Editorial – Page 52 – Dielli

ALBANIA’S 2013 PARLIAMENTARY ELECTIONS:POLITICAL PROSPECTS AND DEMOCRATIC CHALLENGES

May 7, 2013 by dgreca

DR. ELEZ BIBERAJ*/
DIRECTOR/
EURASIA DIVISION/
VOICE OF AMERICA/

PRESENTATION AT THE U.S. HELSINKI COMMISSION/
MAY 6, 2013/

Mr. Chairman and Members of the U.S. Helsinki Commission! Thank you very much for the invitation to testify before your Commission. It is an honor for me to appear before you and to offer my personal views on Albania’s political prospects and democratic challenges.
The June 2013 parliamentary elections will mark a milestone in Albania’s political development. They will be a test of the country’s democratic maturity and of its bid to join the European Union. How the Albanians conduct these elections will be important not only for the country’s democratic progress and future direction but also for regional political and economic stability.
Albania’s record of contested elections and post-election disputes have set the tiny Balkan country apart from most other young, East European democracies, and tarnished the remarkable progress that Albania has made over the last two decades. Once again, the continuing confrontational nature of Albanian politics and some developments during the pre-election period, particularly the dispute over the composition of the Central Electoral Commission (CEC), have raised concerns regarding Albania’s ability to hold free and fair elections in accordance with international standards.
The upcoming elections offer both challenges and opportunities for Albania. The inability to hold smooth elections is politically risky given Albania’s polarization and domestic political context, characterized as it is with a dysfunctional relationship between the country’s two main political actors, that have alternated political power since the demise of Communism – the ruling Democratic Party and the opposition Socialist Party. A negative assessment will hamper Albania’s political stability, signal deterioration in democratic practices, and complicate Tirana’s relationship with the United States and the European Union.
Conversely, credible elections, whose results are certified by domestic and international observers and accepted by the major players, will open new opportunities. Albania will be able to build on the significant political and economic progress it has achieved in recent years, strengthen its role as a constructive regional actor, and significantly improve its EU accession prospects.
Albania has the capacity to hold fully credible elections as is expected from a NATO member and an aspiring member of the European Union. Prime Minister Sali Berisha and opposition leader Edi Rama have committed themselves to do their utmost to ensure smooth elections. The United States and the European Union have strongly urged both sides to abide by democratic rules.

BACKGROUND AND POLITICAL CONTEXT

Albania has made remarkable progress in terms of its economic and political development and efforts to join Euro-Atlantic institutions. Once the most reclusive and isolated state in Europe, Albania has become a responsible member of NATO. It has also emerged as a strong proponent of regional cooperation and reconciliation, and has developed a strategic partnership with the United States. Albania seems to have weathered the global economic crisis relatively well, although economic growth rates have declined. Real GDP growth in 2012 was 1.6 percent, down from 3.0 percent in 2011 and 3.5 percent in 2010. Prime Minister Berisha’s government has made significant efforts in improving governance, reducing poverty and unemployment, improving the country’s business climate, and launching a huge public infrastructure program.
But while prosperity has expanded, Albania remains stricken with poverty and high unemployment. The economic crisis in Greece and Italy, Albania’s most important economic partners, has had a significant impact, leading to a drop in capital and remittance inflows. Although the government has taken measures to reduce the costs of doing business in Albania, attracting foreign investment has been a challenge because of investors’ skepticism, perceived corruption, and ineffective bureaucracy.
The Albanian political landscape is fundamentally different today than it was twenty years ago. Yet, Albanian politics remain deadlocked and deeply dysfunctional. Some of the difficulties that Albania has encountered on its road to a consolidated democracy can be ascribed to the country’s lack of a democratic culture, the Communist legacy, and economic underdevelopment. However, the current high level of politicization and fragmentation is the direct result of the two major parties refusing to engage in the give-and-take that is normally associated with a democratic order. Their overriding objective has been to gain and keep power. To this end, they have often engaged in questionable democratic practices.
The failure to embrace the rule of law, rampant corruption, and political stagnation has left the country bereft of durable, democratic and civic institutions. Public goods have largely been distributed on a preferential basis. Political elites have amassed huge personal wealth, while many ordinary Albanians lack access to basic goods and services. Basic institutions of governance and civil society groups are weak and under constant political pressure. Transfer of power from one political party to another has invariably been associated with efforts to subvert what in theory should be non-partisan functioning institutions, without much respect for fundamental democratic principles.
Power holders have also not shied away from institutional displacement and from attempts to rewrite the rules from one election to another. Electoral systems and electoral laws have undergone significant changes almost during every election cycle since the first multi-party elections in 1991. The 2009 election code, which was revised in 2012, changed the electoral system from mixed to a regional proportional system. It established a 3 percent threshold for political parties and a 5 percent threshold for pre-election coalitions.
In most cases, these changes were viewed as positive and a step in the right direction; after all, they were the result of an agreement between the country’s main political forces and addressed recommendations by international organizations, particularly the OSCE/ODHIR. The CEC, which has the responsibility to conduct the elections, has been subject to constant and intense political interference. This has prevented it from developing into an empowered and truly non-partisan, administrative body. According to a formula agreed to in 2012, the ruling coalition proposes four of the CEC’s seven members, and the opposition the other three. Following the decision of the junior partner, the Socialist Movement for Integration (SMI), to leave the government in early April 2013, Democratic Party deputies, with the support of three Socialist deputies, voted to replace the member of the CEC that had been proposed by the SMI. This was followed by the resignation of the three members nominated by the opposition, rendering the CEC incapable of effectively administering the elections. Thus far the two sides have shown lack of political will to compromise and reconstitute the CEC. As this dispute demonstrates, the lack of a stable electoral infrastructure has undermined confidence in the election process and the administration of the elections.

POLITICAL GRIDLOCK

Since the 2009 elections, which the Democratic Party won by a narrow vote, Albania has experienced a serious crisis of institutionalization and relations between the government and the opposition have been marked by constant tensions. The OSCE/ODIHR report said the elections met most OSCE commitments, but added that they “did not fully realize Albania’s potential to adhere to the highest standards for democratic elections.” The Socialists contested the results, boycotted the parliament, and resorted to threats, ultimatums, and disruptive actions in pursuit of their demands. They shunned government calls for cooperation and stymied efforts to pass important legislation. The Democrats maintained an uncompromising attitude and refused to take any meaningful measures to reach out to the opposition.
Berisha’s Democratic Party formed a coalition with Ilir Meta’s Socialist Movement for Integration and launched an ambitious agenda of promoting economic development, reducing poverty, developing the infrastructure, creating jobs, and combatting corruption. Meta, a former senior Socialist Party leader who had served as prime minister, had split with the Socialists and formed the SMI in 2004. The improbable coalition between the two rivals-turned-allies worked relatively well. However, Meta’s trial on corruption charges – based on a video, released by his former deputy Dritan Prifti, which purported to show Meta discussing bribe taking – eroded the coalition’s popularity. His case became a source of acute embarrassment and cast an unflattering light not only on Meta and his party but also on Berisha’s government. The Socialists made Meta the focus of their corruption criticism, and the violence that erupted in January 2011, in which four opposition supporters were killed in clashes with police forces, was sparked by popular anger at Meta. The Socialists vehemently criticized Meta’s acquittal in early 2012, insisting that it send the message that the courts were corrupt and top politicians immune from prosecution.
The dispute over the elections led to a long political impasse, diverted attention from pressing economic and social challenges, stalled progress on key reforms, and tarnished Albania’s image and democratic credentials. While there is a wide consensus on the importance and potential benefits of Albania’s integration into the European Union, Albanian leaders permitted short-term political considerations to trump the country’s EU integration. In December 2012, the European Commission refused, for the third year in a row, to grant Albania candidate status.
Albania has received wide praise for its constructive regional role. The foreign policies of the two major parties have not diverged significantly. However, Kosova’s declaration of independence in 2008 has led to an increased expression of pan-Albanian sentiments throughout the Balkans. The celebration of Albania’s 100th anniversary of independence in November 2012 was associated with a sudden and surprising increase in nationalistic rhetoric. Berisha and other top Albanian leaders invoked the historical Albanian narrative, and raised the specter of the unification of all Albanians into one state. While the nationalistic rhetoric was seen by many as an attempt by the prime minister to neutralize the newly formed Red and Black Alliance, which advocates the unification of Albania and Kosova, Berisha’s comments triggered a harsh international response. In the wake of international criticism that the nationalistic rhetoric threatened U.S. and EU security objectives of regional cooperation promotion, Berisha and other senior officials tempered their nationalist rhetoric.
Kosova’s independence, Albania’s membership in NATO and the increased empowerment of Albanians in Macedonia, Montenegro, and southern Serbia have given Albanians throughout the region a new sense of confidence and unprecedented security. But despite the revival of Albanian nationalism and patriotism, the idea of Albanian national unification has not become a dominant theme in Albania’s public discourse nor is it a salient issue in these elections. Mainstream Albanian leaders in Tirana and Prishtina have developed a new narrative that conveys the opportunities of EU integration and emphasizes the benefits of regional cooperation.

THE JUNE 2013 ELECTIONS: A NEW OPPORTUNITY

The development of party politics in Albania is in many ways similar to that in other emerging democracies. Political parties are dominated by their leaders, who enjoy unchallenged authority to select candidates for elections. The established elite remains firmly entrenched and politics highly informal and personal. In general, political parties are not well defined, and they are composed of fractious coalitions that converge on some core issues but differ on others. There are also deep divisions between and among political parties. With the passage of time, it has become difficult to distinguish between party platforms since they tend to shun ideology in favor of pragmatism and are characterized by a lack of specifics. Despite some variation, most pretend to address the same issues: unemployment, combating corruption, improving services, attracting foreign investments, and implementing institutional reforms. The ideological gap between the right and the left may not have disappeared, but it has definitely narrowed significantly. Decisions on coalitions are driven more by crude power considerations than by ideology or political programs. The best example of shifting political alliances and the coalescence of disparate political forces lacking a deep political alignment was the Democratic Party’s coalition in 2009 with the SMI.
While Albania has a very vibrant and free media, most media outlets have aligned themselves with either the Democrats or the Socialists. Both sides have used the media to buttress popular perception of their own leadership, while questioning the ability of their foe to effectively lead the country. Instead of focusing on providing accurate and balanced reporting, most media have made a mockery of journalistic objectivity.
The various political forces have made increased use of social media to publicize their political programs and engage potential voters. Both Berisha and Rama are active social media users and have a significant following. Berisha regularly posts messages on Facebook, while Rama is an avid and engaging user of Twitter. They have shied away from a debate, relying on face to face interactions with voters, town hall meetings, and news conferences. Both have engaged in a campaign aimed at delegitimizing each other.
Despite the controversy surrounding the composition of the CEC, the election campaign thus far has been conducted in a much calmer and dynamic environment than in past elections. While there are dozens of political parties, the Democrats and the Socialists continue to dominate Albanian politics. Other, smaller parties have limited popular support, and most of them are led by politicians who split off from the Democratic or Socialist party over disagreements with their top leaderships. With the exception of two new forces that are contesting the elections on their own – former President Bamir Topi’s New Democratic Spirit and the Red and Black Alliance –other parties have coalesced with the two major parties’ coalitions. The Democratic Party-led Alliance for Employment, Wellbeing, and Integration, will have some 25 parties in its coalition, including the Republican Party, the Movement for National Development, and the Party for Justice Integration and Unity. In addition to the SMI, the Socialist-led Alliance for a European Albania groups together more than 35 parties, including the Social Democratic Party, the Union for Human Rights, and other parties spanning the country’s political spectrum.
The Democratic Party
The Democrats have been in power since 2005 and, under their leadership, Albania has made significant progress on many fronts. But after eight years in power, the ruling party appears vulnerable and concerned about an erosion of its popularity. Some blame the government for the post-2009 election gridlock and slow progress toward EU integration. In addition, growing economic hardships, inability to decisively address the corruption issue, and increased social discontent make the Democrats susceptible to a public backlash. Berisha hopes to meet the challenge by a resurgent Socialist opposition by touting his government’s economic and social record, and by casting Rama as the main obstacle to Albania’s integration.

The Socialist Party
The Socialists view the 2013 elections as their best chance of returning to power and hope to benefit from a possible anti-incumbent backlash. The Socialists have made very ambitious election pledges, focusing their campaign on accusations of poor governance, mismanagement, corruption, and the Democratic stronghold on institutional power. These elections are also a serious test of Edi Rama’s leadership. Rama had pursued a self-defeating boycott strategy, engaging in an uncompromising battle with the Democrats. Many Socialists blamed Rama personally for the loss of the 2009 election and the 2011 mayoral elections in Tirana. He had made a serious miscalculation by declining Meta’s calls to join forces in 2009 against the Democrats. The two leftist parties combined had won more votes than the Democratic Party. Most analysts believe that political bickering among the Socialists and Rama’s failure to form a pre-election coalition with Meta secured Berisha’s second term. Evidently recognizing that his confrontational approach had backfired and under increased pressure from party rank and file, Rama changed his strategy following his loss of the mayoral elections in 2011. He focused on counteracting the perception as a polarizing figure and improving his relations with the international community. He made concerted efforts to mend fences with internal opponents, and reached out to his former arch rival, Ilir Meta. By creating a coalition with Meta, Rama hopes to increase his chances of unseating the Democrats.

Meta’s coalition with the Democrats was a marriage of convenience. Following his forced resignation as deputy prime minister and foreign minister as a result of corruption charges, his position was severely weakened. But following his acquittal, he gradually muted his criticism of Rama. While he had implied that he was open to an alliance with either the Democrats or the Socialists, he made it clear he would seek to exact the highest price. He views himself as the king-maker and if the Democrats win the largest number of votes, he could renew his coalition with Berisha.

New Political Parties In the last two years, two new forces have appeared on Albania’s political scene: the Red and Black Alliance and the New Democratic Spirit. Both are contesting the election on their own. The Alliance was formed by Kreshnik Spahiu, who had served as deputy Chairman of the Council of Justice under President Topi. The Alliance’s platform incorporates a strong dose of nationalist sloganeering and pledges to fight corruption, but lacks substance on other issues. Its nationalistic rhetoric and calls for the unification of Albania and Kosova have resonated with many Albanians disenchanted with established political parties. But Spahiu’s credibility as a corruption fighter has been undermined by allegations that he had engaged in corruptive practices as deputy chairman of the Council of Justice. Many blame him and Topi for the highly politicized and corrupt justice system. The Alliance has been organized more as a street movement than as a real political party, mobilizing its supporters through protests and actions. Most media, particularly those close to the Socialists, were openly supportive of the Alliance but recently they have adopted a more skeptical stance. Initially, the Alliance displayed an ability to stage massive protests. However, in recent months much-hyped rallies failed to draw a significant turnout, a sign of its declining influence. The Alliance expressed willingness to join the Socialist-led coalition, but Rama rejected what the Socialists termed as the Alliance’s excessive demands. The Alliance suffered a major blow in late April, when leading officials resigned en masse because of a lack of confidence in Spahiu’s leadership.
Following the end of his tenure as president in July 2012, Bamir Topi, who had a falling out with Berisha, formed his own party, the New Democratic Spirit. The former president pledged to introduce a new “spirit” in Albanian politics, free from corruption and political nepotism. Splinter parties in Albania, however, have not had much success and the New Democratic Spirit has not been able to expand its core leadership beyond its composition of disgruntled Democratic Party officials. While pledges for an uncompromising fight against corruption resonate widely, Topi has thus far been unable to mobilize a serious political following or recruit well-known and electable politicians. Nevertheless, the party leaders hope to attract right-wing voters, former political prisoners, and property owners who have yet to be compensated for assets confiscated by the Communist regime.

CONCLUSIONS

Albania is a country at a critical crossroads, torn between a potentially destabilizing political confrontation and the aspiration for national prosperity, democratic consolidation, and European integration. The country cannot afford another contested election that would likely trigger a destabilizing conflict and adversely impact Tirana’s relations with Washington and Brussels. The elections offer Albanian political actors an opportunity to move beyond the usual zero-sum game approach to elections, demonstrate their commitment to democratic consolidation, and re-institutionalize democratic politics. The end of the political deadlock and brinkmanship, which have characterized the last four years, would unleash the great potential that the Albanians have, and pave the way for Albania’s membership in the European Union.
Elections alone, however, even if they are held in full accordance with the highest international standards, are not a salve for Albania’s democratization. The new government that will emerge from these elections will be faced with formidable challenges and can ill afford to be distracted by prolonged post-election disputes. Although conditions have not been conducive for the emergence of a new generation of leaders, Albania has a dynamic, highly educated, young generation that tends to think in a Western, democratic context and is poised to move into influential positions. Ordinary Albanians have shown a deep commitment to EU integration and view democracy as their preferred form of government. Albania has the capacity to reinvigorate democratic reforms, and restore the public’s confidence in the political process. But to re-energize democracy and advance their nation’s democratic aspirations, Albanian political elites must do much more to establish the rule of law, empower non-partisan institutions, reduce corruption, and dispel the widespread perception that politicians are enriching themselves at the expense of average citizens.
The role of the international community will remain critical. The United States and the European Union have been forthright in their support of democracy as well as in their criticism of democratic failings. While domestic political polarization and gridlock have led to “Albania fatigue,” it is important that Washington and Brussels continue to engage Albania, using their significant leverage to foster democratic progress as well as to address democratic transgressions. A stable, democratic, and prosperous Albania, firmly anchored in the Euro-Atlantic community, is in the national interest of the United States.
Thank you very much for the opportunity to appear before you today.

*Democracy in Albania: the Pace of Progress
Monday, May 6, 2013
Capitol Visitor Center, Senate Room 210-212
Prior to 1991, Albania was ruled by one of the communist world’s most repressive regimes and was the only country in Europe refusing to participate in the Helsinki process. In the two decades since, the country made enormous strides to become a democratic state where human rights are respected and to become an active participant in European affairs, including as a member of the NATO Alliance since 2009.
Despite this progress, Albania continues to struggle in building its democratic institutions and practices, including respect for the rule of law. As Albania prepares for parliamentary elections in June, this hearing hopes to assess the degree to which progress has begun to fall short of expectations at home and abroad, and what can be done to accelerate the pace of further reforms related to good governance.
The following witnesses are scheduled to testify:
Philip T. Reeker, Deputy Assistant Secretary for European and Eurasian Affairs,
U.S. Department of State
Gilbert Galanxhi, Ambassador of Albania to the United States of America
Elez Biberaj, Director, Eurasia Division, Voice of America
Besa Shahini, Senior Analyst, European Stability Initiative

NE MBESHTETJE TE POETIT ABDULLAH KONUSHEVCI

May 3, 2013 by dgreca

Ne dhe askush prej atyre që pretendojnë të merren me art nuk mund të jemi indiferent për jetët njerëzore, aq më tepër kur dihet se vetë thelbi i artit është humanizmi, pa këtë domethënie në shtjellim të tij, asnjë lloj krijimi nuk ka vlerë. Në këtë sens mendojmë se problemi për të cilin ngrejnë zërin një grup kolegësh shkrimtarë në Prishtinë është i madh, është në fjalë jeta e një poeti shqiptar nga Kosova, Abdullah Konushevci, dhe diçka duhet bërë patjetër. Nuk mund të bëjmë sikur nuk dimë, nuk mund të vështrojmë nga larg e të mënjanohemi, nuk mund ta braktisë artisti- artistin, shkrimtari -shkrimtarin, poeti -poetin, anipse në pah duhet të jetë dalëzotës Shteti e Qeveria e Kosovës institucionet e kulturës dhe artit. Besoj se ata diç do të bëjmë. Ata, shtetarët e qeveritarët mbahen me parat e taksapaguesve, pra të popullit e ato para duhet të shkojnë për popullin. Eshtë vendi të theksojmë se poetët në mbarë botën e qytetruar dihet se janë ndërgjegja, zemra e shpirti i kombit të vet. Me qëllimi të sensibilizimi i institucioneve dhe qarqet kulturore artistike, eshte hapur një llogaria bankare ne emer të Poetit, që të bëhet diçka për t’ia lehtësuar gjendjen, qoftë nga shteti, qoftë nga bizneset dhe njerëzit që e duan artin.. Të solidarizohemi me poetin Abdullah Konushevci dhe me çdo veprim racional që do të inicohet nga kolegët shkrimtarë dhe poetë të Kosovës, Shqiperise si dhe ne Diaspore.
Bashkangjitur është flaqja me të dhënat e llogarise bankare ku çdo kush mund te jap kontributin e tij..

Një grup miqësh të poetit
Tiranë-Prishtinë, 1 Maj 2013
Raiffesen Bank Kosovo
Prishtina, Kosovo
SWIFT code: RBKORS22
Account: 1501001003721691
Emri: ABDULLAH KONUSHEVCI
Ju mund të shkarkoni në kompiuterin tuaj fotokopjen e xhirollogarisë bankare e me të dhënat që ka ajo mund të kryeni veprimet që dëshëroni për të ndihmuar poetin. Mund të paguhen edhe nëpermjet disa bankave në lidhje në Europë dhe USA sipas të dhenave që ka fotokopja e llogarisë bankare. Ju lutemi shumëfishojeni dhe shpërndajeni ndër miq e shokë kudo në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni dhe diasporën Shqiptare në Europë dhe Amerikë.

Per hollesi e veprime teknike Shkoni ne websitin e Kolec Traboinit:http://traboini-ese.blogspot.com/

Udhë të mbarë Kuvendit të Vatrës!

April 24, 2013 by dgreca

NE FOTO; Pamje nga darka e 100 vjetorit te vatres me 29 qershor 2012 në restorantin romantik Chelsea- Piers 60, me pamje magjike mbi lumin Hadson./

Nga Dalip Greca/

Të shtunën me 27 prill, një ditë para ditëlindjes të 101-të të Federatës Panshqiptare të Amerikës, do të mblidhet Kuvendi i saj. Rrugë të mbarë Kuvendit të Vatrës!

Ky është i pari Kuvend pas dy dekadave, dhjetëvjeçarit të fundit të Shekullit të shkuar dhe 13 vite të shekullit të ri, që Vatra vjen në një kuvend të rregullt, ku përfaqësohen realisht disa degë, me delegatë të zgjedhur nga vetë degët. Është një atmosferë ringjalljeje e Federatës, e cila ka nisë të shtrihet në disa shtete të Amerikës së Veriut. Janë degë me nga 40 anëtarë e lartë ato të Michiganit, Jacksonville në Florida, Hudson Valley, Queens dhe Westchester-South, si dhe më e reja në Newburgh, të gjitha këto në shtetin e New York-ut. Po ashtu funksionon prej tri vitesh dega e Vatrës në Washington, që është një urëlidhje me kryeqytetin amerikan, me Departamentin e Shtetit, si dhe dega në Palma Beach në Florida, që funksionon prej dy vitesh.

Ky Kuvend do të bëjë përpjekje që të sjellë edhe ndryshime në funksionimin më të mirë organizativ të Federatës, që ajo të ketë frymëmarrje në përshtaje me kohën që jetojmë. Natyrisht nuk do të preken parimet mbi të cilat u ngrit Vatra nga themeluesit, korifejtë e Kulturës Kombëtare Fan S Noli dhe Faik Konica me bashkëpunëtorë.

Ringjallja nisi me përvjetorin njëshekullor. 100 Vjetori i themelimit të Federatës Panshqiptare të Amerikës ishte madhështor, gjithëkombëtar, gjithëfetar dhe shkëndijoji shpresën për ringjallje të plotë të sajsaj.

Në fakt ringjallja e Vatrës nisi me organizimin e degës së Vatrës në Washington, vijoi me degën e Michiganit, me degën në Fort Lauderdale, Florida, dhe u pasua radhazi nga degët, Hudson Valley, Jacksonville, Westchester, Queens dhe Newburgh të shtetit të New Yorkut. Pra tetë degë në harkun e tre vjetëve. Por le të kthehemi edhe një herë tek fryma dhe mesazhet që përcolli Vatra në botën shqiptare me rastin e përvjetorit të njëqind të saj: Në qershor 2011 Këshilli i Vatrës ngarkoi një grup me tre veta që të përcillte mesazhin për 100 vjetorin e Vatrës në vendlindje. Grupi i udhëhequr nga kryetari dr. Gjon Buçaj dhe me pjestarë juristin Bashkim Musabelliu dhe editorin e Diellit, Dalip Greca, i ra viseve Kombëtare nga jugu në veri. Grupi mesazher i Vatrës u prit me nderet më të larta; nga kryeministri i Shqipërisë Sali Berisha, kryeparlamentarja Jozefina Topalli, ish presidenti Bamir Topi, prefektja e Gjirokastrës Mimoza Çomo dhe kryetari i Bashkisë Flamur Bimo, princi Leka II, kryetari i sapozgjedhur i Tiranës, Lulzim Basha, kryetari i Qarkut të Shkodrës Maxhit Cungu, komunitetin çam etj. Përfaqësuesit e Vatrës u pritën nga krerët më të lartë fetarë ; si prej Shkëlqesisë së Tij Imzot Rrok Mirdita – Arqipeshkëv Metropolit i Dioqezës Tiranë – Durrës dhe gjithë Shqipërisë, kryetari i Komunitetit Musliman të Shqipërisë Haxhi Selim Muça, kryegjyshi Edmond Ibrahimi etj.

Në Prishtinë misionarët e Vatrës u pritën nga presidentja e Kosovës Atifete Jahjaga, kryeparlamentari Jakup Krasniqi, Ministri i Arsimit Ram Buja, amabsadori i Shqipërisë në Kosovë, Dr.Islam Lauka, drejtori i Institutit të Historisë, Prof. Dr. Jusuf Bajraktari; Ipeshkëvi i Kosovës Imzot Dodë Gjergji dhe biografi i shquar i Nënë Terezës dom Lush Gjergji, po ashtu përfaqësuesit e Vatrës vizituan edhe shqiptarët e Maqedonisë, ku u pritën nga kryetari i grupit parlamentar të BDI-së. Telat Xhaferri, bënë takimi më stafin drejtues të Universitetit të Tetovës, kryesuar nga rektori Prof. Dr. Agron Reka, u takuan me stafet e ambasadave dhe ambasadorët e Shqipërisë dhe të Kosovës në Shkup etj.

Misionarët e mesazhit të 100 vjetorit të Vatrës ishin të pranishëm edhe në manifestimin e madh përkujtimor të komunitetit çam në Qafë Botë. Mbështetje të fuqishme gjeti përfaqësia e Vatrës tek media, kudo ku shkoi. Mesazhi i 100 vjetorit të Vatrës shkoi në të gjitha trojet Kombëtare.

Ishte kjo një nga arsyet që në festimet e 100 vjetorit të Vatrës të gjitha trojet amtare ishin të përfaqësuara siç ishin të përfaqësuar të gjithë komunitetet fetare.

Konferenca Shkencore “Federata Pan-shqiptare e Amerikës “VATRA, 100 vjet në shërbim të Kombit”, shpalosi historinë 100 vjeçare të Vatrës dhe shërbesat e saj Kombëtare. Studiues të njohur të botës akademike shqiptare, paraqitën kumtesa, në të cilat ritheksohej roli i federatës që nga lindja e saj, themelimi i shtetit shqiptar, deri në 100 vjetor.

Mbrëmja gala ishte një mrekulli më vete. Sipas gazetës amerikane Daily News të 4 majit 2012, Federata Pan-shqiptare e Amerikës, mblodhi bashkë 1100 shqiptaro-amerikanë në Mbrëmjen Gala, organizuar më 29 prill 2012, në restorantin romantik Chelsea- Piers 60, me pamje magjike mbi lumin Hadson.

Dega e Washingtonit, e Michiganit dhe ajo e Palma Beach në Florida, ishin dallëndyshet e para që paralajmëruan ringjallje të Vatrës dhe shpresën për shtrirjen e saj kudo ku jetojnë shqiptarë. Më pas erdhi dega e Vatrës në Hudson Valley, që afroi një masë të madhe vatranësh. Ngritja dhe funksionimi i degës së Jacksonville në Florida është meritë e kryetarit të sotëm të saj, Adriatik Spahiu me bashkëpunëtorë. Adriatiku familjarisht ishte pjesë e festimeve të 100 vjetorit të Federatës, dhe aty mori zotimin e ringjalljes së Vatrës në Jacksonville. Kjo degë edhe pse ka vetëm një vit jetë që nga themelimi, ka marrë statusin e organizimit të veprimtarive kulturore, artistike apo historike në Jacksonville.

Dega e Vatrës në Westchester south erdhi me kualitete anëtarësh, shumë prej tyre me doktoratura shkencore, profesionistë të suksesshëm, avokatë, bankierë, financierë,mjekë, që premtojnë rritjen e veprimtarive kualifikuse të Vatrës. Menëjherë pas kësaj dege erdhi dega e Queensit, ku meritë në organizimin e saj ka dr. Skënder Murtezani dhe Bashkim Musabelliu e Halit Shpuza. Dyzet vetë numëroi kjo degë që në ditëthemelimin e saj. Më e fundit degë e ngritur në prag të Kuvendit është ajo që u ngrit me inisativë të dr. Nexhat Kaliqit dhe Sylë Ramosaj në Newburgh, New York.

Degë të tjera priten të riorganizohen, disa prej të cilave janë të gatshme , si në Bronx, Brooklyn, Staten Island, New Jarsey etj. Vatra pas këtij Kuvendi i ka të gjitha mundësitë që të rikthehet në kohët e saj më të mira. Janë të gjitha mundësitë që Vatra të grumbullojë rreth vetes bashkombasit tanë dhe të shtrihet në të gjithë Amerikën, si tri dekadat e para të shekullit të shkuar, duke u kthyer në një institucion të fuqishëm Kombëtar.

Statura e Vatrës është e tillë që i plotëson të gjitha kushtet për të qenë një institucion kombëtar me ndikim të fuqishëm në Amerikë dhe në trojet kombëtare. 101 vitet e saj dhe bëmat që kanë bërë paradhësit e vatranëve të sotëm, ia japin Vatrës prestigjin për të përfaqësuar Kombin shqiptar në Amerikë dhe për të pasë ndikim më të fuqishëm në vendlindjen. Rruga 101 vjeçare e Vatrës është plot ngjarje dhe shërbesa ndaj Kombit. Vatra ëshët pasuri e çmuar historike me përmasa Kombëtare. Themelimi i saj ka qenë një ndër veprat më të çmuara që kanë bërë shqiptarët e Amerikës. E themeluar shtatë muaj para shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë, ajo shërbeu si orientuese edhe për shtetin e ri shqiptar të pavarësuar me 28 Nëntor 1912. Telegrami i Vatrës drejtuar Kuvendit të Vlorës, që mbante firmën e kryetarit të atëhershëm të Vatrës, eruditit Faik Konica, përcillte frymën e Vatrës për t’u orientuar nga Perëndimi; ishte një orientim logjik.

Shteti i ri shqiptar i ngjante një foshnje të porsalindur, që fqinjët kërkonin të zhduknin. Grekët, serbët dhe malazezët ushqenin shpresën se shteti i ri nuk mund ta kishte jetën e gjatë.

Do të ishte Vatra ajo që do të shërbente në vend të shtetit të vdekur, sidomos gjatë dhe Pas Luftës së Parë Botërore, ku me fondet e saj organizoi mbrojtjen ndërkombëtare të Shqipërisë dhe ngriti e financoi shërbimin diplomatik në Evropë dhe Amerikë.

Vatra shkëlqeu në dy fushata të fuqishme; në atë të 3 qershorit 1917, ku u grumbulluan për mbrojtjen e Shqipërisë, 150 mijë dollarë, si dhe në organizimin e Huasë Kombëtare, ku u mblodhën më shumë se 197 mijë dollarë.

Kur po luhej drama më e dhimbshme e Kombit shqiptar, u mblodh në Londër Konferenca e ambasadorëve për të caktuar fatin e Shqipërisë, nën kryesimin e Ministrit të Punëve të Jashtme të Britanisë së Madhe, Sir Edward Gray. Shqiptarët, nga të gjitah anët e Amerikës, të udhëhequr e të frymëzuar nga Vatra, filluan ta bombardonin Konferencën me qindra e mijëra kabllograme, sa Sir Edëard, i tha një miku të Shqipërisë:”Thuaju shqiptarëve që të mos prishin shumë para për kabllograme pasi ne e dijmë se Korça dhe Gjirokastra janë shqiptare dhe jo greke.”(Citim: Peter Ktona”Misioni i Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra, dje dhe sot”). Mirëpo Vatra nuk mund të flinte e qetë kur grekët po punonin fort për të bindur ndërkombëtarët se Korça dhe Gjirokastra ishin greke.Për këtë qëllim Vatra dërgoi në Evropë Fan Nolin dhe Faik Konicën dhe nisi të mbledhë mijëra nënshkrime të orthodoksëve. Me këtë rast të gjithë shqiptarët e Amerikës u nënshkruan orthodoksë. Vatra ia arriti të mposhte propogandën e sofistikuar greke, dhe ia arriti të fitoi.Në maj të 1913-ës Shqipëria u njoh si shtet i pavarur me garancinë e Fuqive të Mëdha. Me 17 Dhjetor 1913 Komisioni lëshoi raportin, i cili u nënshkrua më vonë në Firence, i njohur si Protokolli i Firences, që la jashtë trungut Kombëtar, Çamërinë dhe Kosovën.

Fan S Noli u kthye nga Evropa më 1915 dhe e gjeti Vatrën të organizuar mirë dhe me 80 degë, gazeta Dielli dilte e përditshme nën drejtimine Kostë Çekrezit.

Takimi i Nolit me 4 korrik 1918 me presidentin Amerikan Wilson, ishte një rast i artë për të marrë fjalën presidentit amerikan për t’i dalë krah Shqipërisë në Konferencën e Paqes. Dhe po të mos ishte presidenti Wilson, fati i Shqipërisë do të ishte në udhëkryq.

Vatra e tregoi fuqinë e saj në konferencën e Paqes, ku organizoi mbrojtjen e Shqipërisë. Aq e ndjeshme ishte lufta e Vatrës, sa kryeministri grek deklaroi:”E vetmja pengesë që hasi Greqia për Vorio Epirin ishte Federata Vatra.”

Vatra nuk e ndërpreu luftën për shpëtimin e Shqipërisë. Bindja se Shqipëria do të shpëtonte dhe se pavarësia do të rikthehej, ishte aq e fortë sa Vatra nisi përgatitjen e grupeve të ushtarëve vullnetarë për t’i dërguar në Shqipëri. Federata mori me qera mjedise në Boston ku stërviteshin vullnetarët, bijë e vatranëve, të cilët më 1920 nën drejtimin e Aqif Përmetit shkuan në Shqipëri, dhe morën pjesë në Lufëtn e Vlorës dhe në ruajtjen e kufijëve me Greqinë. Ishin 200 vullnetarë, të cilët u shoqëruan edhe nga banda e Vatrës e drejtuar nga professor Thoma Nassi. Vatra kishte pjesën e vet edhe në Kongresin Kombëtar të Lushnjës. Nëse nuk do të ishte Vatra qeveria e dalë nga Kongresi i Lushnjës do të ishte në hall të madh me arkën e shtetit bosh.

Është Vatra ajo që përmes kryetarit të saj, Imzot Nolit, do të siguronte edhe pranimin e Shqipërisë në Lidhjen e Kombeve. Bëmat e Vatrës është vështirë që të numërohen; janë të shumta.

Vatra i shërbeu shteti të tri edhe në fushën e kulturës dhe të arsimit duke shtypur e dërguar falas në Shqipëri më shumë se 120 mijë libra për nevoja të shkollave shqipe.

E gjithë jeta e Vatrës, me gjithë zig zaket e saj, është e mbushur me faqe të çmueshme të shërbesës kombëtare dhe përkushtimit atdhetar. Vatra ka kaluar vështirësi të mëdha, edhe për shkak të qëndrimit të saj nacionalist, antikomunist, por ajo mbijetoi për meritë të përkushtimit dhe të frymës rilindase që ajo trashëgoi. Pas shkëlqimit në 30 vitet e para të shekullit XX, ajo mbijetoi dhe hyri në shekullin e XXI me shpresa ringjalljeje. Që në fund të viteve ’70 dhe në mes të viteve ’80 ishte dhënë alarmi për të dalë nga gjendja e paralizës ku kishte rënë Vatra, por u desh 100 vjetori i themelimit që shpresa për ringjallje të konkretizohej.

I takon këtij kuvendi që të bëjë analizë realiste dhe të përcaktojë piketat për të ardhmen duke e kthyer Vatrën në kuptimin real, leksikor që përmban fjala që ka pagëzuar këtë bashkim të shqiptarëve të Amerikës, fjala “Vatër”.

Duke vlerësuar puën e çmuar të vatranëve të vjetër që e mbajtën me mundim e përkushtim çelë derën e saj, brezi i ri që ka vërshuar kohët e fundit duhet të përgatitet, që të marrë përsipër detyra që ta kthejën Vatrën në nivelin e kohës dhe të kujdesen që ajo të mos shuhet dhe fryma e saj të ngrohë shqiptarët e Amerikës për t’i shërbyer Kombit.

Ky Kuvend i ka të gjitha mundësitë që të orientojë vatarnët drejt një të ardhmeje më të mirë për të pasur një federatë të fuqishme.

Udhë të mbarë Kuvendit të Vatrës!

Marrëveshja Kosovë-Serbi e Brukselit si model unik në mbrojtjen e pakicave

April 22, 2013 by dgreca

Nga Dr. Enver Bytyçi-Drejtor Ekzekutiv i Institutit të Europës Juglindore – Tiranë/

Ka kaluar më shumë se një vit, kur udhëheqësi i koalicionit serb “Ndryshimi”, shkrimtari Vuk Drashkoviç, kërkonte me ngulm që Serbia të çlirohej prej Kosovës. Në një intervistë të tij për radion Europa e Lirë të datës 25 mars 2012, ai thoshte se “koalicioni parazgjedhor “Ndryshimi,” kërkon të ndalohet vrasja e Serbisë për hir të ruajtjes së asaj që është vetëm mirazh”, duke shtuar gjithashtu të vërtetën tjetër se “nuk mund të ndërtohet një Serbi evropiane mbi themelet e Serbisë së Millosheviçit”. E thoshte këtë të vërtetë të pamohueshme një prej ish-anëtarëve të kabinetit të diktatorit Milosheviç.

Vetëm dy muaj më vonë, shkrimtari i shquar shqiptar, Ismail Kadare, në një intervistë për revistën beogradase “NIN” thoshte në substancë të njëjtën gjë: “Më parë në një pjesë të Ballkanit përdorej shprehja çlirimi i Kosovës nga Serbia. S’është ndonjë çudi që tani të thuhet çlirimi i Serbisë prej Kosovës”. Dhe deri në në këto momente mendjet ballkanike qenë kapur fort pas idesë fikse se “E mira e jote është e keqja ime” e për pasojë palët qenë të ndara në qëndrimet e tyre për ta zgjidhur njëherë e përgjithmonë konfliktin shqiptro-serb.

Një vit më parë Beogradi organizoi zgjedhjet e veta edhe në veri të Kosovës, ndërsa serbët lokalë vijonin që prej 13 vitesh të refuzonin me dhunë integrimin në shtetin e Kosovës. Aq e tensionuar ishte situata në komunat me shumicë serbe, sa më 1 qershor të vitit 2012 ato demonstruan me dhunë kundër trupave të KFOR-it, duke plagosur dy prej tyre. Barrikadat ishin aty mbi urën e Ibrit e në afërsi të pikave kufitare, kontrabanda lulëzonte dhe serbët lokalë bënë përpjekje të panumërta që të sfidonin jo vetëm qeverinë dhe institutcionet e Kosovës, por edhe praninë ndërkombëtare në zonë. Madje u desh që një kontigjent prej 700 ushtarësh nga Gjermania dhe Austria të vinte në ndihmë të forcave aktuale të vendosura në veri të Mitrovicës.

Kjo situatë e trishtë u duk se do të përkeqësohej, kur në Beograd u kurorëzuan në krye të pushtetit radikalët e ish-Partisë së Sheshelit dhe idhtarët e anëtarët e Partisë së Milosheviçit. Dy figurat kryesore, Tomislav Nikoliç, si president i vendit dhe Ivica Daçiç, ish-zëdhënës i Milosheviçit, si kryeministër dhe ministër i Brendshëm, u panë me skepticizëm të madh e mosbesim. Pakush besonte në atë se ata do të sillnin ndonjë situatë ndryshe në marrëdhëniet rajonale dhe në raportet midis Prishtinës dhe Beogradit. Ishte krejt e arsyeshme të mendohej se Europa Juglindore me këto “hije” të së kaluarës së hidhur e kriminale do të përjetonte përsëri kriza të pamenduara. Frika se gjakderdhja do të rikthehej në Ballkan e shoqëroi pjesën e parë të qeverisjes së radikalëve serbë të ardhur në pushtet.

Por të premten e kaluar, më 19 prill 2013, në raundin e dhjetë tnë bisedimeve, kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi, dhe kryeministri i Serbisë, Ivica Daçiç, nënshkruan në Bruksel atë që unë do ta quaja “Marrëveshja e Pajtimit për Veriun e Kosovës”. Marrëveshja e datës 19 prill është dhe do të mbetet e tillë, sepse i jep fund një situate dhune e konflikti të pandërprerë midis shqiptarëve dhe serbëve në këtë pjesë të territorit të vendit. Jo në kuptimin që e përmend kryeministri Thaçi, sipas të cilit marrëveshja e Brukselit vjen për herë të parë pas një shekulli konflikt midis të dy popujve tanë. Konfliktin shqiptaro-serb e ka zgjidhur përfundimisht ndërhyrja e NATO-s më 24 mars të vitit 1999, në të cilin ka ndihëmuar Ushtria Çlirimtare e Kosovës dhe rezistenca paqësore e Ibrahim Rugovës. Prandaj dhe mund të thuhet se konfliktin shqiptaro-serb nuk e zgjidhi as Thaçi e as Daçiç. Ata thjesht formalizuan vullnetin e ndërkombëtarëve dhe i dhanë zgjidhje teorike krizës në veri të Kosovës. Çdo interpretim tjetër është i pasaktë, jashtëkohor, jashtë kontekstit historik të zhvillimit të ngjarjeve, së paku prej fundit të viteve 1980 e këtej.

Por le të kthehemi te përmbajtja e marrëveshjes së Brukselit. Ideja e bisedimeve në nivel politik përfaqësuar nga të dy kryeministrat erdhi mediatikisht nga drejtorja për Europën në Grupin Ndërkombëtar të Krizave, Sabine Frizer, në radion Europa e Lirë. Ajo u shpreh në maj të vitit të kaluar se rekomandonte që “dialogu (i deritashëm) të zgjerohet dhe të shndërrohet në dialog vërtet politik ku Beogradi, Kosova dhe serbët e veriut, do të bisedonin për mënyrat se si mund të sigurohet që veriu të integrohet më me efikasitet në Kosovë dhe eventualisht të bisedohet edhe për rrugën e njohjes së Kosovës nga Serbia.

Më pas erdhën një e nga një dhjetë raunde bisedimesh midis Kosovës dhe Serbisë. Këto bisedime i udhëhoqi e ndërmjetësoi Bashkimi Europian, përmes shefes së Diplomacisë e të Sigurisë, baroneshës britanike Katrine Ashton. Të dy palët patën vështirësi në bisedime e sidomos në arritjen e marrëveshjeve. Serbia për shkak të mentalitetit të ngrirë rreth mitit për Kosovën, ndërsa Kosova për shkak të papërgjegjshmërisë së udhëheqësve shtetërorë, të cilët pa nevojë u kishin premtuar shqiptarëve se “kurrë nuk do të bisedonin me Serbinë për çeshtje politike”. Kështu në Prishtinë ishte krijuar edhe një pengesë tjetër, artificiale, veç pengesave objektive, të cilat ndanin të dy vendet në konflikt. U bënë nëntë raunde bisedimesh. Në raundet e para u nënshkruan disa marrëveshje të ndërmjetme, siç ishte ajo për implementimin e marrëveshjes së kufijve e të doganave. Nënshkruesit, përkatësisht krzeministrat Thaçi dhe Daçiç, u përballën me kritika të shumta në vendet që përfaqësuan.

Më pas i erdhi radha bisedimeve për normalizimin e gjendjes në Veri, shkurt, për integrimin e kësaj pjese të vendit në institucionet e Kosovës. Kjo përpjekje filloi në raundin e shtatë dhe përfundoi me një marrëveshje në raundin e dhjetë, gati në zgrip, kur bisedimet do të deklaroheshin si të dështuara.

Pa u zgjatur në histori të tilla, ne shohim tashmë të jetë arritur dhe nënshkruar një marrëveshje, të cilën e kanë miratuar me shumicë votash të dy parlamentet. Sipas kësaj marrëveshjeje është krijuar Asosacioni/Bashkësia me shumicë serbe në Kosovë, në të cilën bëjnë pjesë katër komunat e Veriut të Mitrovicës, përkatësisht vetë komuna e re e Mitrovicës së Veriut si dhe komunat e Zveçanit, Leposaviçit dhe Zubin Potokut. Eshtë lënë hapësirë juridike që në këtë bashkësi të bashkohen gjithashtu komunat e tjera me shumicë serbe në jug të Ibrit. Sipas Marrëveshjes, strukturat e Asociacionit/Bashkësisë do të ndërtohen në bazën që e parasheh statuti aktual i Asociacionit të Komunave Serbe. Presidenti, zv/presidenti, Kuvendi dhe Këshilli do të kenë në mbikëqyrje zhvillimin ekonomik, të arsimit, të shëndetësisë dhe të planifikimit urban e rural. Këto janë kompetencat eksplicite të kësaj Bashkësie. Por duhet shtuar se edhe po mos krijohej ky asosacion, komunat vetë do t´i mbartnin kompetenca të tilla, çka do të thotë se marrëveshja në fjalë është refleksion i vetë ligjeve dhe kushtetutës së Kosovës. Thjesht të tilla atribute kalojnë nga komuna te bashkësia.

Megjithatë parashihet që Bashkësia e Komunave të Serbëve në Veri të ketë njëkohësisht kompetenca të caktuara në fushën e rendit e të ligjit. Pika gjashtë e marrëveshjes shprehet se “Duhet të ketë një forcë policore të quajtur Policia e Kosovës. Të gjithë policët në veri të Kosovës duhet të integrohen në strukturën e Policisë së Kosovës. Pagat do t’i marrin vetëm nga Policia e Kosovës”. Në pikën tetë shtohet se “Do të ketë një Komandant Rajonal të Policisë për katër komunat me shumicë serbe” dhe se “Komandanti i këtij rajoni duhet të jetë serb shtetas i Kosovës i nominuar nga Ministria e Brendshme nga një listë e dhënë nga 4 kryetarët e këtyre komunave në emër të Asociacionit”. Në pikën nëntë thuhet se “Përbërja e Policisë në veri duhet të reflektojë përbërjen etnike të popullatës në 4 komunat”. Nëse lexojmë me vëmendje edhe këto dy pika të marrëveshjes, atëherë kuptojmë se asgjë përtej Planit të Ahtisaarit nuk është dhënë për serbët në veri të Mitrovicës. Projekti i Pavarësisë së Kosovës, i cili ka marrë emrin e hartuesit të tij, presidentit Ahtisaari, parashikon të njëjtat kompetenca sa i përket policisë dhe strukturave të saj në komunat me shumicë serbe. Policia në veri, ashtu si në të gjithë territorin e Kosovës, do të veprojë në respektim të kushtetutës e ligjeve të Kosovës si dhe të hierarkisë shtetërore.

Ndërkaq pika dhjetë dhe njëmbëdhjetë i kushtohet sistemit të drejtësisë në komunat e veriut me shumicë serbe. Edhe në këtë rast garantohet një sistem drejtësie i integruar në kornizën ligjore të shtetit të Kosovës, ndërkohë që kërkohet nga Gjykata e Apelit e Prishtinës që ajo të ngrejë nën drejtimin e kontrollin e saj një panel me shumicë të gjyqtarëve serbë për t´u marrë me çeshtjet juridike të veriut. Ky panel do të ketë një staf administrativ si dhe gjyqtarë, të cilët do të vendosen në Mitrovicën Veriore.

Në Marrëveshje nuk flitet për forcat e sigurisë, gjë për të cilën janë shprehur garantë forcat e KFOR-it përmes një deklarate të Sektetarit të Përgjithshëm të NATO-s, Rasmussen. Në pikën shtatë përcaktohet thjesht përbërja etnike e strukturave të sigurisë së vendit, duke rekomanduar ruajtjen e këtyre raporteve. Por pas tërheqjes së KFOR-it është e sigurt se përgjegjës për sigurinë e të gjithë territorit të Kosovës do të jenë Forcat e Sigurisë të këtij vendi.

Pra marrëveshja e Brukselit është një hap i madh në drejtimin e duhur, zgjidh shumicën dërmuese të problemeve dhe çeshtjeve shtetërore, duke konfirmuar sovranitetin dhe integritetin shtetëror të Prishtinës dhe institucioneve të saj në të gjithë territorin. Veriu i Mitrovicës i ka të gjitha shanset, nëse marrëveshja zbatohet mirë, që të integrohet në sistemin politik e juridik të shtetit të Kosovës. Marrëveshja e19 prillit në Bruksel duket se është orientuar drejt zgjidhjes së konfliktit të brendshëm, duke përcaktuar rregullat e lojës në politikat e brendshme, me qëllim integrimin e serbëve të veriut në strukturat shtetërore të vendit. Ajo nuk flet për ndonjë lidhje të veçantë me Beogradin, edhe pse në dokumentin e Ahtisaarit kjo është e parashikuar. Në Marrëveshjen e Brukselit nuk jepen të drejta si ato që ka Republika Srpska, e cila ndikon dhe bllokon vendimmarrjen e qeverisë federale të Bosnjë-Hercegovinës. Por serbët e veriut kanë protestuar një ditë më pas, duke kundërshtuar kategorikisht autoritetin e Prishtinës në këtë pjesë të vendit. Kanë protestuar gjithashtu një grup të rinjsh në Beograd si dhe nuk janë pajtuar më firmat e dy kryeministrave disa udhëheqës të opozitës në Beograd e në Prishtinë. Ish-kryeministri serb, Vojisllav Koshtunica ka kritikuar ashpër këtë marrëveshje, e po ashtu lideri i Vetëvendosjes në Kosovë, Albin Kurti, e ka quajtur Marrëveshjen si shërbim të pushtetit të Thaçit e në kundërshtim me interesat e shqiptarëve në Kosovë e në Luginën e Preshevës. Sipas Kurtit “Dialogu politik i Thaçit i sakrifikoi edhe shqiptarët në veri të Ibrit edhe ata në Preshevë, Medvegjë e Bujanoc për hir të pushtetit të këtij në Prishtinë”. Por lideri i VV nuk ndalet vfetëm në këtë konstatim. Ai thotë se “Marrëdhënia ndërmjet shtetit të Kosovës dhe këtij Asociacioni serb që u formua nga Thaçi e Daçiç është e ngjashme me marrëdhënien ndërmjet shtetit të Bosnjës dhe Republika Srpska-s atje”.

Në të vërtetë Marrëveshja e Brukselit eviton krijimin e një autonomie të tillë, e cila të mund të bllokojë Kosovën në vendimmarrjen e saj. Pikërisht kjo e bën atë të shihet si një sukses, së pari të Bashkësisë Ndërkombëtare, para së gjithash të SHBA-së e Gjermanisë, si promotorë të saj, por edhe të qeverisë dhe institucioneve të Prishinës. Megjithatë duhet thënë se marrëveshja le hapur mundësinë e intepretimeve e keqinterpretimeve dhe kjo do ta vështirsojë ndoshta zbatimin e saj në terrenin konkret.

Pala e Kosovës kishte rastin të bënte më shumë presion për të përfituar atë që quhet “vendin e saj në OKB”. Unë besoj se është e pmjaftueshme ajo që parashihet në pikën 14 të Marrëveshjes, ku thuhet se “që asnjëra palë nuk do të bllokojë ose inkurajojë të tjerët të bllokojnë palën tjetër në rrugën drejtë BE-së”. Kjo do të thotë se Serbia nuk ka obligime që t’i hapë rrugë peanimit të shtetit të Kosovës në OKB. Kjo do të thotë se Beogradi e ka një mundësi më shumë për ta penguar Prishtinën në arritjen e plotë të subjektivitetit të saj ndërkombëtar.

Sido që të jetë, klauzola e pikës 14 i rrit shanset për shtimin e njohjeve. Më së pari do të duhet të reflektojnë pesë vendet e Bashkimit Europian. Tri prej tyre, përkatësisht Sllovakia, Rumania dhe Greqia kanë dhënë sinjale të qarta se ato mund ta rikonsiderojnë njohjen e shtetit të Kosovës pas marrëveshjes pajtuese midis Prishtinës dhe Beogradit. Por asnjë sinjal nuk kanë dhënë Qipro dhe Spanja. Njohja prej këtyre vendeve është kusht i domozdoshëm për të ndërtuar marrëdhënie subjektiviteti ndërkombëtar midis BE-së dhe Kosovës. Nëse këto vende e njohin Kosovën, atëhere asaj i hapet rruga për t’u pranuar gjithashtu në NATO, pasi katër prej tyre, përjashtuar Qipros, janë njëkohësisht anëtare të Aleancës së Atlantikut. Pranimi në NATO i jep fund presionit të Beogradit, sipas të cilit forcat e sigurisë së Kosovës nuk do të duhej të vepronin në veri të Mitrovicës. Ndërkaq efekti i njohjes së subjektivitetit ndërkombëtar të Kosovës u rrit kur Parlamenti Europian vendosi që prej këtij momenti të mos përdorej më fussnota referuese për Rezolutën 1244 dhe GND.

Sa i përket disa pikave të tjera të marrëveshjes, ato kanë të bëjnë me detyrime të ndërsjellta, të cilat vijnë si obligim i ndryshimeve politike, ekonomike e sociale në favor të integrimit në shtetin e Kosovës. Eshtë për t’u parë sesi do të shkojë procesi i zgjedhjeve lokale, i parashikuar këtë vit. Ndërkaq do të duhet provuar nëse Beogradi do të përpiqet në të ardhmen të organizojë zgjedhje parlamentare e presidenciale në Kosovë. Evitimi i këtyre proceseve është i domozdoshëm për realizimin e plotë të objektivave të Marrëveshjes së Brukselit. Kurse tërheqja e forcave serbe të sigurisë është një çeshtje tjetër, e cila kërkon një monitorim të plotë, sepse Beogradi ende nuk është civilizuar aq shumë politikisht, sa të përpiqet të ndërtojë marrëdhënie korrekte me fqinjët e tij. Ka shumë mundësi që edhe më tej këto forca të jenë prezent në një mënyrë tjetër në territorin e Kosovës dhe të përpiqen të destabilizojnë vendin. Nëse ndodh kjo, atëherë forcat radikale serbe do të motivohen më shumë për një qëndrim destruktiv në këtë vend e në rajon. Për këtë arësye është e domozdoshme që presioni ndërkombëtar dhe monitorimi të arrijnë që asnjë individ i pjestarëve të ministrisë serbe të Punëve të Brendshme dhe të segmenteve të tjera të Serbisë të mos jetë më i pranishëm në territorin e Kosovës.

Sa i përket banorëve në veri, të cilët kanë udhëhequr institucionet paralele, kanë ndërmarrë akte dhune ose kanë shkelur ligjet e shtetit, është obligim i EULEX-it të hetojë veprimtarinë e tyre dhe të bëjnë që ligji të zbatohet me korrektësi, për të dhënë kështu sinjalin e qartë se kjo do të duhet të ndodhë me domozdo dhe në Prishtinë e në qytetet e tjera në Jug të Ibrit. Ndërtimi i një Kosove demokratike, ku sundon ligji nuk mund të ketë sukses pa ndëshkimin e krimit në veri e në jug të vendit. Të painkriminuarit do të integrohen në pushtetin e ri, i cili do të dalë përmes zgjedhjeve të reja lokale. Kjo do të duhet konsideruar si një proces normal, pa paragjykime dhe pa nxitur pakënaqësi e urrejtje.

Megjithatë duhet marrë në konsideratë fakti se serbët e veriut të Mitrovicës do të vijojnë ta kundërshtojnë për një kohë Marrëveshjen e Brukselit. Por zgjidhja tashmë është më e lehtë, nëse Beogradi i bashkohet përpjekjeve të Prishtinës dhe Bashkësisë Ndërkombëtare për integrimin e tyre në shtetin e Kosovës. Aq serbë sa jetojnë në veri të vendit e kanë vështirë të kundërshtojnë për një kohë të gjatë, nëse atyre u ndërpritet çdo ndihmë nga qeveria e Serbisë. Ndërkohë nuk mund të besohet se një pjesë e udhëheqësve lokalë, sidomos të atyre që janë mësuar të jetojnë përmes kontrabandës dhe shpërblimeve të majme, mund ta ketë mbështetjen e opozitës radikale të Vojisllav Koshtunicës e për pasojë edhe të rtezistojnë në përpjekjet për ta kundërshtuar sovranitetin e Prishtinës në këtë pjesë të vendit.

Kështu që nuk bëhet fjalë për një pajtim final midis shqiptarëve në Kosovë dhe serbëve. Problematikat do të jenë të natyrave të ndryshme. Pajtimi në fund të fundit nuk është e nuk mund të jetë një akt, ai është një process relativisht i gjatë. Më së fundi pajtimi do të arrihet kur qeveria e Serbisë të hedhë hapa të tjerë në këtë drejtim. Para së gjithash ajo duhet të kërkojë ndjesë për krimet dhe masakrat që janë bërë në Kosovë dhe duhet të angazhohet për të ndihmuar ndriçimin e të vërtetës, sado e hidhur të jetë ajo për palën serbe. Vetëm dënimi publik i këtyre krimeve mund të rikthejë frymën e besimit midis të dy palëve. Ndërkohë riformulimi i Kushtetutës së Serbisë dhe heqja nga preambula e saj e definicionit se “Kosova është Serbi” do të ishte hapi i parë praktik për njohjen e shtetësisë së Kosovës nga ana e Serbisë. Njohja reciproke është dhe mbetet akti final i normalizimit të marrëdhënieve midis të dy vendeve në konflikt.

Shumë personalitete ndërkombëtare, ”, midis tyre edhe ministri i Punëve të Jashtme të Gjermanisë, Guido Ëesterëelle si dhe Presidenti i Komisionit Europian, Barrosso, e kanë konsideruar nënshkrimin e Marrëveshjes së Brukselit të nënshkruar nga kryeministrat, Thaçi dhe Daçiç, si një “ngjarje historike”. Ndoshta kjo është e tillë sa i përket kthesës që do të marrë qëndrimi politik dhe orientimi europian i Serbisë. Përfundimisht ajo do të kyçet në integrimet europiane e më pas edhe ato atlantike. Por veç këtij efekti tejet pozitiv për Europën, asgjë nuk mund të konsiderohet si historike. Me mbështetjen e SHBA-së dhe vendeve kryesore të BE-së Kosova kishte mundësi të shumta që ta rivendoste sovranitetin e saj në veri të Mitrovicës. Dhe Serbia nuk do të kishte asnjë mundësi të reagonte. Por kostoja do të ishte e lartë për të dy palët, ndoshta më e lartë për Beogradin sesa Prishtinën. Kështu që Marrëveshja thjesht e ka lehtësuar këtë proces jo vetëm në dobi të shqiptaëve, por edhe në dobi të serbëve, të cilët marrëveshja i bën autonomë në ndërtimin dhe zgjidhjen e problemeve të përditshme. Autonomia e serbëve në veri të Mitrovicës është e një modeli të ri, specific dhe unik, sepse bëhet fjalë për një numër shumë të vogël të minoritetit serb në Kosovë.

Prandaj Prishtina dhe Tirana do të duhet tani të fillojnë të bëjnë presion mbi qeverinë e Beogradit e në Bashkësinë Ndërkombëtare, që të drejtat, të cilat i kanë fituar 40 mijë serbët e veriut të Kosovës, të mbarten te 70 mijë shqiptarët e Luginës së Preshevës. Shqipërisë, Kosovës dhe shqiptarëve kudo në rajon u lind e drejta që të këmbngulin të realizojnë pa kushte së paku aq të drejta sa kanë serbët në veri të. Para së gjithash të gjitha komunat shqiptare në Maqedoni ka nevojë të rivlerësojnë dhe ridimensionojnë marrëdhëniet me shtetin maqedon dhe të kërkojnë kompetenca lokale të nivelit të Marrëveshjes së Brukselit. Ndërkaq këto klauzola shkojnë edhe në favor të muslimanëve të sanxhakut, të hungarezëve të Vojvodinës dhe pakicave të tjera në Serbi e në Ballkan.

Në këtë kuptim, Marrëveshja e Brukselit mund dhe duhet konsideruar si një marrëveshje historike, sepse krijon modelin dhe precedentin e parë të ndërtimit të marrëdhënieve të shteteve ballkanike e më gjerë me minoritetet, sado pak të jenë ato në numër. Përtej Serbisë, këtë Marrëveshje mund ta përdorin shqiptarët e Malit të Zi, ata të Çamërisë, si dhe minoriteti maqedon e turk në vendin më jugor të rajonit, anëtaren e BE-së, Greqinë.

Përmbajtja e tekstit të marrëveshjes Kosovë – Serbi

April 19, 2013 by dgreca

Përmbajtja e tekstit të marrëveshjes Kosovë – Serbi

1. Do të ketë një Asociacion / Bashkësi të komunave të banuara me shumicë serbe në Kosovë. Anëtarësimi do të jetë i hapur për cilëndo komunë, me kusht që anëtarët të pajtohen.

2. Bashkësia / Asociacioni do të krijohet me statut. Zhbërja e tij/saj mund të ndodhë vetëm me një vendim të komunave pjesëmarrëse. Garancitë ligjore do të sigurohen përmes ligjit në fuqi dhe ligjit kushtetues (përfshirë 2/3 e shumicës së trupit vendimmarrës).

3. Strukturat e Asociacionit / Bashkësisë do të themelohen mbi po të njëjtat baza sikurse statuti ekzistues i Asociacionit të Komunave të Kosovës, si për shembull, kryetari, zëvendëskryetari, Asambleja, Këshilli.

4. Në pajtim me përgjegjësitë e ofruara nga Karta Evropiane për Vetëqeverisje Lokale dhe ligjin e Kosovës, komunat pjesëmarrëse do të kenë mundësi të bashkëpunojnë për të ushtruar fuqinë e tyre në gjithë Bashkësinë / Asociacionin. Asociacioni/Bashkësia do të ketë qasje të plotë në fushat e zhvillimit ekonomik, arsimit, shëndetësisë, planifikimit urban dhe rural.

5. Asociacion / Bashkësia do të ushtrojë edhe përgjegjësi të tjera shtesë, varësisht se si delegohen nga autoritetet qendrore.

6. Bashkësia / Asociacioni do të ketë një rol përfaqësimi te autoritetet qendrore dhe për këtë qëllim do të ketë një ulëse në këshillin konsultativ për komunitete. Në përputhje me këtë, është paraparë një funksion vëzhgues.

7. Do të ketë një forcë policore në Kosovë, që quhet Policia e Kosovës. Të gjithë policët në veri të Kosovës do të jenë të integruar brenda kuadrit të Policisë së Kosovës. Pagat do të jepen vetëm nga Policia e Kosovës (PK).

8. Pjesëtarëve të strukturave serbe të sigurimit do t’iu ofrohet nga një vend në strukturat përkatëse të Kosovës.

9. Do të ketë një komandant Rajonal të Policisë për katër komunat me shumicë serbe (Mitrovica e veriut, Zveçan, Zubin Potok dhe Leposaviq) . Komandant i këtij rajoni do të jetë një serb i Kosovës, i emëruar nga Ministria e Punëve të Brendshme, nga një listë që do të sigurohet nga katër kryebashkiakët, në emër të Asociacionit/Bashkësisë. Përbërja e PK-së në veri do të pasqyrojë përbërjen e popullatës së katër komunave. (Do të ketë edhe një komandant tjetër rajonal për komunat e Mitrovicës, Skënderajt dhe Vushtrrisë). Komandanti rajonal i katër komunave në veri do të bashkëpunojë me komandantët e tjerë rajonalë.

10. Autoritetet gjyqësore do të jenë të integruara dhe do të veprojnë brenda kuadrit ligjor të Kosovës. Gjykata e Apelit në Prishtinë do të krijojë një panel shumica e gjykatësve të të cilit do të jenë serbë të Kosovës, për t’u marrë me të gjitha komunat me shumicë serbe në Kosovë. Një sektor i kësaj Gjykate të Apelit, e përbërë nga stafi administrativ dhe gjyqësor, do të qëndrojë përherë në veri të Mitrovicës (Gjykata e Qarkut në Mitrovicë). Shumica e secilit panel të sektorit të mësipërm do të përbëhet nga gjykatës serbë të Kosovës. Vendqëndrimi i gjykatësve respektivë do të varet nga natyra e rasteve në të cilat janë të përfshirë.

11. Zgjedhjet komunale në komunat e veriut do të organizohen në vitin 2013, me ndihmën e OSBE-së, në përputhje me ligjin e Kosovës, dhe me standardet ndërkombëtare.

12. Një plan zbatimi, përfshirë edhe kuadrin kohor, do të hartohet më 26 prill. Për zbatimin e kësaj marrëveshjeje, do të adresohet parimi i fondit transparent.

13. Diskutimet lidhur me energjinë dhe telekomin do të intensifikohen nga të dyja palët, dhe do të përfundojnë deri më 15 qershor.

14. Është arritur pajtimi që asnjëra palë të mos e bllokojë, apo inkurajojë të tjerët për të bllokuar përparimin e palës tjetër në rrugëtimin drejt BE-së.

15. Me ndihmën e BE-së, nga të dyja palët do të krijohet një Komitet i Zbatimit