto amandamentime të Kushtetutës, gjuha shqipe në Republikën e Maqedonisë se Veriut nuk u bë kategori kushtetuese, por u emërtua si “gjuhë që e flasin më shumë se 20% e popullatës në Republikën e Maqedonisë se Veriut”. Përdorimi zyrtar i gjuhës shqipe ka qenë dhe ende është tepër i ngadalsëm. Fajtor për këtë nuk është vetëm pushteti, por edhe vetë popullata shqiptare në Maqedoni, e sidomos elita politike dhe intelektuale shqiptare në Maqedoni. Mospërdorimi zyrtar i gjuhës shqipe gjithnjë është arsyetuar duke thënë se për këtë çështje, sikurse edhe për shumë të tjera në Maqedoni, kinse nuk ka disponim politik, kuptohet, nga pala maqedonase. Është e çuditshme pse gjithmonë është pritur dhe ende pritet që të krijohet “disponim politik”, kur për këtë çështje egzistojnë zgjidhje kushtetuese dhe ligjore. Prandaj, në vend të disponimit politik, duhet të kërkohet krijimi dhe zbatimi i normave juridike, si dhe sanksionim për moszbatimin e këtyre normave. 

Edhe unë kam shkruar mjaft për këto çështje, por çdoherë duke bërë vështrim dhe analiza nga aspekti i Kushtetutës dhe ligjeve në fuqi për përdorimin e gjuhës shqipe në Republikën e Maqedonisë së Veriut. Megjithë, këtë herë do të paraqes dhe përshkruaj në mënyrë gazetareske një rast i cili ka të bëjë me përdorimin, respektivisht mospërdorimin e gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare në Maqedoni, ku mund te  duket sa komik aq edhe tragjik. 

Një shoku im nga fshati Cërvicë, komuna e Kërçovës, për shkaqe objektive, para dy muajsh më autorizoi që në emër të tij të lidh një kontratë për qeranë, të banesës së tij në Prishtinë, me një përson tjetër po në Prishtinë. Miku im këtë autorizim e kishte përpiluar në Kërçovë – të noteri shqiptar (A.H.). Duke pasur parasysh që dhënësi i autroizimit, noteri, dhe une, si i autrorizuar, jemi të tre shqiptare, si dhe fakti që autorizimi do të përdoret në Republikën e Kosovës – Prishtinë, ku gjuhë zyrtare është gjuha shqipe, dhënësi i autorizimit ka kërkuar nga noteri që autorizimi të përpilohet në gjuhën shqipe. Mirëpo, noteri ka refuzuar duke i sqaruar se me Ligjin mbi noteritë, është paraparë që pranë noterëve në Maqedoni, procedurat zhvillohen dhe aktet përpilohen ekskluzivisht vetëm në gjuhën maqedone. Prandaj, shokut tim autorizimi i është lëshuar në gjuhën maqedone. 

Pasi e pranova autorizimin e përpiluar, me të njëjtin lidha kontratën për dhënien e banesës me qera, të cilën ishte e nevojshme ta evidentoj edhe në organet tatimore në Prishtinë. Zyrtari i këtij organi i habitur më pyeti përse autorizimi është i shkruar në gjuhën maqedone, duke u bazuar në faktet dhe rrethanat e lartpërmendura. Siç e tha edhe ai, në bazë të njohurive të tij, sipas Kushtetutës së Maqedonisë, gjuha shqipe është gjuhë zyrtare në Maqedoni. Unë e njoftova se kjo çështje në fakt është e përcaktuar me Ligjin mbi noterinë. Ai edhe me tutje i habitur filloi të polemizojë me mua duke më thënë se si është e mundur që një e drejtë të parashihet me Kushtetutë, kurse të mohohet me ligj. Në fund, zyrtari më tha: “Zotëri, më falni, por autorizimin e shkruar në gjuhën maqedone duhet ta përktheni tek përkthyesi zyrtar në gjuhën shqipe”. E unë ashtu edhe veprova, me qëllim që ta kryeja obligimin ndaj shokut tim.  

Me këtë rast, edhe një herë dëshiroj të jap disa mendime dhe sygjerime rreth përdorimit zyrtar të gjuhës shqipe: 

  • Në Republikën e Maqedonisë së Veriut duhet patjeter që gjuha shqipe në Kushtetutë të bëhet kategori kushtetuese (të emertohet si “gjuha shqipe”, e jo “gjuha e folur nga me shumë se 20% e popullatës”); 
  • Me të madhe duhet të insistohet nga shqiptarët, e posaçërisht nga intelektualet, që kjo gjuhë të përdoret në fusheveprimin e të gjitha organeve dhe institucioneve të çdo shkalle, në Maqedoni; 
  • Ligjet dhe aktet tjera të organeve dhe institucioneve shteterore të hartohen, shqyrtohen, aprovohen dhe shpallen edhe në gjuhën shqipe;
  • Sa më parë duhet të fillohet që procedurat gjyqësore, të zhvillohen në gjuhën shqipe. 

Kusht për këtë është ndryshimi urgjent i ligjeve përkatëse procedurale, siç janë: Ligji i Procedurës Penale, Ligji i Procedurës Civile, Ligji i Procedurës Administrative, Ligji mbi Noterët, etj.  Këto ligje tani në fuqi, pamundësojnë përdorimin e gjuhës shqipe në këto institucione ngase shprehimisht parashohin që këto procedura të zhvillohen vetëm në gjuhën maqedone. Përveç kësaj, duhet që në procedurat ankimore, te këto ligje, të parashihet që për cënimin e të drejtës së përdorimit të gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare, organi më i lartë të kujdeset sipas detyrës zyrtare (ex officio), pavarsisht nëse kjo çështje është ankimuar nga pala apo jo. 

Arsyetimet që shpeshherë bëhen edhe nga pjestarët shqiptarë, se në Maqedoni ende nuk ka kushte për përdorimin e gjuhës shqipe në procedurat gjyqesore, administrative dhe të ngjashme, janë te pabaza nga disa shkaqe. Në Republikën e Maqedonisë se Veriut ka më shumë se 20 vite që mësimi në  disa Universitete zhvillohet në gjuhën shqipe, e madje egziston edhe mundësia për të studiuar në Kosovë dhe Shqipëri. Për më tepër, janë zhvilluar kuadro qysh prej vitit 1970 kur u hap Universiteti i Prishtinës, në të cilin në mënyrë përmanente janë zhvilluar me qindra kuadro shqiptar nga Maqedonia. 

Po te merret si shembull rasti i Kosovës, si krahinë në Jugosllavi, në vitin 1970 me Ligjin mbi Barazinë e Gjuhëve dhe Shkrimeve sanksionohej mospërdorimi, respektivisht cënimi i barazisë se gjuhëve dhe shkrimeve, si vepër penale. Kështu, filloi menjëhere përdorimi zyrtar i gjuhës shqipe si çështje e obligueshme në punën e të gjitha organeve dhe institucioneve shtetërore. Këtë perdorim te gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare e kanë bërë juristet, ekonomistët, inzhinierët, mjekët, administratorët e profesioneve të tjera, të cilët kanë qënë të shkolluar në Beograd, Zagreb, Sarajeve, Shkup, etj., kryesisht në gjuhën serbo-kroate ose maqedone.  Poashtu, edhe në Prishtinë deri në vitin 1970 mësimi në Universitet është zhvilluar në gjuhën serbo-kroate, nga profesorë të ndryshëm të Beogradit, Sarajvës, Podgoricës, Shkupit, etj. 

Jam i mendimit se përdorimi zyrtar i gjuhës shqipe nuk duhet të trajtohet dhe shikohet vetëm si e drejtë, por kjo çështje duhet të shihet e ndihet edhe si obligim, si për shqiptaret, ashtu edhe për maqedonasit. Njëherit, përdorimi i gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare, mendoj se duhet edhe të stimulohet materialisht për ata të cilët e përdorin edhe këtë gjuhë në institucionet përkatëse. Gjatë egzistimit të Jugosllavisë Socialiste, në Kosovë dhe Vojvodinë, ku në Kosovë ishin 2 gjuhë zyrtare, kurse në Vojvodinë 6 gjuhë, me dispozita të veçanta rregullohej mënyra dhe kushtet për dhënien e provimeve të gjuhëve zyrtare. Egzistonin tre shkallë të njohjes dhe përdorimit të gjuhëve zyrtare (ta flasish, ta kuptosh-përkthesh, ta shkruash). Varësisht nga shkalla e njohjes dhe përdorimit të gjuhës zyrtare, personit i takonte edhe kompenzim material i caktuar. Këtë provim të gjuhës e jepnin jo vetëm shqiptarët, por edhe pjestarë të komiuniteteve të tjera.

Kështu që, përdorimi i gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare, jo vetëm qe duhet te respektohet si e drejte kushtetuese, por duhet te punohet edhe me tej qe gjuha shqipe te përcaktohet ne menyrë eksplicite si gjuhe zyrtare ne Maqedoni. Poashtu, te garantohet edhe me ligjet perkatese, si dhe te aplikohet shembulli i lartecekur, ku perdoruesit e gjuheve zyrtare ne institucione shteterore do te kompenzohen. Këto do të ndikonin në mënyrë më efikase dhe më të drejtë për zbatimin e përdorimit të gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare në Republikën e Maqedonisë së Veriut, përdorimi i së cilës ka qenë dhe vazhdon të jetë tepër i ngadalshëm. 

MERKEL, TRASHËGIMIA E VËSHTIRË

by

Nga PAOLO VALENTINO/Përktheu Eugjen Merlika-“Corriere della Sera”*/   

“Fundi i madhërisë nuk vjen kurrë i vetëm, por si një vorbull merr me vete gjithshka që ka pranë”. Profecia e Rozenkrancit në Hamletin e Shaekespeare-it fotografon mirë rrezikun përballë të cilit Kristiandemokracia gjermane, gjashtë muaj para daljes nga skena të kançelares, që ka mbajtur pushtetin për 16 vite, duke i siguruar Gjermanisë qëndrueshmëri dhe mbarështim të mirë t’ekonomisë. Rrallë herë një stinë e gjatë sundimi mbyllet qetësisht e pa dhimbje. Lamtumira e nënës së kombit nuk bën përjashtim. Por fundi i shpejtë i erës Merkel lajmëron edhe një fazë të re të jetës shtetërore gjermane: mbas letargjisë më  se dhjetëvjeçare të shkaktuar nga siguritë qetësuese të kançelares së përjetëshme, në Gjermani është kthyer politika dhe Berlini po bëhet laboratori më i madh i Evropës.   

Disa bëma, në javët e fundit kanë ndryshuar rrënjësisht koordinatat e Vendit. Simbas rradhës, zgjedhjet vendore në Baden – Würtemberg dhe në Renani – Palatinat, ku Cdu ka rënë në shifrat më të ulta historike. “Skandali i maskerinave”, që detyroi të dorëhiqeshin tre deputetë demokristianë e mbi të gjitha zbuloi një fole krimbash veprimtarish të allishverisheve dhe pazareve të majme që po i kushtojnë një rënie të madhe miratimesh. Së fundi kërkimi falje publikisht Vëndit nga Angela Merkel, që u desh të heqë dorë nga një lockdown i ashpër për Pashkë, të menduar keq e për më tepër të përgatitur akoma më keq: një mea culpa të nderëshme e të guximëshme, por shënjë e një dobësie strukturore. Edhe sepse të pasuar nga një heshtje që zbulon mungesë planesh e nënështrim. 

Si sfond i përbashkët i tre ngjarjeve është zhgënjimi nga dështimi i plotë i qeverisë dhe i krahinave në luftën kundër pandemisë: shtim i infektimeve dhe vdekjeve, gjurulldi në masat, grindje të stuhishme mes kançelares dhe kryetarëve krahinorë, mbi të gjitha një dështim i bujshëm i fushatës së vaksinimeve, që deri tani ka shënuar vetëm 10 % të popullsisë të marrë dozën e parë e më pak se 5 % të dytën.

Pasojat mbi politikën gjermane janë lëkundje të vërteta tërmeti. Hija e lënë nga votimet e Shtutgardit ku, për herë të parë, u shfaq mundësia e një koalicioni “semafor” ndërmjet të Gjelbërve, Spd (të kuqve) dhe liberalëve (të verdhët) lëkundet tani mbi hulumtimet kombëtare, me Cdu – Csu të rënë në 25%/28% të piksynimeve të votës. Hamëndja e një qeverie pa Bashkimin nuk është më as e pamundur as e largët.

 Aq më tepër sepse Cdu duket në një zvetënim të plotë dhe Merkel që, për vite, e vetme i ka mbuluar stoikisht problemet, nuk është më në gjëndje t’a stabilizojë. Kançelarja në fakt tashmë i ka dhënë lamtumirën partisë, por zbrazësia që le duket e pambushëshme. Fusha konservatore është e përçarë mbi atë që duhet të hidhet në betejën për kançelarinë në votimet e shtatorit: kandidatit të natyrshëm të shpëlarë të partisë Armin Laschet, kryeministër renan e kryetar i ri i partisë, shumë në Cdu i parapëlqejnë karismatikun Markus Söder, kryeministër i Bavarisë dhe kryetar i binjakes Csu.

Deri edhe vetë Merkel duket se se po largohet nga Laschet, që u desh në vazhdimësi me kursin e saj qëndërsonjës e të matur. Në një intervistë televizive, të shikuar nga milionë gjermanë, kançelarja e sulmoi në vetë të parë, duke i vënë gishtin si njërin nga kryeministrat krahinorë që nuk kanë mbajtur parasysh masat shtrënguese të bashkërenduara ndërmjet saj dhe kryetarëve të krahinave. “Nuk kam qënë i kënaqur”, ka pranuar Laschet, niveli i popullaritetit të të cilit është shumë i ulët në krahasim me rivalin bavarez që tani për tani parapëlqen të mbetet në hije, Armin Laschet – parathotë një drejtues i  Cdu-së – nuk do të bëhet kançelar, por do të jetë viktima e fundit e Angela Merkel-it”.

Problemi është n’atë që edhe Markus Söder nuk është siguri e fitores. Era Merkel që kundrejt së jashtëmi ka shënuar fitoren e Gjermanisë si fuqi eksportuese botërore, së brëndëshmi është karakterizuar nga një dinamizëm i pakët politik dhe nga një vetëkënaqësi e qenësishme, e cila nuk ka mbajtur parasysh sfida vendimtare si dixhitalizimi dhe një program i guximshëm i gjelbërt. Sfida që sot trokasin në derë. Për më tepër Gjermania duhet të ripërcaktojë së bashku me Evropën marrëdhëniet transatllantike, në dritën e një pakti të ri të ofruar nga Administrata Biden. Cdu – Csu nuk duket se ka drejtimin strategjik për t’a përballuar. Merkel ka qënë fytyra siguruese dhe e mirë e kësaj epoke, pak Biedereirmeier, grua e bëshme por e sheshtë dhe kryeneçe në zgjidhjen e problemeve të mëdha, si Austria e Restaurimit. Por tani le mbrapa një parti të hutuar e në pështjellim të plotë. Të tjerë heroj kryesorë duken në horizont, së pari të Gjelbërit që mbi ekonominë jeshile mund lëvdohen me 40 vjet histori, paraqiten si ndërpretuesit më të besueshëm të bashkëkohësisë së re. Gjithshka mund të ndodhë në Gjermani, edhe që kançelari i ardhshëm (apo kançelarja e ardhëshme) të kenë ngjyrën e shpresës.

“Corriere della Sera”, 2 prill 2021     Përktheu Eugjen Merlika         

E vërteta e dëmshpërblimeve të të përndjekurve politikë!!!

by

Shkruan:Alma LIÇO/

Prej shumë vitesh tashmë nuk mundem t´i ndjek daljet publike të sektit të Rilindjes në TV apo kudo tjetër. Kjo sepse me arrogancën, mashtrimet dhe paturpësinë e tyre të paskrupullt fyejnë dhe poshtërojnë këdo. Por dje më arritën në FB disa komente lidhur me një deklaratë të Erion Veliaj, sipas të cilit qeveria kish dëmshpërblyer gjithë të përndjekurit politikë. Gëlltita neverinë time për këtë individ dhe sot e dëgjova të përsëritur mashtrimin e tij me zë dhe figurë. 

Për të kundërshtuar me fakte këtë rrugaç ordiner po sjell në vijim kalvarin e familjes sime në këtë rrugëtim, të njejtë apo të ngjashëm me atë të mijëra shqiptarëve të tjerë. 

Gjyshi im është dënuar me pushkatim për arsye politike në vitin 1945. Kuçedra komuniste internoi më pas familjen time me 23 vite dëbim/internim në zonën e Dumresë (vitet 1968 – 1991). Ky dënim do të vijonte brez pas brezi nëse nuk do të kishte rënë regjimi. Sipas ligjit të dëmshpërblimit që u miratua në vitin 2007 u vendos të lëvrohej një shumë që ishte e barabartë me atë të shtatë viteve burg. Taksative kjo përllogaritje për gjithë të dënuarit me vdekje. Asnjë shumë të hollash nuk u parashikua dhe përfshi në ligj për mijëra viktima që pësuan brez pas brezi  internimin familjar. 

Në një sportel të vetëm që u caktua të shërbejë për këtë qëllim për të gjithë Shqipërinë, kam parë dhe jetuar në gjithë këto vite sa me arrogancë e mospërfillje trajtoheshin të moshuarit e vuajtur që shtrëngonin dosjet e përgjakura në duart që u dridheshin, të cilëve u duhej të riktheheshin me dhjetra herë në atë sportel për “mangësi dokumentacioni. Zvarriteshin për orë të tëra në rradhë në shkallët e jashtme të institucionit pritës, në shi dhe në diell. Në vajtjet e mia të herë pas hershme atje për të njëjtën arsye, kam rastisur kur në një ditë të nxehtë korriku, pas disa orësh në pikë të diellit,  një grua e moshuar humbi ndjenjat dhe përfundoi në spital. 

Deri deri aktualisht familja ime dhe mijëra të tjera në të njëjtat rrethana kanë marrë dy këste, nga shtatë apo tetë të tilla që ka përcaktuar ligji. Pra ¼ e asaj shume. Ky ligj  parashikonte gjithashtu të lëvrohej një këst për çdo vit. Pra sipas këtij ligji ky proces vërtet duhej të qe mbyllur shumë vite më parë.  Por nuk pati dhe nuk ka asnjë vullnet politik dhe human për të zbatuar këtë detyrim ligjor. Kjo ndodh rëndom në të gjitha institucionet e shtetit shqiptar. 

Kanë kaluar 14 vite nga miratimi i atij ligji dhe janë lëvruar vetëm dy këste. Një numër i kufizuar familjesh janë trajtuar me tre këste. Ky proces ka avancuar vetëm për një numër të kufizuar ish të burgosurish politikë të regjimit, të cilët janë ende në këtë jetë.

Katër muaj më parë u lidha me telefon me zyrën përkatëse që trajton dëmshpërblimin, pasi për shkak të pandemisë nuk presin më në sportel. U informova se sipas ritmit të shpërndarjes së parave, rradha për këstin e tretë do të marrë edhe një vit e gjysëm tjetër.

Familja e tim eti, pas tridhjetë vitesh nga rënia e komunizmit ka përfituar në total 210 mijë lekë të reja. Ajo lëmoshë mjerane gjaku e vuajtjesh nuk mjaftoi për të përgatitur dokumentat e panumërta që na u kërkuan e kërkohen të rinovohen në mënyrë absurde herë pas here, aktet e trashëgimisë dhe prokurat që duhet të ribëhen sa herë që dikush nga familja ndërron jetë. 

Kjo është e vërteta dhe JO ajo që deklaron kryemashtruesi bandit , Erion Veliaj!!

Kisha e sherrit- Dëshmi e provokimeve klero-nacionaliste në malin e Rumisë

by

Nga Nail Draga*/ Në kuadrin e mërgimtarëve shqiptarë të cilët jetojnë e veprojnë në SHBA, ekzitojnë individ të cilët përveç punës së obliguar,  ekzistojnë edhe të atillë të cilët merren me hulumtime e botime  të ndryshme. Në këtë kategori të rrallë bën pjesë H.Muja, i cili deri më tash  është prezantuar me botime të ndryshme shkencore e publicistike të cilat për nga qasja dhe tematika e trajtuar  kanë zgjuar interesim të opinioni i gjerë. 

Në vazhdën e botimeve  nga H.Muja, kësaj here kemi marrë në shqyrtim  librin Kisha e sherrit, botuar nga Logos-A, në vitin 2014.

Çështja në fjalë ka të bëjë me një situatë të panjohur deri më tash jo vetëm në territorin e komunës së Tivarit, por edhe më gjerë në Mal të Zi, sepse kemi të bëjmë me  vendosjen e   objektin metalik në maje të malit të Rumisë.  Nuk ka dilemë se një veprim i tillë  ishte i natyrës politike, duke dëshmuar në praktikë intolerancën ortodokse kundrejt grupeve të tjera religjioze, edhe  në këtë mjedis multinacional e multikulturor, e vendosur pa leje të organeve komunale në Tivar.

Një veprim i tillë nga Kisha Ortodikse Serbe(KOS), dëshmon se ata janë në shërbim të falsifimit të  historisë përkatësisht  të politikës serbomadhe e cila është duke realizuar objektivin përmës kishës, e cila vazhdimisht ka qenë në shërbim të politikës   shtetërore serbe. Dhe nuk ka si të jetë ndryshe, sepse kemi të bëjmë me realizimin e programit të Naçertanijës(1844), që është në vazhdimësi nga Kongresi i Berlinit(1878), duke vazhduar deri në kohën tonë me shkatërrimin e ish-Jugosllavisë. Të gjithë jemi dëshmitarë për rolin e KOS-it në mbeshtetje  të luftës gjenocidale kundër Kroacisë(1991-1995), Bosnjës(1992-1995) dhe Kosovës(1990-1999). Ndonëse në statutin e saj nuk përcakton përmbajtje politike KOS-i, si institucion fetar, si më parë edhe tash është duke luajtur rolin parësor politik, në skenën politike ballkanike, ekskluzivisht për interesa të politikës ekspansioniste serbe.

Në këtë aspekt në sulm ishin si më parë edhe tash viset shqiptare, ku mali i Rumisë, përkatësisht krahina etnografike e Krajës, së bashku me ujdhesat e liqenit të Shkodrës, ishin në shënjestër të politikës klerikale serbe. Kujtojmë këtu, më parë kolonizimin e ujdhesave në liqenin e Shkodrës me personel ortodoks, si dhe  ndërtimin e objektëve sarkale, vizitat e përvitshme jo vetëm klerikale me 3 qershor të kisha Shën Mërisë në Ostros, e së fundi edhe vendosja e objektit metalik në Rumi, dëshmojnë strategjinë kishtare e politikës serbomadhe. Nuk ka dilemë se organizimi i ceremonive fetare nga KOS-i, nga viti 1990 e më pas  është provokim për shqiptarët si popullsi autoktone, me qellim për të nxitur reagime dhe konfrontime me prapavi politike. 

Kisha metalike u vendos me 18 qershor 2005, në sajë të financimit të KOS-it si dhe ndihmën e helikopterëve  ushtarak “Mi-8”të ushtrisë së Serbisë e Malit të Zi, me bekimin e pushtetit malazias. Një veprim i tillë kishte mbeshtetjen direkte të partive politike serbe, të cilat ishin të pranishëm në vendosjen e saj në Rumi. Dhe nga ajo kohë kemi ndarjën e pikëpamjeve në lidhje me këtë objekt metalik, ku përfaqësuesit e KOS-it e quajnë kishë, ndërsa të tjerët, objekt i llamarinës e cila është provokim i hapur për qytetarët e këtij mjedisi.

Edhe pse  më herët pushteti qeveritar ka marrë vendime për ta larguar atë objekt nga Rumia sepse është i paligjshëm, ilegal dhe me pasoja politike për popullsinë e këtij mjedisi, deri më tash konkretisht nuk është zhvendosur nga aty. Deri, kur do të tolerohet një veprim i tillë, mbetet për të parë, por përgjegjësia direkte bie mbi pushtetin, sepse nuk është duke realizuar në praktikë obligimet dhe vendimet ligjore. Çdo hezitim në këtë aspekt, del qartë mosgadishmërinë e pushtetit për të vepruar, apo ndoshta kemi të bëjmë me ndonjë miratim të  heshtuar ndaj këtij veprimi të KOS-it, që është duke u sjellur sikur shteti në shtet.

Të shqiptarët një veprim i tillë ka irituar opinionin, ku kanë reaguar subjektet politike dhe individë të ndryshëm, sepse Rumija për shqiptarët është mal i veçantë, që bënë pjesë në traditën popullore shqiptare. Ajo në të kaluarën ishte  vend peligrinazhi për shqiptarët, por edhe të përfaqësuesëve  të konfesionëve të tjera, duke mbetur pjesë e vetëdijës së popullit në këtë mjedis. Çdo tentim, për të ndryshuar traditën, përkatësisht vendosjën e një objekti metalik identik me kishë, e ate përmes një subjekti kishtar serb, del qartë strategjia e politikës serbomadhe që KOS-i ka qenë në shërbim të vazhdueshëm të politikës ekspansioniste serbe në ballkan. 

Duhet cekur më këtë rast se më herët në Rumi nuk ka pasur kishë, që dëshmohet edhe nga harta e vitit 1571, ndërsa çdo tentim për të eliminuar të dhënat shkencore në këtë aspekt, nga përfaqësuesit e kishës ortodokse serbe, janë të pabaza dhe irituese për opinionin e gjerë, sepse ka kaluar koha e manipulimeve, sepse çdo gjë është transparente për të gjithë ata që duan të kuptojnë realitetin në këtë mjedis.

Dhe në fund duhet falenderuar autorin i cili trajtoj një temë të veçantë më përkushtim, që është botimi i vetëm deri më tash në gjuhën shqipe. Ndonëse kemi të bëjmë me një çështje e cila ka marrë përmasat e politizimit, dhe me pasoja për qytetarët e mjedisit përkatës, autori nuk spekulon por ka konsultuar një  literaturë shumëdimensionale, duke ofruar përfundime të qëndrueshme. Një libër i tillë meriton të përkthehet edhe në gjuhët sllave, si malazeze apo serbe, sepse kemi të bëjmë më një çështje të politizuar që është  në kundërshtim mbi parimet e tolerancës qytetare e asaj fetare  dhe të demokracisë  si kudo në botën e qytetëruar.

*Hajrudin S.Muja, KISHA E SHERRIT, Botoi:LOGOS-A, Shkup-Prishtinë-Tiranë, 2014