“Nëse pyesim veten se cili është ndryshimi kryesor midis filozofisë antike dhe asaj mesjetare, mund të themi se të parës i mungonte ndjenja e mëkatit. Për Grekët dhe Romakët e Lashtë, njeriu nuk dukej i prekur nga një ngarkesë personale e trashëguar e mëkatit. Ata me të vërtetë mund të vërejnë se jeta në tokë ishte një gjë e pasigurt që mund të dërrmohej nga ndëshkimi i perëndive. Por kjo në asnjë mënyrë nuk mund të interpretohej si një pjesë e drejtë dhe e barabartë për të këqijat e kryera në të kaluarën. Nga kjo rrjedh se për mendjen greke nuk kishte asnjë problem shëlbimi apo shpëtimi. Prandaj, të menduarit etik të grekëve është, në tërësi, një çështje mjaft jometafizike. Në kohët helenistike, veçanërisht me stoicizmin, një notë pranimi e refuzuar depërton në etikë dhe më vonë u transmetua në sektet e hershme të krishtera. Sidoqoftë, në përgjithësi, filozofia greke nuk u përball me probleme teologjike dhe për këtë arsye mbeti tërësisht laike.

Kur feja e krishterë pushtoi Perëndimin, situata në çështjet etike pësoi një ndryshim rrënjësor. I krishteri e konsideronte jetën tokësore si një përgatitje për një jetë më të madhe që do të vinte, dhe mjerimin e ekzistencës njerëzore si sprova të imponuara ndaj tij për ta pastruar atë nga barra e lindur e mëkatit, të cilës ai ishte trashëgimtar. Por kjo ishte fjalë për fjalë një detyrë mbinjerëzore. Për t’i mbijetuar me sukses provës, njeriu kishte nevojë për ndihmë hyjnore dhe kjo mund të ndodhte ose jo. Aty ku një virtyt grek ishte shpërblimi i tij, i krishteri duhet të jetë i virtytshëm sepse kështu i thotë Zoti. Edhe pse ndjekja e rrugës së ngushtë të virtytit nuk mund të siguronte në vetvete shpëtimin, ai ishte gjithsesi një parakusht. Sigurisht, disa nga këto parime duhet të merren me besim dhe këtu ndërhyn fillimisht ndihma hyjnore. Sepse kërkon hirin e Perëndisë që njeriu të fitojë besimin dhe që këtej e tutje të respektojë artikujt e tij. Ata që nuk mundën të bënin as këtë hap të parë, u mallkuan në mënyrë të pariparueshme.

Në këtë kontekst, filozofia filloi të kishte një funksion fetar. Sepse edhe pse besimi e kapërcen arsyen, besimtarit i takon të forcohet sa më mirë që të mundet kundër dyshimit duke e lënë arsyen të hedhë mbi besimin aq dritë sa të mundet. Filozofia, pra, në kohët mesjetare, bëhet shërbëtore e teologjisë. Për sa kohë që ky qëndrim mbizotëronte, filozofët e krishterë ishin domosdoshmërisht njerëz të kishës. Mësimi laik, për aq sa mbijetoi fare, u ruajt nga klerikët, dhe shkollat, dhe më vonë universitetet, drejtoheshin nga njerëz që i përkisnin njërit apo tjetrit rend të madh fetar. Aparati filozofik që u fut në lojë nga këta mendimtarë shkon prapa tek Platoni dhe Aristoteli. Më konkretisht, lloji Aristotelian fiton epërsinë në shekullin e trembëdhjetë.

Edhe pse, sigurisht, Zoti i hebrenjve dhe të krishterëve është një gjë shumë e ndryshme nga hyjnia aristoteliane, megjithatë është e vërtetë që Aristotelianizmi përshtatet shumë më mirë në skemën e krishterë sesa platonizmi. Teoria platonike është llogaritur të frymëzojë doktrina panteiste, si për shembull, me Spinozën, megjithëse marka e tij e panteizmit është thjesht logjike. Ky bashkim midis filozofisë dhe teologjisë mund të zgjasë për aq kohë sa lejohet që arsyeja të mund të mbështesë besimin në një farë mase. Kur studiuesit françeskanë të shekullit të katërmbëdhjetë e mohuan këtë mundësi dhe e konsideruan arsyen dhe besimin si të parëndësishme reciproke, përgatitet skena për një zhdukje graduale të pikëpamjes mesjetare. Nuk mbetet punë e mëtejshme për filozofinë në fushën teologjike. Duke çliruar besimin nga të gjitha lidhjet e mundshme me kërkimin racional, Uilliam i Okamit e vendosi filozofinë në rrugën e kthimit drejt sekularizmit. Nga shekulli i gjashtëmbëdhjetë e në vazhdim Kisha nuk dominon më në këtë fushë.

Është e lehtë të kuptohet pse Aristoteli është më i adaptueshëm me teologjinë e krishterë sesa Platoni. Duke përdorur gjuhën skolastike, mund ta vendosim çështjen kështu: një teori realiste nuk i lë shumë hapësirë një fuqie hyjnore me ndonjë funksion jetësor në drejtimin e gjërave.

– Bertrand Russell, Urtësia e Perëndimit: një studim historik i filozofisë perëndimore në mjedisin e saj social dhe politik (1959), Ch. V: Scholasticism, fq 168-9

━━

Imazhi i majtë: Portret mermeri romak/kopje e bustit të Platonit nga origjinali grek, me Gorgias (dialog), shekulli i 12-të. Gorgias është një dialog Sokratik i shkruar nga Platoni rreth vitit 380 pes.

Imazhi djathtas: Piktura e Shën Thomas Aquinas; i atribuohet Sandro Botticelli (1481–82) me dorëshkrim Summa Theologiae, Italia e shekullit të 13-të.

Marrë nga https://www.facebook.com/russellbertie

Përgatiti: Albert Vataj

Nga ANGELO PANEBIANCO – “Corriere della Sera”, 13 qershor 2024 – Përktheu: Eugjen Merlika/

Stuhia e përsosur. Një skenar krejt i papranueshëm: kundër-evropianistja, filo-putiniania, Marine Le Pen kryeministre e Francës, Donald Trump president i Shteteve të Bashkuar. Evropa në mes, e thërmuar. Nuk ka një plan B. Vetëm panik. Siç ka vërejtur Antonio Polito (Corriere, 13 qershor) kush ngushullohet duke thënë se, sidoqoftë, në Parlamentin evropian ka ende një shumicë evropeiste, nuk njeh mekanizmat vendim-marrës evropianë, e shkëmben Parlamentin e Strasburgut për një Parlament kombëtar të zakonshëm. Veç asaj kush mendon – është një ide që qarkullon në shtypin ndërkombëtar – që, qoftë edhe në mënyrë paradoksale, i takon një udhëheqëseje pragmatike e realiste si Xhorxha Meloni, domethënë e vetmja kryetare qeverie, ndërmjet atyre Vendeve evropiane të njohura, që ka kaluar mirë provimin zgjedhor, detyra të ndihmojë një Evropë në vështirësi tejet të rënda, rrezikon të mbivlerësojë peshën e Italisë. Me të gjithë respektin për të, Italia ka dy pengesa të mëdha. E para është e njohura, ajo e përherëshmja: pa llogari në rregull aftësitë e manevrës së një Vendi si Italia janë të kufizuara. E dyta është e lidhur me përbërjen e koalicionit tonë të qeverisë. Është e lehtë të përfytyrohet se me Le Pen në krye të qeverisë franceze, sintonia ndërmjet Le Pen dhe Salvinit do t’I krijonte shumë probleme filo-atllantikes, filo-ukrainases, Xhorxha Meloni. Mund t’I kufizonte aftësinë e saj të lëvizjes në selinë evropiane.

Në një fazë shpejtimi tejet të fuqishëm të historisë, Bashkimi evropian, i mësuar të funksionojë në një regjim të ulët (gjithmonë e vetëm një hap mbas bisedimesh të gjata e drobitëse ndërmjet qeverive evropiane) rrezikon sot si asnjëherë më parë, për të renë absolute të sfidave gjeopolitike që na kërcënojnë. Nga një anë është një front i përbashkët sulmi ndaj botës perëndimore nga Lindja e nga Jugu: me mësymjen e Ukrainës e nesër kushedi se kujt Vendi tjetër evropian, me aleancën e hekurt ndërmjet Putinit dhe Iranit që kushtëzon Lindjen e Mesme, me praninë në rritje ushtarake ruse n’Afrikë (e kontrollin relativ të valëve emigruese) dhe me Kinën që, nga lartësia e fuqisë së saj, inkurajon bashkëpuntorët e saj të rij: sa më shumë të këqija të arrijnë t’u bëjnë perëndimorëve aq më mirë është për perandorinë bojë qielli.

Nga ana tjetër është një Amerikë, në një fazë të rënies relative të fuqisë që, sido të shkojnë votimet presidenciale, nuk do të jetë më kurrë ajo mbrojtëse e fuqishme e Evropës që ka qenë nga mbarimi i luftës së Dytë botërore deri sot. Nëse pastaj do të fitonte Trump-i do të provonim shpejt se çfarë do të thotë të kemi një Evropë të pambrojtur, një qëngj ndërmjet ujqërvet. Një gjëndje që mund t’i pëlqejë vetëm miqve perëndimorë të Putinit (dhe styre të Hamasit, klient i Iranit).

Politika, ashtu si propozohet dhe ndërpretohet për votuesit, bazohet gjithmonë mbi thjeshtësime e skematizime që ngatërrojnë idetë: evropianistët e sinqertë këndej, sovranistët kundër-evropianë andej. Makar të ishte aq e thjeshtë. Të shohim më nga afër evropeistët e mësipërm. Macroni është një evropeist i sigurtë. Por është në vijën e traditës goliste: edhe nëse Franca nuk ka më as kapacitetin as rezervat, ëndrra mbetet gjithmonë ajo e një Evrope me hegjemoni franceze (“bomba atomike, ashtu si vendi francez në OKB, janë të mijtë e i mbarështoj un”). Ose të marrim rastin e Gjermanisë. Të nesërmen e mësymjes së Ukrainës, kançelari Scholz, duke kuptuar faktin se pacifizmi tradicional gjerman nuk është më i dobishëm në kohë luftërash, shpall një plan madhështor armatimi (të cilit, në të vërtetë, i kanë humbur gjurmët), por nuk ka aspak ndërmënd mbrojtjen evropiane. Dëshëron armatosjen gjermane e pikë. Dhe po flasim për Francën e Gjermaninë, ose dy Vende që gjatë, së paku deri në ribashkimin gjerman, kishin udhëhequr proçesin e integrimit evropian. E gjithë kjo për të thënë që sigurisht ka n’Evropë një përplasje ndërmjet forcave liberale dhe iliberale (këto të fundit, në mënyrë koherente, kundër-evropiane dhe filo-putiniane), por nuk mund të shtiremi për të harruar se “evropeistët” nuk ishin e nuk janë fderalistë, makar nxënës të Altiero Spinelit. Ishin e janë të kujdesëshëm , para së gjithash e mbi të gjitha, ndaj interesave të tyre kombëtare. Ndryshimi është ndërmjet nacionalistëve shkurt (të ashtuquajturit “sovranistë”) dhe nacionalistëve/evropianistë, ose atyre për të cilët interesi kombëtar nuk mund të ndiqet me efektshmëri jashtë kornizës evropiane.

Realizmi mund të duket i vrazhdët por retorika, jo vetëm mërzit, por ndalon pamjen e problemeve, e për pasojë, edhe kërkimin e mjeteve për t’i zgjidhur. Evropa vuan nga një ves i zanafillës. Proçesi i integrimit evropian, i nisur gjatë Luftës së ftohtë, n’epokën e ndarjes ndërmjet blloqeve (atllantik e sovjetik), zhvillohet në shenjën e një ndarjeje të punës: amerikanëve u takon mbrojtja ushtarake e Evropës, evropianët janë të lirë të investojnë rezervat e tyre në zhvillim e mirëqënie. Në çastin kur mbrojtja amerikane pushon të jetë e siguruar, evropianët nuk dijnë kujt shenjti t’i drejtohen. Nuk kanë mjetet për t’u mbrojtur nga kërcënimet e mësymjet e perandorive të ringjallura. Prova vendimtare, natyrisht është Ukraina: nëse Putini fiton aty, Evropa do të jetë e thyer, pa rrugëdalje.

Fatmirësisht, apo fatkeqësisht historia mbetet e paparashikueshme. Ndoshta, përballë rreziqesh të paprovuar në tetëdhjetë vite paqeje, Bashkimi evropian arrin në muajt e ardhshëm (por është çështje muajsh, jo vitesh) të dalë nga rutina, arrin të kuptojë se janë vetë interesat kombëtarë të Shteteve evropianë, që për t’u mbrojtur kërkojnë ndryshime rrënjësorë: një sistem i ri qeverisje i Bashkimit që t’i japë mundësi të përballojë një botë të ndryshuar kaqë rrënjësisht e mizorisht.

Ideja që integrimi politik-ushtarak do të kishte ardhur automatikisht, për pasojë të integrimit ekonomik, me të cilën shumë evropianë janë zbavitur për dhjetëvjeçarë, qe një gënjeshtër, një miklim. Megjithatë ndonjëherë rreziku mpreh mëndjen, instikti i mbijetesës imponohet. Duhet shpresuar që kjo të ndodhë.

“Corriere della Sera”, 13 qershor 2024 – Përktheu: Eugjen Merlika

Artan Nati/

Sharlatanët kanë ekzistuar prej shekujsh. Ata shitën metoda dhe ilaçe që do të premtonin pavdekësi dhe shëndet të plotë dhe treguan metoda të shpeja alkimike drejt pasurisë. Ata fillimisht u përqendruan në grupe të vogla derisa, rastësisht ata zbuluan një të vërtetë të natyrës njerëzore: sa më i madh të ishte grupi që mblidhnin rreth vetes, aq më lehtë ishte të mashtronin, sepse njerëzit ishin më emocionalë dhe më pak të aftë për të arsyetuar. Çdo mangësi në idetë e sharlatanit fshihej nga zelli i masës. Pasioni e përfshiu turmën si një ngjitës dhe ata reagonin dhunshëm ndaj kujtdo që guxonte të përhapte një farë dyshimi. Përmes dekadave të studimit të kësaj dinamike dhe eksperimentesh, sharlatanët përsosën shkencën e tërheqjes dhe mbajtjes së një turme, duke e formuar turmën në ndjekës dhe ndjekësit në një kult.

Marifetet e sharlatanëve mund të duken të çuditshme sot, por ka mijëra prej tyre ende mes nesh, duke përdorur të njëjtat metoda të provuara dhe të vërteta që paraardhësit e tyre rafinuan shekuj më parë, duke ndryshuar vetëm emrat e metodave të tyre dhe duke modernizuar pamjen e kulteve të tyre. I gjejmë në biznes, modë, politikë, art. Shumë po ndjekin traditën sharlatane pa pasur njohuri për historinë e saj.

Fillimi ka të bëjë me tërheqjen e vëmendjes me çdo kusht. Jo metoda të paligjshme apo të dyshimta, por gjithçka tjetër është në tryezë. Siç thoshte Oscar Wilde, “Ka vetëm një gjë në jetë më të keqe se të flasin për të, dhe kjo është të mos flitet”. Robert Greene që konsiderohet si Machiavelli i kohëve moderne thotë: “Tërhiqni vëmendjen tek vetja duke krijuar një imazh të paharrueshëm, madje edhe të diskutueshëm. Mos u trembni nga skandali në gjykatë apo kudo. Bëni gjithçka për ta bërë veten të dukeni më i madh se jeta dhe të shkëlqeni më shumë se ata përreth jush. Mos bëni dallime midis llojeve të vëmendjes – famë e çdo lloji do t’ju sjellë fuqi. Më mirë të shpifin për ju dhe të sulmohesh sesa të shpërfillesh.” Më tej ai vazhdon: “Shoqëria dëshiron figura më të mëdha se sa jeta, njerëz që qëndrojnë mbi mediokritetin e përgjithshëm. Mos kini frikë, pra, nga cilësitë që ju veçojnë dhe tërheqin vëmendjen tek ju,as nga polemikat gjyqësore, madje as edhe nga skandalet”.

Një shembull historik i dikujt që nuk arriti të tërheqë vëmendjen është piktori holandez Vincent van Gogh. Pavarësisht talentit të tij të pamohueshëm, van Gogh shiti vetëm një pikturë gjatë jetës së tij dhe vdiq në errësirë. Vetëm pas vdekjes së tij puna e tij fitoi njohje dhe vlerësim të gjerë. Po ashtu shkrimtari me famë botërore Franz Kafka arriti të shiste vetëm disa tregime

Në kohën e vdekjes së tij, në vitin 1924, në moshën 40-vjeçare, Kafka vështirë se dukej si një kandidat për famë botërore. Romanet kryesore të Kafkës,“Proçesi” dhe “Kështjella”, mbetën në formë dorëshkrimi, të papërfunduara dhe të panjohura për botën. Para se të vdiste, Kafka i kishte shkruar një letër mikut të tij Brod të digjte të gjitha dorëshkrimet e tij, duke përfshirë letrat dhe ditarët e tij dhe kryeveprat e tij “Proçesi” dhe “Kështjella”, të cilat i dhanë famë dhe para pas vdekjes, ndërsa njerëzimit i dhanë kryeveprat letrare.

Një shembull i mirë i dikujt që duket i fuqishëm por që nuk është, mund të jetë Donald Trump. Trump duket se ka shumë pushtet mbi njerëzit, por shumë nga kjo vjen nga një ligj i vetëm. Aftësia e Trump është më e mirë se kushdo në zbatimin e ligjit kryesor të tërheqjes së vëmendjes dhe krijimit të një imazhi të pakrahasueshëm dhe të diskutueshëm. Gjithashtu ai është mjeshtër të luaj me nevojën e njerëzve për të besuar për të krijuar një kult si lideri i imazhit dhe fasadave. Por, në fakt “ai nuk e kontrollon veten”. Ai është i paaftë për strategji afatgjatë dhe të qëndrueshme, kështu që nuk mund të luajë për një kohë të gjatë. Ai sakrifikon aleatë të fuqishëm në emër të tërheqjes së vëmendjes.

Në të vërtetë historia e Shqipërisë është një histori e sharlatanëve dhe një nga mësimet e trishtuara të historisë është se ne jemi mashtruar për një kohë të gjatë dhe ne priremi të hedhim poshtë çdo provë të mashtrimit. Ne nuk jemi më të interesuar të zbulojmë të vërtetën. Na ka kapur mashtrimi. Është thjesht shumë e dhimbshme të pranojmë, madje edhe për veten tonë, se e kemi më të lehtë të vetëmashtrohemi. Në momentin që ne i japim pushtet sharlatanit,ne pushojmë së menduari dhe gjykuari. Vetëm budallenjtë dhe sharlatanët dinë gjithçka dhe nuk kuptojnë asgjë.

Komunistët me në krye sharlatanin Enver Hoxha premtuan lugën e florinjtë dhe mbollën varfëri, premtuan barazi sociale dhe mbollën terror, eleminuan fenë dhe e zevëndësuan atë me fenë e komunizmit dhe rrolin e zotit e morri Enver Hoxha. Sa herë që dështonin gjenin armiq të brendshëm e të jashtëm, duke premtuar ditë më të mira.

Përmbysja e komunizmit nuk solli përmbysjen e kulturës, si rrjedhim as përmbysjen e sharlatanëve. Kultura jonë e prirur të besojmë në magjiken dhe hierarkinë, totalisht e ndryshme nga perëndimi që beson në idetë dhe humanizmin, është e prirur të krijojë kulte dhe zgjidhje magjike të problemeve. Si e tillë pas viteve 90 me fitoren e demokracisë, luga e floririt u zëvëndësua me çekun e bardhë dhe kulti i sekretarit të Partisë së Punës me kryetarin e PD apo PS etj. Përjashtimet dhe vrasjet e armiqëve të Partisë u zëvëndësuan me burgosjen e kundështarëve politik dhe me presione dhe largime masive nga Partitë politike dhe ndërkohë liderët e partive rrethoheshin nga besnikët e tyre që brohorisnin për liderin e tyre.

Mjeshtri i tërheqjes së vëmendjes duhet thënë se është Edi Rama. Veshjet e tij ekstravagante dhe përtej imagjinatës vetëm e kanë shtuar vemendjen dhe interesin ndaj tij duke zbatuar një nga ligjet më të rëndësishme të politikës: kushtimi i vëmendjes me çdo kusht dhe duke krijuar një imazh të paharrueshëm dhe të diskutueshëm, por jo me metoda të paligjshme dhe të dyshimta. Reklamën më të madhe ai e ka marrë nga kundështarët e tij politikë duke e cilësuar atë si vjedhës ikonash apo si i degjeneruar me fotografi nudo dhe i përdalë duke ndarë disa gra etj. Këto vetëm e kanë shtuar famën e tij dhe e kanë dhënë merita të paqëna, por që shumë njerëz i besojnë duke e shndërruar figurën e tij në një kult. Ai ka arritur të krijojë imazhin nëpërmjet fjalëve të kundështarëve të tij se ai ka manipuluar politikën amerikane, angleze dhe atë europiane në dëm të kundështarëve të tij politikë. Edhe zgjedhja e Fredi Belerit si eurodeputet është produkt i tërheqjes së vëmendjes nga veprimet e Edi Ramës, por kundështari dhe analogu i tij grek Micotaqis e shfrytëzoi dhe bëri të pamundurën, atë që një kriminel dhe injorant i panjohur në Greqi, të zgjidhej si eurodeputet. Rama duket se po bëhet edhe më i famshëm, por këtë radhë në arenën ndërkombëtare. Duket sikur Rama po sfidon presidentin Trump icili thotë se: “Publiciteti i mirë preferohet nga ai i keqi, por nga këndvështrimi përfundimtar, publiciteti i keq ndonjëherë është më i mirë se mungesa e publicitetit. Me pak fjalë, polemika funksionon”. Rama preferon publicitetin negativ duke e kthyer atë në favor të tij.

Duket sikur Rama e ka në kontroll gjithçka, por në fakt ai nuk e kontrollon dot veten. Ai është i paaftë për strategji afatgjatë dhe të qëndrueshme sepse i gjithë ky “sukses” është i ngritur mbi një mashtrim, kështu që nuk mund të luajë për një kohë të gjatë. Ai sakrifikon aleatë të fuqishëm në emër të tërheqjes së vëmendjes dhe korrupsioni dhe kulti i individit po e gërryejnë pozitën e tij. Çështja shtrohet se a duhet të presim ne si individ, si shoqëri dhe si komb deri sa këta sharlatanë të vetërrëzohen dhe pastaj të biem pre e një sharlatani të radhës, apo të zhvilojmë mendimin kritik e të jemi skeptik se jo çdo gjë që ndrit është ar dhe se të gjithë njerëzit në thelb janë njëlloj, Të mos harrojmë, se ata që e kërkojnë pushtetin me zell të madh, janë njerëzit më të rrezikshëm në shoqëri.

Prof. Dr. Sylë Ukshini/

Në nëntor 1912 qyteti i Prizrenit të Vilajetit të Kosovës, me 44.000 banorë, që asokohe akoma ishte pjesë e Perandorisë Osmane, u bë epiqendër e konfrontimit austro-hungarez dhe serb, për shkak të incidentit me diplomatin Oscar Prochaska dhe shkeljes të rregullave ndërkombëtare nga ushtria pushtuese serbe gjatë Luftës së Parë Ballkanike. Në fakt, afera me diplomatin Prochaska, ngjarje e cila paraqiste një ngacmim serb ndaj shtetit perandorak austro-hungarez, i cili për pak sa nuk çoi në shpërthimin e Luftës së Parë Botërore.

Në shërbimin diplomatik të Perandorisë Habsburge, emërimi në Prizren ishte një nga detyrat më pak magjepsëse. Megjithatë, në nëntor 1912, emri i konsullit Oskar Prochaska, i cili këtu përfaqëson shqiponjën dykrenare, mbushi të gjitha gazetat në monarkinë e Danubit për javë të tëra, pas konfliktit që kishte pasur me autoritet ushtarake pushtuese serbe. Fati i diplomatit austro-hubgarez, i njohur si yll argëtues i femrave, po diskutohet edhe në kancelarinë shtetërore të Berlinit, Parisit, Londrës dhe Shën Petersburgut.

Për një moment historik duket se rasti me konsullin nga Vjena mund të çonte në një luftë evropiane. Ballkani, një rajon krize shpërthyese për dekada, kërcënohet me shpërthimi e luftës botërore.

Dr. Eugent Kllapi/

Ndërtimi i imazhit të një shoqërie krijohet në mënyrë protagoniste midis së mirës dhe së keqes, të vërtetës dhe gënjeshtrës. Në qendër të saj si në përralla, tregime, legjenda apo filma, telenovela si element kryesor narrative ka gjithmonë një hero dhe një antihero që shpëton botën, vendin shoqërinë, komunitetin apo edhe vetveten.

Këtë lloj heroi që në mënyrë simbolike kthehet në mit, në legjende, në tabu e në disa raste totem(disa raste pasi vlerat dhe normat evolojne ashtu si kuptimi i së keqes dhe të mirës) më shumë se kurrë e ngre media dhe për leverdishmëri gazetarët që po t’i kruash nga pak në sipërfaqe iu del figura e Antiheroit. Vetë ky antihero me të madhe, sikur të ishte nën trysninë e neurozes, do që të ngrejë Heroin me mjetet e tij nëpërmjet medias. E do këtë hero për t’u identifikuar me të, për të krijuar simbolikën e së mires dhe të së drejtës, kuptimin e të vërtetës e ngritur dalëngadalë kjo nga genjeshtra.

Heroit të kësaj shoqërie i ngelet vetëm të legjitimojë antiheroin e vlerave, pasi ai nuk mundet dot të legjitimojë identikitin e vetvetes pa këtë imazhologji që më shumë se media nuk e ngre dot vetë. Shoqëria i beson vetëm kësaj medie, sepse ajo ngre heroin. Në këtë lloj forme heroi ben paqe me antiheroin, merren vesh ose bejne marreveshje pasi nje hierarki te vertete virtytesh, vlerash e normaah nuk ka per orientim shoqerie. Ato i krijojne antiheronjte e kohes se sotme qe ne nje fare kuptimi per perkushtimin dhe zellin qe kane per keto cilesi mund te quhen edhe promotore te heroizmit. Gabimisht ne kete mbeshtetje te madhe te vlerave e njejtesojne edhe vlen me heronj. Si ata gazetaret qe behen me shume se letrare, pastaj politikane te deshtuar, kthehen gazetare me 30 mije euro ne muaj dhe ne letraret me te shitur te planetit si mit dhe tabu shoqerore sepse ai eshte i vetem si hero, nuk mund te kete tjeter.

Antiheroi edhe sikur te kete bere 1 mije e nje prapesira praseprape mund te quhet hero i fjales dhe i mendimit te mire dhe te drejte, te vertete pasi ato po mbron pavatesisht qenies antihero. Mbase ai i ndjek dhe instiktivisht me nje intuite qe e ndjell gjithmone shejtan budallai ose i djall-ezuari, po ne fund te fundit edhe djalli nje nga engjejt e bijte e Zotit eshte, me kete intuite do te pastrohet e pagezohet tek Jordani si Jezusi qe ne kete rast eshte media. Ai mund te jete i paafte, amator, amoral apo aprofesional po c’rendesi ka kjo kur me suksesin e tij kerkon te drejtoje shoqerine tek heroi.

Me kalimin e kohes gjithe antiheronjte, vulgaret, maskarenjte, debilet, te paaftit, servilet etj promovohen identikisht si nje embleme e heroit te ardhshem, ata jane dhe po formohen edhe si heronj te se tashmes, si marke, si brand apo kut mates.

Sic i thone nje fjale te hershme, e gjithe bota rrotullohet nga pak nga budalleku megjithese nje i zgjuar sikur thoshte dikur se te gjitha te keqiat ndodhin nga injoranca.

Po pra ka ardh koha kur edhe te semuret mendore(per bihevoristet nuk ka te semure po te ndryshem nga normalet) mund te jene Heronj te shoqerise. Injoranca mund te prodhoje vlera dhe norma, mund te krijoje Heronj drejtues per shoqerine. Heronj te djallezuar dhe antiheronjte Heronj!!! Ku t’i kerkoj rrenjet e tua Parti!