Në jetën e përditshme, po t’iu bëhet pyetja individëve të ndryshëm për të shpjeguar dallimin në mes shprehjes inteligjencë dhe intelektual, ata ndihen ngusht dhe e kanë të vështirë të japin një përgjigje përfundimtare. Por, në botën e qytetëruar ka kohë që këto dy terma dallohen, pasi nuk kemi të bëjmë me të njëjtën përmbajtje. Madje jemi dëshmitarë se një defekt i tillë është i pranishëm edhe në ditët tona, sepse disa mendojnë se niveli shkollor apo i veprave të botuara ofron vetvetiu titullin intelektual. Një koncept i tillë është i gabuar sepse personat e tillë janë vetëm individë më përgatitje përkatëse shkollore dhe me profesionin e tyre, e asgjë më shumë, dhe si të tillë nuk mund të mbajnë epitetin intelektual.

Nail Draga

Studimet, shumë vite më parë, kanë vënë në dukje se në zhvillimin e inteligjencës ndikon ndjeshëm gjenetika, por, gjithashtu, dhe ambienti në të cilin rritet dhe zhvillohet njeriu. Psikologët janë të mendimit se inteligjenca e një individi mund të jepet me saktësi aty nga mosha 17-18 vjeç. Ndërsa, nga ana tjetër për termin intelektual ka shpjegime të mjaftueshme, duke e përkufizuar intelektualin si person të rrallë në mjedisin e tij, për qendrimin dhe veprimin ndaj dukurive shoqërore.

Semantika e termit intelektual dhe inteligjencë

Pikërisht në lidhje me këtë çështje, individët e zakonshëm jo që nuk hetojnë ndonjë dallim në mes të tyre dy termave, por është e kundërta i barazojnë sikurse të ishin sinonime, edhe pse nga ana e tyre semantike ato kanë dallime përmbajtësore. Sepse në botën e qytetëruar ka kohë që këto dy terma dallohen, pasi nuk kemi të bëjmë me të njëjtën përmbajtje. Madje është anakronike të mendohet se çdo kush që ka të kryer ndonjë shkollë (të lartë, apo superiore) të quhet me epitetin intelektual apo inteligjencë.

Por, jemi dëshmitarë se një defekt i tillë i trashëguar është i pranishëm edhe në ditët tona, sepse disa mendojnë se niveli shkollor apo i veprave të botuara ofron vetvetiu titullin intelektual. Një koncept i tillë është me qasje të gabuar sepse personat e tillë janë vetëm individë më përgatitje përkatëse shkollore dhe me profesionin e tyre, e asgjë më shumë, dhe si të tillë nuk mund të mbajnë epitetin intelektual.

Andaj, për të hequr dilemat semantike duhet cekur se përcaktimi i sotëm gjuhësor i këtyre shprehjeve mund të përmblidhet shkurtazi: “Inteligjent: njeri me aftësi të dalluara për ta kthyer realitetin që e rrethon në dobi të vetes” dhe “Intelektual: njeri me aftësi të dalluara për ta kthyer realitetin në dobi te të gjithëve”.

Një analizë e këtyre përkufizimeve pa dyshim heq dilemat përmbajtësore duke i dhënë vendin e merituar çdo personi, pa epitete, por sipas meritave, qendrimit dhe veprimit në mjedisin përkatës.

Gjergj Fishta për intelektualin

Por, nga ky aspekt pa mëdyshje se P.Gjergj Fishta për kohën kur jetoi, jep përmasat e intelektualit duke theksuar se “ai duhet të jetë prezent në kohën e vet, në kohën e të tjerëve që do të vijnë më pas, e të qenit prezent do të thotë të kesh kurajon të thuash të vërtetën ku dhe kur duhet, haptazi e ballazi, sado e idhët që të jetë, sado tragjike, sado e papëlqyeshme për veshët e të tjerëve.” Dhe nuk ka dilemë se një përkufizim i tillë dëshmon qartë se cilat vlera duhet të ketë ai individ nga aspekti profesional e moral për të merituar epitetin e intelektualit.

Por, pas vitit 1990, kur edhe te shqiptarët u vendos pluralizmi, jemi dëshmitarë se në këtë periudhë e cila njihet si tranzicion dolën në shesh tiparet dhe karakteret e individëve, andaj lirisht mund të themi se kjo është koha ku dominojnë jo intelektualët, por inteligjentët. Madje ekziston një lulëzim i tyre sepse nuk zgjedhin mjete për të realizuar qellimet e tyre. Në shumë raste, subjektet politike kanë qenë dhe janë mbulesë e angazhimit të tyre. Dhe me të drejtë, një inteligjencë e tillë cilësohet si inteligjencë sociale, me anë të së cilës një individ synon që ti arrijë qëllimet e veta me anë të një sjelljeje kooperuese, kompetitive dhe manipulative, që cilësohet si një inteligjencë makiaveliste.

Disidenti-apo armiku i shtetit

Shikuar historikisht, statusi i intelektualëve në të gjitha shoqëritë nuk ka qenë i njëjtë, sepse varej nga sistemet shoqërore në vendet përkatese. Nëse në sistemet shoqërore demokratike në botën perëndimore ka ekzistuar fjala e lirë dhe shprehja e mendimit ku intelektuali nuk rrezikohej edhe atëherë kur kritikonte pushtetin, e kundërta ka qenë në vendet e ish kampit socialist në Evropën Juglindore. Në këto vende, sistemi totalitar më kohë kishte eliminuar mendimin ndryshe duke krijuar pseudointelektualët të cilët ishin pararoja e partisë-shtet.

Ndërsa ata të cilët kishin guximin për ti shprehur pikëpamjet e tyre të cilat nuk ishin sipas vijës së partisë, përkatësisht të pushtetit, pasojat ishin të pashmangshme duke filluar me izolimin, internimin, burosjen e madje edhe eliminimin fizik të tyre. Andaj, nuk është për tu çuditur fakti se numri i intelektualëve në vendet e ish kampit socialist ishte i vogël, ndërsa ata që ishin të tillë quheshin disident, që kishte epitetin e armikut të sistemit dhe të shtetit, ku pjesa më e madhe e tyre ishin të burgosur politikë.

Ndonëse për nga numri ishin pak, intelektualët shqiptarë, si në ish-Jugosllavi dhe në Shqipëri, kanë vuajtur shumë dhe si të tillë janë shembull tipik i persekutimit nga ana e pushtetit përkatës.

Intelektuali konformist

Kjo shtresë intelektualësh në teoritë socio-politike ka emërtimin e vet përkatës dhe quhen konfromistë. Ndërsa nëse analizojmë anën semantike të termit “konformist” ku thuhet se “pajtim vetëm me fjalë me mendimin, veprimet a sjelljet e dikujt; prirje për t’iu përshtatur sa për sy e faqe qëllimeve, synimeve e interesave të më të fortëve a të shumicës; sjellje e veprime që bëhen sa për të qenë brenda”(FGJSSH, f.859), atëherë çdo gjë është e qartë se kemi të bëjmë me një grup të caktuar individësh, të cilët në sajë te qendrimit të tyre nuk e meritojnë termin intelektual. Sepse, siç kemi cekur në fillim të këtij shkrimi, intelektuali është ai i cili ka vizion dhe nuk angazhohet për qellime personale.

Sistemi monist është angazhuar me të gjitha mekanizmat që intelektualët e profileve të ndryshme ti angazhojë në politikën ditore, ku çdo gjë ishte e instrumentalizuar, ku edhe shkenca, kultura dhe arti nuk mund të ishin përjashtim. Në raste të tilla vazhdimisht janë përkrahur ata të cilët kanë pranuar dirigjimin nga të tjerët, të cilët patjetër kanë pasur një biografi të përshtatshme dhe si të tillë në njëfarë mënyre kanë qenë edhe të besueshëm, sepse kështu e ka lypur partia. Nuk kanë pasur mundësi të kenë përkrahjen shoqërore disidentët apo ata të cilët kanë pasur qendrimin dhe parimet e tyre për çështje të ndryshme shoqërore. Por, në raste të tilla nga një realitet i imponuar nuk ka dilemë se paraqiten pakënaqësi, ku në mënyrë të drejtpërdrejtë e përjeton intelektuali opozitar, pra si konflikt me konformistët të cilët mbrojnë interesat e pushtetit duke përfituar gjithsesi edhe personalisht. Nga një situatë e tillë nuk ka dilemë se krijohet një ndarje nga jeta shoqërore, ku ne shqiptarët në ish-Jugosllavi kemi një përvojë disa vjeçare.

Kritika e argumentuar

Në shoqëritë me traditë demokratike jo vetëm që është i pranishëm mendimi kritik i intelektualit, por ai është i domosdoshëm për çështjet e ndryshme shoqërore. Madje nga qarqe të ndryshme shoqërore, ata porositën për të shprehur pikëpamjet e tyre, sepse si të tilla vlerësohen për avancimin e çështjeve përkatëse.

Por, edhe mendimi kritik duhet të ketë masën e vetë, sepse nuk mund të kritikohet çdo gjë, sepse një dukuri e tillë do të ishte destrukcion-mohim i çdo vlere.

Ndërsa, nga ky aspekt kemi edhe ekstremin tjetër ku politika merr përsipër që të jetë gjykatëse për çdo krijimtari dhe akt njerëzor, ku kriteret politike bëhen kritere supreme të njerëzores, e kjo do të ishte pa dyshim e dëmshme për jetën shoqërore.

Në rrjedhë të ngjarjeve shoqërore

Që intelektuali të jetë në rrjedhë të ngjarjeve politike, por jo edhe të ketë qendrim konformist ndaj tyre, nënkupton intelektualin me ndërgjegje dhe me vetëdije të lartë morale. Intelektuali apo intelektualët e këtillë, janë antipodë të intelektualëve të rremë, siç i cilëson Zhan Pol Sartri i cili shton se “intelektuali duhet të jetë rojtar i qëllimeve themelore: emancipimit dhe universalizmit”.

Edhe pse te shqiptarët në Mal të Zi numri i intelektualëve ka qenë i vogël ata nuk kanë heshtur, por kanë bërë përpjekje të vazhdueshme për të luajtur rolin e vet shoqëror, që kishte të bënte kryesisht me avancimin e të drejtave kombëtare të shqiptarëve në këtë mjedis. Por, për shkak të veprimtarisë së tyre jashtë institucioneve vendosëse(Kuvedni, Qeveria), ndikimi i tyre ka qenë minimal. Dhe si të tillë, ata kanë qenë të përfshirë kryesisht në institucionet e ulëta dhe të mesme e kryesisht në ata arsimore. Andaj, nga një situatë e tillë nuk mund të bëhët fjalë për intelektualë të formatit të lartë, por vetëm për një shtresë të mesme, sepse rrethanat shoqërore kanë ndikuar në një situatë të tillë. Një gjendje e tillë ka ndikuar që të mos ketë pasur mundësi të kemi intelektualë të denjë, sepse shteti në monizëm nuk ka investuar në individë të tillë, por te të dëgjueshmit dhe servilët, sepse ata kanë qenë më të përshtashëm për të realizuar politikën e tyre shtetërore.

Heshtja nuk është cilësi e intelektualit

Ndërsa në rrjedhat e reja shoqërore që kanë të bëjnë më kohën e pluralizmit ekzistojnë parakushtet që të kemi intelektualët tanë, sepse nuk ekzistojnë më mundësitë ligjore për ndjekjen penale individëve që shprehin mendimin e tyre, i cili nuk është sipas shijes dhe dëshirës së pushtetit. Por, çështje në vete paraqet angazhimi i atyre individëve të cilët për nga përgatitja profesionale janë të fushave të ndryshme, dhe sa janë të gatshëm që të ballafaqohen me realitetin shoqëror. Dhe, me të drejtë bëhët pyetja: deri kur ata do të jenë indiferentë dhe kur do të angazhohen, apo do të qendrojnë gjithnjë në heshtje. Nëse qendron kjo e fundit, atëherë kemi të bëjmë me individë indiferent, sepse heshtja nuk është cilësi e intelektualit. Kujtojmë më ketë rast reagimin e Zolës për çështjen e Drajfusit.

Sindromi i politikës ndaj intelektualëve

Në sajë të qendrimit të tyre parimor, dhe në mungesë të respektit të tyre, intelektual të ndryshëm në heshtje në sajë të edukatës dhe etikës janë tërhequr sepse nuk kanë mundur të pranojnë situatat konfuze dhe grupet e interesave në subjektët politike. Në situatë të tillë nuk ka dilemë së injorohën vlerat profesionale, intelektuale dhe autoriteti shoqëror. Madje përvoja e deritashme dëshmon se të tillët subjektëve politike, përkatësisht udhëheqësve të tyre iu janë nevojitur për një kohë të caktuar, deri sa kanë arritur qellimet e tyre.

Një e dhënë e tillë dëshmon se kemi të bëjmë me një qendrim utilitar, nga ana e subjektëve politike përkatësisht mungesën e respektit, se ka ekzistuar friga si më parë edhe tash nga autoriteti i tyre profesional dhe shoqëror, sepse të tillët i kanë trajtuar si konkurent të mundshëm për stafin udhëheqës së partive politike. Pra kemi të bëjmë me sindromin ndaj intelektualëve, përkatësisht qendrimin dhe autoritetin e tyre ndaj rrethanave shoqërore, që bie ndesh me interesat e subjektëve politike në veçanti dhe pushtetit në përgjithësi.

Animoziteti ndaj intelektualëve

Çdo subjekt politik që ka një strategji të veprimit do të përpiqej që në mesin e tyre për të pasur përfaqësim intelektual, personalitete më vlera dhe kontribute, që vetëm intelektualët mund ti ofronin. Nga një veprim i tillë do të përfitonte subjekti politik duke pasur vizione dhe alternativa me të qarta. Por, përvoja e deritashme dëshmon së një numër i konsideruar i intelektualëve janë zhgënjyer, sepse më të arritur objektivat e tyre, subjektët politike në mënyrë përfide i kanë mënjanuar ata, nga del se ndaj tyre ekziston një animozitet sepse ata janë parimor dhe të vendosur në qendrimet e parimet e tyre.

Kemi të bëjmë pikërisht me çështjen e parimeve, që nuk janë të pranueshëm për struktura të ndryshme politike të cilët i kanë devijuar ato, në sajë të interesave personale apo të klanëve të ndryshme. Një përvojë e tillë është dëshmuar në praktikë pothuaj kudo në kohën e tranzicionit që nuk është në favor të demokracisë dhe vlerave të pluralizmit politik.

Pse janë intelektualët larg politikës?

Tek ne është një numër i vogël i intelektualëve që mund ti klasifikojmë si më afër formatit të lartë dhe si të tillë qendrojnë të paangazhuar në jetën politike. Mosangazhimi i tyre mund të kuptohet edhe si ikje nga homogjenizimi i shtresave popullore që pësoi pas paraqitjes në skenë të pluralizmit dhe të partive politike, por edhe si mosinteresim i subjekteve politike për angazhimin e tyre.

Intelektualët e tillë, edhe pse të pakët, janë dëshmuar, jo si njerëz të fjalëve, por të shkrimeve, në gamën e gjerë të profileve përkatëse. Nga trashëgimia apo anomali të tjera, intelektualët e tillë shihen si trup i huaj. Apo që të jetë absurdi edhe më i madh, si të paaftë për politikë. Një absurd krijon absurdin tjetër, kështu ndodh që profesionalizmi të zëvendësohet me amatorizëm.

Është fakt se me paraqitjen e pluralizmit politik dhe partive politike shqiptare, intelektualët e tipit të sipër përmendur në fillim ishin më të angazhuar në politikë. Por, me kalimin e kohës, shumë prej tyre u larguan. Largimi i tyre mund të interpretohet në dy aspekte: largim nga homogjenizimi i rrejshëm(anëtar i një partie është edhe ai që vërtet e kupton se çfarë është politika, por edhe ai që fare nuk e di së çfarë është ajo) dhe amatorizmi politik(u krijuan situata që për çështjet teorike, mësimdhënësi i shkollës së mesme ti “ligjërojë” profesorit universitar).Largimi i tyre dhe mosangazhimi i të tjerëve, sikur krijoi “lehtësi” për liderët politikë. Kjo s´ka dyshim se do të kthehet si bumerang.

Angazhimi, jo vetëm çështje personale

Ikja nga rrjedhat aktuale shoqërore e politike, nuk mund të arsyetohet. Intelektualët tanë përmes organizimeve në sektorin e shoqërisë civile, duhet që me angazhimet profesionale, të jenë fidanishte për politikë. Por, të gjithë jemi dëshmitarë se mungojnë relacionet e tilla, që janë të nevojshme për një shoqëri pluraliste.

Intelektualët nuk duhet të mbajnë qendrim konformist, por as indiferent ndaj partive politike në veçanti e politikës në përgjithësi, por as edhe të kalojnë në ekstremizëm, duke mohuar gjithçka. Intelektualët opozitarë duhet të jenë konstruktivë, kritikë dhe në funksion të synimeve kombëtare. Me qendrimet opozitare nuk duhet të lejohet edhe ajo që të çohet ujë në mulli të tjetrit.

Nuk ka dilemë se në kohën tonë është obligim moral që intelektuali të jetë në rrjedhë të ngjarjeve shoqërore e politike, sepse me të drejtë ka thënë E. Burke ”për të triumfuar e keqja mjafton që njërëzit e ndershëm të qendrojnë anash ”.

Andaj ka ardhur koha që intelektualët nga ana e tyre duhet të pranojnë sfidat dhe jo të mbeten në pozita pritëse. Intelektualët do të bënin gabim të madh nëse do të prisnin të demokratizohej politika më parë, dhe pastaj ata të angazhoheshin në politikë. Një qasje e tillë është në favor të autokratëve, të cilët pranë vetës ofrojnë të degjueshmit dhe servilet, sepse për mes tyre realizojnë objektivat personale dhe të grupeve të ndryshme, që është në kundërshtim me parimet e demokracisë.

Nga Frank Shkreli/

Me rastin e 25-vjetorit të çlirimit të Kosovës nga forcat terroriste ushtrake dhe policore serbe, ndër celebrime të tjera, u organizua edhe një konferencë nga Fondacioni Ibrahim Rugova për të pasqyruar dhe celebruar trashëgiminë dhe vizionin e Presidentit Rugova si një aleat i fortë i Shteteve të Bashkuara por edhe si patriot dhe udhëheqës i madh i Kombit shqiptar. Me kënaqësi vura re se disa kritikë të hershëm dhe të ashpër të Ibrahim Rugovës, sa ishte gjallë, tani i shohin dhe i vlerësojnë më në fund vlerat dhe kontributet e tija, sidomos në arenën ndërkombëtare, por jo vetëm. Ibrahim Rugova përfaqësonte vlera dhe vizione që për ata që e njihnin prej ditëve të para, Dr. Ibrahim Rugovën — ato ishin të qarta për të gjithë, sidomos për shqiptarët e Kosovës që e kishin votuar disa herë me shumicë dërmuese votash. Ja në këndveshtrimin e sotëm dhe përball deklaratave të disa pjesëmarrësve në konferencën kushtuar Dr. Rugovës — disa mendime të hedhura e të botuara 10-vite më parë por ia vlen që t’i ribotojmë pjesërisht në 25-vetorin e ndërhyrjes së NATO_s në çlirimin e Kosovës:

Frank SHKRELI/ Ibrahim Rugova — njeriu që bëri miq për Kombin Shqiptar | Gazeta Telegraf

“Nga këndvështrimi i sotëm, mund të gjykohet se kur dr. Ibrahim Rugova u kthye në Kosovë nga vizita e tij e parë në Shtetet e Bashkuara në vitin 1989, (lexoni shkrimin e plotë në linkun më sipës) me një frymëzim dhe me një ndjenjë dhe pse jo me një angazhim personal për të kontribuar në ndërkombëtarizimin e çështjes së Kosovës në cilindo nivel që ta hidhte fati. Fati ishte se pak kohë pas kthimit të Ibrahim Rugovës në Kosovë, ai zgjidhet kryetar i Lidhjes Demokratike të Kosovës dhe në këtë detyrë ai tani siguroi një platformë legjitime nga e cila do të shpjegonte situatën ashtu siç ishte në Kosovë, do të fliste dhe do të mbronte të drejtat e shqiptarëve në mënyrën e tij të qetë, por bindëse me bashkëbiseduesit e tij në nivelet më të larta politike dhe diplomatike kombëtare dhe ndërkombëtare. U bë që, sidomos nga miqtë e kombit shqiptar, dr. Rugova të shikohej si një zëdhënës i denjë i interesave të shqiptarëve. Zëri i tij dëgjohej dhe respektohej dhe me këdo takohej bënte miq për veten dhe për kauzën e të drejtave të shqiptarëve. Ai nuk kishte një personalitet kërcënues dhe i shpjegonte gjërat me fakte.

Ish-presidenti amerikan Bill Klinton, protagonisti kryesor i fushatës për të siguruar mbështetjen ndërkombëtare për shpëtimin e shqiptarëve të Kosovës nga terrori i Serbisë, ka pohuar se, “Si askush tjetër, dr. Ibrahim Rugova e shpjegonte çështjen shqiptare nga pikëpamja historike dhe njerëzore”. “Nuk kishte avokat më të mirë që të shpjegonte hallet e kombit shqiptar dhe të drejtat e tij”, ka thënë Presidenti Klinton.

Si askush tjetër deri atëherë, Presidenti Rugova, jo vetëm i shpjegoi botës me urtësi e durim përdhunimin historik të kombit shqiptar nga Serbia, por ai gjatë këtij procesi bëri miq për veten dhe shumë mbështetës ndërkombëtarë, jo vetëm për Kosovën, por edhe për lirinë dhe të drejtat e shqiptarëve kudo në trojet e veta autoktone. Për më tepër, dr. Ibrahim Rugova si askush më parë ose më vonë, fitoi besimin dhe mbështetjen e komunitetit shqiptaro-amerikan, pothuaj pa dallim dhe si rrjedhim mobilizoi shqiptaro-amerikanët që të shndërroheshin në një lëvizje lobuese të fortë për çlirimin dhe pavarësinë e Kosovës. Edhe kjo është pjesë e trashëgimisë së Presidentit Rugova që e ka zanafillën në atë vizitë të vitit 1989, i ftuar nga Kisha Katolike Shqiptare në Nju Jork, së bashku me akademikë të shquar shqiptarë, për të marrë pjesë në seminarin për Imzot Pjetër Bogdanin.

Nuk ka asnjë njeri ose udhëheqës pa të meta, por Presidenti Ibrahim Rugova, bazuar në aq sa e njihja gjatë pothuaj dy dekadash, posedonte një vizion të qartë për të ardhmen e Kosovës dhe të kombit shqiptar. Ai ishte i bindur se për kombin shqiptar nuk kishte rrugë tjetër, përveç radhitjes së tij, ndershmërisht, përkrah kombeve të përparuara të Perëndimit dhe si pjesë e pandashme e organizmave

Euro-Atlantike. Për të arritur këtë objektiv, ai ishte i bindur se shqiptarët kishin nevojë për të bërë miq dhe mbështetës të tyre në nivel ndërkombëtar. Ai siguroi përkrahjen e Perëndimit, e sidomos të Shteteve te Bashkuara të Amerikës për në rrugën e bashkimit dhe të integrimit të kombit shqiptar në organizmat euroatlantike me vendet perëndimore. Ai e kishte bërë të qartë prej fillimit se ku do të mbështetej më shumë, duke deklaruar “miqësinë e përhershme midis popullit shqiptar dhe popullit amerikan”.

Me përpjekjet e tij ndërkombëtare, dr. Ibrahim Rugova u bë simboli i pavarësisë së Kosovës dhe si njëri ndër figurat më të shquara dhe më të njohura botërisht të kombit shqiptar. Si i tillë, ai kishte fituar besimin dhe admirimin e botës, përfshirë edhe figurat më të dalluara të politikës amerikane. Një ndër këta udhëheqës amerikanë, Presidenti George W. Bush e pat kujtuar Presidentin Rugova me rastin e vdekjes, duke thënë se “Shtetet e Bashkuara humbën një mik me të vërtetë të madh, i cili siguroi gjithashtu edhe respektin e të gjithë botës për qëndrimet e tij kundër dhunës”.

Ndërsa ish-kryeministri britanik Tony Blair ka thënë për dr. Rugovën se “ishte i qetë, një njeri shumë modest, i cili më tha të vërtetën për Kosovën, për vuajtjet e popullit të vet, për nevojën që bota të dëgjonte për fatin e shqiptarëve dhe për obligimin e botës për të ndërhyrë… Ai foli me një zë të ulët, por me sinqeritetin më të madh duke më kërkuar ndihmë për popullin e vet. Unë ia dhashë besën se Britania e Madhe do ta ndihmojë dhe besën e mbajta”, ka thënë ish-udhëheqësi britanik Tony Blair.

Rugova ishte i vetëdijshëm për dëmet që komunizmi i kishte sjellë gjatë dekadave imazhit të mirë të Shqipërisë dhe shqiptarëve në radhët e miqve të vjetër të kombit shqiptar. Dhe për të siguruar mbështetjen e miqve të kombit shqiptar siç janë Shtetet e Bashkuara, ai besonte se me shembjen e komunizmit, kombi shqiptar duhej të ndërtonte bazat e forta të ekzistencës së tij në shekullin XXI, mbi vlerat dhe trashëgiminë shpirtërore dhe patriotike të rilindësve të vërtetë. Ishin këto parime dhe kultura e tij njerëzore plotë urtësi e modesti, të gërshetuara nga vlerat më të mira të kombit shqiptar, ato që e ndihmuan atë që të bënte miq për kombin shqiptar dhe të sensibilizonte botën në mbështetje të të drejtave të shqiptarëve në trojet autoktone, ku kanë jetuar me shekuj. Në 70-vjetorin e lindjes dhe në 25-vjetorin e vizitës së tij të parë në Shtetet e Bahkuara të Amerikës,

Presidenti i parë i Kosovës, dr. Ibrahim Rugova duhet të kujtohet për rolin e tij në ndërkombëtarizimin e çështjes së Kosovës dhe për kontributin e tij për një Kosovë të lirë, demokratike dhe të pavarur, por edhe për rolin e tij në përforcimin e marrëdhënieve miqësore midis kombit amerikan dhe kombit shqiptar. Ai duhet të kujtohet gjithashtu, jo vetëm për miqtë e shumtë që i bëri Kosovës dhe shqiptarëve anë e mbanë botës, por edhe për shembullin e tij si njeri dhe si udhëheqës që besonte, se, mbi të gjitha, dashuria për kombin dhe mbrojtja e interesave kombëtare dëshmohet para botës, edhe duke ruajtur nderin e emrit shqiptar dhe nderin personal…”

Frank Shkreli

 -Përvjetorët e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit në Kosovë janë shënuar tradicionalisht në kërkim të lirisë, edhe kur ishte e ndaluar, në rrethanat e rënda të dhunës dhe okupimit. Në 10 Qershorin  e vitit 1997 të pragluftës derisa ishim në aktivitetet e shënimit të përvjetorit të Lidhjes Shqiptare bashkë me ekipin e gazetës së përditshme të rezistencës “Bujku”-Rilindja  u ndaluam nga policia serbe në Prizren/

-Presidenti historik Ibrahim Rugova në akademinë solemne kushtuar 125 vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, ku si gjithmonë thekonte mirënjohjen më të madhe dhe miqësinë e përhershme të Kosovës për Shtetet e Bashkuara të Amerikës: Jemi krenarë me Lidhjen e Prizrenit që reflekton edhe në kohën tonë për të mirë. Lidhja e Prizrenit ishte përcaktuar për t’u inkuadruar me shtetin e vet shqiptar në botën perëndimore. Në 10 Qershor të vitit 1878 në Prizren delegatë nga të gjitha viset shqiptare themeluan institucionet: Kuvendin Kombëtar, Qeverinë, Sektorin Diplomatik dhe Forcat Mbrojtëse – Ushtrinë e vet/ 

Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari

PRIZREN,  Qershor 2024/  Festimet tradicionale nisin edhe në këtë 10 Qershor 2024 në kryeqytetin e Lidhjes Shqiptare në Prizren, me pjesëmarrje të shqiptarëve e përfaqësuesëve institucionalë e politikë të tyre edhe nga të gjitha trojet tjera etnike.

Kremtimi i 146 vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit është  në axhendën e aktiviteteve të Komunës së Prizrent, qytetit më të madh jugor të Kosovës afër kufirit me Shqipërinë, ku edhe vendosen lule në monumentin e Lidhjes së Prizrenit e do ketë edhe koncerte festive e manifestime tjera edhe për 25 vjetorin e lirisë.

 Shtatoret e tre liderëve historikë Abdyl Frashërit, Sylejman Vokshit dhe Ymer Prizrenit në Kompleksin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit janë përuruar në 25 Nëntor 2018, në vitin e 140 vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, në kuadër  të Vitit Mbarëkombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu, në një veprimtari ku kanë marrë pjesë drejtues të lartë institucionalë e politikë të Shqipërisë e të Kosovës.

Në 25 vitet e lirisë në Prizren e në qytetet e tjera kosovare aktivitetet e përvjetorëve të Lidhjes Shqiptare vijojnë me festimet e ditëve të çlirimit, duke nisur me Ditën e Lirisë e Paqes – 12 Qershorin, ditën kur në vitin 1999 forcat shpëtimtare të NATO-s prirë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës nisën të hyjnë në Kosovën e shkatërruar nga lufta, me mëse 12 mijë shqiptarë të vrarë e 6 mijë të zhdukur, afër një milon të dëbuar – shumica drejt Shqipërisë, me 400 qytete e fshatra të djegura. Gjatë luftës forcat serbe kanë djegur edhe Kompleksin Monumental të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, i cili u rinovua në Kosovën e lirë.

Përvjetorët e Lidhjes Shqiptare janë shënuar tradicionalisht në Kosovë, në qytetin e Prizrenit, në kërkim të lirisë, edhe kur ishte e ndaluar, në rrethanat e rënda të dhunës dhe okupimit nga regjimi serb.  Edhe në atë kohë veprimtaritë kushtuar Lidhjes Shqiptare të Prizrenit i kam raportuar vit pas viti për Agjencinë Shtetërore Zyrtare të Lajmeve të Shqipërisë – Agjencinë Telegrafike Shqiptare, duke nisur si korrespondenti i parë nga Kosova i mediave të Shqipërisë – nga 24 Maji 1992 i zgjedhjeve të para pluraliste presidenciale e parlamentare në Kosovë.

Në 10 Qershorin  e vitit 1997 të pragluftës derisa isha në aktivitetet e shënimit të përvjetorit të Lidhjes Shqiptare me ekipin e gazetës së përditshme të rezistencës “Bujku”-Rilindja, bashkë me fotoreporterin Ilaz Bylykbashi e shoferin Faik Binça,  u ndaluam nga policia serbe në Prizren, e cila po na mbante në shënjestër të armëve dhe na mori e asgjasoi fotot – filmin e aparatit fotografik, por kurrë nuk arriti të ndalojë aktivitetet dhe raportimet për Lidhjen Shqiptare.

 Edhe në atë ballafaqim me forcat okupatore serbe arritëm të shpëtojmë fotot që kishim fshehur dhe u botuan me raportin duke nisur nga faqja e parë me legjendën “Vizitorë të shumtë dhe orë historike, dje në Komplksin Memorial të Lidhjes së Prizrenit”. Raporti që e shkruaja i botuar në numrin e 11 Qershorit 1997 në gazetën e rezistencës “Bujku”  në ballinë kishte mbititullin “Në Kosovë u shënua 119-vjetori i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit”, titullin “Program kombëtar edhe për sot e të ardhmen” dhe nëntitujt “Në Prizren dje u mbajt akademia solemne në temën: Lidhja Shqiptare e Prizrenit, roli i saj dhe porosia politiko-kombëtare.-Kompleksin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit e vizituan mijëra shqiptarë nga gjithë Kosova e trojet e tjera etnike”.

Një nga mestitujt ishte “Mesazhet e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit aktuale deri në bashkimin kombëtar”. Në raportin që vijonte edhe në faqen e dytë të gazetës theksohej edhe: “Derisa ktheheshin nga Prizreni, në të dalë të qytetit, policia ndaloi rreth gjysëm ore, bastisi e i pyeti për qëllimin shkuarjes në Prizren edhe ekipin e reporterëve të “Rilindjes” – “Bujkut”, që po ktheheshin në Prishtinë, (Behlul Jasharin, Iljaz Bylykbashin dhe Faik Binçen)”.

Përvjetorët e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit në Kosovë festohen në liri vetëm nga Qershori i vitit 1999, i hyrjes së forcave shpëtimtare të NATO-s.

 “Në saje të përpjekjeve të përbashkëta dhe me ndërhyrjen e NATO-s më 12 Qershor të vitit 1999 Kosova u lirua”¸ theksonte Presidenti historik Ibrahim Rugova në akademinë solemne kushtuar 125 vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, ku si gjithmonë thekonte mirënjohjen më të madhe dhe miqësinë e përhershme të Kosovës për Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

“Jemi krenarë me Lidhjen e Prizrenit që reflekton edhe në kohën tonë për të mirë”, shprehej Rugova dhe theksonte se, “Lidhja e Prizrenit ishte përcaktuar për t’u inkuadruar me shtetin e vet shqiptar në botën perëndimore”.

“Më 10 Qershor të vitit 1878 u mblodhën në Prizren delegatë nga të gjitha viset shqiptare, themeluan institucionet: Kuvendin Kombëtar, Qeverinë, Sektorin Diplomatik dhe Forcat Mbrojtëse – Ushtrinë e vet”, shprehej  Presidenti historik i Kosovës Ibrahim Rugova. 

Atëherë, në vitin 2003, gjatë tre ditëve, duke filluar nga data 9 Qershori, Kosova festonte 125 vjetorin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit me manifestime të organizuara nën përkujdesjen e Presidentit Rugova, i cili ditën e parë njoftonte se ka dekoruar 37 personalitete të njohura nga Kosova, Shqipëria, viset e diaspora shqiptare, si dhe nga Shtetetet e Bashkuara të Amerikës e vende të tjera të botës me Dekoratën Medalja e Artë e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.
Njëherësh, Presidenti i Kosovës Ibrahim Rugova ka dekoruar të gjithë themeluesit dhe veprimtarët e Lidhjes së Prizrenit me Dekoratën Hero i Kosovës.

“Në kuadër të shënimit të 125 vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit dhe në bazë të kompetencave kushtetuese të gjithë themeluesit, duke filluar nga Ymer Prizreni, Abdyl Frashëri, Sylejman Vokshi, Vaso Pashë Shkodrani, Ferid e Shaqir Curri, e veprimtarë të ndryshëm i kam shpallë Hero të Kosovës”, theksonte Presidenti Rugova. 

Në akademinë solemne kushtuar 125 vjetorit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit merrnin pjesë përfaqësuesit më të lartë të institucioneve të Kosovës, përfaqësues të pushtetit lokal të asambleve komunale, përfaqësues nga Shqipëria, Maqedonia dhe nga të gjitha trevat shqiptare, si dhe nga diaspora. Ishte i pranishëm në këtë solemnitet edhe Naltmadhnia e Tij trashëgimtari i Fronit Shqiptar Leka Zogu I me bashkëshorten.

  “Kufiri i ëndrrës” ishte reportazhi futuristik që kam shkruar në fundvitin 1997, botuar 3 Janar 1998 në Prishtinë në gazetën e rezistencës e pjesë e lëvizjes e luftës për liri e pavarësi “Bujku”, kryeredaktor i parë-themelues i së cilës isha, e që sfidonte ndalimin e gazetës së vetme shqipe në Kosovë Rilindja nga regjimi okupues serb. Në atë reportazh në kohë të rënda okupimi paralajmëroja “festimin gjithëkombëtar të pritjes së vitit jubilar të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, kuvendit historik për kufijtë e atdheut”, ku do shkonte edhe personazhja, vajza nga Lurasi, që po mbaronte studimet në Gjirokastër, e nisur nga jugu-Janina drejt veriut të “kufirit të ëndrrës” – Mollës së Kuqe…

Ishte ky reportazhi i tretë i ardhmërisë në kohën e viteve të rënda të okupimit, kur me shkrimet futuristike e shihja dhe e përshkruaja Kosovën e së ardhmes, të lirë, shtet, të ëndërrave.

I pari ishte reportazhi futuristik me titull “Një ditë e një viti që vjen”, i shkruar dhe  dërguar nga Prishtina drejt Tiranës në 27 Dhjetor 1995.

Ndërsa, reportazhi i dytë futuristik ishte “Udhëtimi për në Prizren…”, botuar në Prishtinë e Tiranë në 31 Dhjetor 1996.

Shumë nga ato që shkruaja në reportazhet futuristike atëherë e që dukeshin si ëndërra,  që ishin ngjarje të fantazuara-parashikuara, tashmë janë realizuar në Kosovën e lirë nga Qershori 1999 dhe të pavarur tashmë 16 vite nga 17 Shkurti  historik 2008, të njohur deri tani nga 117 shtete të botës anëtare të Organizatës së Kombeve te Bashkuara.

Artan Nati/

Ne kemi nevojë për diçka për të besuar. Nuk ka rëndësi se çfarë. Zoti, Buda, Zeusi ose larg qoftë lideri partiak, qeveria etj. Të gjithë kemi nevojë për besim. Kjo është ajo që na jep shpresë, të shpresojmë se ka diçka më të mirë atje, diçka për të cilën të përpiqemi. Shpresa është ajo që na shtyn të ngrihemi nga shtrati, duke shpresuar se do të realizojmë atë projekt të madh apo shpresa të bësh krenar familjen me arritjet personale etj.

Kur mendojmë për fenë, shpesh mendimi i parë është për një qenie hyjnore ose një thelb shpirtëror që na lidh me diçka më të madhe se ne. Megjithatë, me një shqyrtim më të thellë, feja mund të shihet edhe nga një këndvështrim tjetër: si një mekanizëm kontrolli dhe manipulimi ( gjithashtu religjoni politik ose partiak). Ky koncept merr kuptim në se feja shihet e ndarë nga koncepti i një perëndie ose perëndish, mund të përdoret si një mjet për pushtet dhe kontroll.

Feja, gjatë historisë, është përdorur si mjet për të ushtruar kontroll mbi popullsinë. Ky kontroll nuk është në thelb i lidhur me besimin në një zot, por më tepër me strukturat dhe hierarkitë që krijojnë organizatat fetare. Duke vendosur një sërë besimesh dhe praktikash si ‘të vërteta absolute’, këto institucione kërkojnë respektim të palëkundur, shpesh dekurajues ose ndalues ​​të plotë të pyetjeve ose mospajtimit me praktikat e ndjekura. Nga një këndvështrim anarkist apo më saktë humanist, vetëkontrolli dhe individualizmi janë vendimtare. Megjithatë, shumë mësime fetare promovojnë të kundërtën: nënshtrimin dhe konformitetin. Duke indoktrinuar individë që në moshë të re, fetë shpesh zbatojnë një botëkuptim që e vendos autoritetin fetar si arbitrin përfundimtar të së vërtetës dhe moralit. Ky proces ndrydh mendimin kritik dhe autonominë individuale, të cilat janë thelbësore për një shoqëri të lirë dhe vetëqeverisëse. Fetë shpesh pretendojnë një monopol mbi moralin, duke diktuar atë që është e drejtë dhe e gabuar bazuar në doktrinat e tyre. Ky monopolizim mund të çojë në një mentalitet shoqëror ku udhëzimi moral nuk kërkohet brenda arsyetimit dhe ndjeshmërisë së individit, por nga një autoritet i jashtëm. Një kornizë e tillë është në kundërshtim me parimin humanist të vetëkontrollit, ku individët janë përgjegjës për gjykimet e tyre morale. Disa fe pohojnë nocionin e ‘të drejtës hyjnore’, veçanërisht në kontekstin e udhëheqësve dhe sundimtarëve. Ky koncept është përdorur historikisht për të justifikuar pushtetin absolut të monarkëve dhe liderëve të tjerë, duke sugjeruar se autoriteti i tyre sanksionohet nga një fuqi më e lartë. Ky besim minon parimet e vetëqeverisjes dhe barazisë, parimet qendrore të humanizmit dhe iluminizmit. Ndërsa besimi në një zot ose perëndi është një çështje personale e spiritualitetit, struktura e fesë si institucion shpesh largohet nga këto rrënjë shpirtërore. Në rolin e saj si një mjet për kontroll dhe manipulim, feja mund të bëhet një pengesë për mendimin e lirë, vetëpronësinë dhe autonominë individuale. Njohja dhe sfidimi i strukturave të pushtetit brenda institucioneve fetare është thelbësore për ata që mbrojnë idenë e një shoqërie të bazuar në parimet humaniste demokratike.

Por nëse do të braktisnim të gjithë fenë tradicionale përgjithmonë, mendoj se do të kishim akoma një lloj besimi, ndonëse të çuditshëm dhe ndoshta të papërshtatshëm dhe eksperienca botërore tregon se mund të jetë tragike. Ne shqiptarët e provuam në mënyrë tragjike këtë eksperiment çnjerëzor. Karl Marksi, duke folur për fenë si opium për popullin, arriti të krijojë një fe të re me emrin komunizëm, dogmë, e cila u zbatua dhe u përpunua nga diktatori Lenin dhe pasuesi tij, përfaqësuesi i vetë djallit në tokë, Stalini. Enver Hoxha, si dishepull i djallit në Shqipëri, mbolli terror, persekutim e varfëri në Shqipëri. Të njëjtën gjë mund të themi edhe për fashizmin. Kjo vlen të thuhet edhe për diktaturat teologjike në lindjen e mesme si në Iran, Arabinë Saudite etj.

Ne duhet të kujtojmë gjithmonë se të menduarit racional dhe besimi kanë gjëra të rëndësishme për të thënë për mënyrën se si jetojnë njerëzit, sepse të dyja u zhvilluan përmes mençurisë së shumë brezave. Duke i bashkuar këto këndvështrime të ndryshme duke i mbajtur ato nën kontroll me logjikë dhe mirësi, ne mund të fillojmë të planifikojmë për një të ardhme më të mirë.

Rilindasit shqiptarë e kuptuan mundësinë e përçarjes së vendit dhe ishte pikërisht Vaso Pasha që thoshte se “Feja e shqiptarit osht shiptaria”. Duke përdorur këtë metaforë, sepse Shqiptaria nuk është fe, ai bëri thirrje për bashkim. Vaso Pasha me kete poezi beri thirrje për bashkim sepse Perandoria Osmane nuk i njihte etnitë dhe përdorte sistemin e miletit duke i ndarë shqiptaret mysliman në turq, ata ortodoks në serb e greke e ata katolik ne romak. Pra shqiptarët do të ishin tre përbërës të një identiteti dhe jo një identitet i ndarë më tresh. Kjo gjithashtu shërbeu si nxitje dhe ndërgjegjësim për popullin por edhe për autoritetet fetare se feja dhe autoritetet duhet të bashkërendonin mendimin kritik e atë fetar në funksion të Shqipërisë dhe shqiptarizmës. Rilindasit tanë gjithashtu duke evokuar figurën e Skënderbeut, të cilën autoritetet otomane dhe me mbështetje të autoriteteve fetare në vend e kishin ndaluar, bënë të mundur përdorimin e arësyes dhe të mendimit kritik në funksion të çështjes kombëtare. Gjithashtu mbreti Zog dhe komuniteti mysliman, në nderim të traditës shqiptare, por edhe në respekt të përkatësisë europiane të Shqipërisë, ndaloi ferexhenë dhe faljen në gjunjë, duke respektuar traditën tonë, sepse ulja në gjunj konsiderohet si vdekje morale për Shqiptarin. Mbreti Zog në bashkëpunim me komunitetin mysliman ndaluan gjithashtu qylafin turk për burrat, duke treguar se humanizmi dhe përkatësia perëndimore e Shqipërisë ishin prioritare dhe mundësuan triumfin e kombinimit të besimit fetar me humanizmin dhe iluminizmit europian. Ne mund të krijojmë një shoqëri që vlerëson përvojat e ndryshme njerëzore duke i qëndruar ende ideve të arësyes, empirizmit dhe kërkimit të së vërtetës, nëse pranojmë se çdo person ka vlerë më vete dhe pranojmë besimet e tij të ndryshme. Mendoj se anëtarësimi i Shqipërisë në Konferencën Islamike, apo involvimi dhe favoreve që u bëhen disa vendeve islamike me rregjime diktatoriale apo tendenca të theksuara diktatoriale, nuk e ndihmojnë çështjen shqiptare dhe europianizimin e vendit. Politikanët, tanë për interesa të ngushta personale dhe partiake, kanë shitur interesat e vendit dhe kanë lejuar që Shqipëria të shkasë në korrupsion galopant dhe krimi i organizuar i ka dhënë damkën më të errët shtetit tonë si “narkoshtet”. Bashkëpunimi i shtetit, intelektualëve dhe komunitetit fetar nën frymën e humanizmit dhe përkatësisë europiane shqiptare është e vetmja garanci për integrimin e Shqipërisë në Komunitetin Europian.

Mendoj se për shumë nga ne ka çudi, frikë dhe shpesh marrëzi të shohim Krijuesin brenda Krijimit. Ne mund të shohim se ne vetë i krijojmë gjërat. Ne zbulojmë. Ne shpikim. Ne krijojmë. Ne krijuam shkrim, art dhe muzikë. Nuk është aspak një çudi për të parë se krijimet mund të jenë rezultat i një krijuesi, dhe se krijimi (ne në këtë rast ne) gjithashtu fillojmë të krijojmë.

Shumica prej nesh janë të aftë të kuptojnë se është normale të jemi mjaft të përulur për të thënë se misteri më i madh nga të gjithë është aktualisht përtej njohurive tona.

A e krijuam ne Zotin? Askush nuk mund ta thojë sepse është përtej kapacitetit njerëzor . Por në mënyrë të qartë, ne krijuam fetë si një mënyrë për të eksploruar dhe zgjeruar përfshirjen tonë në një univers të fuqishëm mahnitës.

Albin Kurti/

Sot u bënë 25 vite nga dita e nënshkrimit të Marrëveshjes së Kumanovës, e cila i dha fund luftës në Kosovë, në rrafshin ushtarak e teknik dhe në atë juridik e ndërkombëtar. Më 9 qershor 1999, në Kumanovë u nënshkrua Marrëveshja Tekniko-Ushtarake mes Forcës Ndërkombëtare të Sigurisë (KFOR) dhe qeverive të Republikës Federative të Jugosllavisë dhe Republikës së Serbisë.

Rruga për negociata u shtrua pasi Republika Federative e Jugosllavisë e pranoi më 3 qershor planin e paqes të ofruar nga i dërguari i Bashkimit Evropian, Presidenti i Finlandës, Martti Ahtisaari dhe i dërguari i Rusisë, ish-kryeministri Viktor Chernomyrdin. Plani parashihte tërheqjen e të gjitha trupave të armatosura serbe nga Kosova dhe hyrjen e paqeruajtësve në Kosovë nën një mandat të OKB-së.

Më 7 qershor, negociatat në Kumanovë ishin pezulluar pasi palët nuk po pajtoheshin për kushtet e marrëveshjes. Pas rifillimit të negociatave, në marrëveshjen e arritur më 9 qershor 1999, ishte vendosur që të gjitha forcat e armatosura serbe dhe jugosllave, pra njësitet ushtarake, policore dhe të tjera, të tërhiqeshin plotësisht nga territori i Kosovës deri më 20 qershor. Andej kufirit, u caktua një hapësirë prej 25 kilometrash si Zonë e Sigurisë Ajrore dhe një hapësirë prej 5 kilometrash si Zonë e Sigurisë Tokësore, brenda të cilave ndalohej hyrja e forcave serbe dhe jugosllave. Gjatë tërheqjes së tyre nga Kosova, forcat e armatosura serbe kryen krime deri në orët e fundit, sikur që janë rastet e vrasjeve të civilëve në komunën e Podujevës, prej nga u tërhoqën drejt Merdarës më 19 qershor.

Marrëveshja e Kumanovës u arrit pas 78 ditësh bombardime të 19 shteteve të NATO-s mbi Jugosllavi; pas gati dy vitesh luftë me qindra masakra dhe mbi 10 mijë viktima civile; dhjetë vite pasi Serbia ia kishte suprimuar autonominë Kosovës më 1989 dhe 86 vite pas pushtimit fillestar të Kosovës nga Serbia më 1912/1913. Marrëveshja e Kumanovës u nënshkrua në emër të KFOR-it nga Gjeneral Michael David Jackson, kurse në emër të qeverisë së Jugosllavisë dhe në emër të qeverisë së Serbisë, nga Gjeneral Svetozar Marjanoviq nga Ushtria Jugosllave dhe nga Gjeneral Obrad Stefanoviq, nga Ministria e Punëve të Brendshme.

Bombardimet e NATO-s mbi Jugosllavi pushuan më 10 qershor 1999. Një ditë më pas, më 11 qershor, ushtarët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës hynë në Prishtinë, kurse po atë ditë ushtarët e KFOR-it filluan të hyjnë në Kosovë. Gjatë dhjetë ditëve në vijim të gjitha forcat e armatosura serbe dhe jugosllave e lëshuan territorin e Kosovës. Pas shumë vuajtjesh nën regjimet e Serbisë pushtuese, Kosova u çlirua dhe populli i saj nisi ndërtimin e një etape krejt të re historike.

Duke i kujtuar ditët e fundit të luftës në Kosovë dhe ditët e para të çlirimit të Kosovës nga Serbia pushtuese. Sepse populli dhe shteti i Kosovës janë mirënjohës e falenderues për ndihmën dhe mbështetjen ndërkombëtare teksa nuk harrojnë dhe nuk falin krimet e Serbisë!