Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

DR. HOWARD OF BELLEVUE HOSPITAL ON VACCINE TRIALS AND MYTHS

by

Selected and edited by Rafaela Prifti/

Dr. Jonathan Howard, a Bellevue Hospital neurologist in New York City, who specializes in treating multiple sclerosis. He transitioned to leading a team of healthcare workers tending to COVID-19 patients. Dr. Howard volunteered for the AstraZeneca vaccine trials that are currently in phase 3. He is scheduled to take the second dose of the vaccine tomorrow. While there’s still more to learn about how the vaccines will work when distributed to millions of people, Dr. Howard explains that the COVID-19 vaccines developed this year are based on years of work on the safety and efficacy of the same type of vaccine. He debunks some myths about the vaccine and what people are getting wrong about it. FDA has authorized the Pfizer vaccine last week and is on track to approve Moderna.

When the first wave hit New York City, I planned on staffing Bellevue Hospital’s neurology consult service. Though some patients suffered catastrophic strokes, overall it was relatively quiet from a neurological perspective and there was little for us to do. As others marveled, it seemed like every other disease vanished for a month during the COVID-19 spike. As cases picked up, I transitioned to running on a floor team taking care of COVID-19 patients. All of the regular clinic patients were moved to video visits.

To be honest, there was not a great deal to do for most COVID-19 patients beyond giving them oxygen and hope for the best.

We would do our rounds, offer what we could to make them comfortable, and encourage them to lie in the prone position, as there is some evidence that this can help breathing. I also made sure that no patient on my team received any experimental treatments (such as hydroxychloroquine). Doing “nothing” is often very difficult for doctors, but is preferable to giving out unproven treatments unless patients are clearly dying or in a clinical trial. If patients were getting better, we would discharge them. If they were deteriorating, we would send them to the ICU. Not infrequently, we would return in the morning to learn that a patient had passed during the night.

I was honestly the most stressed just before the pandemic arrived, with frequent nightmares of patients dying in the hallways and streets. I started taking medication to help me sleep for the first time. While such scenes did occur at some hospitals, our emergency room was relatively quiet on most days and the vast majority of our patients were transferred from other hospitals, thus largely avoiding chaos. Still, the hospital intercom was the busiest I’ve ever heard it, with calls for the “airway team” blaring throughout the hospital every five minutes it seemed. I saw patients as young as 23 die alone, with no one by their side.

I was also worried about my own health and the health of my team. It turns out PPE works really well and most healthcare workers who contracted COVID-19 did so at home or from other healthcare workers in workrooms or cafeterias. However, this was not clear during the early stages of the pandemic, and like all healthcare workers, I wondered if I was bringing home a deadly virus to my family.

I’ve had a fascination with vaccines and people who oppose them ever since a former colleague of mine inexplicably turned against vaccines. This motivated me to learn more about vaccines and the myths that surround them. I even authored a chapter on the anti-vaccine movement in a book about pseudoscience The Conspiracy Against Science.

One of the most common myths about vaccines is that they are not properly tested for safety.

Having argued for years that vaccines are properly tested, I jumped at the chance to participate in a vaccine trial myself. I’ve always believed that people who participate in medical research are doing a noble thing. If no one volunteered for such research, medicine would never advance

I received my first shot of the vaccine or placebo at Bellevue Hospital in mid November. Although I work at Bellevue Hospital, I still had to enroll in the study by filling out a general online form for people interested in participating in vaccine trials. I was sent information about the trial and what to expect on the first visit. My experience has been pretty boring so far, which is of course good news. My first visit on November 19 lasted just over an hour. I had a complete medical history and physical exam, which fortunately for me was quite brief. I was tested for COVID-19, given some snacks, and then received the shot. Although I of course don’t know whether I got the real vaccine or a placebo, I am fairly certain I got the real thing. I woke up the next day feeling pretty rotten: I had a sore arm, a low-grade fever, muscle aches, and a headache. This lasted for about 24 hours, except for the sore arm, which lasted for a few days. Considering the horrors I witnessed during New York’s surge, this was a minuscule price to pay for the end goal of developing a COVID-19 vaccine. I’ll get my second dose on December 18. In the meantime, I have to check in weekly via an online questionnaire to see if I have any symptoms. Staff is available to me 24/7 if I have any questions or problems Though I am fairly confident I have some protection against COVID-19, I have not changed my behavior at all. I am not perfectly certain I received the real vaccine and I have yet to get the second dose. Even after this, I will continue to be cautious. No vaccine is perfectly effective, and it is possible that the vaccines will prevent people from getting sick themselves, but not from spreading the disease to others.

The AstraZeneca trial I’m in is a Phase 3 trial, which are the largest trials that determine whether a vaccine is truly safe and effective.

However, even before the vaccine got into my arm, years of work had been done on the safety and efficacy of this type of vaccine. The AstraZeneca vaccine is an adenovirus-based vaccine that uses a harmless, modified cold virus to induce an immune response against SARS-CoV-2, the virus that causes COVID-19. Overall the vaccine appears to be about 70% effective, though unexpectedly, a lower dose of the vaccine appears more effective than a higher dose. It’s unclear why this might be and needs to be confirmed in larger studies. It’s also a relatively inexpensive vaccine and does not need to be stored at extremely low temperatures. Overall research into vaccines for coronaviruses has been going on for years, and a vaccine using the same technology has previously been approved for Ebola. So, scientists were fortunately not starting from scratch in designing these vaccines — another reason progress was so rapid this year. Even when the Phase 3 trials are done, we’ll still have a lot to learn about them. Though they appear very effective in clinical trials so far, we’ll have to see if this holds up in the “real-world.” While the vaccines are highly effective in preventing disease, no one knows if people can remain asymptomatic carriers, spreading the disease to others. No one knows yet if the vaccine will confer lifelong immunity or if boosters may be needed on a periodic basis. Additionally, rare side effects may only be revealed once a vaccine has been given to millions of people, though determining causality is difficult outside of a controlled trial. After all, if we gave 100 million people a cookie, unexpected negative side effects or reactions would likely happen to some of them. We may also learn that the COVID-19 vaccines have unexpected benefits. The measles vaccine, which has been around since the 1960s, was recently shown to confer protection against other infectious diseases. Given these unknowns, anyone who gets a COVID-19 vaccine will be contributing to medical research in some way. And of course, we will certainly be learning about the long-term side effects of COVID-19 itself for many years. Many survivors will have their lives permanently altered by this virus.

Overall, I’m very optimistic about 2021 and that by the summer or fall, we should have a gradual return to normal. The completion of multiple successful trials for a new virus in under a year is undoubtedly one of the greatest scientific achievements in the history of medicine. The hardest part might be getting the vaccine delivered to people around the world and convincing them to take it. Still, I am beyond proud to have played a small role in this project.

Jonathan Howard is an Associate Professor of Neurology and Psychiatry at the NYU Langone School of Medicine and a neurologist at Bellevue Hospital.

Ndryshimi i ligjit zgjedhor – obligim demokratik ndaj qytetarëve

by

Ndër çështjet të cilat do të ballafaqohet qeveria e re në Mal të Zi, është edhe ligji zgjedhor i cili duhet të pësojë ndryshime përmbajtësore duke iu mundësuar qytetarëve të votojnë për listat e hapura duke votuar kandidatët që ata i vlerësojnë e jo listat partiake si deri më tash që nuk kanë treguar vullnetin e qytetarëve por të strukturave partiake  duke eliminuar vlerat  e demokracisë pluraliste, ndërsa për shqiptarët duhet të rikthehet njësia e veçantë zgjedhore, apo ndonjë model tjetër i pranueshëm, që do të ishte në favor të qytetarëve që këtu trajtohën si pakica kombëtare në  këtë  mjedis multinacional  si kudo në botën demokratike

Nail   Draga

Në sajë të përbërjës së saj heterogjene nga analistë të ndryshëm qeveria e re e dalë nga zgjedhjet e 30 gushtit të këtij viti cilësohet si eksperimentale, teknike apo me mandat të kufizuar, ajo nga fillimi është duke u ballafaquar më çështje të ndryshme organizative funksionale nga fuzionimi i ministrive të ndryshme, zgjedhjeve kadrovike, por edhe në propozim ndryshimin e ligjëve ekzistuese që janë trashëgimi nga qeveria e mëparshme. Pikërisht duke marrë parasysh gjendjen ekzistuese, për ndryshime cilësore duhet kohë të paktën gjashtë muaj si kudo në botën demokratike. 

Por,sa ka filluar mandatin kjo qeveri janë paraqitur individë me qasje kritike ku veçohen  ish qeveritarët të cilët ndaj  qeverisë aktuale kanë animozitet sepse pas tridhjetë viteve kaluan në opozitë pa përfitime të pushtetit. Ndonëse është e drejtë e çdo indvidi apo subjekti politik të kritikojë, në këtë drejtim me së paku  kanë drejtë të kritikojnë ata qe me veprimet e tyre këtë vend e kanë sjellë  pranë falemintimit financiar dhe polarizimit shoqëror sikurse në vitët 90-ta të shekullit të kaluar.

Listat e hapura në favor të demokracisë

Shumica parlamentare duhet të fillojë të realizoj në praktikë premtimet nga fushata parazgjedhore, duke dëshmuar seriozitetin e qeverisjës dhe të demokracisë parlamentare. Këtu kryesisht kemi të bëjmë me ligjin e prejardhjës së pasurisë, ligjin e lustracionit dhe ate te ligjit zgjedhor. Ndërsa në mënyrë të veçantë kemi të bëjmë  me vendosjën e mekanizmit të listave të hapura, duke aplikuar demokracinë e munguar qytetare për të zgjedhur përfaqësuesit e tyre legjitim, e jo sipas shijës së kryetarit të partisë apo të klanëve të ndryshme.

Derisa Mali i Zi nuk do të ndryshoj sistemin zgjedhor duke miratuar listat e hapura zgjedhore, në mënyrë që qytetari të zgjedh deputetin, këshilltarin sikurse kryetarin e shtetit, nuk mund të flitet për shtetin serioz, përkatësisht demokracinë parlamentare e cila është rezultat i votës legjitime të qytetarëve.

Partitokracia në pluralizëm

Në Mal të Zi  edhe në pluralizëm kemi  formën e votimit të listës zgjedhore partiake, nga del së pushteti deri më tash nuk ka bërë përpjekje për të ndryshuar formën ekzistuese, sepse këtu  dominon sistemi partitokratik, që në një formë i ngjason monizmit.

Forma e deritashme e votimit dëshmon se qytetari nuk është pronar i votes së tij por ate ia ka “dhuruar” partisë, e cila mund të vendosë në emër të tyre. Nuk ka dilemë se kemi të bëjmë me mungesën  e vetëdijës  së qytetarëve për të kuptuar se ato janë pushtet, e jo partitë. Sepse janë qytetarët që me votën e tyre zgjedhin e jo e kundërta, por disave siç duket nuk iu konvenon që qytetarët të kenë të drejta të tilla, por ata të mbesin gjithnjë makineri votuese të partive të ndryshme. Dhe nga gjendja e tillë ekzistuese del qartë se Malit të Zi edhe në kohën e pluralizmit   institucioneve shtetërore dhe parlamentit  iu  mungon legjitimiteti.

Legjitim është vetëm presidenti i shtetit

Por, në këtë aspekt legjitim është vetëm një organ në sistemin juridik në Mal të Zi, e ky është presidenti i shtetit, sepse vetëm ate deri më tash e zgjedhin qytetarët. Dhe në mënyrë analoge duhet të ndodh edhe me zgjedhjen e deputetëve e këshilltarëve, e jo të zgjedhin listat partiake. Por, të gjithë jemi dëshmitarë së në Mal të Zi, subjektët politike si pozita dhe opozita, deri më tash nuk kanë shprehur gadishmëri për ta ndryshuar ligjin zgjedhor, sepse siç duket partive nuk iu konvenon  për të humbur pozitat e tyre.

Mungesë e dëshirës për ndryshime

Në sajë të informacionëve që disponojmë nga viti 1998, kur ligji zgjedhor është miratuar me dy të tretën e shumicës parlamentare, deri më tash janë bërë 15 ndryshime të këtij ligji, por për çështjën themelore nuk kanë shprehur dëshirë jo për ta zgjidhur, por as trajtuar në seancë parlamentare. Sepse  është e drejtë elementare e qytetarëve për të  zgjedh kandidatin në listen zgjedhore, me emër dhe mbiemër, ashtu sikurse zgjidhet kryetari i shtetit. 

Një formë e tillë e votimit do të krijonte barazi qytetare, duke iu mundësuar qytetarëve që të votojnë për kandidatin për deputet apo këshilltar  sipas preferencës së tyre, e jo për ate të vendosë partia, përkatësisht kryetari i saj apo një grup individësh reth tij, duke mos respektuar vlerat profesionale, individuale e meritokracinë si kategori shoqërore.

Ligji i tillë mund të aplikohet në zgjedhjet lokale

Andaj, një ndër prioritetët e qeverisë së re, duhet të jetë edhe ndryshimi i ligjit zgjedhor, sepse duhet të realizohet në praktikë premtimi parazgjedhor. Në këtë aspekt besoj se nuk do të mungojë vullneti politik nga shumica parlamentare, madje mendoj se do të mbeshtetet edhe nga opozita, sepse një ligj i tillë është në favor të demokracisë parlamentare. Vetëm me miratimin e  një ligji të tillë, qytetarët do të zgjedhin përfaqësuesit e tyre që do të jenë legjitim sikurse dhe vet parlamenti. 

Në këtë aspekt ekzistojnë modele të ndryshme, që mund të zbatohën edhe në Mal të Zi, siç është p.sh. ai në Kosovë, por edhe të ndonjë vendi tjetër në regjion, duke mos anashkaluar pjesëtarët e popujve pakicë, të cilët janë pjesë e mozaikut politik në këtë mjedis. 

Pasi, në vitin e ardhshëm në disa komuna në Mal të Zi do të mbahën zgjedhjet lokale, nëse ka vullnet politik, fillimisht një ligj i tillë nëse do të miratohej nga parlamenti vitin vijues, ai  do të aplikohej në këto zgjedhje, duke zbatuar në praktikë për të parën herë  vullnetin e qytetarëve e jo të partive politike në procesin zgjedhor.

Për shqiptarët duhet njësia e veçantë zgjedhore

Në këto tridhjet vite të pluralizmit në Mal të Zi janë aplikuar disa modele zgjedhore, sipas dëshirës së pushtetit, duke ia përshtatur vetës sipas rrethanave shoqërore. Në këtë aspekt shqiptarët si popull pakicë nuk kanë pasur definim në ligjin zgjedhor, sepse për numrin e deputetëve që kanë zgjedhur viset apo vendvotimet shqiptare është vendosur në kuvend vazhdimisht pa pëlqimin e shqiptarëve. Ndonëse shqiptarët  nga viti 1996 e më pas kishin në një farë forme njësinë e tyre zgjedhore, e cila siguronte pesë mandate të deputetëve, ajo ishte e papërshtatshme për DPS-in. Shkaku ishte  viti 2009, sepse në këto zgjedhje  shqiptarët nga pesë fituan katër mandate, që ishte një alarm për pushtetin. Pikërisht nga ky shkak në fund të vitit 2011,  shumica parlamentare inicoi ndryshimin e ligjit zgjedhor, duke ofruar një model tjetër që shqiptarët mund të fitojnë më së shumti tre deputetë. Ndonëse një propozim të tillë deputetet shqiptarë e refuzuan, duke u larguar nga salla e parlamentit pozita e opozita malazeze e votoi, duke iu mohuar shqiptarëve të drejtat e arritura. Një veprim i tillë dëshmoi në mënyrë transparente se kur janë në pyetje të drejtat e shqiptarëve si pozita e opozita malazeze janë së bashku. Dhe nga zgjedhjet vijuese numri i deputetëve shqiptar u zvogëlua: në vitin 2012 më dy deputetë, me 2016 më një, dhe tash me 2020 me dy deputetë.

Andaj për të ndryshuar këtë gjendje në kuadër të ndryshimit të ligjit zgjedhor duhet angazhuar që për shqiptarët të rikthehet njësia e veçantë, apo ndonjë model tjetër i pranueshëm, që  do të jetë në favor të barazisë qytetare në këtë mjedis multinacional.

 ( Dhjetor 2020) 

KOSOVE- SERBIA BLLOKON LINJAT TRASMETUSE TE ENERGJISE

by

Kuçi: Serbia po shkel Traktatin e Komunitetit të Energjisë duke bllokuar linjat transmetuese/

Ministri i Ekonomisë dhe Ambientit në Qeverinë e Kosovës, Blerim Kuçi ka thënë të enjten se Serbia po shkel Traktatin e Komunitetit të Energjisë, duke bllokuar linjat transmetuese për Kosovën.

Ai i ka bërë këto komente në një takim të Këshillit të Ministrave të Komunitetit të Energjisë, që këtë herë është mbajtur në kryesimin e Malit të Zi, pas pavarësimit energjetik të Kosovës.

“Përderisa po flasim për integrim regjional të tregut të energjisë, vendit tim i janë bllokuar nga Serbia, si palë nënshkruese e këtij Traktati, 60% të kapaciteteve transmetuese ndërkufitare. Kjo në parim zhvlerëson edhe vetë Traktatin”, ka deklaruar Kuçi.

Sipas tij këto veprime janë të patolerueshme dhe duhet të sanksionohen nga Bashkimi Evropian.

Nga dita e hënë (14 dhjetor), Operatori i Sistemit të Transmisionit dhe Tregut të Energjisë Elektrike të Kosovës (KOSTT) operon si i pavarur dhe kontrollon kufijtë energjetikë të Kosovës.

Dalja e Kosovës nga blloku rregullues SMM (Serbi, Mali i Zi dhe Maqedoni e Veriut) dhe përfshirja e saj në një bllok me Shqipërinë ishte paraparë me një marrëveshje mes KOSTT-it dhe Rrjetit Evropian të Operatorëve të Sistemit të Transmisionit për Energji (ENTSO) në muajin qershor.

Marrëveshja ka hyrë në fuqi më 29 shtator.

Siç ka deklaruar për Radion Evropa e Lirë, Nebih Zariqi, anëtar i bordit të KOSTT-it, menjëherë pas fillimit të operimit të pavarur të sistemit energjetik të Kosovës, Serbia ka ndërprerë transmetimin e 500 megavatëve të energjisë elektrike që Kosova i ka importuar nga ky shtet.

Këta megavatë të bllokuar nga Serbia, pastaj, janë zëvendësuar me një marrëveshje të arritur ndërmjet autoriteteve të Kosovës dhe atyre të Maqedonisë së Veriut për furnizim nga kapacitetet energjetike të këtij shteti.

Njohësit e fushës së energjisë në Kosovë kanë deklaruar për Radion Evropa e Lirë se ky pavarësim i sistemit energjetik të Kosovës ka elemente pozitive, por nuk përfshin zbatimin e marrëveshjes për pjesën e veriut të Kosovës dhe të sigurimit që ajo pjesë të integrohet në tregun energjetik të Kosovës.

Qytetarët që jetojnë në katër komunat në veri të Kosovës me shumicë serbe (Mitrovicë e Veriut, Zubin Potok, Zveçan dhe Leposaviq), që nga përfundimi i luftës më 1999, nuk i kanë paguar faturat e energjisë elektrike, edhe pse janë furnizuar nga Kosova, e sipas nevojës edhe nga Serbia.

Megjithatë, qytetarëve në veri iu shkojnë faturat për energjinë elektrike nga “Elektrokosmet” i Serbisë, kompani të cilën Kosova e konsideron ilegale.

Ambasadorja Çitaku kthehet në Uashington

by

Nga Shkumbin Ahmetxhekaj*/

Vlora Çitaku është rikthyer sërish në Uashington në detyrën e saj si ambasadore e Kosovës në SHBA, pavarësisht se para më shumë se dy muajsh, presidenti Hashim Thaҫi kishte nënshkruar dekretin për tërheqjen e saj nga ky post.

Madje, ajo kishte organizuar edhe takime lamtumirëse në Uashington dhe ishte kthyer në Prishtinë, por është detyruar të kthehet sërish në Uashington, pasi partnerët e koalicionit qeveritar nuk kanë vendosur ende se kush do ta zëvendësojë.

Ministria e Punëve të Jashtme e Kosovës konfirmoi për REL se në Uashington është ende në detyrë ambasadorja Çitaku, e cila do ta përfaqësojë Kosovën deri në emërimin e ambasadorit të ri, siç është përcaktuar në dekretin e tërheqjes së saj të nënshkruar nga presidenti.

Bazuar në dekretin e presidentit, ajo mbetet në këtë detyrë derisa të emërohet ambasadori i ri, por në rast se e njëjtja nuk mund ta ushtrojë më këtë post, atëherë duhet të emërohet një ‘i ngarkuar me punë’ (Charge D’Affairs). Sipas të dhënave zyrtare, në Ambasadën e Kosovës në Uashington është vetëm një diplomat.

Pos Uashingtonit, edhe Brukseli, Londra e Tokio kanë mbetur qe shumë kohë me ushtrues detyre pasi Kosova nuk i ka emëruar ende ambasadorët e rinj pas skadimit të mandatit të diplomatëve të kaluar.

Në Ministrinë e Jashtme thonë se “janë në përfundim të konsultimeve për përzgjedhjen e ambasadorëve të rinj” dhe se i gjithë procesi po zhvillohet konform procedurave të parapara ligjore.

“Ministrja znj. Meliza Haradinaj-Stublla garanton një proces të drejtë, transparent, në respektim të plotë të procedurave ligjore dhe kushtetuese. Dhe ajo që është më e rëndësishmja, secili vendim i saj do të merret në konsultim të plotë me kryeministrin e vendit, ashtu siç e parasheh ligji dhe Kushtetuta”, tha për Radion Evropa e Lirë, këshilltari politik i ministres së Jashtme, Bul Salihu.

Sidoqoftë, Radio Evropa e Lirë ka mësuar nga zyrtarë qeveritarë, se procesi ka ngecur dhe se vështirë që mund të ketë “emërime gjatë këtij viti”.

“Papërgjegjësia e qeverive” 

Profesori i Shkencave Politike në Universitetin e Prishtinës, Ibrahim Gashi, vlerëson se shteti duhet të jetë më serioz në trajtimin sa më dinjitoz të shteteve mike.

“Kjo është papërgjegjësia më e madhe e Qeverisë së Kosovës, pavarësisht e cilës qeveri, që vende të tilla si Londra, Brukseli të mbahen me të ngarkuar me punë për një kohë të gjatë”, vlerëson Gashi.

Ai, madje, thotë se këto veprime po sjellin pasoja, duke iu referuar rastit të Japonisë. 

“Ne e kemi mbajtur Japoninë, një mike të Kosovës, për më shumë se një vit me të ngarkuar me punë. Pikërisht kjo neglizhencë, apo nënçmimi ka ndikuar që Japonia të abstenojë në kërkesën e Kosovës për anëtarësim në një organizatë ndërkombëtare. Ky është rezultat i dështimit të qeverisë sonë që të mbajë marrëdhënie të mira”, vlerëson profesor Gashi.

“Të evitohet degradimi i diplomacisë” 

Ambasadori i parë i Kosovës në Uashington, Avni Spahiu, thotë se në këtë fazë të ndërrimit të administratës amerikane, do të ishte e nevojshme që ky proces të ishte përmbyllur.

“Bëhet fjalë për pozitën kyçe në diplomacinë e Kosovës dhe është nevojë urgjente që të kemi ambasadorin tonë në Uashington, ku do të kemi një administratë re, pasi ambasadori duhet të vërë kontakt dhe të fillojë punën me këtë administratë që po vjen, si në aspektin biltateral, por edhe për punën e diplomatit në kuptim më të gjerë”, thotë Spahiu për Radion Evropa e Lirë.

Ai thekson nevojën që ambasadori i ri në SHBA të jetë apolitik.

“Të qenët partiak kufizon veprimtarinë e një ambasadori, sepse rezervohet gjithmonë më shumë për liderin e partisë së tij së cilës i përket sesa Ministrinë e Jashtme. Kështu që, mendoj se është e rëndësishme që të jetë jopartiak dhe të jetë i përgatitur profesionalisht”, shton Spahiu.

Profesori Ibrahim Gashi druan se brishtësia e koalicionit qeverisës do të prodhojë përfaqësim dinjitoz për Kosovën. 

“Nuk jam shumë optimist duke parë ngecjet e kohëve të fundit në Ministrinë e Jashtme, që ndoshta është si pasojë e disonancës ndërmjet kolicionit qeveritar. Jam skeptik dhe frikësohem se edhe në rastin konkret, të emërimit të një ambasadori të duhur në Uashington, uroj të mos ndodh, por mund të ketë emërime jo të qëlluara dhe në njëfarë mënyre degradim të nivelit të përfaqësimit, sa i përket profilit të diplomatit që mund të shkojë atje”, vlerëson Gashi duke shtuar se:

“Duhet të vazhdojë tradita e përfaqësimit të mirë në Uashington dhe të mendohet përtej interesave partiake”.

Por, në MPJD insistojnë se Kosova ka përfaqësim adekuat:

“Aktualisht, nuk ka asnjë boshllëk në përfaqësimin e Kosovës në këto shtete. Në Uashington, Bruksel, Londër dhe vendet tjera janë diplomatët tanë, po ashtu, të ngarkuarit me punë, edhe disa me gradë karriere prej Ambasadori, të cilët po kryejnë të gjitha detyrat e parapara”.

Në tetor të këtij viti, ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Meliza Haradinaj-Stublla, kishte raportuar në Komisionin Parlamentar për Politikë të Jashtme, ku pati premtuar se do të ketë vendime së shpejti për emërimin e ambasadorëve të rinj.

Një nga emërimet që pati shkaktuar bujë ishte edhe ai i Astrit Zemajt, vëllait të ministrit të Shëndetësisë, Armend Zemaj, në ushtrimin e funksionit të ambasadorit në Bruksel, pas skadimit të mandatit të Bernard Nikajt. Zemaj kishte titull ambasador, dhe ishte emëruar në këtë pozitë për vendet anëtare, edhe pse Kosova ligjërisht nuk mund të akreditojë ambasador në BE, për shkak të mosnjohjes nga pesë vende anëtare të Unionit.

Emërimi i diplomatëve 

Procedurat ligjore për emërimin e ambasadorëve të rinj marrin kohë. Pas propozimit të Ministrisë së Jashtme, që bëhet në koordinim me kryeministrin, emrat për ambasadorë dërgohen në Komisionin për Politikë të Jashtme të Kuvendit të Kosovës. Ky komision pastaj i dërgon emrat në Presidencë, ku pason dekretimi nga ana e presidentit të Republikës. Por, procedura nuk përfundon me kaq. Shteti pranues duhet të japë pëlqimin për ambasadorin e ri, procedurë kjo që mund të marrë disa muaj kohë.

Që nga shpallja e pavarësisë, Kosova ka hapur misione diplomatike në të gjitha kontinentet.

Sidoqoftë, Ministria e Jashtme ka qenë shpesh cak i kritikave të shumta, pas raportimeve për emërime në poste diplomatike të familjarëve të personave të angazhuar në politikë.

*Kortezi-Evropa e Lire

Politika e Republikës së Maqedonisë Veriore nëpër labirinte

by

Shkruan:Kasam Hasani-Kryeprokuror I Prokurorisë së Lartë
në Shkup, në pension/

Marrëveshjet e Republikës së Maqedonisë Veriore për shtetformimin, shtetndërtimin dhe konsolidimin e subjektivitetit të saj
kalojnë nëpër labirinta më shumë të panjohura dhe të pathëna. 

Elita politike në Maqedoni meriton lëvdata për angazhimin e madh
 në lidhje me shtetformimin, shtetndërtimin dhe konsolidimin
e subjektivitetit ndërkombëtar të Maqedonisë. 

Shqiptarët e Maqedonisë me pjesëmarrje 30% në strukturën e përgjithshme të popullsisë, asnjëherë dhe me asnjë veprim nuk e kanë penguar shtetformimin, shtetndërtimin dhe konsolidimin e Maqedonisë,
 si shtet unitar. Ata, në çdo fazë e kanë përkrahur elitën politike maqedonase për shtetformimin, shtetndërtimin
dhe konsolidimin ndërkombëtar të Maqedonisë. 


Fqinjët, Greqia, Bullgaria dhe Serbia, Maqedonisë gjithnjë i kanë paraqitur pengesa në shtetformimin,  shtetndërtimin, dhe konsolidimin e subjektivitetit ndërkombëtar, kurse Shqipëria dhe Kosova nuk kanë kurrfarë pretendimesh dhe nuk i kontestojnë asgjë
 Republikës së Maqedonisë. 

Si çdo shtet, edhe Maqedonia ka historikun e vet për shtetformimin, shtetndëritimin, dhe konsolidimin e subjektivitetit shtetëror me specifika të veçanta. Tre elementet që merren parasysh kur flitet për historikun e një shteti, janë: territori, popullsia, dhe pushteti. Këto elemente kryesore, Maqedonia gjithmonë i ka pasur kontestuese, nga shumë faktorë, e sidomos nga fqinjët: Greqia, Bullgaria, por edhe nga Serbia. 

Me përfundimin e Luftërave Ballkanike, Serbia okupoi territorin e Maqedonisë së sotshme, si dhe disa territore të Bullgarisë. 

Pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, Maqedonia, si pjesë e Serbisë hyn në kuadër të bashkësisë mbretërore Serbo-Kroate-Sllovene (SKS), pa kurrfarë identiteti apo subjektiviteti, dhe mbetet në kuadër të kësaj bashkësie deri në Luftën e Dytë Botërore. 

Gjatë luftës nacional çlirimtare në Jugosllavi, në 1944-1945, udhëheqësia e partisë komuniste në Maqedoni ka qenë e përkrahur nga udhëheqës komunist të Serbisë, të cilët kanë ardhur në Maqedoni me qëllim të organizimit dhe mëkëmbjes së Partisë Komuniste dhe përgatitjes së komunisteve për kryengritje – luftë. 

Pas përfundimit të luftës nacional çlirimtare, respektivisht Luftës së Dytë Botërore, Maqedonia bëhet njëhsi e Jugosllavisë Federative dhe emërtohet si Republika Popullore e Maqedonisë, si njëhsi e barabartë federale me pesë Republikat tjera, që gjithashtu ishin në përbërje të Federatës Jugosllave. 

Në kuadër të Federatës Jugosllave, Maqedonia ka qenë në aleance (vazale) me Serbinë, që ka ndikuar jashtëzakonisht shumë në politikat e Maqedonisë dhe shumë çështje politike janë përgatitur ose porositur nga Beogradi, respektivisht Serbia. Ndër këto çështje, dy kanë qenë kryesore: 1. Pushteti i Maqedonisë  të vazhdojë avazin e vjetër të Serbisë lidhur me shfarosjen, dëbimin, asimilimin dhe përbuzjen e shqiptarëve në Maqedoni; 2. Pushteti i Maqedonisë të krijojë urrejtje permanente ndaj popullatës bullgare dhe gjithçkaje që është në lidhje me historinë, kulturën, gjuhën dhe shtetin bullgar. 

Republika Popullore e Maqedonisë këto urdhëresa, porosi, dhe kërkesa te Serbisë i ka zbatuar me përpikmëri. Kështu për shembull, Maqedonia ndërmori masa që shqiptaret, por edhe popullata tjetër myslimane me të madhe të shpërngulen për në Turqi gjatë periudhës 1953 -1959.  Shkupi u bë qendër administrative ku rregullohej dokumentacioni (vestikat) për shpërnguljen për në Turqi, dhe atë jo vetëm për shqiptarët e Maqedonisë, por edhe ata të Kosovës, Luginës së Preshevës, Malit të Zi, popullatës myslimane nga Sanxhaku, etj.

Në territorin e Maqedonisë, kanë banuar tradicionalisht shqiptare të konfesionit mysliman me shumicë, por edhe të konfesionit ortodoks, kurse shumë pak të konfesionit katolik, si dhe popullatë sllave: bullgarë dhe serb. Shqiptarët kanë jetuar në pjesën perëndimore ku ka pasur edhe pjesëtarë me prejardhje serbe apo bullgare, kurse në pjesën lindore kanë dominuar popullata sllave, bullgare. 

 Deri në vitin 1945, popullata me prejardhje sllave haptas janë deklaruar si bullgare apo serb, varësisht nga përkatësia e tyre. Pas vitit 1945 popullata që u gjind në territorin e Maqedonisë, thuajse krejtësisht u regjistrua si popullate maqedonase. Mirëpo, vlen të përmendet edhe pjesa jugperëndimore e banuar me shqiptarë ortodoks, si fshatrat e Rekës së Gostivarit, Galiçniku, vendbanime të komunës së Dibrës, madje edhe në Shkup, dhe vendbanime tjera të Komunës së Kërçovës, etj., që gjatë viteve janë detyruan të asimilohen, dhe të deklarohen si popullatë maqedonase. Kjo popullatë u asimilua për shkak të privilegjeve dhe benificioneve të ndryshme që pushteti u ofronte këtyre, duke u nisur nga ajo se ata janë të konfesionit ortodoks sikurse edhe maqedonasit. Privilegjet kanë qenë nga më të ndryshmet, si: punësimi dhe avancimi në vende pune, shkollimi, marrja e bursave, dhënia e banesave shtetërore në shfrytëzim, etj. Për asimilimin e shqiptareve ortodoks ndikim negativ kanë pasur edhe shqiptarët e konfesionit mysliman që nuk i kanë përkrahur shqiptarët ortodoks në asnjë aspekt. Përveç se i kanë llogaritur si “shkije”, “kaur”, nuk kanë pranuar as të lidhin marrëdhënie martesore me njeri tjetrin, ngase nuk kanë bërë dallim midis fesë dhe kombit, por janë nisur nga ajo se shqiptarë janë vetëm myslimanët. 

Shqiptarët nuk kanë pasur dhe nuk kanë mundur t’i realizojnë as të drejtat dhe liritë elementare në Maqedoni, si p.sh: nuk kanë pasur të drejtë të përdorin gjuhën e tyre amtare në institucione shtetërore, nuk kanë mundur të shfrytëzojnë flamurin dhe simbolet tjera kombëtare, nuk kanë pasur shkolla në gjuhën shqipe, përveç të arsimit fillor, por në disa vendbanime p.sh. në disa fshatra të Velesit, fëmijët deri vonë janë shkolluar në gjuhën maqedonase, kurse fëmijët e dy fshatrave të territorit të Shkupit detyrohen të shkollohen edhe sot në Kosovë, duke kaluar çdo dite kufirin shtetëror, për shkak të mos ndërtimit të shkollës në ato fshatra. 

Gjatë dhe pas luftës nacional çlirimtare, janë vrarë dhe zhdukur me mijëra shqiptare në vendbanime të ndryshme në Maqedoni nga ana e pushtetit, me motivacion të rrejshëm se kanë qenë bashkëpunëtorë të okupatorit, se do të ishin të rrezikshëm dhe të dëmshëm për sistemin e ri politik, etj. Këto vrasje janë realizuar pa mbajtur gjykim apo dënim. Kjo metodë e vrasjes dhe zhdukjes së shqiptarëve është kopjuar nga Serbia,  e cila në projekte të përgatitura nga institucionet përkatëse ka paraparë që lufta dhe periudha e pasluftës të shfrytëzohen si pretekst për vrasjen e pakicave. Shqiptarët e Maqedonisë u janë nënshtruar të gjitha torturave të organeve të sigurisë si p.sh: Aksioni i grumbullimit të armëve nga shqiptarët, dërgimi i shqiptarëve nëpër fronte të ndryshme si “Rasti i Tivarit”, “Fronti i Sremit”, etj., në të cilët shqiptarët janë dërguar nga ana e pushtetit gjoja në luftë, me qëllim që të vriten e të mos mbeten gjurmë, por vetëm të regjistrohen si “të rënë në luftë-front”.

Pas përfundimit të luftës nacional çlirimtare, shqiptarët e Maqedonisë, nga ana e pushtetit janë trajtuar si qytetarë të rendit të dytë. Ata kanë qenë të përbuzur dhe nënçmuar duke përdorur edhe gjuhën e urrejtjes. Kjo urrejtje ka qenë në vazhdimësi, kurse kulminacioni i  kësaj e ka ardhur në shprehje me rastin e botimit të Enciklopedisë së Akademisë së Shkencave të Maqedonisë ku shqiptarët trajtohen si egërsira, se janë ardhacakë, të pa emancipuar, të papastër, etj. Për këto arsye kanë reaguar edhe shumë institucione e intelektual shqiptar, e për shkak të këtyre reagimeve u vendos që Enciklopedia të asgjësohet dhe të punohet në enciklopedi të re, gjë e cila nuk ndodhi dhe i tërë botimi u shit.  

Sa i përket çështjes bullgare, Republika Popullore e Maqedonisë gjithashtu nën ndikimin e Serbisë ka filluar propagandën se në Maqedoni nuk jeton asnjë bullgar. Pushteti i ka ndaluar që të deklarohen si të tillë, dhe se populli maqedonas nuk ka kurrfarë lidhje me historinë, gjuhën, dhe kulturën bullgare, etj. Përdorimi i nocionit “bullgar” në kuptim të kombit, në Maqedoni është trajtuar si fyerje ose shpifje, dhe është trajtuar si  kundërvajtje ose vepër penale. Përkundrazi nëse dikush deklarohej si serb, është konsideruar si krenari dhe ata maqedonas janë privilegjuar nga ana e pushtetit dhe shpeshherë janë rekrutuar dhe avancuar për detyra dhe funksione të ndryshëm në institucionet Federative. Në evidencat statistikore të strukturës së popullatës është fshirë grafi “bullgar”, kurse nëpër institucione dhe arkiva shtetërorë është shlyer ose asgjësuar dokumentacioni me përmbajtje bullgare, gjë të cilën së fundi e kanë pranuar edhe ish-udhëheqës dhe funksionarë të Republikës së Maqedonisë. Për më tepër, Bullgaria gjithnjë ka potencuar të dhënat historike për shtetin bullgar, popullatën bullgare në Maqedoni, mosekzistimin e kombit maqedonas dhe gjuhës maqedone, dhe se të gjithë këtë e ka bërë Serbia për shkak të okupimit të më hershëm të territorit të Maqedonisë. Është zhvilluar teza se në Maqedoni asnjëherë nuk ka pasur bullgarë dhe se në atë territor çdo herë ka jetuar popullatë me kombësi maqedonase. Pra, bullgarët, ngjashëm sikurse shqiptarët ortodoks në Maqedoni, u “avulluan”, respektivisht u asimiluan në Maqedoni. Për këto arsye Bullgaria dhe Jugosllavia Federative gjithnjë kanë pasur marrëdhënie të tendosura diplomatike. 

Gjatë vitit 1963 në Jugosllavinë Federative bëhen ndryshime kushtetuese dhe Republika e Maqedonisë me Kushtetutën e saj Republikane, emërtohet si Republika Socialiste e Maqedonisë. Mirëpo, sa u përket politikave lidhur çështjen bullgare, mbeten të njëjta pavarësisht emërtimit të ri. Politika e njëjtë urrejtëse dhe diskriminuese vazhdoi me tutje edhe ndaj shqiptarëve. Të gjitha masat represive shtetërore që ndërmerreshin nga Serbia ndaj shqiptarëve në Kosovë, në të njëjtën mënyre janë aplikuar edhe ndaj shqiptarëve në Maqedoni si : krijimi i “paraleleve të përziera nëpër shkolla”, me qëllim që mësimi të zhvillohet vetëm në gjuhën maqedone, e jo edhe në atë shqipe; prishja e rrethojave (mureve) me lartësi mbi 110cm që pushteti i konsideronte “mbrojtëse për shqiptarët në rast konflikti”; ndalimi i përdorimit të gjuhës shqipe në emërtimin e toponimeve, si: Shkupi të emërtohej vetëm si Skopje, e jo edhe Shkup; Dibra, vetëm si Debar; Manastiri, vetëm Bitolla; Likova, vetëm Lipkovo, etj., gjë që ka vlejtur edhe për vendbanimet, arat, livadhet, malet, etj, p.sh. Dobrovoda, e jo edhe Ujëmirë; Gornja livada, e jo edhe livadhi i epërm, etj.; bëhet diferencimi politik i shqiptarëve për shkaqe “nacionaliste”, “separatiste” dhe “irredentiste”; largimi nga puna e shqiptareve; burgosja e shqiptareve, etj. 

Mirëpo, në fund të viteve të 80-ta, shqiptarët në Maqedoni vetëorganizuan ndryshime në arsim, duke hapur shkolla të arsimit të mesëm në gjuhën shqipe në disa qytete,  të financuara nga ana e vet popullatës shqiptare dhe ndihmës së diasporës shqiptare. Këto shkolla pas disa vitesh, kanë hyrë në financimin shtetëror, kurse kërkesa për hapjen e një shkolle të mesme për shkollimin e të rinjve në gjuhën shqipe për: territorin e Prespës, vendbanimeve shqiptare në Krushevë dhe Prilep, janë realizuar shumë vonë. Kurse qyteti i alfabetit të gjuhës shqipe, Manastiri, edhe sot e kësaj dite nuk ka as edhe një paralele të shkollës së mesme në gjuhën shqipe. Kjo mënyrë e vetëorganizimit dhe vetëfinancimit në arsim, u zbatua edhe me rastin e themelimit, organizimit, dhe veprimit të Universitetit të Tetovës në vitet e 90-ta, për të cilat, nuk ka pasur vetëm burgosje, por edhe është derdhur gjak për këto ndryshime. Sa u përket te drejtave dhe lirive të tjera, dhe realizimit të tyre për shqiptarët, nuk ka pasur ndryshime. Duke u ballafaquar me këto pengesa, shqiptarët e Maqedonisë ishin të detyruar që të shkollohen në gjuhën shqipe në Kosovë, ose në gjuhën maqedone në Maqedoni, apo në gjuhën serbo-kroate në Republikat tjera të Jugosllavisë Federative. 

Pas shpërbërjes së Jugosllavisë Socialiste Federative, u mundësua që republikat si njëhsi federale të mund të pavarësohen në kuadër të kufinjëve egzistues administrativ të Federatës Jugosllave, sipas principit “uti posiddetis juris” (ta posedosh ashtu siç e ke), që u vendos në Komisionin e Badinterit. Në bazë të këtij principi edhe Maqedonia shpalli pavarësinë e saj në vitin 1991, pas mbajtjes së referendumit gjithë popullor (të bojkotuar nga popullata shqiptare), duke u emëruar Republika e Maqedonisë. Në referendum qytetarët duhej t’i përgjigjeshin pyetjes se a “A jeni për pavarësi të Republikës së Maqedonisë si shtet, me mundësi që më vonë ajo t’i bashkëngjitet ndonjë subjekti tjetër?”. Subjekti tjetër megjithëse nuk ishte i emërtuar, për maqedonasit dhe Serbinë nënkuptonte Serbinë. Pasi populli u deklarua me shumicë për pavarësi të Maqedonisë, për pjesën e dytë të pyetjes së referendumit, asnjëherë nuk u deklaruan. Kështu Maqedonia me mençuri dhe dinakëri u nda nga Serbia pa asnjë therrë në këmbë, kurse Serbia mbeti edhe pa Maqedoninë-Vardarska Banovinën, siç e quante Serbia. Serbia edhe pse e pranoi shpalljen e pavarësisë te Maqedonisë si shtet të pavarur, ajo nuk mundi të “pajtohej”, që Maqedonia të jetë “krejtësisht e pavarur”. Ajo la një vegës duke kërkuar që Kisha Ortodokse Maqedonase të mos jetë e pavarur, por si kishë ortodokse të veprojë nën ombrellën e Kishës Ortodokse Serbe, kontest që realisht nuk është fetar, por shtetëror me ndikim të madh edhe nga ana e Kishës Ortodokse Ruse, njëlloj si në Malin e Zi.

 Gjithashtu, vlen të përmendet edhe fakti se derisa Maqedonia kishte statusin e Republikës Popullore, e më vonë atë të Republikës Socialiste, sipas mjeteve të atëhershme të informimit thuhej se në Serbi jetonin afër 30 mijë maqedonas, kryesisht në Beograd, por edhe në qendra tjera, sidomos në qytete dhe vendbanime të Vojvodinës. Pas pavarësisë së Maqedonisë për këtë çështje nuk është folur dhe mbetet enigmë se çka ndodhi me këtë popullatë, nëse jetojnë ende në Serbi dhe kanë statusin e minoritetit si maqedonas, apo janë të regjistruar si serb, apo eventualisht janë kthyer në Maqedoni. 

Pas ngjarjeve të vitit 2001 në Maqedoni, të cilat u emërtuan si ”kryengritje”, “luftë”, “konflikt”, etj. e cila ishte e armatosur mes shqiptarëve dhe pushtetit në Maqedoni, me ç‘rast u rrënuan vendbanime në zonën e Shkupit, Likovës, dhe Tetovës, si dhe u vranë dhe plagosen një numër i madh i qytetarëve të Maqedonisë. Për të ndërprerë këtë konflikt u desh që të intervenojë edhe faktori ndërkombëtar me pjesëmarrjen e Fuqive të Mëdha, respektivisht, përfaqësuesve të SHBA-së dhe BE-së. Për ndërprerjen e konfliktit u desh që të ndryshohet Kushtetuta e Maqedonisë, dhe të përfshihen kërkesat e shqiptarëve të cekura në të ashtuquajturën e Marrëveshjen e Ohrit. Ndër kërkesat kryesore të parapara në këtë marrëveshje, kanë qenë: përfaqësimi i drejtë dhe adekuat i shqiptarëve në organet dhe institucionet shtetërore, përdorimi zyrtar i gjuhës shqipe, përdorimi i flamurit dhe simboleve të tjera kombëtare, si dhe realizimi i të drejtave dhe lirive të tjera të shqiptarëve si pakicë mazhoritare në Maqedoni, me çka do të ndryshonte pozita e shqiptarëve në Maqedoni. 

Në bazë të ndryshimeve kushtetuese dhe atyre ligjore në Republikën e Maqedonisë, dukshëm filloi përmirësimi i pozitës së shqiptarëve në këtë shtet. Ajo vërehej posaçërisht në hapjen dhe financimin e shkollave të mesme në gjuhën shqipe, legalizimin e Universitetit të Tetovës, hapjes së Universitetit të Evropës Juglindore, hapja e Universitetit Nënë Tereza, përfaqësimin adekuat dhe të drejtë në organe dhe institucione shtetërore, përdorimit të gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare, si dhe në fusha tjera. Mirëpo, edhe pse detyrimet e dala nga Marrëveshja e Ohrit duheshin zbatuar në afat prej 4 vitesh, ato nuk janë zbatuar në tërësi as deri sot. 

Disa nga këto obligime nuk janë zbatuar edhe për shkak të zbriturave juridike në Kushtetutë dhe ligjet përkatëse. Kështu për shembull, Kushtetuta parasheh se gjuhë zyrtare është “gjuha që e flasin më shumë se 20% e popullatës në Maqedoni”, kurse nuk e përcakton gjuhën shqipe si zyrtare, por kjo duhet të nënkuptohet me interpretim logjik të dispozitës Kushtetuese. Është e nevojshme që në Kushtetutë të figurojë nocioni “gjuha shqipe”, me çka ky nocion do të bëhet kategori kushtetuese. Përveç kësaj rregullimi juridik i kësaj çështje pamundësohet me ligjet përkatëse, sidomos me ligjet procedurale, që parashohin udhëheqjen e procedurave përkatëse (gjyqësore, administrative, etj.) në gjuhën Maqedone. Këto ligje miratohen me 2/3 e votave të deputetëve, sikurse edhe miratimi i Kushtetutës dhe ndryshimet e saj. 

Gjithashtu, qasje jo të drejtë ndaj shqiptarëve në Kushtetutë ka edhe në rangimin e shqiptarëve si pakicë, duke mos e dalluar atë si pakicë mazhoritare, pavarësisht diferencës së lartë të përqindjes në strukturën e popullatës në Maqedoni. 

Avancimi i përdorimit te gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare në Maqedoni, pas Marrëveshjes së Ohrit, është bërë në mënyrë graduale. Kështu p.sh., përdorimi i saj në Parlament, është bërë duke ndryshuar  Rregulloren e Punës së Kuvendit në periudha të caktuara kohore. Fillimisht është lejuar përdorimi i gjuhës shqipe vetëm nga kryetari i grupit parlamentar të shqiptarëve. Më vonë, në gjuhën shqipe ka mundur të drejtohet edhe deputeti, por vetëm në mbledhje plenare, por jo edhe në komisione dhe këshilla të parlamentit. Kryetari shqiptar i këshillit apo komisionit, këtë të drejtë e ka fituar më vonë. Në të njëjtën mënyrë graduale, është zbatuar përdorimi i gjuhës shqipe edhe në punën dhe funksionimin e Qeverise dhe anëtareve të saj. Mospërdorimi i gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare ka ardhur në shprehje edhe në përgatitjen e materialeve dhe akteve të ndryshme nga fushëveprimi i Parlamentit dhe Qeverisë, të cilët janë përgatitur dhe shpallur vetëm në gjuhën maqedone. 

Orvatje për rregullimin e përdorimit zyrtar të gjuhës shqipe është bërë edhe me miratimin e Ligjit mbi Përdorimin e Gjuhëve në Maqedoni. Por, edhe me këtë Ligj nuk rregullohet në tërësi çështja e përdorimit zyrtar të gjuhës shqipe, ngase me këtë Ligj rregullohet përdorimi zyrtar edhe i gjuhëve të pakicave tjera, kurse me ligj të veçantë rregullohet përdorimi i gjuhës maqedone. Për këto shkaqe opozita maqedonase ka ushtruar kërkesë për vlerësimin e kushtetutshmërisë se dispozitave te këtij Ligji, pranë Gjykatës Kushtetuese në Maqedoni. Vlen të cekim se përdorimi zyrtar i barabartë i gjuhës shqipe dhe asaj serbo-kroate në Kosovë është rregulluar me ligj qysh në vitin 1970, me të cilin ligj serbëve u sigurohej përdorimi i barabartë i gjuhës së tyre edhe pse ishin 11% në strukturën e përgjithshme të popullatës në Kosovë. Moszbatimi i dispozitave të këtij ligji sanksionohej si vepër penale, për të cilën parashihej dënim me burg me kohëzgjatje deri në 1 vit. Në Maqedoni edhe pas 50 vitesh nuk sigurohet përdorimi zyrtar i gjuhës shqipe dhe atë për popullatë që në strukturën e përgjithshme ka pjesëmarrje prej 30%. 

Sa i përket përdorimit të Flamurit kombëtar, si dhe atij shtetëror, në Maqedoni, kjo çështje është e rregulluar me ligj të veçantë. Mirëpo, përdorimi i flamujve e veçanërisht të atij kombëtar, në praktikë bëhet në kundërshtim me dispozitat e ligjit, ku nuk reagojnë as organet shtetërore ashtu që ky flamur vendoset vend e pa vend. Ndodh që flamuri i vendosur të valojë disa javë e muaj të tërë e askush të mos reagojë, me çka humbet edhe rëndësia e flamurit si simbol kombëtar. 

Në vitin 2011, në Maqedoni u organizua regjistrimi i popullsisë. Mirëpo, ky regjistrim u ndërpre pas punës intensive, disa mujore. U shpenzuan mjaft mjete financiare për këtë qëllim, sipas mjeteve të informimit publik, janë harxhuar rreth 2,5 milion Euro. Regjistrimi papritmas u ndërpre, e shkaku i kësaj zyrtarisht asnjëherë nuk u komunikua, por në opinion dhe mjete të informimit thuhej se regjistrimi është ndërprerë për shkak se në Maqedoninë Lindore një numër i madh i popullsisë u deklaruan se i përkasin kombësisë bullgare. Gjithashtu thuhej se regjistrimi është ndërprerë, me ndikim të disa funksionareve shtetëror. Opinioni është njoftuar përmes mjeteve të informimit se kishte filluar procedurë penale kundër disa funksionareve shtetërorë, për dëmtimin e buxhetit. Duhet theksuar gjithashtu, se për ndërprerje të këtij regjistrimi, në Parlamentin e Maqedonisë u aprovua ligj i veçantë, në të cilin përveç të tjerash, shprehimisht është paraparë që materiali i regjistrimit të pakryer të asgjësohet-digjet. 

Në periudha të ndryshme, qindra, mijëra maqedonas kanë fituar shtetësinë e Republikës së Bullgarisë, ndër të cilët ka edhe shumë funksionarë të lartë, deputetë, ministra, zëvendësministra,  drejtorë të ndërmarrjeve, etj. 

Duke qenë se Greqia gjithnjë ia kontestonte emrin, territorin, historinë, simbolet shtetërore, etj., Maqedonia nuk mundi të regjistrohej në OKB me këtë emër, por vetëm me fusnotën FYROM (ish Republika Maqedone e Jugosllavisë). Për zgjidhjen e këtij kontesti mes Greqisë dhe Maqedonisë, janë  caktuar edhe përfaqësues të lartë ndërkombëtar të OKB-së dhe BE-së, ku përpos angazhimit të tyre, ky kontest nuk u zgjidh për plot 27 vite. Elita politike në Maqedoni edhe më tutje bënte orvatje për konsolidimin e subjektivitetit ndërkombëtar të Republikës së Maqedonisë. Kështu, u organizua edhe referendum gjithë popullor për çështjen e emrit të Maqedonisë. Kështu, në bazë të marrëveshjes së arritur midis kësaj Republike dhe Greqisë, Maqedonia u pajtua që të ndryshoje emrin e autostradës në Maqedoni, emrin e aeroportit ndërkombëtar në Shkup, të tërheqë dhe ndryshojë disa përmendore me figura nga antikiteti, si dhe çështje të tjera qe iu imponuan nga Greqia. E gjithë kjo u arrit në bazë të Marrëveshjes së Prespës, të lidhur mes Greqisë dhe Maqedonisë në vitin 2019. Në fund Maqedonia në bazë të kësaj marrëveshje u detyrua të ndërrojë edhe emrin dhe të emërohet si Republika e Maqedonisë së Veriut. Edhe pse opozita greke deklaronte se është kundër marrëveshjes, për shkak se e konsideron termin “Maqedoni” vetëm si nocion me domethënie gjeografike. Mirëpo, me ardhjen në pushtet të kësaj opozite pas disa muajsh, ajo në tërësi pranoi zbatimin e Marrëveshjes. Opozita në Maqedoni, partia politike VMRO DPMNE, në mënyrë permanente ka qenë dhe është kundër Marrëveshjes së Prespës dhe kërcënon se nëse vjen në pushtet, përveç të tjerash Maqedonisë do t’ia kthejë emrin e mëhershëm, pa prapashtesën “E VERIUT”, duke u thirrur në parregullsitë e referendumit të vitit 2018. Mirëpo ky mbetet një kërcënim i pabazë, duke pasur parasysh parimin “pacta sunt servanta”, si dhe konventat per marrëveshje ndërkombëtare, që nënkuptojnë se marrëveshjet janë të obligueshme dhe duhen zbatuar. Benefit i kësaj marrëveshje për Maqedoninë ishte anëtarësimi i saj në asosacionin ndërkombëtar më të fuqishëm ushtarak, NATO-në, në vitin 2019.

Sfidë tjetër e Maqedonisë në pranimin në Organizata Ndërkombëtare, respektivisht në BE, paraqesin edhe mosmarrëveshjet me Bullgarinë. Ajo vazhdimisht e kundërshton dhe pengon anëtarësimin e Maqedonisë ne BE, për shkak të mosmarrëveshjeve tradicionale të cekura edhe më lartë, lidhur me faktin se Bullgaria konsideron se popullata e Maqedonisë është popullatë me prejardhje bullgare, se gjuha maqedone është vetëm dialekt i asaj bullgare, se  heronjtë, shkrimtarët dhe dijetarët që Maqedonia i paraqet si maqedonas, realisht janë bullgarë, se territori i Maqedonisë ka qenë territor bullgar që pa të drejtë pas Luftës së Parë Botërore i është dhënë Serbisë, dhe se e gjithë kjo  është pjellë e Serbisë. 

Për zgjidhjen e çështjeve kontestuese mes Maqedonisë dhe Bullgarisë, zhvillohen negociata me qellim të arritjes së një marrëveshjeje. Për lidhjen e kësaj marrëveshjeje, Maqedonia ka përkrahje edhe nga komuniteti ndërkombëtar, respektivisht SHBA, e cila ka kërkuar nga BE, që kjo e fundit të insistojë dhe ndikojë te Bullgaria për arritjen e kompromisit mes dy vendeve. Kjo marrëveshje do të ishte një hap drejt pranimit të Maqedonisë në Bashkimin Evropian. Opozita maqedonase gjithashtu kundërshton lidhjen edhe të kësaj marrëveshjeje.

Nga e gjithë kjo, mund te konstatojmë se konsolidimi i subjektivitetit ndërkombëtar te Republikës se Maqedonisë se Veriut, është i varur nga lidhja e marrëveshjeve ndërkombëtare përkatëse. Kjo imponon amandamentime Kushtetuese. Partitë politike shqiptare ne Maqedoni, këto amandamentime duhet t’i shfrytëzojnë edhe per rregullimin e garantimit te te drejtave dhe lirive te shqiptareve ne Maqedoni. Anëtarësimi i Maqedonisë ne organizata dhe institucione ndërkombëtare nuk do te thotë edhe garancinë për realizimin e te drejtave te qytetareve te shtetit anëtar. Prandaj duhet te veprohet tani, se dikur do te jete vone dhe e kotë.