Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

MESAZH I EDITORIT

by

BASHKËPUNONI ME GAZETEN DIELLIN!

Bashkëpunoni me Gazetën Dielli, më e vjetra në botim e botës Shqiptare. Le ta shkruajmë së bashku në Faqet e Diellit kronikën jetësore të shqiptarëve të Amerikës. Keni një gëzim familjar, një fejesë, një dasëm, graduim, nje njoftim mortor?- përcillni informacionin dhe fotografitë në emailin e Diellit dhe ne i përcjellim në botën shqiptare. Emaili i Diellit: gazetadielli@gmail.com

Do të bëhesh bashkëpunëtor i Diellit na shkruaj në emailin e mësipërm.

Degët e Vatrës nëpër shtete të ndryshme mund të caktojnë një korrespondent për Diellin dhe ai të përcjellë jo vetëm aktivitetet e degës, por edhe jetën e shqiptarëve në qytetin apo shtetin ku e zhvillon veprimtarinë dega. Keni pranë dikë që ka histori interesante, që ka arritur sukses në Amerikë, një student i shkëlqyer apo një sportist, na shkruani në DIELLI, Gazeta qe ka shkruar për 104 vjetë historinë e shqiptarëve të Amerikës.K

Ne mund të na ndiqni në internet duke marrë lajme të përditshme, histori apo analiza e komente për jetën në SHBA apo në trojet amtare. Websiti i Diellit www.gazetadielli.com

KOMENTI I DIELLIT PËR PËRPLASJEN E KISHËS ME SHTETIN LIGJOR

by

FITOI APO HUMBI KISHA ORTODOKSE NGA PËRPLASJA KONFLIKTUALE ME SHTETIN LIGJOR NË PËRMET?/

*Shteti Shqiptar nuk duhet të tolerojë maskaradën që organizuan priftërinjët me besimtarë të marrë borxh nga qarqet Gjirokastër dhe Berat, e të sjellë me autobuzë në Përmet për të ”pushtuar” Pallatin e Kulturës ose Kishën e paligjshme.

*Po Shteti Grek ç’pati me ortodoksët shqiptarë të Përmetit? Ende vazhdon përralla e vjetër se çdo ortodoks është grek?!

*Qeveria Shqiptare duhet t’i hetojë veprimet e priftërinjëve antishqiptarë, përfshi edhe ish kafsharin e mushkave të fshatit, Agronin të kthyer në Vasil dhe  të konvertuar prift në Greqi, varrmihësin e Kosinës,  apo ish policin-prift,  që kërcënon me listat e adresuara drejt Athinës, si kërcënim për familjarët e emigrantëve përmetarë, të afërmit e të cilëve guxojnë të dalin kundër Kishës së Paligjshme.

*Ndërsa meshat që po udhëheq Thomollari në natyrë të hapur ngjajnë si mitingje të paligjshme dhe u ka ikur koha.

Fitoi apo humbi Kisha Ortodokse Shqiptare nga përplasja me shtetin në Përmet? Opinionet publike, përfshi dhe shumicën ortodokse, pohojnë se më shumë humbi se fitoi. Ç’ne, kisha duhet të përplaset me shtetin ligjor forcërisht, edhe nëse mendon se e drejta është me të? Përse Kisha nuk e vërtetoi pronësinë nëpër shkallët e gjykimit, por tani del para kamerave dhe pretendon se gjyqi është manipuluar? Përse nuk ndoqi rrugët ligjore por rrëmbeu hurin kundër shtetit? Çfarë predikimesh apo edukim fetar mund t’u bësh besimtarëve kur i ndërsen kundër shtetit të vet?

Ç’ne, kisha duhet të përplaset me shtetin ligjor forcërisht, edhe nëse mendon se e drejta është me të? Përse Kisha nuk e vërtetoi pronësinë nëpër shkallët e gjykimit, por tani del para kamerave dhe pretendon se gjyqi është manipuluar? Përse nuk ndoqi rrugët ligjore por rrëmbeu hurin kundër shtetit? Çfarë predikimesh apo edukim fetar mund t’u bësh besimtarëve kur i ndërsen kundër shtetit të vet?

Duket se shteti dhe Kisha Greke, përfshirë dhe priftërinjët shpirtshitur shqiptarë, e vuajtën më shumë se kushdo vapën e  nxehtë të gushtit. Konflikti Kishë-Bashki i kthyer në një përplasje fizike atë ditë të nxehtë gushti, ku më së fundi shteti ligjor shqiptar po tregonte se mund të funksiononte ligji, priftërinjët, duke i dhënë vetes të drejtë për ta kundërshtuar forcërisht shtetin ligjor, dolën jashtë misionit të Kishës, jashtë veshjes priftërore, jashtë misionit të shenjtë.

Natyrisht që është shumë vështirë që të bësh rolin e arbitrit gjakftohtë në distancë në atë ndeshje, ku secili i jep të drejtë vetes, por duke e ndjekur ngjarjen në kulmin e saj të shpërthimit, duke parë pamjet vizive,duke dëgjuar deklaratat e palëve,  kushdo shkon tek mendimi se priftërinjët e shkelën ligjin. Ata i dhanë të drejtë vetes që të kundërshtonin forcërisht shtetin ligjëror, të përfaqësuar në këtë rast nga Përmbarimi dhe Policia Private. Ndërsa ripushtimi i objektit duhet konsideruar kokëshkrepje skandaloze, veprim anarkik që mbjell trubullira dhe çon në ndeshje civile, si në vitin e mbrapshtë  ’97, kur Kisha zaptoi pallatin e Kulturës.    Ndoshta veprimi antiligjor duhet analizuar që në ndërtimin e paligjshëm të Kishës nën Pallatin Kulturës, edhe pse priftërinjët  shqiptarë që i marrin urdhërat nga Athina, e cilësojnë të ligjshëm ndërtimin e paligjshëm, nisur nga fakti se rreth 25 për qind të atij trualli mbi të cilin është ngritur Pallati i Kulturës ”Naim Frashëri”, i ndërtuar  që më 1962, para fushatës antifetare të shtetit Komunist,që i rrafshoi objektet e kultit, kishat, xhamitë dhe teqetë,-  i takoka Kishës! Edhe nëse ishte kështu, si mund të kërkosh një qind përqind të truallit, kur vërteton vetëm 25 përqind, ku e gjete të drejëtn që të rrëmbesh 75 përqindshin tjetër? Sido që të jetë e vërteta, prandaj janë Gjykatat, që të ndajnë të drejtën nga e padrejta, pretendimin nga fakti, të vërtetën nga e pavërteta, të ligjshmen nga e paligjshmja. Si mund të bëjë prifti i Përmetit rolin e Gjykatësit edhe pse e ka humbur çështjen në të gjitha shkallët e gjykimit?

Në të gjithë këtë histori tingëllon absurde qëndrimi i shtetit grek. Ndërhyrja e Ministrisë së Jashtme Greke në këtë konflikt përbën një shkelje flagrante të të gjithë Kartve Ndërkombëtare, që cënon marrdhëniet mes dy shteteve, qofshin këto edhe fqinjë. Si mund të bëhet shteti grek arbitër në një çështje shqiptarësh, qoftë edhe pse njëra palë është Kisha ortodokse, që në këtë rast fatmirsisht është shqiptare dhe jo greke?

Duket se Greqia në kohë krizash i kthehet avazit të vjetër se pas çdo ortodoksi, qoftë ky dhe shqiptar, qëndron një grek dhe shteti Helen tenton të bëjë rolin e tutorit, pa ia ngarkuar kush. Reagimi me vonesë i Ministrisë së Jashtme Shqiptare i la grekët në avantazh duke na hedhur dorashkën  e shantazhit, me kërcënimin deklarativ se ne jemi duke e vëzhguar nga afër  situatën? Kush je ti, që kërkon të vëzhgosh pa të caktuar kush vëzhgues në një shtet tjetër anëtar i NATO-S?

Insinuata kastën e Ministrisë së Jashtme greke në notën e protestës për “mbylljen e ambienteve dhe heqjen me dhunë të simboleve fetare, ikonave dhe sendeve të shenjta nga ky ambient…Ato nuk kanë asnjë bazë ligjore. Respektimi i të drejtës së besimit, liria e besimit, ndërtimi i vendeve të faljes, janë në themel të një shteti dhe qëndrojnë si bazë e integrimit të tij europian… Ne shpresojnë se këto veprime janë kryer pa dijeninë e qeverisë shqiptare”. Një deklartë kjo që është larg formulave të diplomacisë ndërkombëtare dhe kryekëput ndërhyrje në punët e  brendshme të një shteti tjetër.

Sikur të mos mjaftonte ky akt, të mërkurën e 21 gushtit, u krijua edhe një situatë e papërgjegjshme e palës Greke në pikën kufitare,(Kakavi) ku u ndal për orë të tëra kalimi i shqiptarëve me pasaporta biometrike drejt Greqisë. Hakmarrje primitive e një shteti në krizë. Të drejtën për të qarkulluar shqiptarët në vendet e rajonit dhe në mbarë Evropën e kanë fituar jo nga dashamirësia e Greqisë,por nga kontributet e veta dhe plotësimi i kushteve të Evropës, realizimi i reformave.

Tërheqja brenda ditës e diplomacisë greke, ndërhyrja e ambasadorit grek në Tiranë, hapja e trarit të doganës, e ka një domethënie: Edhe grekët tërhiqen kur u përplas këmbët. Qëndrimi i Ministrisë së Jashtme Shqiptare, thirrja në raport e ambasadorit grek në Tiranë, kthimi i kusurit me të  njëjtën monedhë nag autoritetet kufitare shqiptare-nëse ju nuk i lejoni shqiptarët të shkojnë në Greqi, edhe grekët nuk do të hyjnë në Shqipëri! Bukur, ky rast e dha një zgjidhje.

Nga ana e tij shteti shqiptar është koha që t’i tregojë vendin shtetit grek në marrdhëniet me Kishën Ortodokse Shqiptare, e cila është Autoqefale, edhe pse ka në krye një kryepeshkop  Grek, i ngecur në Shqipëri nga fajet ose mosdija e  shqiptarëve.

Po ashtu shteti shqiptar është e mira që t’i ketë në kontroll shtetasit e vet, qofshin këta dhe priftërinj. Vasil Thomollari, ish Agron Thomollari, dikur kafshari i mushkave të furrit të bukës të fshatit, i dorëzuar prift në rrethana misterioze, duhet hetuar. Ishte po ky njeri i veshur prift, që e vërdallosi Shqipërinë, me rivarrimet në Kosinë, duke i zhvarrosur shqiptarët për ushatrë grekë! Është po ky prift, i graduar për “merita” zhvarrimesh dhe kontribute të mistershme, që u ngjit në shkallët e hirarkisë priftërore. Natyrisht që kjo është punë e Kishës, por përleshja e tij me ligjin është e paligjishme dhe qoftë edhe vetëm për këtë fakt, ai duhet që të hetohet nga shteti.

Ato veprime të paligjshme që Thomollari po nxit në Përmet, bien ndesh me ligjin, prandaj shteti ligjor është e mira t’i tregojë vendin, paçka se një telefonatë e tij në Athinë mund t’i trembë shtetarët apo politikanët shqiptarë. Shteti shqiptar është e mira që të tregojë me vepra se Autoqefalia e Kishës Ortodokse Shqiptare është ende  në fuqi! Ndërsa meshat që po udhëheq Thomollari në natyrë të hapur ngjajnë si mitingje të paligjshme dhe u ka ikur koha.

 

TELLALLËT E DJALLIT

by

Nga Eugen Shehu/ 

 Shqiptarët e besimit ortodoks të qytetit të Beratit kanë vepruar me kurajo,duke shpallur hapur Autoqefalinë që në vitin 1922.Prej kësaj periudhe ata kanë vepruar në emër të saj dhe i kanë dhënë kuptimin besimit Ortodoks në shtetin amë Shqipëri.Kisha Autoqefale Ortodokse Shqiptare është një dimension i institucionalizuar i besimit ortodoks tradicional shqiptar,i cili erdhi si nevojë e kohës,për shkak të presionit të kishës ortodokse greke e cila edhe sot e kësaj dite mban të mbyllura në sirtarët e saj Statutin e Shenjtë të miratuar që në vitin 1922 nga patriotë ortodoksë shqiptarë në inaugurimin e saj në qytetin e Beratit.

„Ky Kongres plotësoi aspiratat e ortodoksëve shqiptarë sepse vendosi përfundimisht të drejtën e ligjshme të shqiptarëve ortodoks për përdorimin e gjuhës shqipe në kishë.Me vendim Nr.807 të datës 18.09.1922 këshilli i Ministrave bëri njohjen zyrtare shtetërore të vendimeve të Kongresit të Beratit dhe miratoi ato plotësisht sepse ishnin mbështetur në parimin e pavarsisë së shtetit Shqiptar“ .(A.Q.SH.fondi 251,dosja 1254,viti 1922).

Misionarët më në zë të saj janë Fan S..Noli,Visarion Xhuvani,Ikonom Vasil Marku,Papa Josifi,Papa Harallambi e dhjetra patriotë të tjerë përfshi dhe qeverinë e kohës e sidomos roli i Zogut si Ministër i Mbrendshëm në atë kohë,dhe numrin e dhjetra intelektualëve patriotë të besimit ortodoks shqiptarë të cilët nën frymën e pastërt kombëtare bënë fakt një traditë shekullore të kombit tonë në rrugën e besimit fetar.Ishin po ata atdhetarë që në vite kishin dhënë kontribut shumë të çmuar në Lëvizjen Kombëtare Shqiptare,në mbrojtjen e saj,duke dëshmuar kësisoj lidhjen e saj shpirtërore me kombin dhe Shqiptarizmën.Berati ky qytet i lashtë shumë shekuj para Krishtit si dhe njëri nga qytetet më të lashta të Evropës,jepte provën më të lartë të mbrojtjes së autoqefalisë,të besnikërisë Kombëtare në ruajtjen e vlerave nga vetë besimtarët ortodoks beratas të cilët me sakrificë njerzore ruajtën,nga bisha komuniste,Kodikët e shenjta të Beratit.Në këtë akt kombëtar u vranë shumë njerëz besimtarë e klerikë,që këto vlera të mëdha kombëtare mos binin në duart e pabesimtarëve komunist.Shqipëria sot lirshëm mund të krenohet para tërë botës së qytetëruar,si një vend që edhe në lashtësi është drejtuar me ligje e kode të shkruara dhe të pashkruara ndaj dhe ka mbijetuar mbi të gjitha perandoritë dhe pushtuesve të ndryshëm.Përpjekjet Greke nuk pushonin kundra K.O.A.SH.,në kundër liturgjisë në gjuhën shqipe ballë të këtyre përpjekjeve antishqiptare u vu përballë Visarioni i emëruar edhe nga Mbreti Ahmet Zogu i I-rë.

Ndërkaq ortodoksët e Vlorës me Tol Arapin që kishin në krye,dërgonin një telegram  At Vasil Markos të datës 10 qershor.1926 ku mes të tjerave thuhej;“Krisanthi vjen në Korçë,kini kurajo patriotike dhe mos bini viktimë e dhelpërive fanariote.Kemi lindur shqiptarë,rrojmë dhe do të vedesim shqiptarë.Statuti i Beratit për të cilin jemi betuar nga ana jonë nuk cenohet“.Të gjitha sulmet që vini një pas njëje nga Athina e Stambolli Mbreti zog u rrezistoi ashpër duke thënë „“Aq më ban ç’mendon Patriarkana.Në Shqipni jam zot vetë dhe komandoj unë“.(70 vjet të Kishës Ortodokse Autoqefale,Tiranë më 1993,faqe 71).

Më vonë në vitin 1935 Naltmadhnija e tij,Mbreti Zog,kërkoi përsëri njohjen e Autoqefalisë nga Patriarkana kur dërgoi në Stamboll Koço Kotën e Josif Kedhin. Kështu që me largimin e Visarionit më 12 prill të vitit 1937,Patriarkana e Stambollit miratoi Tomusin.Këhtu formuan dhe Sinodin e tyre.

E formuar më 12 shtator të vitit 1922,ajo ushtroi autoritetin e saj në territoret shqiptare,duke i rrezistuar me shumë dinjitet presionit,shantazhit, dhunimit deri në vrasje të klerikëve shqiptarë prej kishës ortodokse greke, e cila sipas gjykimit të saj paradoksal,pretendon se kudo ku ka ortodoks ata janë grekë.Në këtë kuadër duke vlersuar këtë dokument autentik,shihet e nevojshme që çdo besimtar të veprojë në mënyrë atdhetare,duke bërë të njohur çdo dokument të kësaj natyre dhe duke i bërë ato pjesë e pandarë të trashëgimisë sonë kulturore e fetare.Të tilla dukumente pranojnë dhe dëshmojnë mbi aktivitetin atdhetar të mëmëdhetarëve shqiptarë edhe të besimit ortodoks.Përmes fakteve dhe dokumentave arrijmë të kuptojmë themelimin,ecjen,autoqefalinë e deri tek ditët e sotme të Kishës Ortodokse Autoqefale Shqiptare,që ka vepruar në mënyrë institucionale,duke vlersuar koh pas kohe kontributet e besimtarëve të saj në interes të shqipërisë.Kjo pasuri kombëtare dëshmon edhe një herë se ortodoksët shqiptarë nuk janë grekë,por se një pjesë e tyre janë të manipuluar apo abuzuar me besimin e tyre të dëm të kombësisë së vet.Raste të tilla kemi mjaft të dukshme,sidomos në gjatë dy decenieve të fundit.

Tendenca e turavrapit të qarqeve shovene greke dhe segmentëve dashakeqës brenda fesë dhe në politikë (Janullatosi me Fenë,Vangjel Dule me Politikë dhe Omonia me minoritarët),për greqizimin e jugut të shtetit amë Shqipërisë,të sinkronizuara me ftohtinë politike,(ligji i luftës),ekonomike (në sistemin bankar dhe industri) dhe ajo Fetare (priftërijn grek të emëruar në hierarkinë e lartë kishtare,dhe uzurpimin e pronave shoqërore,ngritjen e varezave të paqena etj),janë hapsirat që mbajnë peng ende sot e kësaj dite peng çështjen çame,çështjen e minoritetit dhe të emigracionit shqiptar,por dhe marrëdhëniet me dy shteteve dhe çështjen e njohjes së Republikës së Kosovës.Në këtë çështje i referohemi vetëm të vërtetës  të mbështetur në faktet historike dhe politike të rëshqitjes së Autoqefalisë jo vetëm me ndryshimet statutore të Kishës të vitit 1950 por dhe ajo më e keqja që pësoi më ndryshimet e bëra më 12.korrik.1992,nga ajo kohë e stërgjatur tranzicioni demokratik e socio-ekonomik,kombi ynë vuan nën agresionin grek në hapsirë të gjërë,jo vetëm atë shpirtëror dhe psikologjik,por jeta shqiptare po e ndjen morsën greke në të gjitha segmentet shoqërore dhe institucionale e politike.

Fillozofia e erët e „Megaliidhesë“ dhe „Vorioepirit“ po vepron hap pas hapi për ç’kombëtarizimin,asimilimin dhe shtrembërimin e memorjes historike shqiptare.Nuk është e vështirë sott ë përcaktohen drejtimet themelore ku vepron kjo filozofi dogmatike,raciale e mbarsur me ideologjinë fetare me frymë greke.Nën petkun e klerikëve të ortodoksisë greke,strukturat qeveritare greke synojnë që në Shqipëri të ngjallin tendencën e rritjes së besimtarëve në besimin ortodoks me të gjitha format (madje duke ua ndryshuar dhe emrat në kufi,apo toponimet etj) që ky kontingjent të jetë një mbështetëse e sigurtë në të ardhmen për tendencën greke të besimit të njësuar me shtetin grek. Ortodoksia greke pra synon shkombëtarizimin e besimit ortodoks tradicional shqiptar për të vurë në jetë projektet dhe idetë e neobizantizmit.Nga ky kënd themi se argumenti ideologjik në bazë të vlersimit që i bëhet besimit fetar në Shqipëri është i pranishëm,por asnjëherë ajo nuk mund të pranohet apo vëhet në pyetje sipas metodologjisë bizantine greke.Ai ka marrë formën e tij të shprehjes së bashkëjetesës fetare e cila deri më sot nuk i ka shkaktuar vështirësi çështjes shqiptare,përkundrazi toleranca e tepërt dhe boshe e politikës shqiptare  është ajo që ma së shumti i ka hapur rrugë rrezikut të greqizimit të jugut shqiptar duke mos i kushtuar vëmendje depërtimit të nacionalshovenizmit grek nën petkun fetar,kjo ka hapur dhe rrugën ortodoksisë greke, e cila koh pas kohe tenton të përfshihet në skandale politike,si pjesë e veprimtarisë,siç thamë dhe më lartë,por edhe kapjen e sam ë shumë të institucioneve jo vetëm politike por edhe shtetërore.

Emërtimet e priftërinjëve grekë,tashmë shfaqen hapur qëndrimet arrogante të kishës në TiranëTradicionalizmi i ortodoksisë shqiptare vazhdon të goditet në sy të opinionit shqiptar dhe atij ma gjërë.Tashmë nuk ka vënd për dyshime se Sinodi i shenjtë përbëhet në shumicë nga priftërinj grekë.Në kohën e Monarkisë në statutin kishtar thuhej „“liturgjia të mbahej vetëm në gjuhën shqipe“ dhe mëtj vazhdonte „ Kryepeshkopi dhe prftërinjë të jenë së paku tre breza gjak shqiptari“ (Mbreti Zog I i Shqiptarëve“Tiranë 1993).

Tanimë kemi një realitet krejtësisht të ri dhe të dhimbshun,kur kisha drejtohet nga priftërinj grek  në shërbim të qarqeve „vorioepirote“këto marifete politike të politikës hegjemoniste greke ka vite që janë kthyer në një rrezik permanet për sigurinë kombëtare shqiptare.Zgjidhjet e konflikteve mes shteteve „për fqinjësi të mirë“ kërkon dhe një subkoshiencë politike,gjë që fatkeqësisht nuk vërehet nga fqinjët e shqipërisë dhe shqiptarëvet,e kjo nënkupton në të kundërtën e saj që s’mund të kalojnë kursesi pa lënë gjurmë të hidhura në memorjen historike të popujve që dëshirojnë dhe aspirojnë Lirinë dhe harmoninë e kombit të vet.

Politika dhe institucionet qeveritare shqiptare,duhet patjetër me fanatizëm të respektojnë kodin kombëtar të shqiptarëve,që më pas brezat që vijnë të jenë më të rahatshëm në perspektivën dhe shëndetin e tyre kombëtar.Përballë kësaj,si parësore mbetet misioni i intelegjencës shqiptare,angazhimi i saj në edukimin patriotik kombëtar për të rritur vitalitetin krijues në dimensionet e saja nacionaliste,gjë që do të shmangte vakumet në hapsirën e mbrojtjes së interesave kombëtare.Ky kontribut intelektual e patriotik si një pararojë e një rezerve të fuqishme për të arritur në ato lartësi përgjegjësie,do ti bënte shqiptarët të ndjehen dhe më dinjitoz kudo ku ata shtrihen në gjeografinë etnike natyrore dhe jashtë saj,dhe mbi të gjitha do të ishte arma më e fuqishme në luftë kundra albanofobisë ballkanike.

Rastet e njëpesnjëshme kohëve të fundit të përballjes me shovenizmat greke dhe së fundmi ai i Përmetit,që sinjalizojnë ogurzinë duhet të na vetëdijësojnë se strofulla e tyre gjendet tek tellalli i Djallit i ulur këmbëkryeq në Tiranë.Janullatosi duhet sam ë parë larguar nga shteti shqiptar duke e shpallur persona non grata.Shqipëria asht e Shqiptarëve.

Bern-Zvicër

World Humanitarian Day: Remembering Kosova Genocide

by

by  Ermira Babamusta, Ph.D., (International Woman of Courage & Distinguished Humanitarian)/

Learning from our history to build a better future/

[Photo: Zylije and Namon Kunoviku, innocent Kosova war victims]/

 August 19, 2013 – World Humanitarian Day is an opportunity to recognize those people around the world often in dangerous and difficult circumstances. This year I would like to pause and remember the tragic events in Kosova and the humanitarian catastrophe of ethnic Albanians killed, expelled and persecuted in their own land. The ethnic cleaning campaigns led by Slobodan Milosevic and the Yugoslav and Serb forces against Albanian civilians shall forever be recorded as dark years in the history of Albania and Kosova.

This August 19, 2013 as the world commemorates the fight against genocide, it is important to reflect on the historical aspects of genocide against ethnic Albanians.

I especially dedicate this day to the brave Kunoviku Family in Kosova, two war survivors and heroes Gëzim and Egzona. Despite the horrific events they endured during the war, they risked their own lives to save others during their humanitarian mission with the US Army in the Middle East. I light a candle for their wonderful parents, Zylije and Namon Kunoviku, innocent victims of the Kosovar war.

As I witnessed the injustice of the Kosovar refugees in 2007 and of the genocide survivors in 2012 I am reminded of their struggles to hang on and lead a normal daily life despite the horrible lived trauma. Today I think about those still missing and their families trying to find their loved ones and have no answers. I hope justice will soon be served!

As the future generation we have a great responsibility – the opportunity to learn the past, be united and encourage leaders to build a better future. It is essential to peace, diplomacy and prosperity to ground our efforts on the four pillars of democracy: justice, good governance, economic development and social welfare. A healthy democracy is for the people by the people!

I applaud America for leading the way in this effort of peace and democracy building. I had the chance to visit and meet with great leaders and US Congress members like Senator Harry Reid, Senator Tom Harkin, former US Secretary Colin Powel, UN Secretary General Kofi Annan, etc, who share my commitment to peace, human rights and democracy. I applaud their brave actions and the extraordinary efforts of President Bill Clinton, former US Secretary Hillary Clinton, President Obama, Vice President Joe Biden, US Secretary of State John Kerry, Dr. Jill Biden and First Lady Michelle Obama for staying at the forefront of building and strengthening democracy in US and around the world and promoting human rights.

As J. F. Kennedy stated, “the world is very different now, for man holds in his mortal hands the power to abolish all forms of human poverty, and all forms of human life.” This is the time to start the movement for global equality, promote human rights, improve governance and deliver justice around the world. I am proud that Albania and Kosovo are great successful models of such moral and democratic principles.

 

STREHA E FUNDIT E HORRAVE

by

Shkruan: ISMAIL KADARE/

Gjatë gjithë vitit 1999, për herë të parë në jetën time, për shkak të luftës në Ballkan, kam mbajtur, në mënyrë të vijueshme, shënime. Nën titullin “Ra ky mort e u pamë”, shënimet, në trajtë ditari, janë botuar si libër më vete në shqip dhe në disa gjuhë europiane. Ditën e 31 majit 1999, në kulmin e bombardimeve të NATO-s, shënimi i ditës merret me një polemikë midis shqiptarësh në gazetën “Illyria” të Nju-Jorkut. Shkak është shkrimi “Skënderbeu e kishte nënën sllave” (me autor Fatos Lubonjën), botuar pak ditë më parë në “Courrier International” të Parisit. Autori shqiptar i shkrimit fajësohet me një gjuhë tejet të ashpër, për qëndrim antishqiptar e njëherësh antieuropian. Pra, është 31 maj i vitit të fundit të mijëvjeçarit të dytë. Shprehja “ora e keqe”, më shumë se metaforë, është përcaktim i saktë i kohës për Kosovën. Ajo mezi po merr frymë nën masakrën serbe, një nga më të egrat e shekullit. NATO-ja është duke bombarduar Serbinë, për shkak të shqiptarëve të Kosovës dhe shqiptarët po paguajnë taksën. Shkurt, për ndëshkimin e Serbisë, NATO-ja ka vënë aviatorët dhe avionët më modernë të saj, kurse Kosova ka vënë gjënë më të vjetër në botë, në kësi rastesh: gjakun. Liria e kërkon se s’bën këtë karburant të vjetër, dhe shqiptarët e dinë këtë. Hakmarrja serbe është në kulmin e saj: grirje foshnjash, përdhunime vajzash e grash, djegie shtëpish, vrasje verbazi, shpërngulje, tmerr. E deshët ndërhyrjen e NATO-s! Ja NATO-ja! Gëzojuni asaj! Kosova është me shpirt ndër dhëmbë. Gati po jep shpirt. Dhe pikërisht mu midis makthit, në një nga revistat më ndikuese europiane, një rimohues shqiptar e boton këtë shkrim, për të cilin ndërgjegjja e tij, sipas fajësuesve, duhej të përgjigjej më pas. Shkrimi do të quhej, as më pak, as më shumë, thikë në shpinë kundër Kosovës.Ishte e ngutur një akuzë e tillë? Ishte ky shkrim një lajthitje e rastit, kapardisje antikombëtare, snobizëm, etje për t’u dukur modern? Ishte një përzierje e të gjithave, madje diçka më e rëndë? Shkrimi, para së gjithash, kishte të bënte me një polemikë nga më të ashprat në Shqipërinë paskomuniste. Në qendër të kacafytjes (një fjalë disi më e saktë në këtë rast), ishte Gjergj Kastrioti, por, siç ndodhte shpesh me zotin Gjergj K., kur hynte në skenë, gjithë çështjet madhore të kombit shqiptar, Rilindja, gjuha shqipe, zanafilla ilire e shqiptarëve, raportet e mitit me historinë, vetë çmitizimi dhe mitet e rrejshme shqiptare, do të ndërlikoheshin rreth tij. Dy grupimet që do të ndesheshin, “albanologët e rinj”, ose rimohuesit, siç u quajtën shkurt, dhe kombëtaristët, kundërshtarët e tyre, do të përdornin kundër njëri-tjetrit gjithë minierat e gjuhës shqipe, çka do të ishte një festë për përpiluesit e fjalorëve, nëse ende kishte të tillë.Thënia “patriotizmi, streha më e fundit e horrave”, ishte ajo që, më shumë se çdo tjetër, do të përdorej në kronikën shqiptare. Pavarësisht se autori i saj herë shpallej Xhefersoni, herë Sokrati, herë Nëna e Çërçillit, Volteri apo Xhon Lenoni, kjo nuk pengonte aspak që të bëhej thënia më e njohur në vend.Fajësimet e të dyja palëve, për nga mizoria, ngjanin si pika uji. Ndërsjelltazi, ashtu siç edhe pritej, u quajtën tradhtarë, reaksionarë parakë, kombëtaristë, antishqiptarë, fashistoidë, nënëterezistë, kanunorë, gjer te llaci-faci, shule, e natyrisht ylberistë, çka dihej ç’nënkuptonte. Në pranverë të vitit 1999, ndaj autorit të shkrimit të “Courrier International” do të përdoreshin së paku gjysma e këtyre cilësorëve. Për strehsat, të thoshe se nëna e Skënderbeut ishte serbe, e sidomos ta thoshe këtë pikërisht në maj të vitit 1999, ishte vërtetimi më i saktë se punoje për serbët. Në thelb, akuza tingëllonte groteske. Me nënë jo sllave ose sllave (çka mund të ishte e vërtetë për Vojsava Tribaldën, një sllave, me sa dukej, e martuar me Gjon Kastriotin, të atin e Gjergjit, sipas dokeve mesjetare, kur feudalët në krushqitë e tyre shkërbenin mbretërit), Gjergj Kastrioti mbetej po ai. Madje, edhe të atin ta kishte serb (do t’i vinte radha edhe këtij), përsëri nuk ndryshonte asgjë. Ai ishte heroi i parë i Shqipërisë dhe i shqiptarëve, i njohur nga gjithë bota si i tillë dhe vetëm si i tillë, dhe kjo nuk mund të ndryshohej kurrë në kurrfarë rrethanash nga kurrkush.

Por strehsat nuk dorëzoheshin lehtë. Ata e kishin kuptuar se do të ishte më mirë të përdornin më pak sharje e më shumë logjikë. Kështu, në vend që të kuptonin se po tronditnin botën, duke shpallur se sa skandaloze ishte amësia ose atësia e rreme e Skënderbeut, u vunë të zhbironin ca dokumente e ca arkiva, aq sa ua lejonte, natyrisht, vrulli i tepërt polemist. Së pari, e kuptuan se duhej t’u mbushnin mendjen të tjerëve, se pse ishte i keq shkrimi famëkeq në “Courrier International”, ditën e fundit të muajit maj, në vitin e fundit të mijëvjeçarit të dytë. Ata zbuluan se “çmitizuesi” shqiptar nuk ishte aspak origjinal, siç kishin kujtuar. Tezën e prindërve serbë të Skënderbeut, e kishte marrë nga dikush tjetër dhe ky dikush tjetër nuk ishte veçse famëkeqi, sipas tyre, Vuk Drashkoviç, një nga ministrat e Millosheviçit, rrjedhimisht një ndër përgjegjësit për plojën e Kosovës. Së dyti, se kjo tezë ishte botuar në vitin 1987, pra, dymbëdhjetë vjet përpara plojës, në gazetën franceze “Le Monde Diplomatique” dhe bënte pjesë në tezat që duhej të përgatisnin shpërnguljen e shqiptarëve nga Kosova. Së treti, se as Drashkoviçi nuk ishte origjinal, por përsëriste në shkrimin e tij teza të vjetra serbe, të Radonicit, 1942, e teza edhe më të vjetra të Vladan Gjorgjeviçit, të Grashaninit, të Çubrilloviçit, të Millosheviçit, që flisnin jo vetëm për zanafillën serbe të Skënderbeut, por, kryesorja, e lidhnin këtë zanafillë me këmbënguljen e tyre se Kosova kishte qenë e mbetej djepi i serbizmit, ndaj serbët nuk do ta lëshonin kurrë atë. Së katërti, strehsat zbuluan se shumicën e argumenteve, qoftë për Skënderbeun, qoftë për rrënjësinë e shqiptarëve në Ballkan, mohsat i kishin marrë nga famëkeqja, sipas tyre, Akademia serbe e Shkencave.

Kthim te “Courrier International”,

31 maj 1999

Është tmerr në Kosovë. Është kulm i krimit, i shpërnguljes, i përdhunimit të grave e të vajzave, shkurt, i hakmarrjes meskine serbe kundër shqiptarëve. Propaganda serbe, me frymën e fundit të saj, kërkon të përligjë masakrën, atë për të cilën po ndëshkohet nga Europa dhe Aleanca Atlantike. Ajo kërkon të përligjë sidomos famëkeqin “spastrim etnik”, sepse ky i fundit i kujton gjithë botës holokaustin kundër hebrenjve. I kanë shpenzuar të gjitha argumentet, ndaj bëjnë ç’bëjnë i kthehen më të vjetrit, atij prej të cilit kanë pasur gjithmonë fat: Kosova djep i Serbisë e i serbizmit. Kanë shpresë se edhe këtë herë kjo histori nuk do t’i lërë në baltë. Në mos i përligjtë plotësisht, së paku për të zbutur disi zemërimin europiano-amerikan, vetëm ajo mund të shërbejë, historia e djepit serb. Ninullat me djepe e me foshnja kanë qenë gjithmonë të përshtatshme për të ndjellë keqardhje. Ato i kujtonin gjithkujt se ishte e lehtë të bombardoje Serbinë, por duhej bërë një përpjekje për të kuptuar shpirtin e saj, brengën shekullore, kujtimet, ahtin e saj. Ishte e vështirë për ballkanasin të ndahej nga djepi historik. E aq më tepër për serbin. Ndaj dhe në ishin bërë gabime, për diçka që quhej e shenjtë ishin bërë, për kujtimet e vjetra, nostalgjinë, ahtin e madh. Dhe historia, e përmendur qindra-mijëra herë, përsëritet: Kosova ishte shpirti i pavdekshëm i serbizmit, kuptimi, simboli, Jerusalemi, dhimbja, triumfi, zia, shkurt, nyja ku gjithçka nis e po ashtu sos. Në shkrimin e tij, Vuk Drashkoviçi, shkrimtar dhe ministër i Jashtëm i Serbisë, flet për të gjitha këto. Autori i këtyre radhëve e ka një kujtesë më tepër për këtë tekst, për arsyen e thjeshtë se teksti I Drashkoviçit është shkruar në trajtë letre të hapur, drejtuar pikërisht “kolegut I. Kadare”. Pas daljes në shtypin serb më 1987, letra e hapur është botuar në “Le Monde Diplomatique”, në prag të festimit të gjashtëqindvjetorit të betejës së Kosovës, aty ku Millosheviçi lëshoi rrufetë kërcënuese kundër shqiptarëve. Ajo është ribotuar, në të njëjtën gazetë, dymbëdhjetë vjet më pas, më 1999, kur Kosova digjej në flakë, pikërisht nga këto rrufe. Drashkoviçi, në të dyja rastet, më drejtohej si kolegu kolegut, më kujtonte shenjtërinë e artit, më bënte thirrje të braktisja vegullitë kombëtariste shqiptare e të bashkohesha me të (për çështjen e djepit natyrisht) dhe këtë ma thoshte me zemër në dorë, duke pasur si dëshmitare Francën, në kryeqytetin e së cilës e shpallte këtë kumt ngashëryes.Duke qenë vetë lehtësisht i sulmueshëm, siç janë zakonisht shkrimtarët, Drashkoviçi më drejtohej me një keqardhje prej kolegu, duke më kujtuar, ndër të tjera, gjithë kronikën e “djepit”, historinë, kujtimet, manastiret, betejën e Kosovës e martirizimin e princ Llazarit, shkurt, gjithë shenjat dhe vulat tokësore dhe hyjnore, që dëshmonin, sipas tij, përkatësinë serbe të Kosovës. Ndërkaq, pikërisht në radhën e këtyre vulave, ai shtonte diçka që, ndonëse e përmendur edhe më parë aty-këtu, këtë herë merrte një ngarkesë simbolike të dorës së parë: zanafillën serbe të Skënderbeut. Me fjalë të tjera, jo vetëm që Kosova, bashkë me varret, manastiret, katundet, dhimbjet e gjithçka tjetër të epërme, ishte kryekrejet serbe, por dhe vetë kryeheroi i shqiptarëve Gjergj Kastrioti Skënderbeu ishte i tillë. Thënë ndryshe, Kosova, përveç djepit, mëtonte tani edhe kurorën. Në letrën e tij, Drashkoviçi, pasi më hapte zemrën, siç ndodh midis kolegësh, më kujtonte se isha një përhapës i ideve antiserbe të Vatikanit dhe të Austrisë katolike, gjithmonë si kolegu kolegut, më shkruante me keqardhje se isha në anën e gabuar, domethënë, sipas tij, në anën e vrasësit të Arkimedit, të atyre që dogjën Xhordano Brunon, që i morën jetën në duel Pushkinit, madje që torturuan njëzet e tri herë rresht Kampanelën! Këtë tekst ka kopjuar çmitizuesi i vockël shqiptar F. Lubonja, në maj të vitit 1999, në kohën kur Kosova, për shkak të teksteve të tilla, digjej, masakrohej e përdhunohej. Shkrimi në “Courrier International”, për çdo kohë, por sidomos për kohën kur u shkrua, ishte, sipas strehsave, një dhuratë për serbët. Por historia e djepit nuk mbaronte me kaq.

Sipas strehsave, falë zellit serb dhe falë çirakëve vullnetarë shqiptarë, ndërhyrja e të cilëve kishte vlerë të veçantë, trillimi kundër Skënderbeut ishte bërë disa herë pjesë e pasioneve politike bashkëkohore në Europë. Për të dhënë vetëm një nga shembujt e shumtë, do të përmendej programi politik I kryetarit të FPO-së (Partisë Konservatore të skajshme austriake), Heinz-Christian Strache, mik i Serbisë dhe antishqiptar, ku, ndër të tjera, për çudi, flet për çështjen e Kosovës, duke e lidhur me kinse zanafillën serbe të Skënderbeut. “Kosova është rajon i stërlashtë serb… Përveç kësaj, heroi kombëtar i shqiptarëve Gjergj Kastrioti Skënderbeu, që ka jetuar nga 1403-i gjer më 1468, ka qenë në të vërtetë serb, me nënë dhe baba serb.” Këto fjalë thuhen në Vjenë, më 2008, kur Millosheviçi, xhelati i shqiptarëve, ai për të cilin ky fashist austriak derdh lot, ka kohë që ka vdekur. Por fjalët thuhen në të njëjtin vit, kur në Tiranë, në kryeqytetin shqiptar, vlon një polemikë e ashpër pikërisht për Skënderbeun, për mitet që kinse janë krijuar për të, e që duhen çmitizuar, pra, rrënuar me ngut. E midis këtyre kinse miteve, ai që, siç u pa më lart, qëndron përbri çështjes së Skënderbeut është rrënjësia e shqiptarëve, ajo që në histori njihet si zanafillë e tyre ilire.

Kush janë horrat dhe cila është streha

Historia e re me Gjergj Kastriotin është më e vjetër se ç’duket. Ajo ka nisur fill pas rënies së komunizmit. Një roman i shkurtër, i titulluar “Mekami”, i një shkrimtari të quajtur problematik, K. Trebeshina, botuar në rrethana të dyshimta në Kosovën ende nën sundimin serb, shënon fillimin e fushatës së egër kundër personazhit. Në atë libër, heroi i parë i shqiptarëve, trajtohet as më pak, as më shumë si hajdut kuajsh dhe agjent i Italisë. Vetë autori, i përndezur prej sulmit të vet, e shpall veten turk.Ndërkaq, autori i librit mëton cilësimin si disident. Ndaj pyetjes, për ç’merita?, përgjigjja është e prerë: për një promemorie që i paska dërguar Enver Hoxhës, më 1953. Sipas saj, është ndoshta shkrimtari i parë në Shqipëri, që ka guxuar t’i shkruajë diktatorit: ti dhe shokët e tu jeni vrasës, që jo vetëm do të vrisni më pas njëri-tjetrin, por do ta mbytni vendin në gjak! Tingëllon disi e pabesueshme për cilindo, por sidomos për strehsat. Dyshimi për promemorien dyfishohet kur sillet ndër mend e kaluara letrare e personazhit: Shkrimtar si shumë të tjerë, me lavde për komunizmin dhe kulmi, pikërisht në mars të vitit 1953, pak kohë përpara promemories, me poemën më himnizuese, kushtuar Stalinit, në ditën e vdekjes së tij.Këto kujtime prekëse nuk e ndryshojnë aspak statusin e personazhit. Madje, ai nuk lëkundet as kur strehsat, këtë herë të zemëruar keq, zbulojnë se kinse disidenti, ose kinsi, siç do të quhej shkurt, jo vetëm s’ka qenë kundër regjimit, por ka qenë oficer i Ministrisë famëkeqe të Brendshme, pra, pjesë e thelbit gjakatar të shtetit. Që njeriu gëzonte mbrojtje të fshehtë, kjo ishte e qartë. I turbullt ishte shkaku. Mbrojtja shtrihej në të dyja regjimet: në komunizëm dhe në paskomunizëm. Nga të dy krahët e politikës: e djathta dhe e majta.Vetvetiu bëhej pyetja: disident kundër kujt kishte qenë në të vërtetë kinsi? Me ç’dilte, disidenca e tij më e qartë paskësh qenë kundër Skënderbeut. Ajo kundër regjimit mbetej për t’u vërtetuar. S’do të kalonte shumë kohë dhe, pas Kastriotit, do të hidhej hija e keqe për atë që quhej periudha më e ndritur e historisë shqiptare dhe bijë e drejtpërdrejtë e Iluminizmit europian Rilindjen Kombëtare. E pas saj, mbi gjithçka të shpallur si vlerë morale e kulturore e kombit: mbi gjuhën shqipe, mbi zanafillën ilire të saj dhe të gjithë shqiptarëve, mbi themeluesin e shtetit shqiptar më 1912, gjer mbi Nënë Terezën, që gjatë ceremonisë së çmimit “Nobel”, në Oslo, kishte treguar moselegancën të zinte ngoje zanafillën e vet shqiptare. Strehsat , merret me mend, e humbën çdo durim. Pas shpenzimit me tepri të epitetit “antishqiptar” e bënë disi më të larmishme listën e sharjeve. Iu kujtuan mohsave prejardhjen nomenklaturore, duke mos harruar t’i krahasonin me vezë të gjarprit, që donin të mbronin krimet e etërve të tyre, gjë që nuk u prit mirë prej opinionit publik. Një etikë e heshtur ishte bërë zotëruese, ndërkaq, në Shqipëri, që gjëra të tilla të mos kujtoheshin.(Marrë nga Dita)