Prof. dr. Nusret Pllana
Universiteti ‘‘Hasan Prishtina’’
Prishtinë/

(Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha, Ekzekutimi i shqiptarëve në Kosovë nga OZN-a dhe UDB-ja jugosllave (1944-1990), I.

Në këtë studim voluminoz, autorja Prof. dr. Sabile Keçmezi-Basha ka grumbulluar fakte dhe të dhëna të shumta për tragjedinë me përmasë kombëtare të popullit shqiptar. Përmasa e kësaj tragjedie, edhe pas gati një shekulli, as nuk është harruar, as nuk është tejkaluar, as pas Luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Po ashtu, mund të thuhet se përmasa e kësaj tragjedie kombëtare, nuk ishte e filluar vetëm nga viti 1944, kur e fillon studimin e saj autorja, as nuk kishte përfunduar më 1990, ngase dihet botërisht Serbia fashiste kishte kryer gjenocid të pashembullt në vitet 1997-1999 në tërë hapësirën e Kosovës së sotme, të cilën e quante pjesë të saj. Në të vërtetë, tragjedia kombëtare shqiptare kishte filluar që nga konferencat ndërkombëtare, me të cilat këtu nuk do të merremi, andaj siç thuhet, edhe Jugosllavisë së mbretërisë së Serbëve-Kroatëve dhe Sllovenëve, edhe asaj që quhej Jugosllavi komuniste, thuajse ia kishin lënë duart e lira për të kryer gjenocid në jetën kombëtare të shqiptarëve.

Organizatat atdhetare dhe lufta për mbrojtjen e tokave shqiptare
Përkundër dhunës shtetërore që bëhej mbi shqiptarët, në popull përherë kishte forca të tilla që nuk ishin pajtuar me gjendjen e krijuar, andaj bënin përpjekje që të gjenin forma të ndryshme të qëndresës kundër pushtuesit. Njëra ndër format më të përshtatshme ishte organizimi në shoqata dhe lëvizje të ndryshme, ishte formimi i organizatave atdhetare, të cilat në programet e tyre, në përgjithësi, kishin qëllimin e bashkimit me shtetin amë, Shqipërinë londineze, siç do të quhej që nga viti 1913 e këndej, ngase atje, në Londër ishin përgjysmuar dhe ishin përgjakur tokat shqiptare. Autorja ka pasur kujdes, mbi bazë të dokumenteve arkivore që ka arritur të zbulojë, që të sistemojë, thuajse në tërësi, veprimtarinë e këtyre organizatave dhe bashkimeve të fshehta, që në programet e tyre kishin për qëllim, jo vetëm çlirimin e kësaj pjese të atdheut por edhe krijimin e Shqipërisë etnike. Në bazë të materialit që ka sistemuar autorja e këtij studimi, Prof. dr. Sabile Keçmezi-Basha, mund të thuhet se që kur ishte kuptuar qëllimi i mos realizimit të kërkesave të Konferencës së Bujanit (dhjetor 1943-janar 1944), për bashkim me Shqipërinë, siç shkruante në tekstin e materialeve të kësaj konference, kishin zënë të kërkohen forma të tjera të organizmit të qëndresës kundër pushuesit serb, që në vitet 1945 e tutje, sepse, ajo dhunë e këtij pushtuesi bëhej edhe në emër të barazisë socialiste, bëhej edhe në emër të vëllazërimit dhe bashkimit, bëhej edhe në emër të të drejtave që kishin metodat e zhdukjes, burgosjeve, ndjekjeve dhe torturave nga më të tmerrshmet për të gjithë ata shqiptarë që konsideroheshin kundërshtar të sistemit jugosllav.

Mirëpo, në rrafshin e zhvillimeve historike, mund të thuhet, siç del edhe nga lënda që ka përfshirë autorja në këtë studim, se pa veprimtarinë këtyre organizatave të fshehta, pa veprimtarinë e tyre në vetëdijesimin e shtresave të gjera të popullit, pa shembullin e tyre se si të luftohet për të drejtat kombëtare, vështirë se do të mund të mendoheshin zhvillimet e mëvonshme në këtë pjesë të tokave shqiptare që quhet Kosovë. Fjala vjen, të organizata e lëvizjes kombëtare të formuar nga Adem Demaçi me shokë, Lëvizja Revolucionare për Bashkimin e Shqiptarëve, (1963), me të gjithë shtrirjen e saj, në formën e organizmit në komitetet, si në Pejë, në Gjakovë, në Prishtinë, në Mitrovicë, në Gjilan. Siç shihet, thuajse një shtrirje në gjithë Kosovën e atyre viteve. Prandaj, të gjithë brezat e mëvonshëm të të burgosurve politikë shqiptarë, kanë gjetur frymëzimin dhe qëndresën për të përballuar të gjitha vuajtjet nëpër burgjet sllave, mbi bazën e këtyre veprimtarive atdhetare, me atë sakrificë madhështore, e cila të shumtën e herëve, është paguar me gjakun e bijve dhe bijave më të mira të kombit. Kjo frymë kombëtare, del sheshit në të gjitha programet e të gjitha këtyre organizatave kombëtare, që nga fillimi i vitit 1945 e deri në fillim të viteve 1990, për të cilat ka sjellë dokumente me vlerë, autorja e këtij studimi, Prof. dr. Sabile Keçmezi-Basha.

Vrasjet dhe burgosjet e atdhetarëve shqiptarë nga organet e pushtetit sllav

Përmasa e tragjedisë kombëtare del qartë në faqet e këtij studimi monografik, qoftë edhe kur mëson emrat e gjithë atyre atdhetarëve shqiptarë, të cilët në një mënyrë, ose në një tjetër, janë likuiduar jo vetëm për veprimtaren e tyre atdhetare, por në fund të fundit, edhe vetëm se ishin shqiptarë. Kjo politikë shfarosëse del e plotë, edhe në vitet e Luftës së Ushtrisë ‘Çlirimtare të Kosovës, ku sipas programit të Serbisë fashiste, duhej të zhdukej çdo gjë që ishte shqiptare. Andaj, jo rastësisht, pushtuesi, përmes organeve të tij të specializuara të ndjekjes dhe të torturimit, përcillte në çdo hap veprimtarinë e çdo shqiptari, për të cilin dyshohej se ishte kundër sistemit të pushtuesit sllav. Do të thotë, që nga Kuvendi i Prizrenit, i vitit 1945, kur politika serbe i kundërvihet vendimeve të Konferencës së Bujanit, edhe përmes parullave të vëllazërimit e të bashkimit dhe të socializmit, janë vënë në shënjestrën e vrasjeve dhe të burgosjeve gjithë ata emra atdhetarësh, të cilët të shumtën e herëve, nuk kanë kursyer as familjen, as pasurinë, dhe as jetën. Në faqet e kësaj monografie, kur flitet dhe shkruhet për veprimtarinë dhe biografitë e atyre atdhetarëve shqiptarë, të cilët janë pushkatuar me gjyq e pa të, lexuesi e kupton se qëllimi përfundimtar i pushtuesit ishte zhdukja e frymës kombëtare në radhët e popullit shqiptar të Kosovës, ishte zhdukja e kërkesave për barazi dhe për bashkim me shtetin amë, Shqipërinë, por ishte edhe amaneti i të parëve, që asnjëherë të mos gjunjëzohen para pushtuesit, pa marrë parasysh sakrificat, që duhej bërë, të shumtën edhe me dhënien e jetës. Kush ishin këta shqiptarë, që i dënonte me vdekje dhe i burgoste pushteti komunist i Beogradit? Ishin nga të gjitha shtresat e popullit shqiptar, nga intelektualët më të njohur, siç ishte Prof. Ymer Berisha, Prof. Sylejman Lleshi, Prof. Gjergj Martini, prof. Kolë Parubi, siç ishte Marie Shllaku me shoqe, por siç ishin edhe atdhetarët tanë, me përkatësi të ndryshme fetare, si Mulla Idriz Gjilani, e At Bernard Llupi, ‘‘njëri i djegur e tjetri i varur për bashkimin e tokave shqiptare’’. Këtë frymë kombëtare e kishin përcjellë ndër breza të shqiptarëve atdhetarë, të cilët asnjëherë nuk ishin pajtuar me politikën e pushtuesit, andaj nuk është aspak e rastit, që shumë e shumë breza të tjerë atdhetarësh, që ishin jo vetëm shtresa më intelektuale, por edhe më popullore, thuajse në të gjitha periudhat kohore, deri në vitet e Luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, kur nga sakrificat e tyre sublime realizohet një pjesë e kërkesave shekullore të shqiptarëve të kësaj pjese të atdheut, për krijimin e Shqipërisë etnike.

Të dhëna tragjike që alarmojnë kujtesën njerëzore

Autorja e monografisë, Ekzekutimi i shqiptarëve në Kosovë nga OZN-a dhe UDB-ja jugosllave (1944-1990), I., prof. dr. Sabile Keçmezi-Basha, përmasën e tragjedisë kombëtare shqiptare e ka plotësuar edhe me të dhënat e shqiptarëve të pushkatuar, të burgosur dhe të ndjekur, sipas viteve, gjë që lexuesi e ka vështirë të jetë indiferent, ndaj gjithë asaj ploje që është kryer mbi popullin shqiptar të Kosovës. Secili nga këto vite, për të cilët ka sjellë të dhëna autorja, është më i rëndë se tjetri. Në secilin nga këto vite, vrasjet, pushkatimet, burgosjet dhe ndjekjet e shqiptarëve, kanë përmasë tragjike në strukturën kombëtare të popullit shqiptar. Kur njeriu gjendet para të dhënave të këtilla të dokumentuara me fakte, nga dosjet e organeve të pushtuesit, siç ishin OZN-a dhe UDB-ja, pa dashur mund të ketë dilemën, si paska ardhur populli shqiptar deri këtu nëpër rrugët e historisë, pa u asimiluar, pa u zhdukur? Kjo pyetje, secilit lexues i ngulitet në kokë, si një pykë çarëse, për t’ia kujtuar, mbi të gjitha, sakrificën e brezave të shqiptarëve, që kanë mundësuar përballimin e tragjedive historike në jetën e këtij populli. Asnjë pushtues nuk vjen për të mirë, dhe secili ka për qëllim që populli i pushtuar të jetë sa më pak, pra duhet vrarë, duhet burgosur dhe duhet ndjekur nga trojet e tij, deri në atë pikë, sa të mos ketë mundësi të ekzistencës. Autorja është marrë me një periudhë kohore të kufizuar, nga viti 1945 deri në vitin 1990. Vetëm për këto vite, përmasa e tragjedisë është e pakapshme për mendjen normale të njeriut, se nëpër cilat rrugë jetësore ka kaluar ky popull për të ardhur deri te fakti, që sot Kosova është e lirë, pa praninë e forcave pushtuese serbe. Por, kjo përmasë e tragjedisë kombëtare, do të ishte shumë më e tmerrshme, nëse i shtohen edhe faktet e tragjedisë shqiptare, që kishte grumbulluar dhe kishte dorëzuar nëpër të gjitha qendrat evropiane dhe botërore të asaj kohe, Komiteti për Mbrojtjen e Kosovës, me seli në Shkodër, të cilit i printe Hoxhë Kadri Prishtina, e shumë intelektualë dhe atdhetarë të tjerë. Dhe Evropa kishte heshtur.

Dhe qendrat e vendosjes evropiane e kishin mbyllur gojën, thuajse bëhej fjalë për ndonjë fis njerëzish të ndonjë xhungle diku nëpër skutat e botës, ku nuk mbërrin këmba e njeriut normal dhe të qytetëruar. Dhe Evropa e qytetëruar, kur kishte copëtuar gjeografinë kombëtare shqiptare, ‘‘për të krijuar qetësinë dhe sigurinë e Evropës’’, nuk e kishte marrë për bazë asnjë fakt që kishin dorëzuar atdhetarët shqiptarë, jo vetëm për lashtësinë, por edhe për qëndresën shekullore të këtij populli edhe në mbrojtje të kufijve të Evropës.

Përfundim

Regjistri i të dhënave për tragjedinë kombëtare në këtë monografi, thuajse është i pafund. Lexuesit do t’i mjaftonte, qoftë edhe vetëm për të lexuar numrin e shqiptarëve të vrarë nëpër fshatrat e Kosovës, që të bindet se fjala ishte për politikën shfarosëse të pushtuesit. Po ashtu, lexuesi do të habitej me heshtjen e madhe të Evropës së kohës, që po vazhdon edhe sot e gjithë ditën, ndaj gjithë atyre padrejtësive historike që i bëhej popullit shqiptar, të cilit, përkundër qëndresës heroike dhe tragjike në të gjitha periudhat e historisë, i është copëtuar gjeografia kombëtare, e cila edhe sot është po e copëtuar. Shumësia e të dhënave që ka afruar autorja e monografisë Ekzekutimi i shqiptarëve në Kosovë nga OZN-a dhe UDB-ja jugosllave (1944-1990), I., mund të thuhet, së pari e lë pa frymë lexuesin, së dyti, kur sheh rrjedhën e ngjarjeve historike në jetën e popullit, habitet me mundësinë e mbetjes gjallë deri në këtë shekull të ri, siç po e quajnë, dhe së treti, mrekullohet nga qëndresa e atdhetarëve shqiptarë, të cilët nuk kanë kursyer asgjë, as jetën e tyre, nëpër të gjitha ato periudha kohore, që i ka trajtuar autorja, për të ardhur deri në ditët tona ku brezi i shqiptarëve të këtij shekulli të ri, gëzon lirinë dhe nuk e ka këtë pjesë të atdheut të pushtuar. Prandaj, Lufta e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, vjen si rrjedhojë normale e zhvillimit të ngjarjeve historike në jetën e popullit tonë, kështu që, edhe është reale se ajo ka hapur procesin e madh historik të bashkimit kombëtar.

Prof.Dr.Fejzulla BERISHA/

1. Një Momentum i Ri Politik për Kosovën në Evropë

Parlamenti Evropian ka shënuar një kthesë të rëndësishme duke kërkuar nga Bashkimi Evropian që të heqë masat ndëshkuese ndaj Kosovës, të mbështesë anëtarësimin e saj në Këshillin e Evropës dhe të inkurajojë pesë shtetet e BE-së që ende nuk e kanë njohur pavarësinë e Kosovës – Spanjën, Sllovakinë, Rumaninë, Greqinë dhe Qipron – ta bëjnë këtë sa më shpejt. Ky është një hap historik që pasqyron një ndryshim të ndjeshëm në politikat evropiane ndaj Kosovës dhe përforcon pozicionin e saj ndërkombëtar.

2. Masat Ndëshkuese të BE-së Ndaj Kosovës dhe Kërkesa për Heqjen e Tyre

Masat ndëshkuese të vendosura nga BE-ja në qershor të vitit 2023, pas tensioneve në veri të Kosovës, përfshinin:

Ndërprerjen e takimeve të nivelit të lartë ndërmjet Kosovës dhe BE-së.

Ndërprerjen e fondeve të IPA III dhe mbështetjes financiare për Kosovën.

Pezullimin e pjesëmarrjes së Kosovës në programet e Bashkimit Evropian.

Këto masa u konsideruan të pabalancuara, pasi BE-ja nuk vendosi sanksione të ngjashme ndaj Serbisë, e cila konsiderohet si nxitëse e tensioneve. Për këtë arsye, Parlamenti Evropian tani kërkon që këto masa të hiqen menjëherë, duke vlerësuar se Kosova ka përmbushur kërkesat e BE-së për deeskalim.

3. Anëtarësimi në Këshillin e Evropës – Një Hap Vendimtar për Kosovën

Kosova është në fazën finale të procesit për t’u bërë anëtare e Këshillit të Evropës, një organizatë kyçe për të drejtat e njeriut, demokracinë dhe sundimin e ligjit në Evropë.

Komiteti për Çështjet Politike dhe Demokracinë i Asamblesë Parlamentare të Këshillit të Evropës (PACE) ka dhënë miratimin për anëtarësimin e Kosovës në maj 2023.

Votimi final pritet në Asamblenë Parlamentare të Këshillit të Evropës në prill 2025.

Parlamenti Evropian ka bërë thirrje që të mos ketë vonesa të mëtejshme në këtë proces dhe që të gjitha shtetet anëtare të votojnë në favor të pranimit të Kosovës. Anëtarësimi i suksesshëm do të siguronte që Kosova të bëhet pjesë e Konventës Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe do t’i hapte rrugën Kosovës për qasje në Gjykatën Evropiane të të Drejtave të Njeriut në Strasburg.

4. Presioni për Pesëshen Evropiane që të Njohë Kosovën

Njohja nga pesë shtetet e mbetura të BE-së – Spanja, Greqia, Sllovakia, Rumania dhe Qiproja – është një nga pengesat kryesore për integrimin e plotë të Kosovës në institucionet evropiane dhe ndërkombëtare.

Greqia dhe Sllovakia kanë dhënë sinjale pozitive për një njohje të mundshme.

Rumania dhe Spanja mbeten ende skeptike, duke e lidhur çështjen me precedentët e tyre të brendshëm.

Qiproja refuzon ta njohë Kosovën për shkak të çështjes së saj me Turqinë.

Parlamenti Evropian tani kërkon nga këto vende që të rishikojnë qëndrimin e tyre dhe të njohin pavarësinë e Kosovës, duke u bazuar në realitetin politik dhe juridik të saj si shtet i pavarur dhe demokratik.

5. Pasojat Politike dhe Gjeostrategjike të Vendimit të Parlamentit Evropian

Vendimi i Parlamentit Evropian për të mbështetur Kosovën ka disa pasoja të rëndësishme:

Dobësimi i ndikimit të Serbisë në politikat evropiane ndaj Kosovës. Serbia ka mbështetur vazhdimisht pesëshen evropiane për të mos njohur pavarësinë e Kosovës, por ky presion tashmë po zbehet.

Rritja e besueshmërisë së BE-së në Ballkan. Duke mbështetur Kosovën, BE-ja sinjalizon një përkushtim më të madh për stabilitetin në rajon dhe për forcimin e sundimit të ligjit.

Sfidimi i ndikimit rus dhe kinez në Ballkan. Një Kosovë më e integruar në institucionet evropiane zvogëlon hapësirën për ndikimin e aktorëve joperëndimorë në rajon.

6. Një Moment Kyç për Kosovën

Vendimi i Parlamentit Evropian është një fitore e madhe për Kosovën në rrugën e saj drejt integrimit evropian dhe ndërkombëtar. Heqja e masave ndëshkuese, përshpejtimi i anëtarësimit në Këshillin e Evropës dhe njohja nga pesëshja evropiane do të ishin hapa vendimtarë për forcimin e shtetësisë së Kosovës dhe për thellimin e marrëdhënieve me Perëndimin.

Tani mbetet që Qeveria e Kosovës të shfrytëzojë këtë momentum politik, të intensifikojë diplomacinë dhe të sigurojë mbështetjen e nevojshme për të realizuar këto objektiva jetike për të ardhmen e vendit. Për të ilustruar më gjerësisht këtë analizë, mund të bëjmë një krahasim të ndryshimeve që kanë ndodhur në vende të tjera të rajonit dhe të shohim se si këto raste mund të ofrojnë mësime për Kosovën në lidhje me kërkesat e Parlamentit Evropian dhe rrugën e saj për integrimin në institucionet evropiane.

1. Krahasimi me Shqiptarët në Maqedoninë e Veriut: Integrimi Evropian dhe Dëmtimi i Barrierave Shtetërore

Maqedonia e Veriut është një shembull ku politika evropiane ka pasur ndikim të drejtpërdrejtë në normalizimin e marrëdhënieve ndërkombëtare dhe rritjen e stabilitetit të brendshëm.

Përparimi në negociatat për anëtarësim në BE pas Marrëveshjes së Prespës (2018): Marrëveshja e Prespës ndërmjet Maqedonisë së Veriut dhe Greqisë, që i dha fund mosmarrëveshjes për emrin, është një shembull i qartë i një marrëveshjeje që ka mundësuar qasje në integrimin evropian dhe ka zvogëluar ndasitë etnike brenda vendit. Kosova mund të marrë mësim nga ky rast duke shfrytëzuar mbështetje ndërkombëtare për të bindur pesëshen e BE-së për njohjen e saj.

Rastet e integrimit të Kosovës në BE: Kosova ka pasur disa sfida të ngjashme, duke përfshirë pengesat politike dhe juridike. Krahasimi me Maqedoninë e Veriut mund të ofrojë udhëzime për menaxhimin e këtyre barrierave.

2. Krahasimi me Bosnjën dhe Hercegovinën: Konflikti dhe Integrimi Evropian

Bosnja dhe Hercegovina ka pasur përpjekje të mëdha për të siguruar statusin e kandidatës për në BE, por ka hasur pengesa për shkak të tensioneve etnike dhe përpjekjeve të bllokimit nga elemente të ndryshme politike.

Konsensusi i nevojshëm për marrëveshjet ndërkombëtare: Bosnja ka mbetur në një gjendje të ngrirë për një periudhë të gjatë për shkak të pamundësisë për arritjen e një konsensusi brenda vendit. Kosova duhet të shmangë këtë dhe të përdorë diplomacinë për të bindur pesëshen e BE-së të pranojnë pavarësinë e saj.

3. Krahasimi me Serbinë: Ndërhyrjet e BE-së në Proceset Integruese dhe Kërkesa për Zgjidhje të Çështjes së Kosovës

Serbia ka pasur mundësi të avancojë në procesin e integrimit, megjithatë çështja e Kosovës ka ngadalësuar këtë avancim.

Marrëveshja e Brukselit (2013): Pavarësisht angazhimit të Serbisë, marrëveshja nuk ka sjellë një zgjidhje përfundimtare për çështjen e Kosovës, dhe ka përdorur këtë për të justifikuar qëndrimet nacionaliste. Kosova mund të përdorë këtë rast për të shfrytëzuar presionin ndërkombëtar dhe për të siguruar njohjen e saj nga të gjitha shtetet e BE-së.

4. Krahasimi me Shqipërinë: Integrimi dhe Reforma Evropiane

Shqipëria ka kaluar një proces të mundimshëm të integrimit në BE, me periudha të ngadalësuara dhe kërkesa për reforma të mëtejshme.

Reformat dhe Pranimi i Statusit të Kandidatit (2014): Kosova mund të përdorë praktikat e Shqipërisë për të menaxhuar kërkesat dhe për t’u përqendruar në implementimin e reformave të nevojshme për të avancuar në rrugën e saj për anëtarësim.

Këto raste konkrete të rajonit ofrojnë një kuadër krahasimi të dobishëm për Kosovën. Suksesi në realizimin e kërkesave të Parlamentit Evropian dhe sigurimi i njohjes nga pesëshja evropiane do të kërkojë angazhim të vazhdueshëm, reforma të qëndrueshme dhe diplomaci të mençur ndërkombëtare.

Organizuar nga Instituti i Krimeve të Kryera Gjatë Luftës në Kosovë, në ambientet e amfiteatrit të Institutit të Historisë, sot nisi Konferenca e parë shkencore për krimet e kryera gjatë luftës në Kosovë, në të cilën mori pjesë Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti.

I shoqëruar nga zëvendëskryeministrja dhe ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla-Schwarz dhe ministri i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Hajrulla Çeku, kryeministri Kurti ishte folës kryesor në hapjen e kësaj konference të IKKL-së e cila ka për qëllim të trajtojë përmasat, pasojat, dokumentimin dhe ndëshkimin e krimeve të kryera gjatë luftës së viteve 1998-99 në vendin tonë.

Në fjalën e tij, kryeministri Kurti potencoi para të pranishmëve se kjo konferencë është një dëshmi e vendosmërisë sonë për të mos harruar ata që ranë në rrugën e çlirimit, ata që ende kërkojnë të afërmit e tyre të zhdukur me dhunë, për të cilët kemi përgjegjësi morale, shoqërore dhe institucionale që krimet të mos mbeten të pandëshkuara dhe të mos përsëriten kurrë më. Më tej, ai shtoi se konferenca e sotme dhe vëllimi akademik që do të pasojë, dëshmojnë përkushtimin tonë për ta adresuar të kaluarën me fakte dhe përgjegjësi.

“Shteti i Kosovës mbetet i palëkundur për të zbardhur të vërtetën, për të ruajtur kujtesën kolektive dhe për të garantuar që drejtësia do të vihet në vend.

Institutin për krimet e Kryera Gjatë Luftës e kemi themeluar me misionin fisnik, dokumentimin e të vërtetës historike. Konferenca e sotme dhe vëllimi akademik që do të pasojë, dëshmojnë përkushtimin tonë për ta adresuar të kaluarën me fakte dhe përgjegjësi”, tha ai.

Kryeministri theksoi se krimet nuk mund të mbeten në heshtje, e as të mbulohen me harresë, andaj ne vazhdojmë të flasim, të shkruajmë dhe të dëshmojmë, derisa çdo krim të dokumentohet e ndëshkohet, e çdo viktimë të ketë drejtësi.

Kjo konferencë ndërkombëtare e organizuar nga Instituti i Krimeve të Kryera Gjatë Luftës në Kosovë do të zgjasë tri ditë dhe do të mbledhë për diskutim pjesëmarrës nga fusha të ndryshme, përfshirë profesorë, akademikë, studiues, drejtues e përfaqësues të institucioneve dhe të organizatave të shoqërisë civile.

Fjala e plotë e kryeministrit Kurti:

Është nder që sot të jem pjesë e hapjes së kësaj konference ndërkombëtare, e cila ka për qëllim të trajtojë përmasat, pasojat, dokumentimin dhe ndëshkimin e krimeve të kryera gjatë luftës së viteve 1998-99 në vendin tonë.

Kosova ka përjetuar një periudhë të errët, me dhunë, me krime të rënda të luftës dhe krime kundër njerëzimit, të kryera nga forcat e ndryshme të armatosura të shtetit të njëjtë, Serbisë. Populli ynë i ka mbijetuar gjenocidit, spastrimit etnik dhe shkatërrimeve masive.

Me mijëra të vrarë, të zhdukur dhe të dëbuar, me viktima e të mbijetuar të dhunës seksuale, me dënime të pamatshme materiale e shpirtërore, pasojat e luftës ndjehen ende. Familjarët e viktimave e dinë dhembjen më mirë se kushdo. Çdo ditë jetojnë me kujtimet që dhembin, me mungesën që nuk mbushet.

Krimet nuk mund të mbeten në heshtje, e as të mbulohen me harresë. Andaj ne po vazhdojmë të flasim, të shkruajmë dhe të dëshmojmë. Derisa çdo krim të dokumentohet e ndëshkohet. Derisa çdo viktimë të ketë drejtësi.

Shteti i Kosovës mbetet i palëkundur për të zbardhur të vërtetën, për të ruajtur kujtesën kolektive dhe për të garantuar që drejtësia do të vihet në vend.

Institutin për krimet e Kryera Gjatë Luftës e kemi themeluar me misionin fisnik, dokumentimin e të vërtetës historike. Konferenca e sotme dhe vëllimi akademik që do të pasojë, dëshmojnë përkushtimin tonë për ta adresuar të kaluarën me fakte dhe përgjegjësi.

Ne po e çojmë përpara këtë përpjekje duke ngritur kërkimin shkencor dhe duke ndërtuar mekanizma të qëndrueshëm për dokumentim. Sepse përgjegjësi të përbashkët kemi që të gjithë: institucionet e Republikës së Kosovës, akademia e universiteti, organizatat e shoqërisë civile dhe partnerët tanë ndërkombëtarë.

Të nderuar pjesëmarrës,

Kjo konferencë është edhe një dëshmi e vendosmërisë sonë për të mos harruar. Për ata që ranë në rrugën e çlirimit, për ata që ende kërkojnë të afërmit e tyre të zhdukur me dhunë, ne kemi përgjegjësi morale, shoqërore dhe institucionale që këto krime të mos mbeten të pandëshkuara, dhe të mos përsëriten kurrë më.

Në emër të Republikës së Kosovës, ju falënderoj për përkushtimin dhe për dashurinë që tregoni e dëshmoni për të vërtetën. Me mirënjohje për punën tuaj, ju uroj suksese në këtë konferencë.

Gëzuar Dita e Pavarësisë!

Lavdi të rënëve për liri! Rroftë Kosova Republikë, e pavarur dhe sovrane!

Alketa Ktona Veshi/

Ashtu siç është bërë traditë e shoqatës shqiptaro-amerikane “Skënderbej” Inc. dje më datë 15 shkurt, u festua përvjetori i Pavarësisë së Kosovës.

Ambientet e përcaktuara për festë të librarisë në lagjen Bay Ridge, Brooklyn New York, gumëzhinin nga zërat e bukur të fëmijëve të shkollës shqipe “Skënderbej”, të cilët mezi prisnin të performonin përpara syve të prindërve, anëtarëve e simpatizantëve të shoqatës. Flokët e dëborës përkëdhelnin xhamat e dritareve dhe brenda gjithçka veshur me mantelin e ngjyrave të Flamurit Kombëtar e atij të Kosovës. Punët artistike të fëmijëve të shkollës, krijuar enkas me tematikën ‘Kosova e Lirë” ishin ekspozuar dhe areduar si jo më bukur nga duart e mësueseve të shkollës “Skënderbej” zonja Adelina Lacaj, Gela Bulku dhe Anisa Preza.

Aktivitetin e nderoi prania e sekretarit të Federatës Pan Shqiptare “Vatra”, dr. Pashko Camaj.

Fjalën e hapjes e mbajti kryetari i shoqatës shqiptaro–amerikane “Skënderbej” Inc. z. Imer Lacaj. Ai theksoi rëndësinë e kësaj dite historike për shqiptarët e Kosovës, si dhe për kombin shqiptar e të gjthë shqiptarët kudo që ndodhen në mbarë botën. Me këtë rast, z. Lacaj përcolli urimet e përzemërta, të kryesisë dhe të gjithë anëtarëve të shoqatës shqiptaro-amerikane “Skënderbej” Inc, dhe uroi gëzuar 17-Vjetorin e Pavarësisë së Republikës së Kosovës.

Ai theksoi se 17 shkurti i vitit 2008 përfaqëson aktin më madhor në historinë e Kosovës, si një datë historike për kombin shqiptar dhe shqiptarët kudo që ndodhen, kur Kosova u shpall shtet i pavarur dhe hapi një kapitull të ri të lirisë, demokracisë dhe dinjitetit Kombëtar.

Në këtë ditë të shenjtë, së bashku me ju dhe gjithë shqiptarët anembanë botës, përulemi me respekt të thellë para sakrificës së dëshmorëve që dhanë jetën për këtë liri që populli shqiptar i Kosovës gëzojnë sot. Me nderim të veçantë, kujtojmë heroizmin e Komandantit Legjendar, Adem Jashari, dhe të gjithë familjes së tij, të cilët u flijuan për themelet e pavarësisë së Kosovës, duke u përjetësuar në kujtesën kombëtare.

Zoti Lacaj vlerësoi dhe shtjelloi tri faktoret kryesore, të cilat sollën fitoren e pavarësisë:

1 – Ushtria çlirimtare e Kosovës dhe populli heroik i saj

2 – Kontributi i Shqipërisë në Luftën për Liri

3 – Ndërhyrja e NATO-s dhe çlirimi i Kosovës

I ftuari i nderit dr. Pashko Camaj përcolli përshëndetjet dhe urimet nga shoqata pan shqiptare ‘’Vatra’’, përgëzoi dhe vlerësoi punën dhe veprimtarinë e shoqatës Shqiptaro-Amerikane “Skënderbej” Inc. si dhe simbolikën e vendit të festimit të përvejtorit të krijimit të shtetit të Kosovës në ambientet e librarisë, atje ku mësojnë dhe edukohen femijët e shkollës shqipe “Skënderbej” me gjuhën e traditat kombëtare. Ai shprehu rëndësinë e bashkëpunimit e shkëmbimit të vlerave midis Shqipërisë e Kosovës dhe transmetimin e këtyre vlerave te brezat e rinj. Zoti Camaj, në emër të shoqatës “Vatra”, dhuroi disa libra, Abetare për nxënësit e shkollës shqipe “Skënderbej”, si shkolla më e re shqipe ne qytetin e NY(NY City). Në shenjë falënderimi ai u rrethua dhe përqafua nga grupi i nxënësve, të kësaj shkolle.

Eventin e përshëndeti ish-luftëtari i UÇK-së dhe miku i shoqatës sonë, Blerim Gjocaj, djalë i familjes heroike, Gjocaj, e cila i ka dhënë kaq shumë luftës së Kosovës dhe Kombit.

Artan Dauti, anëtar i shoqatës solli fakte të përjetuara nga miq e ish-kolegë të tij, të cilët kishin marë pjesë në Luftën Çlirimtare të Kosovës

Znj. Alketa Ktona Veshi, sekretare e shoqatës Shqiptaro-Amerikane “Skënderbej” Inc., mbajti fjalën e rastit, e cila shprehu se: kujtimet mbi luftën çlirimtare janë si zahireja për shpirtin, ato na bëjnë të mos harrojmë kurrë atë që ka ndodhur. Ajo foli për masakrat, vrasjet, djegjet e shkatërrimet, përdhunimet, varret masive me të gjallë e të vdekur, nga agresioni serb, të cilat detyruan botën të kthente sytë nga Kosova, si dhe NATO-n të ndërmerte bombardimet ndaj Serbisë.

Vlera dhe kontributi i paçmuar i UÇK-së gjithashtu u trajtua nga znj. Alketa.

Më pas fëmijët e shkollës shqipe “Skënderbej” të drejtuar nga mësueset e devotshme të kësaj shkolle Adelina Lacaj, Gela Bulk dhe Anisa Preza, performuan me vallen “Marshi i UÇK-së”, ”Pavarësia” dhe “Mora fjalë”. Kori i shkollës këndoi “Unë jam shqipe nga Kosova”, si dhe recituan vargjet e poezizë “Njomëzak Marathonomak”, poezi nga Artan Dauti anëtar i shoqatës sonë, i cili ka marë frymëzimin nga një ngjarje reale e largimit të kosovarëve nga spastrimi etnik. Vëllai njomëzak mbajti në krahet e tij vëllain më të vogël për 30 orë ecje në rrugë e terrene të vështira për t’iu larguar barbarizmave serbe kundrejt popullsisë civile.

“Zgjohu Kosovë!” ishte interpretimi i nxënëses së shkollës shqipe “Skënderbej “ Kiara Laci, i cili mbylli programin artistik të shkollës dhe eventin në nder të Pavarësisë së Kosovës

Gëzuar përjetë Kosovë!

Gëzuar Shteti Shqiptar!

Alketa Ktona Veshi

New York , 16 Shkurt 2025

Prof. Dr. Sylë Ukshini/

Pas kësaj deklarate, ai kaloi 20 minuta duke kritikuar ashpër Evropën për autokracinë, tradhtimin e vlerave demokratike dhe shmangien nga realiteti, deklaroi Nënpresidenti i SHBA-së, JD Vance, mban fjalimin e tij gjatë Konferencës së 61-të të Sigurisë në Mynih.

Gjithmonë e kam pasur parasysh se situata në Shqipëri pas shpalljes së pavarësisë dhe ardhjes së prinz Wiedit mund të përsëritet në Kosovë. Si do na gjykojnë brezat e ardhshëm humbjen e kohës për intrigat e brendshme deei në rrënim të shtetit vetëm për ta përmbysur njeri tjetrin nga pushteti. A jemi të përgatitur mjaftueshëm përballë sfidave të rendit të ri që po nis. Sa për evropianët, atyre vetëm Trump mund t’u jap përgjigjen. Bullizimi që i kanë bërë Kosovës për vizat ishte gjëja kundër çdo norme dhe standardi evropian. Ama edhe ne kemi humbur kohë me politikë folklorike, me këngë e çifteli, duke pretenduar se jemi kërthiza e botës dhe duke bërë garë se cili jemi ma patriot se tjetri. Duhet pranuar, lëvizja jonë ka qenë e ngadalshme për shkak të inateve të brendshme. Në anën tjetër, Serbia me miqt e saj në Evropë që nga qershori 1999 nuk ka pashuar duke punuar për të ndërtuar një narrativë të re dhe për të përmbysur krejt ajo çfarë kishte ndodhur der me 10 qershor në Kosovë. Vetëm shfletoni shtypin shihet se kush çfarë ka shkruar dhe kujt i ka hy në punë një propagandë e tillë!