Ata të paktët që thonë (por e thonë pak si shpesh) se Gjergj Kastrioti ishte hero vetëm i të krishterëve, nuk e kuptojnë ose nuk duan ta kuptojnë se shprehen hapur kundër pavarësimit të Shqipërisë MULTIFETARE nga Perandoria Osmane më 1912.

Ata nuk e dinë ose nuk duan ta pranojnë atë që e di dhe e kupton çdo njeri që ka minimalisht dy pare mend.

Ajo që është e papërsëritshme, unike dhe monumentale për popullin tonë është përpjekja e Skenderbeut për krijimin e një dinastie mbretërore kastriotase shqiptare të tipit perëndimor. Pra, te nje shteti ne perputhje me kerkesat e kohes kur shqiptaret ende nuk ishin myslimanizuar.

Kjo perpjekje 25 vjecare sherbeu si trashegimi dhe deshmi e vetme e dokumentuar boterisht qe tregonte se shqiptaret zoteronin garancite historike dhe juridike per te kerkuar pavaresine dhe krijimin e shtetit te tyre. Deshmi se ata kishin bere nje rezistence te organizuar kunder pushtuesit osman.

Per kete qellim praktik e nxorren nga harresa dhe e glorifikuan figuren e Skenderbeut rilindasit largpames, shumica te shkolluar ne Stamboll. Ata e ndjenin se Perandoria Osmane po merrte fund, se po vinte koha e pavaresise ne terma juridike, ndaj edhe i prodhuan ato terma duke u bazuar te Gjergj Kastrioti, te plani i tij per te bere mbreteri, pra shtet mesjetar. Keshtu, ekskluzivisht ne saje te Skenderbeut, ne u paraqitem me nje tradite shtetformuese te pakten 450 vjecare….

Para gjithe fuqive qe vendosnin per fatin e Ballkanit trashegimia skenderbejane, rropatja e tij per krijimin e nje mbreterie arberore, e dokumentuar gjeresisht e hollesisht nga kancelerite europiane, ishte nje dokument i pakundershtueshem qe vertetonte se ky popull kishte nje tradite lufte per pavaresi, se meritonte te jetonte i pavarur si popull autokton shqiptar, dhe jo si turk, si serb apo si grek.

Jo rastesisht kesaj periudhe i takojne edhe librat gjoja historike qe e bejne Kastriotin here grek, here serb dhe here boshnjak. Qellimi i fqinjeve ishte fshirja e kesaj trashegimie me vlere kaq te madhe juridike e historike per shqiptaret, qe ata (fqinjet) te mos kishin asnje pengese juridike kur iu sulen tokave shqiptare kinse po kafshonin tokat e perandorise osmane.

Trashegimia shtetformuese skenderbejane (LEGACY) eshte pra ajo cka e ben kete figure hero kombetar, sepse ne saje te Kastriotit politikan, diplomat e luftetar, shqiptaria kishte hedhur bazat juridike dhe historike per shtetet e pavarura qe gezojme sot ne Shqiperi e ne Kosove ku bashkejetojne ne harmoni si myslimanet ashtu edhe te krishteret.

Kurre nuk duhet harruar:

Skenderbeu eshte babai historik i pavaresise dhe autoktonise shqiptare pavaresisht besimeve fetare.

Virgjil Kule

Dr. Qazim Namani/

Gjurmët e gdhendjes në këtë guri, të zbuluar pranë Kulinës në Dardanë (Kamenicë), bri rrugës më të shkurtë të antikitetit Nish_ Shkup, është dëshmia e parë e reklamimit të Bujtinës (Biznesit publik), të zbuluar deri me tani në territorin e Kosovës së sotme. Kjo gjetje arkeologjike e dëshmon bujtinën e parë të reklamuar si biznes në territorin e Kosovës. Me qenë se ky guri është zbuluar së bashku me gurin e ritit të varrimit, i cili dëshmoi për një kulturë të lashtë të qytetërimit dardan, mund të pohojmë se janë të një periudhe dhe po ashtu të skalitura nga mjeshtri i njëjtë dardan. Për gurin e ritit të varrimit është shkruar mjaftë shumë, dhe është vlerësuar si zbulimi më i rëndësishëm i kulturës dardane, i cili tani është bartur për tu ekspozuar në njërin nga muzetë e SH.B.A.

Guri i cili simbolizon mikpritjen dhe biznesin e parë publik, për fat të keq nuk është trajtuar profesionalisht por më shumë se tre dekada rrokulliset nëpër hollin e Shtëpisë së Kulturës në qytetin e Dardanës. Gjurmët e skalitura në gurë, ku është skalitur një njeri që bënë thirrje me buri, dhe pranë tij, në anën e djathtë, është skalitur një vorbë dhe dy këpucët që tregojnë ndaljen, pushimin, ndërsa vorba tregon ushqimin, është po aq bindëse dhe me përmbajtje bujarie për zhvillimin e kulturës dardane gjatë Mbretërisë së Dardanisë.

Është me rëndësi të thuhet se një rrugë e vjetër nga antikiteti e cila lidhte Nishin me qytetin e Shkupi, e shënuar pjesërisht në Tabula Peutingeriana (‘Tabla de Peutinger’), prej Nishi e deri në Medvegjën e sotme, në bazë të zbulimeve arkeologjike të deri tanishme mund të themi se kjo rrugë nëpër territorin e Kosovës së sotme ka kaluar kah Kroi i Ftoftë dhe Kështjellën e Hajkobillës, dhe ka vazhduar nëpër Lumin e Krilevës, në Kështjellën e Damarocit, Pogragjës, Muqibabës, Stanecit, Likovës, Llojanit e deri në qytetin e Shkupit.

Në periudhën e antikitetit, kjo ishte rruga më e shkurtë që e lidhte qytetin e Nishit me Shkupin.

Sqarim lumi prej fshatit Krilevë e deri në fshatin Damaroc, quhet Lumi i Krilevës, ndërsa sllavët me paramendim u munduan ti japin kuptim në gjuhën serbe, duke e quajtur Krivareka.

Me 27 korrik në Reç të Ulqinit u bë përurimi i pllakës përkujtimore kushtuar katër viktimave të cilët janë likuiduar nga ushtria jugosllave e kohës me 10 nëntor 1935, ku duke i kujtuar dëshmojmë se nuk janë harruar. Për organizimin dhe realizimin e këtij monumenti meritë të veçantë ka Kolë Zagreda, duke dëshmuar në praktikë përkushtimin shoqëror e kombëtar për vendlindjen, si rrallë kush në kohën tonë.

Nail Draga

Të nderuar pjesëmarrës,

Jemi mbledhur për përurimin e pllakës përkujtimore në nderim të katër viktimave të cilët janë likuiduar me 10 nëntor në vitin 1935!

Dita e sotme sa është e veçantë është edhe emocionale, sepse për herë të parë mbahet një takim publik në përkujtim të katër viktimave te Reçit(Ulqin).

Pllaka përkujtimore e cila po përurohet sot dëshmon nderimin e viktimave në 89 vjetorin e masakrës të realizuar nga ushtria jugosllave e kohës.

Nuk ka dilemë se ata ishin viktima të shoqërisë dhe të sistemit të kohës e cila kishte urrejtje patologjike kundër shqiptarëve.

Vrasja e katër shqiptarëve në Reç në tokë të tyre, dëshmon se sa vështirë ka qenë për të jetuar e punuar në zonën kufitare. Sipas informacioneve që disponojmë vrasje kundër shqiptarëve kanë ndodhur edhe në vendbanimet tjera shqiptare në zonën kufitare por kjo ishte me e rënda, sepse brenda disa minutave u likuiduan katër shqiptarë, tre nga familjet Zagreda e një nga Gazivoda.

Nga ana tjetër duke ditur qasjen e pushtetit ndaj shqiptarëve të cilët i trajtonte si element i padëshiruar, duke i diskriminuar në çdo aspekt, nuk ishte befasi vrasja e tyre nga ushtria e kohës.

Nga ajo kohë dhe më pas kjo masakër nuk është ndriçuar dhe askush nuk është marrë në përgjegjësi, sepse me sa jemi të informuar, nuk janë bërë hetimet, nga organet kompetente. Dhe jo vetëm kaq, por për këtë masakër çdo gjë ka mbetur enigmatike sepse ende nuk dihet shkaku i kësaj, sepse ka pasur spekulime të ndryshme.

Ndonëse kjo masakër ka ndodhur para Luftës së Dytë Botërore mendojmë se duhet të angazhohemi për të hulumtuar në këtë drejtim, sepse krimet nuk vjetrohen.

Përveç familjareve dhe banorëve të Reçit, për këtë masakër pak kush ka ditur si më parë edhe tash. Andaj nga sot kjo përkujtimore është dëshmi autentike për të gjithë ata që dëshirojnë të dijnë të vërtetën. Jo vetëm kaq, por ky vend nga sot është dëshmi autentike për krimet kundër shqiptarëve.

Nga ana tjetër sa herë qe do të trajtohet zona kufitare, kjo masakër duhet të evidentohet si e veçantë për kohën tonë dhe ato qe do të vijnë pas nesh. Sepse nuk është thënë kot “sepse ka ndodhur ajo qe është shkruar”.

Andaj edhe vendosja e kësaj pllake përkujtimore me emrat e katër viktimave ka këtë mision informativ, për ti kujtuar e mos me i harruar.

Nderim për ata qe e kanë inicuar këtë ide dhe e ndërtuan këtë përkujtimore.

Ndonëse me vonesë por duke i kujtuar dëshmojmë akt qytetarie dhe nderimi!

Ndërsa ne jemi të nderuar qe sot jemi në këtë ditë të shënuar jo vetëm për Reçin.

Nga sot të gjithë ata që duan të njihën me këtë ngjarje kriminale si udhërrefim do të shërbejë kjo pllakë përkujtimore, me emrat e martirëve: Kolë Gjini Zagreda(1897-1935), Mark Gjini Zagreda(1910-1935), Zekë Leka Zagreda(1918-1935) dhe Gjin Laca Gazivoda(1904-1935).

Dhe në fund duhet të them se për organizimin dhe realizimin e këtij monumenti meritë të veçantë ka Kolë Zagreda, duke dëshmuar në praktikë përkushtimin shoqëror e kombëtar për vendlindjen, si rrallë kush në kohën tonë.

Në vendet e qytetëruara dhe me kulturë demokratike, te tjerët edhe për ndodhi të rastit e jo ma për masakra ngrisin pllaka përkujtimore e memoriale. Andaj me këtë përurim të kësaj pllake përkujtimore që është nderim për viktimat, ne po veprojmë sikurse vepron bota e qytetëruar, duke qenë mesazh qe krime të tilla të mos ndodhin në asnjë vend.

Nderi i së cilit në vend të vet!

Ju faleminderit!

(Fjala e mbajtur me rastin e përurimit të pllakës përkujtimore në Reç, më 27 korrik 2024)

Hisen Berisha/

Me rastin e përvjetorit të ndarjes nga jeta të senatorit të nderuar Bob Dole, kujtojmë me respekt dhe mirënjohje të thellë rolin e tij të pashoq si mbështetës i madh i lirisë, pavarësisë dhe shtetësisë së Kosovës. Si një “Ambasador Nderi” i emëruar nga Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, Bob Dole u bë zëri ynë në Uashington dhe avokati ynë i palodhshëm në momentet më të vështira.

Historia është mësuese e jetës. Ajo na tregon se si kemi udhëtuar bashkë me fatet e kombit nëpër sfidat më të mëdha. Në këtë rrugëtim, senator Bob Dole ishte një prej atyre figurave të ndritura që, ashtu si heronjtë e kombit tonë, na ndihmoi të kthehemi drejt botës së lirisë dhe demokracisë, duke na larguar nga tirania dhe padrejtësia.

Në momentet e errëta të historisë sonë, kur komunizmi na kishte mbyllur në një tunel pa dalje, Bob Dole ishte një dritë shprese. Ai, bashkë me të tjerë liderë të popullit amerikan, na orientuan drejt shpëtimit dhe ndihmuan që Kosova të kthehet në atë që është sot – një shtet i lirë dhe i pavarur. Kujtojmë me nderim të madh gjithë ata burra të mëdhenj të kombit amerikan – senatorë, kongresmenë, dhe liderë që na qëndruan pranë, duke e bërë çështjen e Kosovës një çështje të ndërgjegjes dhe drejtësisë ndërkombëtare.

Puna e senatorit Dole nuk ishte vetëm një akt diplomatik; ajo ishte një akt i pastër njerëzor dhe i drejtësisë. Mësimet e tij dhe të shumë miqve të tjerë të Kosovës në SHBA na kujtojnë se rruga drejt lirisë dhe shtetësisë nuk është e lehtë, por është e mundshme me mbështetjen e miqve të sinqertë dhe me përkushtimin e të gjithë neve.

Kujtojmë sot me respekt fjalët e tij të urta dhe të qarta, dhe përkujtojmë me krenari veprën e tij të madhe për Kosovën. Ai ishte dhe mbetet një shembull i ndritur i mikut të vërtetë dhe i burrit të madh të një kombi që na e dha dorën në orët tona më të vështira.

Zoti e bekoftë kujtimin e senatorit Bob Dole, miqtë tanë në SHBA, dhe të gjithë ata që ndihmuan dhe ndihmojnë Kosovën në rrugën e saj drejt një shteti të lirë, të drejtë, dhe sovran.

Zoti i bekoftë SHBA-në dhe kombin amerikan!

Zoti e bekoftë Kosovën, shtet të pavarur e sovran!

Shpëtim Axhami/

Më 27 gusht 1923, u vra Enrico Tellini, Gjenerali italian i cili punoj me drejtësi që të bashkonte Çamërinë me Shqipërinë, Qeveria e Ahmet Zogut vendosi shtatoren e tij në Tiranë. Vrasja e tij mbart në vetvete një intrigë pabesie që mundohet të mbuloj padrejtësinë e bërë mbi territoret shqiptare në interes të vendeve fqinje, kjo me bekimin e Fuqive të Mëdhe në Konferencën e Ambasadorve në Londër pa harruar Kongresin e Berlinit më parë. Enrico Tellinin, në krye të Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit të Kufijve, kishte hartuar i pari hartat dhe një portofol faktesh me të dhënat mbi banorët, gjuhën, etnologjinë, etnografinë dhe historinë e shqiptarëve të Çamërisë.

Ai kishte bërë gati fakte të pakundërshtueshme që vërtetonin që Janina të ishte fundi i kufirit të Jugut të Shqipërisë.

Kjo do të kthente Çamërinë në vendin e saj dhe më pas padyshim që do të ndryshonte historinë, jo vetëm të shqiptarëve por të mbarë Ballkanit.

Kjo ishte arsyeja e vetme pse qarqet nacionaliste shoviniste greke organizuan vrasjen e tij.

Ahmet Zogu, kryeministër i asaj kohe mbajti një fjalim prekës dhe protestues ndaj këtij akti shovinist kriminal të shëmtuar.

Ndërkohë qeveria e tij vendos një shtatore të Gjeneral Tellinit pranë Akademisë së Shkencave dhe Parlamentit të sotëm. Por natyrisht e hoqi regjimi komunist duke e quajtur fashist, ndërkohë që Tellini nuk kishte qenë asnjë ditë i tillë, Ai nuk ishte gjë tjetër përveçse një mbrojtës i paanshëm i të drejtës shqiptare. Sot një shtatore e tillë fare mirë mund të vihet në Tiranë.