Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Dy marrëveshje që fshijnë Vlorën si qytet turistik

by

Gezim Zilja

Mund të jetë një imazh i oqean

Ky është porti i Vlorës dhe hapsira deri në Zvërnec. një mrekulli e natyrës dhe dorës së njeriut deri sot.. Ky port me kërkesen e saj i jepet një firme private. Pjesa tokësore 5,5 ha që si e shikoni eshte rruar e qethur, në vend të kthehej në park shlodhës që i mungon qytetit, do të mbushet me pallate 20-30 kate sipas nje projekti, të miratuar në zyrat qeveritare. Para pjesës së gjelbëruar (ish soda kaustike) është vendosur një terminal karburantesh, në18 ha me pronar italian , (që vazhdon të zgjerohet) për 99 vjet. Më tej në pjesën e gjelbëruar rreth 200 ha sipas marrëveshjes së qeverisë Rama me companitë amerikane Excelerate Energy dhe Exxonmobile të firmosur vitin e kaluar do të instalohet një terminali gazi, që do shesi gaz në gjithë Ballkanin. KM-ja dhe zv/KM-ja respektivisht Rama dhe Balluku  bënë me dije ashtu tinëz para disa ditësh se në gjirin e Vlores, më sakt në Triport të Zvërnecit,  krahas  zbatimit të marrëveshjes midis  Excelerate Energy dhe Exxonmobile me qeverinë shqiptare për instalimin e një terminali gazi në Vlorë, që do shesi gaz në gjithë Ballkanin, do të instalohen dy anije gjigande që do prodhojnë energji elektrike për dy vjet. Lehtësia me të cilën e thanë këtë lajm ishte sikur në bulevardin Vlorë-Skelë, shtëpive ekzistuese të qejfit (striptease) që gëlojnë në katet dyta të pallateve apo hoteleve do tu shtohen edhe dy të tilla. Në fakt Vlorës ( tani në verë 70% e Vlorës thahet për ujë ose ka ujë një herë në ditë) me këto dy investime është duke iu dhënë goditja e fundit për ta zhdukur nga të gjitha hartat kombëtare dhe ndërkombëtare si qytet turistik. Një nga anijet, prodhim i vitit 1997 është blerë në Bangladesh dhe ka një kapacitet prej 114MWh, ndërsa TEC-i i Vlorës ka papacitet prej 98 MWh. Për ta kuptuar më mirë i bie që anija mund të mbajë në bordin e saj gjithë TEC-in e Vlorës ( një varrezë për të cilën kam shkruar disa herë) e të ketë ende vend bosh për ndonjë TEC më të vogël. Këto anije, TEC-e lundruese,  punojnë me mazut ose naftë të papërpunuar. Ndotja është shumë e madhe ndoshta e papërfytyrueshme, por Instituti i Shëndetit Publik që duhet të merret me këto punë nuk do e mat këtë ndotje as do ia raportojë popullit se nuk e lejon Ministria e Mjedisit. Një anije-TEC  djeg 600(gjashtëqind) ton naftë bruto në 24 orë. Gjiri i Vlorës do të jetë çdo ditë i mbuluar nga reja e zezë e djegies së mazutit apo naftës së pa përpunuar; turistët albanezë e të huaj do të nxiheshin gjithsesi por jo nga rrezet e dielli, por smogu dhe CO2. Llogaritet që  qeveria do paguaj, mbi 50 milion Euro në vit, qira për pushtimin e Gjirit të Vlorës, jo vetëm për territorin e pushtuar, por edhe për ndotjen nga nafta e derdhur në det, ndotjen e ajrit dhe tokës në një rreze prej disa kilometrash. Pas dy  ose më shumë vitesh TEC-et lundruese do të mbeten aty në gji të Vlorës, për të çfryrë ndotje nafte, ndoshta edhe në vite të tjera, e më pas do të mbetet aty si një varrezë gjigande hekurishtesh. Një TEC-i lundrues qeveria do t’i paguaj qira 63.000 USD për cdo ditë për 2 vjet dhe KESH-it do t’i kushtoj 170 USD për cdo MWh energji të prodhuar nga ky TEC me kapacitet 114 MWh.

 Sqarim tjetër i thjeshtuar. TEC-i lundrues do të djegë naftë të rëndë. Sasia e karburantit do të jetë 220 kg/MWh. Sasia e energjisë së prodhuar do të jetë 70.000 MWh në muaj, qe i bie të digjen 15.400.000 kg. Kjo sasi nafte e djegur është e barabartë me furnizimin e 3 milion makinave, që bëjnë 100 km rrugë përgjatë një muaji, ose 100.000 makinave që përshkojnë bulevardin nga sheshi i Flamurit në Skelë përgjatë 1 ore. Kjo për cdo ditë e natë për 2 vjet, apo dhe 20 vite të tjera. Për vendosjen terminalit të gazit dhe pasojat  super katastrofike të tij ndaj ambjentit do të flasim në numrin e ardhshëm. Po e mbyll duke cituar ambjentalistin e njohur vlonjat Lavdosh Ferruni: Ndotja e kësaj lloj industrie  do të bëjë që Gjiri i Vlorës me ndotjen me cipën e naftës që do mbuloj gjirin e Vlorës, me shkatërrimin e faunës së detit në një hapsirë të madhe detare, me ajrin e ndotur që do përhapë përreth e deri në qytetin e Vlorës, me mbetjet sedimentet e djegies së mazutit  mbi Pyllin e Sodës, lagunën e Nartës dhe ullinjtë e vreshtat për rreth, pa përmendur rrezikun e madh të eksplozionit, do ta fshijnë përfundimisht Vlorën nga harta si një vend turistik. Gjiri i Vlorës do mbetet thjesht një gji nafte, mijra njerëz, që aktualisht jetojnë në saj të turizmit do mbeten pa punë. 

PRAPE “BALLKANI I HAPUR”, KY VERSION ELOKUENT I “HAPESIRES SERBE”?

by

Zef Preçi/

Nuk mund te mos ndjesh keqardhje per stafet kryeministrore dhe për vete z. Rama dhe kabinetin e tij qeveritar qe me arrogancen e pushtetit, me naivitetin e mosnjohjes se problemeve te mprehta ne vend dhe midis vendeve te rajonit, me fodullekun qe sjell mungesa e argumenteveve ne favor te tezes se “Ballkanit te Hapur”, me slogane te dala boje me kohe tentojne ta risjellin perseri kete teze. Te jem i drejtperdrejte: qysh nga Dhjetori i 1990-tes kur Byroja Politike e PPSH-se dekretoi pluralizmin politik shumica derrmuese e qytetareve shqiptare jane prononcuar ne favor te nje Shqiperie Europiane qe kulmon me antaresimin ne BE dhe NATO (tashme enderr e realizuar qe me 2008). Ne kete rrugetim, me ulje-ngritjet e veta, kryesisht për shkak te papjekurisese elites politike vendase, kane fryre edhe korente te tjera, por qe kurrsesi nuk kane ndryshuar orientimin Euro Atlantik te shqiptareve.

Tani te kthehemi tek i ashtuquajturi “Ballkani i Hapur”. Pavaresisht termit te perdorur apo evoluimit qe ka ndodhur per te ardhur te ky eufemizem I dy-tre viteve te fundit, dicka eshte e qarte për cilindo individ, qytetar, diplomat a pushtetar qofte ai/ajo: Ne menyre konstante, si Jugosllavia e Titos e Milloshevicit dje, ashtu edhe Serbia e Vucicit sot, synon dominimin ekonomik, politik dhe ushtarak ne Ballkanin. Perendimor. Natyrisht qe ne keto synime autokratin Vucic e ka ndihmuar jo pak trashegimia e ish-Jugosllavise e njohur si “Jugo-sfera”, dmth lidhjet kooperuese ekonomike, teknologjike, te kuslifikimit te fuqise puntore, infrastruktures, etj., te trasheguara prej asaj kohe, por edhe thellimi I disnivelit ne zhvillimin ekonomik dhe prapambetja e vendeve te mbetura ende jashte BE ne kete pjese te botes. Por duhet thene edhe se ne avancimin e kesaj endrre te hershme serbe ka ndikuar jo pak edhe mbeshtetja e z. Rama qe prej gati nje dekade qeveris Shqiperine ne rrethana politike te ngjashme, si dhe ecuria e ngadalshme e procesit te integrimit Europian për vendet e rajonit tone. Ne fakt, boshlleku I ketij procesi filloi te mbushej ngs Procesi I Berlinit dhe mbeshtetja e drejtperdrejte e Kancelares Gjermane Merkel gjate mandatit te saj te fundit. Mirepo me sa duket me interesa te perbashketa për te bere figure te mire ne syte e Perendimoreve – kjo edhe per shkak te konfliktualitetit te brendshem e mungesen e bashkepunimit te qeverise opozitat respektive ne Serbi, Shqiperi dhe Maqedonine e Veriut, liderit hodhen kete teze qe ne fakt sherben vetem ridimensionimit pozitiv te rolit rajonal te Serbise, ndoshta duke shpresuar se keshtu do te rritnin presionin mbi KE për te pershpejtusr integrimin Europian. Kjo te pakten ne rastin e Maqedonise se Veriut dhe Shqiperise, ne ate mase sa i sinqerte eshte vullneti politik I lidershipit politik ndaj ketij procesi. Ndersa Serbia ne kete rast eshte gjithnje e fituar, pavaresisht progresit te “Ballkanit te Hapur”.

Nuk duhet fshehur fakti se, sic e kane bere te qarte autoritete te rendesishme te SHBA-ve, nisma duhet te jete vetem ekonomike, se suksesi lidhet me pjesmarrjen e te gjashte vendeve te rajonit te Ballkanit Perendimor, se kjo nisme, pavaresisht mbi cfare premisash (treg rajonal, zone ekonomike, etj) kurrsesi nuk zevendeson dhe nuk mund te zevendesoje procesin e integrimit Europian te secilit vend te vecsnte qe e aspiron kete integrim. Per me teper qe edhe Scholtz, pasuesi I Merkel ne postin e Kancelarit te Gjermanise e ka bere te qarte vazhdimin e Procesit te Berlinit… Nderkaq, autoritetet politike dhe dipllmatike te SHBA-ve natyrshem qe inkursjojne e cfaredo forme bashkepunimi qe me veshtrimin nga e ardhmja Europiane afron ekonomiikisht dhe ne pikepamje te zhvillimit vendet e Ballkanit Perendimor. Mirepo trajtimi I tezes se “Ballkanit te Hapur” si instrumenti “qe do te ndryshoje rajonin pergjithmone” – sic deklaroi z. Rama ne fjalimin komemorativ/koncert-mitingun me rastin e 100 vjetorit te vendosjes se marre dhenieve diplomatike te Shqiperise me SHBA-te, mendoj se tingellon e papershtatshme ne rastin me te mire dhe qellimkeqe ne ekstremin tjeter…

Ja perse fokusimi ne politikat zhvillimore te ekonomise sone kombetare qe e bejne vendin te jetueshem dhe dekurajojne braktisjen e tij, si dhe avancimi ne terma reale I bashkepunimit te gjithanshem me Kosoven eshte sherbimi me i mire qe qeveria e z. Rama mund t’u beje edhe bashkepunimit rajonal, duke mos harruar se endrra e qytetsteve shqiptare mbetet BE-ja. Cfaredo devijimi tjeter qe cvendos kete objektiv primar kombetar te politikes se jashtme dhe te përshpejtimit te zhvillimit ekonomik e shoqeror te vendit tone vetem e cenon dhe vonon vete integrimin Europian te tij. Keshtu edhe “hapesira Serbe” dhe “Ballkani i Hapur” si mbulese diplomatike e saj do t’i perkase historise, ashtu sic ka qene ne fillimet e veta fill mbas Luftes se Dyte Boterore kur e pati tentuar pa sukses bullgari Gjergj Dimitrov ne emer te “Internacionalizmit Proletar” te kuptueshem për ate kohe.

KUSH KA NEVOJE PËR AMNISTI: QEVERIA, MAFIA APO TE DYJA BASHKE?

by

Zef Preçi/

Duke ndjekur aktivitetin publik te dites se sotme ne te ashtuquajturin “konsultim publik” te KM Rama dhe disa nga ministrat me te rendesishem te tij, nuk mund te mos te lindin disa pyetje dhe pikepyetje. Kjo jo per diskutimin nese duhet ose jo ky hap, sepse per kete personalisht nuk kam asnje dyshim se eshte nje hap i gabuar ne qeverisjen e vendit, por per disa elemente te tjere qe nuk mund te injorohen.

Se pari, duket qarte se motivet kryesore permblidhen ne te pakten dy me kryesoret: nevojat e ngutshme te buxhetit per para per te paguar kontratat e PPP dhe programin e investimeve publike te qeverise me sa duket tejet agresiv dhe jashte kapaciteteve fiskale te vendit. Kjo u duk edhe nga prezantimi sforcuar i argumenteve mbeshtese, kryesisht morale dhe “duke qare hallin”, psh te emigrateve, nga vete z. Rama.

Se dyti, duke marre parasysh prononcimet zyrtare kunder kesaj amnistie te nje numri organizatash te biznesit dhe heshtjen e disa te tjerave, te krijohet bindja se vetem ajo pjese e biznesit qe perceptohet rendom si lobiste apo oligarket vete jane thelbesisht te interesuaar per te. Thene ndryshe, ata qe jane pasuruar me pasurite natyrore te vendit, me fondet publike apo permes shfrytezimit te avantazheve fnanciare qe burojne nga lejet dhe licensat shteterore. Ndonese mbeshtetja ndaj amnistise ne kembim te favoreve qe ajo mendohet se do te krijoje per ta eshte nje e drejte e tyre, nuk besoj se kjo eshte pikerisht ajo gje per te cilen ka nevoje ekonomia jone kombetare.

Se treti, mendoj se nevoja per konsensus me qytetaret qe kane paguar regullisht tatime-taksat gjate tre dekadave te fundit, qe perllogaritet hee 50-70% vte qytetareve dhe biznesve te vendit; nevoja per konsensus politik per aministine ligjore qe shoqeron aministine fiksale dhe te aseteve sipas draftit zyrtar te prezantuar deri me tani, si dhe nevoja per konsesusin e institucioneve financiare nderkombetare mbeten parakushte te saj. “Keshillimi” i sotem nuk ofron asnjeren nga keto parakushte, pavaresisht sulmeve te z. Rama ndaj dhomes Amerikane te tregitse apo asaj Gjermane.

Se katerti, nuk besoj se kerkon qe te jesh politikan i larte apo biznesmen i njohur per te ditur se nuk ka asnje kriminel dhe hajdut te fondeve publike (alias nepunes i korruptuar i qeverie) aq budalla sa te vendose fondet e vjedhura apo parate qe vijne nga aktivitete te paligjshme ne emrin e vet. Shumica e tyre nuk kane as makine, perjashto ketu qe personat me te anatemuar si te korruptuar nga elita politike, te cilet “mbrohen” duke marre poste shume te larta ne parlament apo ne qeveri… Historia ne zhvillim e siper e njohur me publik si “afera e inceneratoreve” deshmon se problemi kryesor tek ne eshte vjedhja e fondeve buxhetore dhe pasurive kombetare duke perdorur pushtetin dhe se rrjetet kriminale te perfshira ne evazion dhe krime fiskale jane shume te medha nga cfare njihet deri me tani. Te jemi me te drejtperdrejte: sot kemi tre lloj ekonomie ne perberje te ekonomise sone kombetare: ekonomine formale ose 50-70% te ekonomise, ekonomine informale ose 20-30% dhe nje nivel ende te panjohur me parate qe vijne nga aktivitetet e paligjshme (kryesisht prodhimi, tregtimi dhe trafikimi i drogave te buta dhe te forta dhe perfitimet nga korrupsioni qeveritar). Cvendosja e parave nga njeri lloj ekonomie ne tjetrin eshte lirisht e mundshme dhe disa zhvillime ne dekaden e fundit qe koincidon me periudhen e qeverisjes se z. Rama tregojne se lloji i trete (ekonomia kriminale) po “fiton” terren ndaj dy te tjerave. Keshtu parate kriminale tashme kane depertuar apo “jane rruges” ne koncesionet e energjitikes, minierat, kontratat koncesionare te llojit PPP, indertimin e kullave, deri edhe ne sektorin bankar, etj. Viktima e kesaj situate eshte konkurrenca ne tregje, disa vendim-marrje te qeverise dhe parlamentit si “ligjet e porositura”, etj.

Se pesti, duke gjykuar edhe nga shifrat qe kane dale ne raportimet e kesaj jave te institucioneve te drejtesise nuk mund te mos vihet re se veprat penale te lidhura me pastrimin e parave jane rritur dukshem, ndonese ndeshkueshmeria e tyre eshte nje shqetesim ne rritje i qytetareve dhe biznesve. Ne kete kendveshtrim, mendoj se qeveria po ndjek rrugen me te shkurter dhe me te gabuar njekohesisht, per te sjelle ne standardet e ligjit ate segment te ekonomise kombetare qe per ironi te fatit, lidhet me vete rolin dhe funksionimin e qeverise, qendron ende jashte sistemit.

Se fundi, nje eksperiment i deshtuar me shume ne ekonomine tone nuk duket ndonje gje e madhe, por kostot qe lidhen me performancen e administrates fiskale dhe institucioneve te drejtesise, per moralin e shoqerise dhe te bizneseve (vullnetin e tyre per te paguar tatime-taksat), per procesin e integrimit Europian te vendit si dhe per legjitimitetin e vete qeverise jane te pariparueshme. Natyrisht qe per shume njerez, duke perfshire edhe autorin e ketyre radheve, qeverisja e zt. Rama gjate gjithe dekades ka qene shume here ne kufinjte e te paligjshmes, por kesaj radhe mendoj se anon plotesisht ne kete ane, duke shtuar rreziqet per paqen sociale e politike ne vend, duke i dhene keshtu hov keq-qeverisjes dhe populizmit qe pjell prej saj. Keshtuqe per r’ju pergjigjur pyetjes ne titullin e ketij shkrimi: te dyja – qeveria dhe Mafia – kane nevoje per amnistine fiskale dhe ligjore qe qeveria po mbron sot.

Amnistia fiskale, amniston paranë kriminale

by

Bujar Leskaj/

Modeli i amnistisë i dalë për diskutim publik në fund të qershorit 2022, i ngjan vetëm ligjeve të qepura me porosi të sektit Rama, të denoncuara nga organizata prestigjoze Transparency International. Ai është i pangjashëm me asnjë model të mëparshëm të aplikuar në vendet e rajonit apo në shtetet anëtare të Bashkimit Evropian, nuk përbën një rrugë të gjenerimit të fondeve të ekonomisë gri dhe të paformalizuar të vendit, por ndihmon pasurinë e vënë nga korrupsioni dhe paranë kriminale. Kjo nuk është rruga e progresit ekonomik të vendit, as e kapërcimit të gjendjes së vështirë nga rritja e çmimeve dhe lufta në Ukrainë. Çdo ide apo projekt, i cili kërkon legalizimin e pasurisë dhe parasë, pa përjashtuar qartë dhe me forcë pasurinë dhe paranë kriminale, përbën një hap të rëndë prapa në zhvillimin normal të shoqërisë dhe ekonomisë sonë.

Lind pyetja, përse qeveria vendos një tavan 2 milionë euro për t’u amnistuar? Cilat para dhe kapitale ka parasysh brenda këtij tavani? Asnjë qytetar shqiptar që ka punuar në mënyrë të ndershme, në emigracion ose brenda vendit, nuk mund të gjenerojë kaq shumë të ardhura. Kush është ai biznes i rregullt ose që punon pjesërisht në ekonominë gri, i aftë të grumbullojë deri në 2 milionë euro, duke i mbajtur të fshehura këto para apo kapitale? Këto janë para të ekonomisë kriminale, që tentojnë të futen në kanalet bankare, nëpërmjet ligjit më të diskutueshëm mbi faljen masive fiskale në historinë e vendit tonë. Nisma e sotme e amnistisë fiskale do të ketë një përdorim tjetër fundor: pastrimin e parave të korrupsionit në nivelet e larta të politikës shqiptare, dhe jo legalizimin e parave të emigrantëve, të cilët përdoren nga kjo qeveri si fasadë.

Si Bashkimi Evropian, ashtu dhe Fondi Monetar Ndërkombëtar kanë dalë kundër kësaj nisme. Më 19 maj 2022, Fondi Monetar Ndërkombëtar, në deklaratën përmbyllese të misionit të tij në Shqipëri, cilësoi se “Ne përsërisim këshillën tonë kundër një amnistie të mundshme tatimore, duke pasur parasysh shqetësimet për ndikimin e saj në pajtueshmërinë me detyrimet tatimore, si dhe rreziqet e pastrimit të parave dhe të qeverisjes”, ndërsa më 4 korrik 2022, në deklaratën në takimin e 13-të të Nënkomitetit për Tregtinë, Industrinë, Doganat dhe Tatimet midis BE-së dhe Shqipërisë, Komisioni Evropian shprehu “…shqetësime serioze për draftin aktual të ligjit për amnistinë fiskale. Kjo amnisti do të dobësojë kontrollet e Shqipërisë kundër pastrimit të parave”.

Glauk Konjufca: 4 Korriku është datë e rëndësishme edhe për Kosovën

by

Për të shënuar 246 vjetorin e pavarësisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës, kryetari i Grupit të Miqësisë Kosovë – SHBA në Kuvendin e Republikës së Kosovës, deputeti Dimal Basha, organizoi një seancë jo formale me nxënës dhe studentë nga qyteti i Ferizajt.

Në këtë ceremoni morën pjesë edhe kryetari i Kuvendit, Glauk Konjufca, ish kongresmeni amerikan Jerry Ëeller, si dhe Jessica Gumucio, nga Ambasada Amerikane në Kosovë.

Duke i falënderuar të pranishmit për pjesëmarrjen, deputeti Dimal Basha tha se qytetarët e Kosovës janë gjithmonë borxhlinj ndaj ndihmës që Shtetet e Bashkuara kanë ofruar për të arritur deri te pavarësia.

Më pas, fjalën e mori kryetari i Kuvendit, Glauk Konjufca, i cili theksoi se 4 Korriku është ditë shumë e rëndësishme për gjithë botën, ashtu edhe për Kosovën.

Kreu i Kuvendit tha se SHBA-ja gjatë historisë gjithmonë e ka ndihmuar popullin tonë në aspiratat e tij për liri dhe pavarësi.

“Rrallë ndonjëherë në historinë e botës, liria dhe pavarësia e një populli ndodh të jetë kaq e rëndësishme edhe për popujt e tjerë. Ish-presidenti Wilson ka ndihmuar në pavarësinë e Shqipërisë dhe gjithashtu 80 vite më vonë SHBA-ja ka ndihmuar në pavarësinë e Kosovës”, theksoi kryetari Konjufca.

Për të ndarë eksperiencën e saj si qytetare e SHBA-së, Jessica Gumucio nga Ambasada Amerikane, shpalosi para nxënësve dhe studentëve historikun e pavarësisë së SHBA-së. Ajo tregoi sfidat që ka pasur Amerika deri tek arritja e pavarësisë, duke përmendur demokracinë si formën më të mirë të qeverisjes.

Ndërsa ish kongresmeni Jerry Weller, tha se historia amerikane dëshmon se pavarësia e një populli do të thotë pavarësi për shumë shtete të tjera. Ai përmendi edhe luftën e fundit në Kosovë, duke treguar miqësinë e palëkundur që populli amerikan ka me popullin dhe shtetin e Kosovës.​