Prof.dr. Sylë Ukshini/

Në vitin 2022 shumë “njohës” të çështjes gjermane e afishuan me zjarr Marrëveshjen e Ohrit si një zgjidhje sipas modelit gjermano-gjermane të vitit 1972 edhe pse kontekstin rajonal, evropian dhe ndërkombëtar nuk puqen në asnjë pikë.

Parakusht vendimtar për traktatin gjermano-gjerman ishte ndryshimi gradual i politikës botërore drejt shtendosjes që nga kriza e raketave Kubane në vitin 1962. Pas kësaj, ShBA dh Bashkimi Sovjetik dëshironin të parandalonin kërcënimin e luftës bërthamore dhe zgjidhnin pikat tensionuese në Evropën Qendrore. Qeveria Federale në Bon ndihej e detyruar t’i përshtatej politikës së dentinimit, edhe pse nuk hiqte dorë nga bashkimi i gjermanive si synim afatgjatë. RDGJ, e sfiduar vazhdimisht nga RFGJ, e kërkoi shpëtimin në një kurs të rreptë demarkacioni.

Të ashtuquajturat Traktate Lindore i referoheshin traktateve të lidhur në vitin 1972 në mes RFGJ dhe Bashkimit Sovjetik (Traktati i Moskës) dhe midis RFGHJ dhe Polonisë (Traktati i Vashavësh) ishin traktate që bënë njohjen e kufijve dhe kodifikuan heqjen dorë nga dhuna. Ndër të tjera, këto traktate shpallëm të pacenueshëm kufirin gjermano-polak në linjën Oder-Neisse dhe përcaktuan se konfliktet ndërshtetërore duhej të zgjidheshin pa dhunë. Ato paraqesin një hap të rëndësishëm në rrugën drejt pajtimit midis Gjermanisë dhe Polonisë dhe drejt një marrëdhënie më të mirë me Bashkimin Sovjetik (BRSS). Traktati i Varshavës njohu linjën kufitare Oder-Neisse si kufi gjermano-polak dhe njëkohësisht largimin e banorëve polakë me origjinë gjermane si pjesë e bashkimit familjar. Negociatat ishin jashtëzakonisht të vështira për kancelarin gjerman Willy Brand. Në RFGJ pati rezistencës ndaj politikës së tij të re lindore (Ostpolitik). Pas Luftës së Dytë Botërore disa miliona gjermanë ishin dëbuar me forcë nga ish-atdheu i tyre në Evropën Lindore, i cili ende konsiderohej pjesërisht territor gjermanë në atë kohë dhe që më pas ishte vendosur nën administrimin polak në 1945 si pasojë e Marrëveshjes së Potsadmit.

Në nenin 1 të marrëveshje, RFGj dhe Polonia deklaruan “se nuk kanë pretendime territoriale ndaj njëri-tjetrit dhe nuk do të ushtrojnë pretendime të tilla në të ardhmen.” Përveç kësaj, palët kontraktuese angazhoheshin edhe një herë për zgjidhjen paqësore të konflikteve ndërshtetërore. Në ditë e nënshkrimit të Traktatit të Varshavës (7 dhjetor 1970) kancelari Willy Brandt bëri një gjest të madh dhe historik, gjatë ceremonisë së vendosjes së kurorave në memorialin e heronjve të getos së Varshavës ai u gjunjëzuar, duke kërkua falje në emër të gjermanëve për krimet e regjimit nazist gjatë Luftës së Dytë Botërore.

Traktati i Moskës dhe i Varshavës gjithashtu i hapën rrugën arritjes së Traktatit midis Republikës Federale të Gjermanisë (RFGJ) dhe Republikës Demokratike të Gjermanisë (RDGJ), i cili u negociua për të normalizuar marrëdhëniet midis dy shteteve gjermane. Ashtu si në Traktatet e Moskës dhe të Varshavës, palët kontraktuese ranë dakord të zgjidhin konfliktet në mënyrë paqësore në të ardhmen. Sipas nenit 1, dy shtetet duhet të zbatonin parimet e “barazisë sovrane, respektimin e pavarësisë dhe integritetit territorial,” gjë të cilën në rastin e Marrëveshjes së Ohrit mungon. Po ashtu, një marrëveshje të tillë i mungon konteksti i favorshëm evropian, janë 5 shtete evropiane të cilat me mosnjohjen e shtetit të Kosovës forcojnë qëndrimin armiqësor të Rusisë ndaj shtetit të Kosovës dhe në këtë mënyrë bëhen edhe frenues të normalizimit të raporteve me Serbinë. Ndërkaq, në kontekstin fqinjësor, lidershipi aktual i Serbisë jo vetëm që nuk ka kërkuar falje për krimet e kryer ndaj shqiptarëve nga regjimi i Milosheviqit dhe regjimet të tjera përgjatë shekullit 20, por i ka glorifikuar dhe himnizuar krimet e tilla të luftës. Si rrjedhojë, Serbia, duke mos i ndjekur penalisht krimet e luftës, në fakt po tregon se nuk është e gatshme t’i pranojë dhe t’i dënojë ata që janë përgjegjës për krime të mëdha, krime masive, krime të rënda të kryera në Kosovë. Nëse do të ndiqej shembulli i kancelarit gjerman Brandt, atëherë Vuçiq do të duhej gjunjëzohej në Prekaz. Në Reçak, në Mehë apo në varrezën masive të Batajnicës dhe në emër të serbëve t6’u kërkonte falje shqiptarëve për krimet e regjimit fashist të Milosheviqit 1989-1999. Vetëm atëherë do të mund të flitej për klimë mirëbesim dhe gatishmëri të Beogradit për normalizim të raporteve fqinjësore.

Nëse këtë nuk e bënë Beogradi, atëherë është koha Ambasadori i Kosovës në Zyrën Ndërlidhëse të Kosovës në Beograd ose Kryeministri, ministrat e Kosovës apo një delegacion i familjeve të personave të vrarë dhe të (ri)varrosur në Serbi të kërkojnë nderimin e viktimave, duke vendosur lule dhe një pllake përkujtimore. Pa ndodhur kjo, normalizimi tingëllon i bukur, por nuk duket i realizueshëm. Ndaj, ka të drejtë Paul Williams, profesor i Universitetit Amerikan në Uashington dhe ekspert i së drejtës ndërkombëtare, kur thotë “se procesi i normalizimit ka ngecur sepse Serbia refuzon faktin që Kosova është e pavarur dhe shkakton provokime dhe pengesa, përfshirë së fundmi përpjekjet për të bllokuar anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës.”

Rafaela Prifti/

Ekipet e negociatorëve nga Izraeli dhe Hamasi kanë arritur të pranojnë pikat kryesore të një armëpushimi në bisedimet që po mbahen në Kajro të Egjiptit, ka bërë të ditur një zyrtar i lartë sot, por detajet e paktit nuk janë bërë ende të njohura. Sulmi i Hamasit në jug të Izraelit gjashtë muaj më parë ndezi luftën më të përgjakshme mes Izraelitëve dhe Palestinezëve. Nga raportimet e gazetarëve në terren, njoftimet zyrtare dhe komentet e disa analistëve politik mund të krijohet një tablo ku dalin pasojat e konfliktit në mbarë Lindjen e Mesme si edhe gjasat për vatrat e tjera të luftimeve.

Si ka ndryshuar Izraeli në këto gjashtë muaj?

Nga sulmi i datës 7 tetor gjetën vdekjen 1,200 individë sipas të dhënave nga qeveria izraelite. Brutaliteti i sulmit të beftë ringjalli traumën e Holokaustit per nga shkalla e akteve krimale nga rrjedh edhe reagimi i fortë i popullsisë. Brenda natës u mobilizuan qindra skuadra civile brenda në Izrael. Izraelitët besojnë se në Gaza nuk ka “civilë të papërfshirë në sulm”. Mbi 250 pengje u cuan nga Izraeli ne Gaza përfshire edhe disa të vrarë. Trupave të pajetë ju ishin prerë kokat dhe disa ishin dhunuar, në akte të dokumentuara nga OKB-ja. Izraelitët shikojnë pa pushim lajmet e mediave të tyre ku nuk jepet asgjë nga tmerret që po vuajnë palestinezët nga lufta në Gaza.

Rrafshimi i Gazës

Bombardimet e pareshtura si kundërpërgjigje ndaj sulmit të 7 tetorit e kanë rrafshuar Gazën. Numri i palestinezëve të vrarë ka kaluar të gjitha shifrat e mëparshme të vdekjeve nga të gjitha luftat e historisë së tyre. Sipas Ministrisë së Shëndetësisë në Gaza, janë mbi 33,000 të vrarë, nga këta dy të tretat besohet se janë civilë dhe 75,000 të plagosur. Të vrarët janë varrosur nën gërmadhat e ndërtesave të bombarduara nga Izraeli. Nuk ka rrugë shpëtimi për ata që jetojnë aty dhe as ndihma ushqimore. Kombet e Bashkuara parashikojnë se uria veçanërisht tek fëmijët është çështje imediate. Në një territor ku banojnë 2 milion palestinezë, shtëpitë, rrugët, vendet historike, kanalizimet, spitalet janë shkatërruar në masën më të madhe ose nuk ekzistojnë më.

Muajin e kaluar nga anketimi i opinionit publik del se 71 për qind e palestinezëve në Bregun Perëndimor dhe Gaza e shikojnë sulmin e Hamasit si fitore të rezistencës ndaj pushtimit izraelit. Secila palë e shikon veten si viktimë dhe palën tjetër si pushtues.

Efekti i luftës në Shtetet e Bashkura

Në ditët e para të sulmit të Hamas-it, Amerika ishte në krah të Izralit. Presidenti Biden vizitoi Izraelin dhe u takua me Kryeministrin Benjamin Netanyahu në aeroport ndërsa në Tel Aviv kishte luftime dhe bombardime ajrore. Por kësaj radhe kundërveprimi agresiv izraelit nuk pati përkrahjen e të dyja partive siç ndodh zakonisht në Amerikë. Duke filluar nga disa anëtarë të Partisë Demokratike te protestat në qytetet studentore dhe në përgjithësi në reagimet publike nuk pati miratim masiv për mësymjen agresive të Izraelit. Veç armatimeve të dërguara deri tani, Presidenti Biden propozoi edhe një paketë tjetër prej 14 miliardë dollarë ndihma ushtarake për Izraelin që tani është bllokuar në Kongres. Presidenti, nga momentet e para të solidarizimit nisi të shprehte disa qëndrime kritike dhe në thirrjen e fundit telefonike me Kryeministrin Netanyahu i drejtoi kërkesë urgjente për mbrojtjen e civilëve palestinezë dhe lejimin e ndihmave humanitare në Gaza: Nëse Izraeli nuk e ndryshon kursin e luftës, Amerika do ndryshojë qasjen e saj ndaj Izraelit. Brenda disa orëve, karvanët e ndihmave u lejuan të hyjnë në Gaza. Qëndrimet në fillim të luftës në muajin tetor nuk koordinojnë me ato të tanishmet në prill dhe kjo është risi e rëndësishme.

Pasojat e konfliktit në Lindjen e Mesme

Për herë të parë në dhjetra dekada konflikti ka vendosur çështjen palestineze në plan të parë në arenën ndërkombëtare. Qysh pas krijimni të shtetit të Izraelit pas luftës arabe-izraelite të vitit 1948, palestinezët nuk kanë atdhe. Në këto 76 vjet, 6 milionë refugjatë palestinezë, familje të tëra që brez pas brezi janë përzënë ose iu është bërë e pamundur të kthehen në shtëpitë e tyre. Emiratet e Bashkuara Arabe ishin angazhuar në procesin e normalizimit të marrëdhënieve me Izraelin vitin e kaluar ndërsa Jordania që ka traktat paqeje me Izraelin thotë se nuk mund të ketë siguri pa u adresuar çështja kyçe palestineze. Numri i civilëve të vrarë në Gaza sjell protestues të përditshëm përpara ambasadës izraelite në Aman dhe zemërim ndaj Shteteve të Bashkura si furnizuesi kryesor i armatimeve për Izraelin. Në Liban, situata në kufirin jugor është e paqëndrueshme nga sulmet e forcave izraelite kundër grupeve militante të Hezbollahut të mbështetura nga Irani. Goditja e një aneksi të Ambasadës së Iranit muajin e kaluar në Damask të Sirisë nga ana e Izraelit, siç u deklarua, ndjell frikën e përhapjes së luftës dhe krijimin e fronteve të reja në rajon.

Qasja e Amerikës për të mos lejuar zgjerimin e konfliktit në Lindjen e Mesme

Shtimi i forcës detare amerikane në Mesdheun lindor konsiderohet si masë parandaluese kundër përhapjes së konfliktit. Megjithate disa baza të vogla në Siri dhe Irak u goditën nga grupet militare. Si kundërpërgjigje, Amerika ndërmori operacione ajrore në të dyja vendet. Flota detare amerikane patrullon bregdetin e Jemenit për të mos lejuar sulmet me raketa të Hutëve ndaj anijeve tregtare por ato kanë vazhduar pa u ndalur. Zyrtarët amerikanë thonë se Irani fshihet pas këtyre grupeve që i financon për të shtuar trazirat në Lindjen e Mesme, gjë e cila nuk është materializuar deri tani në konflit më të gjerë por gjendja është shumë e tensionuar.

Vrasja e shtatë vullnetarëve, midis tyre një amerikan, të shoqatës humanitare World Central Kitchen në Gaza

Ky mund të jetë momenti kthyes për të ushtruar më shumë presion ndaj Izraelit. Tashmë qeveria ka pranuar hapjen e një pike kalimi dhe lejimin e karvanëve të ndihmave në dy kalimet e tjera. Meqë Izraeli nuk lejonte transportimin e ushqimeve me kamionë, shoqata humanitare WCK organizoi shpërndarjen me anije, ndërsa Amerika dhe shtete të tjera dërgonin paketa nga ajri. Sot, vetëm gjysma e ndihmave arrin në Gaza në krahasim me sasinë e dërguar në periudhën para luftës, ndërkohë që gjendja është shumë më e rënduar për shkak të shkatërrimit të infrastrukturës, të linjave ushqimore dhe kanalizimeve.

Çfarë e bën këtë konflikt të jetë ndryshe nga të tjerët?

Vendet fqinje të Izraelit janë mësuar të mos presin siguri afatgjate në rajonin ku Izraeli dominon ushtarakisht. Tani, për herë të parë ka një fije shprese për një zgjidhje për Palestinën, thonë analistët. Ndërsa gazetarët njoftojnë se ky konflikt nuk ka krahasim me asnjë mbulim tjetër mediatik ngaqë Izraeli nuk lejon asnjë reporter të hyjë në Gaza me përjashtim të vizitave të shkurtëra nën shoqërimin e trupave izraelite. Numri i gazetarëve vendorë dhe punonjësve të mediave të vrarë në këtë konflit ka arritur shifra të papara në luftat e deritanishme. Sipas të dhënave nga Komisioni për Mbrojtjen e Gazetarëve, 90 gazetarë kanë humbur jetën në gjashtë muaj. Organizata e Kombeve të Bashkuara njofton se 170 punojës të saj janë vrarë si pasojë e luftimeve.

Gazetarët përshkruajnë sesi nga një aksion i një njësiti special izraelit për lirimin e dy pengjeve të tyre gjetën vdekjen disa dhjetra palestinezë. Rasti është tregues i qartë sesi tragjedia e një populli është triumf për palën tjetër ngaqë Izraelitët dhe palestinezët jetojnë në dy realitete të papajtueshme. Konfliti ka hyrë në një fazë tjetër nga koha e vetëvrasjeve me bombë të militantëve dhe kundërveprimeve ushtarake individuale të Izraelit. Në 7 prill, 2024 saktësisht gjashtë muaj nga dita e sulmit të Hamasit, trupat izraelite u tërhoqën nga Khan Younis në Rripin e Gazës, gjë që sinjalizon hyrjen në një fazë të re. Zyrtarët e mbrojtjes kanë njoftuar se po përgatisin një ofensivë në Rafah. Analistët thonë se për arritjen e sigurisë së qëndrueshme duhen gjetur zgjidhje që nuk përmbajnë farën e një konflikti të ardhshëm që presupozon neutralizimin e kërcënimit për shtetin izraelit dhe mundësinë për një shtet palestinez.

Burime: BBC, Washington Post, OKB

Rafaela Prifti/

Eklipsi i plotë i diellit të hënën në datën 8 prill do ta kthejë ditën natë për 4 minuta e 28 sekonda në Amerikën e Veriut. Ai zgjat dy herë më shumë se eklipsi i gushtit të vitit 2017 dhe rrugëton përgjatë një trajektoreje më të njohur që nis nga bregu i Paqësorit i Meksikës, kalon nëpër Teksas, Oklahoma, arrin shtetet e rajonit qendror verior deri në ato të Anglisë së Re (New England) pastaj nga Kanadaja del në oqeanin Atlantik.

Ndër shkrimet e shumta të cilat botohen çdo ditë për eklipsin, duke filluar nga lajmet dhe hartat te aplikacionet që mundësojnë pamjet ose fotografitë më të mira, tek gjetja e hapësirave me koordinatat më të favorshme për ta ndjekur edhe për ata që nuk banojnë në zonën e eklipsit, tek rekomandimet për aparatet dhe kamerat më të mira për ta përjetësuar momentin, syzet më të përshtatshme mbrojtëse për fenomenin natyror, tek artikujt komercial dhe produkte të destinuara për eklipsin, e shumë të tjera, më zuri syri një shkrim që jepte një vështrim panoramik të disa reagimeve të besimeve fetare ndaj tij nga kohët e lashta të cilin e përmblodha këtu që të mund ta lexoni në më pak minuta se kohëzgjatja e eklipsit.

Eklipset diellore kanë pasur ndikime të forta te besimtarët e denominacioneve të ndryshme gjatë gjithë historisë botërore. Në përgjithësi fenomeni konsiderohej si një lloj mesazhi nga perënditë ose shpirtrat me një spektër të larmishëm që nga frika deri në magjepsje.

Krishtërimi

Për fenë kristiane eklipsi parathotë aktin përfundimtar përpara ardhjes së Krishtit, siç është profetizuar në disa kapituj të Biblës. “Dielli do nxihet dhe hëna do përskuqet përpara ardhjes së të madhërishmit dhe të lavdishmit Zotit tonë.”

Tek disa besimtarë të krishterë ka qenë shumë e fortë ideja se gjatë kryqëzimit të Krishtit ka pasur eklips sepse në tre prej katër librave të ungjillit përmendet se për tri orë u dynd terri ndërsa Krishti vdiste. Natyrisht, është përmendur fakti se nata tri-orëshe nuk mund të jetë eklips diellor i cili shkaktohen errësim vetëm për disa minuta.

Islami

Besimi islam thotë se kurdoherë kur ndodh eklips duhen drejtuar lutje ndaj Allahut, në formë individuale apo në xhami. Lutja e eklipsit përmbledh fjalët dhe veprat e Profetit Muhamed. Sipas historisë në Kuran, pas vdekjes së Ibrahimit, birit të Profetit, shoqëruesi i tij, duke dashur ta ngushëlloj atë i tha se dielli u eklipsua nga pesha e madhe e humbjes. Profeti Muhamed e korrigjoi duke e kujtuar se dielli dhe hëna janë shenja të Zotit dhe se nuk duhej krijuar asnjë besëtytni në lidhje me shkaqet e eklipsit. Feja islame i shikon të ndara aktet e universit, fenomenet natyrore dhe lidhjen e njeriut me hyjnoren.

Judaizmi

Një nga besimet e para monoteiste të dokumentuara dhe një prej feve më të vjetra të ushtruara deri në ditët e sotme. Talmud, libri i shkrimeve të mbledhura përpara 1,500 vjetëve që jep udhëzime dhe përcakton lutjet bamirëse për shumë fenomene natyrore përveç eklipsit. Në të vërtetë, e përshkruan atë si ogur të keq për mbarë botën. Sipas tekstit të lashtë hebraik, eklipsi është një rast i veçantë për tu falur dhe për tu vetëinspektuar dhe jo për bamirësi qejfi. Një nga interpretimet e eklipsit e përshkruan atë si manifestim i forcës së atij i cili ka krijuar një sistem që na kujton se nga veprimet tona mund të krijohet terri edhe pse duhet të ishte dritë.

Budizmi

Budizmi është fe botërore dhe filozofi jetësore e përhapur kryesisht në Azi. Sipas fesë budiste tibetiane, energjia pozitive dhe negative shumëfishohet gjatë ngjarjeve astronomike siç është eklipsi diellor. Të dyja llojet e eklipseve, si ai i hënës dhe i diellit, janë shumë premtuese në sferën spirituale të traditave të tyre.

Hinduizmi

Origjina e eklipsit në Hinduizëm shpjegohet përmes legjendave që njihen si puranas. Në njërën prej tyre, hyjnitë e së mirës dhe së keqes e trazuan oqeanin për të nxjerrë nektarin e jetës së përhershme. Perëndia e Diellit dhe Hënës ndërhynë për të vënë në vend një padrejtësi nga ana e shpirtrave të së keqes që u kamufluan si “të mirët” dhe sipas legjendës Rahu, që arriti të bëhej i pavdekshëm, por me kokë e trup të ndarë, gllabëron i zemëruar herë pas here diellin dhe hënën, si shkaktarë të trishtimit të tij.

Për besimtarët Hindu, eklipset e diellit dhe hënës janë ogure të këqija. Disa syresh agjërojnë dhe të tjerë nuk hanë gjatë kohës së eklipsit. Praktikuesit kryejnë ritualin e larjes për të pastruar mëkatet në kohën e hyrje-daljeve të eklipsit. Disa jua ofrojnë lutjet e tyre të parëve. Tempujt qëndrojnë të mbyllur ndërsa të përkushtuarit falen në vende pelegrinazhi pranë ujërave të shenjta në fillim të eklipsit. Ata e konsiderojnë fenomenin një kohë të përshtatshme për të thënë lutje, për meditim dhe këndimin e mantrave që të largojnë shpirtin e keq.

Prof.Resul Rexhepi/

“Paqe dhe shpëtim është ajo deri në shfaqjen e agimit.”
(Kuran, El-Kadër, 5)

Meqenëse tashmë gjendemi në dhjetëditëshin e tretë dhe të fundit të Ramazanit, për të cilin Pejgamberi (a.s.) ka thënë se është “itkun minen-niran” – “falje nga zjarri i xhehenemit”, atëherë plotësisht jemi edhe në pritje të Natës së Madhe të Kadrit, e cila
është nata më e bekuar dhe më e begatshme që na ka dhuruar i madhi Zot. Këtë e konfirmon Kurani fisnik kur thotë:

“Hâ, Mîm. Betohem në librin sqarues (të së drejtës nga e kota). Ne e zbritëm Kuranin në një natë të bekuar (në Natën e Kadrit). Vërtet Ne gjithmonë u kemi tërhequr vërejtjen (i kemi paralajmëruar) njerëzit. Në atë natë zgjidhet çdo çështje e urtë. Urdhër i përcaktuar nga vetë Ne, e s’ka dyshim se Ne dërguam të dërguar, si mëshirë prej Zotit tënd. Me të vërtetë, Ai i dëgjon të gjitha dhe i di të gjitha.”

Fillimi i shpalljes së Kuranit
Kurani, pra filloi të shpallej në Natën e Kadrit, të cilën Allahu e quajti të bekuar dhe për të cilën tha së “në këtë natë zgjidhet çdo çështje e urtë”, që do të thotë se përcaktohet kaderi – caktimi për të gjitha krijesat për vitin që vjen. Me një fjalë, kemi të bëjmë me natën më të vlefshme të tërë vitit, për natën të cilën i madhi Zot e ka quajtur “Lejletu-l-Kader” – “Nata e çmueshme”. Mjafton si nderim për këtë natë dhe fakti se i Madhi Zot ia ka kushtuar një kaptinë të plotë me këtë emër në Kuran, që quhet “Suretu’l-Kadr” dhe ajetet e saj janë: .
“Ne e zbritëm Kuranin në Natën e Kadrit. E kush mund të ta shpjegojë ty se ç’është Nata e Kadrit? Nata e Kadrit është më e mirë se një mijë muaj! Atë natë zbresin melaqet dhe Shpirti (Xhebraili) me lejen e Zotit të tyre, për (të përcjellë) çdo çështje. Paqe është ajo deri në shfaqjen e agimit.”
Është pikërisht zbritja e Kuranit ajo që e ka bërë këtë natë të jetë kaq e vlefshme, madje më të vlefshme se një mijë muaj. Në të vërtetë, sikurse dhjetë ditët e fundit të Ramazanit, që janë më të vlefshme se ditët paraprake të tij, po ashtu edhe në mesin e këtyre netëve është Lejletu-l-Kadri, ajo që arrin kulmin e vlefshmërisë. Në këtë natë filloi zbritja e Kuranit, e qëllimi këtu është zbritja e tij nga Leuhi Mahfudhi (pllaka e ruajtur tek Allahu) për në Bejtul-Izzeti, gjegjësisht në qiellin e kësaj bote, e nga aty, më pastaj, Xhebraili ia solli Muhamedit (a. s.) pjesë-pjesë, për 23 vjet me radhë.
Pra, në Natën e Kadrit ndodhi zbritja e Kuranit, zbriti drita nga Allahu për të zhdukur errësirën e mosbesimit dhe për të vendosur në vend dinjitetin njerëzor, që aq shumë ishte nëpërkëmbur. Kurani i tregoi njeriut se cili ishte ai në të vërtetë, e largoi njeriun nga adhurimi dhe përgjërimi ndaj çdo gjëje, drejt adhurimit të Atij që e meriton këtë adhurim, ndaj Zotit – Krijuesit të tij. Kurani i rivendosi edhe një herë lidhjet mes Krijuesit dhe njerëzve, të cilët e kishin harruar Zotin e tyre. E, pra, a nuk e meriton ky moment, momenti i zbritjes së Kuranit, që të jetë një natë e shënuar, një festë për mbarë njerëzimin?!
Nata e Kadrit, gjithashtu, e ka kuptimin e nderimit dhe të lartësimit. Nderimi dhe lartësimi bëhen në bazë të fuqisë së atij që e bënë atë. Edhe njeriu mund ta nderojë dhe lartësojë dikë, ama këtë e bënë për aq sa ka fuqi, e dihet se atë e ka të kufizuar. Por, kur këtë e bënë Krijuesi i çdo gjëje, fuqia e të Cilit nuk mund të kufizohet, atëherë nderim dhe lartësim më të madh nuk mund të ketë. Është, pra, maksimumi i nderimit dhe i lartësimit të Natës së Kadrit.
Rëndësia e Natës së Kadrit
Zbritja e Kuranit famëlartë, pa dyshim, ishte një kthesë e madhe ndërmjet dy periudhave dhe pikë fillestare e mëshirës së Allahut (xh. sh.), që erdhi për t’i nxjerrë njerëzit nga mosbesimi në besimin islam (iman), nga errësira në dritë. Nga errësira e injorancës në dritën e së vërtetës, të diturisë dhe të shkencës. Me një fjalë, Nata e Kadrit është një natë e vlefshme në të cilën, të Dërguarit të Ndershëm, iu shpall Qitabi i vlefshëm.
Në këtë natë, me urdhër të Allahut bëhet hapja e dyerve të qiellit për t’ua pranuar lutjet atyre që i drejtohen Zotit, për t’ua zgjidhur hallet, për t’ua larguar vështirësitë dhe për t’ua sjellë gëzimin.
Nata e Kadrit është një natë e shënuar, një natë e rëndësishme jo vetëm për myslimanët dhe historinë islame, por edhe për mbarë njerëzimin dhe historinë botërore. Themi kështu, sepse në këtë natë, para më tepër se 14 shekujve, u vendos ura kalimtare drejt një epoke të re, që do të mundësonte zhvillimin e njerëzimit dhe, nëpërmjet Kuranit Fisnik, ata do të gjenin zgjidhje për të gjitha çështjet e nevojshme të tyre deri në Ditën e Kiametit. Në këtë natë, tërë njerëzimi e mori Librin Udhërrëfyes që s’mund të vlerësohet e të krahasohet dot me asgjë. Në këtë natë, përmes Kuranit, çdo gjë ka një domethënie, ka një kuptim. Thënë shkurt, me zbritjen e Kuranit janë vendosur vlera të reja dhe kritere të reja si dhe është sqaruar fati i tërë njerëzimit.
Në fillim të sures “el-kadr”, Allahu i Madhërishëm, thotë:
“Vërtet Ne e zbritëm atë (Kuranin) në Natën e Kadrit. E kush mund të ta shpjegojë ty se ç’është nata e Kadrit ?!”
Në Kuran, kurdo që ajeti shprehet në këtë formë, pra “ve ma edrâke…”, na jep të kuptojmë se ajo që pason është me rëndësi të veçantë dhe se për atë që pason në vazhdim të ajeteve i është treguar Profetit (a. s.) Ndërkaq, kur kjo pyetje vjen në kohën e tashme të foljes, pra “ve mâ judrîke”, që në kuptim janë të njëjta, ato kanë ngelur fshehtësi dhe nuk iu kanë treguar askujt prej krijesave, madje as Pejgamberit (a. s.), siç është rasti, ta zëmë, me kohën e ndodhjes së Kiametit. Prandaj, nuk ka dyshim se kjo sure konfirmon rëndësinë, vlerën dhe pozitën e madhe që ka kjo natë. Kjo natë është konsideruar më e mirë dhe më e vlefshme se një mijë muaj të tjerë. Prandaj, një vepër të mirë e të dobishme, të cilën besimtari e bën në këtë natë, është e barasvlershme sikurse të njëjtën gjë ta ketë bërë përgjatë një jete të tërë, në të cilët nuk është kjo natë. I Lartësuar qoftë Allahu, që na ka begatuar edhe me këtë dhunti kaq të madhe vetëm për të na mundësuar që të arrijmë shpërblimin e kësaj nate dhe të fitojmë kënaqësinë e Tij!
Kurani, – Natën e Kadrit, natën kur filloi shpallja e tij, – e quan “Lejletu-l-Kadr”, që do të thotë: “natë respekti, nata e njohjes dhe e vlerësimeve më të mëdha, nata e caktimeve, nata e gjithëfuqisë”. Në këtë natë zbresin melaqet në qiellin e dynjasë dhe në tokë rreth njerëzve. Zbresin për shkak se Allahu (xh. sh.) në këtë natë përcakton çdo çështje që do të ndodhë gjatë vitit. Melaqet në këtë natë i përshëndesin besimtarët me selame dhe i zbatojnë urdhrat e Zotit. Kjo natë është paqe dhe shpëtim për besimtarët deri kur të shkrepë agimi i ditës re.
Pejgamberi (a. s.) Natën e Kadrit e quan nata më e rëndësishme në jetën njerëzore. Ai thotë:
“Në Ramazan është një natë, e cila vlen më shumë se një mijë muaj. Kush nuk e shfrytëzon atë natë, kush mbetet i privuar nga mirësia e asaj nate, ai edhe më tej do të jetë i pafat.”
Kur është koha e Natës së Kadrit
Do të theksojmë faktin se kjo natë me kaq peshë dhe me kaq rëndësi ka ngelur me fshehtësinë e vet, sepse nuk është treguar saktësisht se cila natë është ajo. Argumentet udhëzojnë se ajo bie në njërën nga dhjetë netët e fundit të muajit Ramazan. Madje, transmetimet më të sakta tregojnë se ajo ka të ngjarë që më shumë të ndodhë në netët tek të dhjetëditëshit të fundit të muajit Ramazan: 21, 23, 25, 27 apo 29. Këtë konstatim e vërtetojmë me hadithin e Resulullahit Nga Aisheja, Allahu qoftë i kënaqur me të, tregon se Pejgamberi, paqja dhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të, ka thënë: “Kërkojeni Natën e Kadrit (duke bërë adhurim) në netët tek të dhjetëditëshit të fundit të Ramazanit.”
Por, Nata e Kadrit mund të ndodhë edhe në netët çift, siç ka ndodhur një herë gjatë jetës së Pejgamberit (a.s.). Urtësia e kësaj fshehtësie qëndron në faktin se besimtarët përmes adhurimit dhe punëve të mira e të mbarësisë, duhet ta kërkojnë këtë natë gjatë tërë dhjetë ditëve të fundit të Ramazanit, e sidomos në netët tek, e në veçanti në natën e 27. Pra, adhurimi i tyre të mos kufizohet vetëm në një natë të vetme, por të bëhet në sa më shumë net të Ramazanit. Këtë e pohon edhe Aisheja (r.a.), e cila tregon se Profeti (a. s.) ka thënë: “Kërkojeni Natën e Kadrit (duke bërë adhurim) në netët tek të dhjetëditëshit të fundit të Ramazanit.”
Transmetohet nga Muaviu se Muhamedi (a. s.) ka thënë: “Nata e Kadrit është në natën e 27.”
Sidoqoftë, shumica e dijetarëve islamë janë të mendimit se Nata e Kadrit është në natën e 27 të Ramazanit dhe mund të themi se ky mendim është aq shumë i përhapur dhe i pranuar në botën islame tash e sa shekuj, madje aq sa njeriu fiton përshtypjen se kemi të bëjmë me konsensus të dijetarëve myslimanë – ixhmâi eimme. Mirëpo, Allahu është Ai që e di më së miri!
Ç’duhet bërë gjatë kësaj nate
Përgjigjja është shumë e thjeshtë. Duhet ndjekur praktika e Profetit (a. s.) dhe udhëzimi që ai ua ka këshilluar bashkëkohësve (as’habëve) të tij, rrjedhimisht edhe gjithë pasuesve të tij.
Në të vërtetë, sa herë që hynin dhjetë netët e fundit të Ramazanit, Profeti a.s. e shtonte dukshëm adhurimin e sidomos gjatë netëve tek, madje si asnjëherë tjetër gjatë vitit. Ndërkaq, në natën e 27 të Ramazanit, adhurimi i Pejgamberit (a. s.) arrinte kulmin, madje me një rast, siç transmeton Ebu Hurejreja, pati thënë:

“Kush e gjallëron me adhurim Natën e Kadrit, me besim të plotë dhe duke shpresuar në shpërblimin e Allahut, Allahu do t’ia falë mëkatet e mëparshme.”
Pejgamberi (a.s.) porosiste kështu edhe familjen dhe shokët e tij të dashur. Prandaj, edhe ne, që jemi pasuesit e tij, duhet të bëjmë sa më shumë vepra bamirësie, e sidomos duhet bërë adhurim-ibadet. Sipas një transmetimi, është e preferuar që besimtari t’i falë së paku dy reqate namaz nafile duke kënduar në të dy reqatet “El-Fatihanë (Elhamin)” dhe nga 7 herë suren “El-Ihlas (Kulhuvallahun)”, e, pasi të japë selam, 70 herë të thotë “Estagfirull-llâhe ve etûbu ilejh – (Kërkoj falje nga Allahu dhe tek Ai pendohem)”, sepse është shpresë e madhe që Allahu do t’i falë mëkatet e mëparshme të tij dhe të prindërve të tij.” – thotë Imam Gazaliu në librin e tij të mirënjohur “Ihjâu Ulûmuddîn”.
Edhe hazreti Aishja (r.a.) e kishte pyetur Pejgamberin (a. s.) se çfarë të thoshte në këtë natë kaq të vlefshme, e ai i kishte thënë:

“Oj Aishe, thuaj: “Zoti im, Ti je falës, të pëlqen të falësh, ndaj Më fal mua!”
Ndërkaq, nga praktika e Pejgamberit (a.s.) në Ramazan dhe jashtë tij rezulton se ai më së shumti e bënte këtë dua:

“O Zot! Na jep të mira në këtë botë dhe të mira në botën tjetër dhe na ruaj nga mundimi i zjarrit!”
Prandaj, nga kjo që thamë më sipër, shihet sa e vlefshme dhe sa e bereqetshme është Nata e Kadrit.
Tanimë u kuptua se Kurani ka filluar të zbresë në Natën e Kadrit, siç e thekson ajeti kuranor:

“Ne, vërtet, e zbritëm Kuranin në një natë të bekuar. Vërtet, Ne gjithmonë kemi qenë paralajmërues.”
Kurse muaji kur ka filluar që të zbresë Kurani ka qenë muaji i bekuar i Ramazanit, sipas ajetit:

“Ramazan është muaji në të cilin u zbrit Kurani, që është udhërrëfyes për njerëzit, dhe sqarues i rrugës së drejtë dhe Dallues (i së mirës nga e keqja)…”
Nuk ka dyshim se muaji Ramazan, muaji i vetëm i përmendur në Kuran, është muaji më i lavdishëm ndër të gjithë muajt e tjerë të vitit. Gjithashtu, edhe Lejletu-l-Kadri është nata më e vlefshme e gjithë muajve të vitit. Madhështia e kësaj nate është e reflektuar nga madhështia e Kuranit. Drita e saj është e reflektuar nga drita e Kuranit. Shpërblimi i atij që e nderon këtë natë është rezultat i besimit të sinqertë të cilin e do Allahu, prandaj e shpërblen. Hazreti Aisheja tregon për praktikën e Pejgamberit (a. s) dhe thotë: “Pejgamberi (a. s.) e ka pasur si traditë të bënte ibadet gjatë dhjetë ditëve të fundit të ramazanit si në asnjë kohë tjetër!”
Së këndejmi, edhe ne duhet të shpejtojmë në adhurime dhe në vepra bamirësie, të ndjekim kështu praktikën e të dashurit tonë; të shpejtojmë që të arrijmë Xhenetin dhe kënaqësitë e Tij, sepse Nata e Kadrit dhe Xheneti janë dhuratë e Allahut për ne:
“Kjo është një mirësi e Allahut, të cilën Ai ia jep atij që do. Allahu është i zoti i Mirësisë së Madhe.”
Nata e Kadrit është natë e lutjeve të përbashkëta të melaqeve, njerëzve dhe gjithë University.
Xhamitë, mesxhidet dhe shtëpitë e myslimanëve anekënd botës, në këtë natë marrin frymë me lutje të qetë, e cila zgjat deri në agimin e hershëm.
E kur është kështu, atëherë edhe besimtarët duhet ta zbukurojnë këtë natë me namaz nafile – vullnetar dhe të bëjnë kërkim falje (istigfar), të pendohen për mëkatet, të kërkojnë mëshirë nga Allahu i Gjithëmëshirshëm, të përmendin shpesh Allahun, ta madhërojnë dhe ta falënderojnë Atë (tesbih dhe dhikr), të dërgojnë salate e selame mbi Pejgamberin (a. s.), të japin sadaka dhe t’i gëzojnë njerëzit në nevojë, jetimët e skamnorët, si dhe të lexojnë sa më shumë Kuran dhe të bëjnë dua.
Në këtë natë të shenjtë duhet të kërkojmë prej Allahut të falë të gjithë besimtarët. Të lutemi që kjo natë të bëhet faktor për forcimin e dashurisë dhe vëllazërisë, për bashkimin e botës islame dhe për ruajtjen e gjithë njerëzimit nga fatkeqësitë.
Allahu na ndihmoftë në kryerjen e detyrave tona me përkushtim dhe sinqeritet ndaj Tij!
Allahu na ndihmoftë që në Natën e Kadrit me adhurimet dhe bamirësitë tona të arrijmë kënaqësinë e Tij!
O Zoti ynë, Ti je falës, të pëlqen të falësh, ndaj Më fal mua!
O Allah! Edhe nëse ne të harrojmë Ty, Ti mos na harro neve!
O Zot i Gjithësisë! Edhe nëse ne nuk e meritojmë, Ti na fal e na mëshiro!
O Zoti ynë! Për hir të Kuranit, Qabesë e Ramazanit, Natës së Kadrit e Alejhi Selamit, na i fal mëkatet tona, se vetëm Ti je Falës i madh dhe Mëshirues!.
Amin, ja Rabe-l-alemin!
Prof.Resul Rexhepi – ( me gjeresisht: Tema islame (festat, ditët dhe netët e mëdha), botuar nga Shtëpia botuese “Dituria Islame”, Prishtinë 2020).

Ismer Mjeku/

2 Prilli 1981 ka pasur gjithmonë një domethënie të veçantë jo vetem për mua por për shumë në Kosovë.

Demonstratat e vitit 1981 padyshim janë fillimi i nji procesi që çoi në shkatërrimin e Jugosllavisë dhe nuk u ndal deri në çlirimin dhe pavarësinë e Kosovës.

Pas protestave studentore të 11 dhe 26 marsit, demonstrata e 1 prillit në Prishtinë ishte demonstrata me e madhe qe kisha parë ndonjiherë e cila u shpernda nga forca të mëdha policore në orët e vona të mbrëmjes. Me 2 prill mu para menses së studenteve isha një nga të plagosurit e parë nga nji polic i cili qëllonte nga kiosku i Rilindjes përballë mensës së studentëve. Disa demonstrues më ndihmuan deri në parkingun salles sportive 1 tetori e pastaj studentët e mjekësisë më dhanë ndihmën e parë, por meqë e kisha plumbin në trup më dërguan menjiherë në spitalin e Prishtinës për operacion. Nuk kisha parë mobilizim aq të madh të personelit mjekësor për të ndihmuar të plagosurit që filluan t’i mbushnin repartet e spitalit të përgjithshëm. Meqë spitali kishte shumë të plagosur mua më vendosën në repartin e syve. Dhoma ku u vendosa pas pak u mbush edhe me të plagosur të tjerë. Njëri ishte Nazmi Maxhuni, punëtor i elektronomisë, i plagosur me plumb në kokë, një tjetër nga fshati Livadicë i komunës së Podujeves edhe ai i plagosur në kokë, pak më vonë e sollën nji student i cili edhe ai ishte plagosur në këmbë afër menzës së studentëve nga shtëpia famëkeqe e Delibashiqëve. Ai ishte Xun Çeta nga Rugova student Fakultetit të Kultures fizike e më vonë erdhi edhe nji polic shqiptar nga Gjakova i plagosur në krahëror.

Respekte për personelin mjekësor të spitalit, drejtoreshën Dr. Sadete Mekuli, Dr. Mehmet Maxhuni, Dr. Avni Mati, motrat Gashire, Sadete, etj…