Ekonomi – Page 190 – Dielli

Oda Amerikane: Qeveria të pezullojë implementimin e Ligjit për Sigurime Shëndetësore

December 15, 2016 by dgreca

-ODA EKONOMIKE AMERIKANE NË KOSOVË: Qëndrim mbi Ligjin për Sigurimet Shëndetësore/

1-oda-ekonomike-amerikane-kosove

PRISHTINË, 15 Dhjetor 2016 – Gazeta DIELLI/ Ligji për Sigurimin Shëndetësor është përcjellë me vonesa të shumta në implementim që nga miratimi i tij në prill të vitit 2014. Këto vonesa rezultojnë si arsye e gabimeve fillestare në fazën e hartimit dhe miratimit të tij të shpejtë, pa strukturim të detajuar dhe konsultim me të gjithë akterët kyç, përfshirë këtu edhe sektorin privat. Aq më tepër, një sesion informativ i organizuar së fundmi nga ana e Odës Ekonomike Amerikane ka nxjerrë në pah të meta të shumta, të cilat si të tilla e bëjnë zbatimin e ligjit më të vështirë dhe konfirmojnë mungesën e dialogimit me të gjitha palët e interesit. Shumë dispozita të rëndësishme të ligjit janë specifikuar mangët ose nuk janë specifikuar fare, duke dhënë kështu përshtypjen se qëllimi i të pasurit të një ligji të tillë është mbledhja e të hyrave shtesë për buxhetin e vendit dhe jo përmirësimi i indikatorëve shëndetësor dhe sigurimi i mbrojtjes financiare nga varfërimi për shkak të shpenzimeve të mëdha për kujdesin shëndetësor, që thuhet të jetë qëllimi i këtij ligji.Oda Amerikane dëshiron të theksojë se mbledhja e premiumeve shëndetësore para përmbushjes së parakushteve të përcaktuara, është shkelje e ligjit dhe në rrethana të tilla, premiumet nuk mund të ngarkohen dhe mblidhen. Poashtu, pagesa e premiumeve për shërbime të cilat nuk mund të sigurohen as në sektorin publik e as privat, është në kundërshtim me parimet e ekonomisë së tregut.Oda Amerikane është e shqetësuar me faktin se Ministria e Shëndetësisë ka theksuar publikisht se të gjitha shërbimet do të kontraktohen nga institucionet publike, ndërsa vetëm ato shërbime të cilat nuk mund të ofrohen në sektorin publik, do të kontraktohen në institucione private të kujdesit shëndetësor. Sipas Ligjit për Shëndetësi, parim kyç i sistemit shëndetësor në Kosovë është trajtimi i barabartë i sektorit publik dhe privat.Oda Ekonomike Amerikane në Kosovë beson fuqishëm që zbatimi i këtij ligji të rëndësishëm nuk duhet të trajtohet si eksperiment dhe si fazë testuese, sepse qasja universale ndaj shërbimeve cilësore shëndetësore është një e drejtë bazike për të gjithë të qytetarët e Republikës së Kosovës, ndërsa trajtimi i barabartë i sektorit publik me atë privat është e drejtë e garantuar me kushtetutë dhe legjislacionin i cili promovon konkurrencën e drejtë dhe trajtimin jodiskriminues, derisa zbatimi i Ligjit për Sigurimin Shëndetësor e cenon këtë të drejtë.Shqetësuese është edhe mënyra e kalkulimit të premiumeve shëndetësore si përqindje e të ardhurave bruto për individin. Përderisa kuptojmë frymën solidare të ligjit për të siguruar qasje në shërbime shëndetësore për gjithë popullatën, çështja e kontributeve duhet të rregullohet më tej, në kuptim të vendosjes së një tavani të kontributeve për të punësuarit, ngjashëm si në rastin e të vetëpunësuarve. Në të kundërtën, legjislacioni i tanishëm përkundër synimeve të mira mund të rezultojë në nxitjen e informalitetit në punësim, fenomen ky që patjetër duhet të luftohet.Duke u nisur nga kjo, Oda Ekonomike Amerikane në Kosovë kërkon nga Qeveria e Kosovës që të pezullojë fillimin e mbledhjes së premiumeve të paraparë për 1 janar të vitit 2016 deri në qartësimin e plotë të të gjitha dispozitave të legjislacionit primar dhe sekondar, si dhe në eliminimin e të gjitha të metave, përfshirë këtu edhe diskriminimin ndërmjet institucioneve private dhe publike të kujdesit shëndetësor. Në të njejtën kohë, Oda Amerikane i bën thirrje Ministrisë së Shëndetësisë dhe Qeverisë që të udhëheqin një proces gjithpërfshirës konsultimi, me të gjitha organizatat e interesit në Republikën e Kosovës.Shqetësimet kryesore të komunitetit profesionist shëndetësor lidhur me këtë ligj kanë të bëjnë me:

Moshartimin e detajuar të listës së shërbimeve, listës së barnave dhe çmimores të cilat paraqiten si parakusht para fillimit të mbledhjes së premiumeve shëndetësore;
Mosplotësimin e kritevere të cekura në nenin 37, paragrafi 10 në LSSH si kritere të domosdoshme për fillimin e grumbullimit të premiumeve. Për më shumë, askush nuk është në dijeni se ku qëndron procesi i plotësimit të këtyre kritereve;
Vonesat dhe paqartësitë në kontraktimin e institucioneve të licencuara shëndetësore private për ofrimin e shëbimeve të kujdesit themelor;
Mosinicimin e procesit për zhvillimin e një softueri për menaxhimin e sigurimeve shëndetësore dhe pajisjen e punonjësve me kartela të sigurimit shëndetësor, duke qenë njëri ndër kriteret kryesore të cekura në dispozitat kalimtare të ligjit.

Kërkesa e Odës Amerikane për pezullim të implementimit të ligjit bazohet edhe në dinamikën e ngathët të institucioneve të Kosovës dhe vonesat e vazhdueshme në shumë aspekte, që nga nxjerrja e akteve të nevojshme dytësore ligjore e deri te kompletimi i bordeve të agjencive të pavarura.

Një kompani serbe e naftës po tenton të nis veprimin ilegal në Kosovë

December 14, 2016 by dgreca

Ministrja Tahiri: Kemi njoftuar Bashkimin Evropian se një kompani serbe e naftës po tenton të nis veprimin ilegal në Kosovë/

Prishtinë, 14 dhjetor 2016-Ministrja për Dialog, Edita Tahiri, ka bërë me dije se Ministria për Dialog ka njoftuar zyrtarisht Bashkimin Evropian në lidhje me përpjekjet për veprimtari ilegale në Kosovë të një kompanie nga Serbia e cila merret me shitjen e derivateve të naftës dhe e cila ka përgatitur për të hapur tri pika të shitjes në Kosovë gjegjësisht në komunën e Mitrovicës Veriore, Zubin Potokut dhe Zveçanit. Ajo ka kërkuar nga BE-ja që të angazhohet për pengimin e zhvillimeve të tilla që janë në kundërshtim me frymën e dialogut të Brukselit për normalizimin e marrëdhënieve mes dy shteteve.Ministrja Tahiri, po ashtu ka theksuar se Qeveria e Republikës së Kosovës nuk do të lejojë veprimtarinë joligjore të kësaj kompanie si dhe ka ftuar në vigjilencë të gjitha institucionet shtetërore të Kosovës duke marrë parasysh informacionin se kjo kompani sjellë naftën ruse në Kosovë. “Duhet të kemi vigjilencë maksimale që të ndalojmë çfarëdo ndikimi të Rusisë në Kosovë sepse mund të jetë me rreziqe për sigurinë kombëtare të shtetit tonë euroatlantik dhe me rreziqe gjeostrategjike për Kosovën dhe rajonin. Kjo çështje duhet të trajtohet nga institucionet tona shtetërore në kontekstin e ambicieve të rrezikshme të Rusisë për ndërhyrje të mundshme gjeostrategjike në gjithë rajonin e Ballkanit”, tha ministrja Tahiri. Pas marrjes së informacionit nga mediat se një kompani e Serbisë e cila bënë shitjen e derivateve të naftës është duke hapur tri pika të shitjes në komunat veriore të Kosovës me datën 6 dhjetor 2016, Ministria për Dialog ka njoftuar menjëherë Ministrinë e Tregtisë dhe Industrisë duke kërkuar që të bëhen verifikime zyrtare të kësaj informate.Me datë 8 dhjetor 2016, Ministria e Tregtisë dhe Industrisë, pas verifikimeve ka njoftuar zyrtarisht se pas inspektimit nga Inspektorati përkatës është konstatuar se informata është e saktë dhe se kompania e ashtuquajtur “Nis petrol” ka hyrë në territorin e Kosovës dhe ka vendosur për t’i hapur tri pika të shitjes pa pasur licencë përkatëse nga institucionet përgjegjëse të Republikës së Kosovës.Pas këtij konfirmimi zyrtar, Ministria për Dialog ka njoftuar Bashkimin Evropian në lidhje me këtë problem dhe ka kërkuar angazhime adekuate të BE-së si ndërmjetëse e dialogut.Sipas të dhënave të siguruara përmes internetit thuhet se kompania “Nis petrol” është kompani aksionarësh ku 56 % të aksioneve janë nën menaxhimin e kompanisë ruse “Gazprom” dhe pjesa tjetër e Qeverisë së Serbisë.

Dr. Ekaterina Trendafilova, Kryetare e Dhomave të Specializuara të Kosovës

December 14, 2016 by dgreca

-Dhomat e Specializuara të Kosovës – komunikatë për shtypin/PRISHTINË, 14 Dhjetor 2016/ Më 14 dhjetor 2016, Dr. Ekaterina Trendafilova u emërua Kryetare e Dhomave të Specializuara. Pas rekomandimit të Panelit Përzgjedhës të pavarur, Autoriteti Emërues, Alexandra Papadopoulou, shefe e Misionit të EULEX-it në Kosovë, emëroi zyrtarisht Kryetaren.Kryetare Trendafilova (1953) është juriste, akademike dhe gjykatëse e shquar nga Bullgaria, me përvojë të madhe në fushën e të drejtës penale ndërkombëtare, të drejtës penale, të drejtës procedurale penale dhe të drejtat e njeriut.Nga marsi 2006 deri në mars 2015, Dr. Trendafilova shërbeu si gjykatëse e Gjykatës Penale Ndërkombëtare (GJPN).Para detyrës si gjykatëse në Gjykatën Penale Ndërkombëtare, ajo punoi si profesoreshë e drejtësisë penale në Universitetin e Sofjes, zëvendësprokurore e qarkut në Gjykatën e Qarkut në Sofje dhe shërbeu si këshilltare eksperte për standardet e të drejtës penale dhe të drejtat e njeriut në Kuvendin, Gjykatën e Lartë dhe disa ministri të Bullgarisë.Me rastin e emërimit të saj, Kryetare Trendafilova deklaroi: “Ndihem thellësisht e nderuar që u emërova Kryetare e parë e Dhomave të Specializuara të Kosovës. Në këtë moment të rëndësishëm, në fillimin e veprimtarisë së Dhomave të Specializuara, kam privilegjin të kryej detyrën udhëheqëse që m’u besua. Jam e ndërgjegjshme se garantimi i zbatimit prej Dhomave të Specializuara të praktikave gjyqësore më të mira dhe i administrimit të drejtësisë në mënyrë të drejtë dhe të paanshme si për ata që ngarkohen me përgjegjësi penale, po ashtu edhe për viktimat e krimeve që pretendohet se janë kryer, përbën përgjegjësi të jashtëzakonshme. Jam e përkushtuar që këtë detyrë ta kryej në mënyrë të pavarur, me vendosmëri, vrull e përkushtim të plotë. Është me rëndësi jetike që mandatin tonë ta zbatojmë në mënyrë efikase, profesionale dhe të sigurt”. Kryetari i Dhomave të Specializuara është përgjegjës për administrimin gjyqësor të Dhomave të Specializuara dhe për funksione të tjera që i akordon Ligji. Kryetari gjithashtu kryen detyrën e kryegjykatësit të panelit të Gjykatës Supreme të Dhomave të Specializuara.Kryetare Trendafilova është emëruar për një mandat katërvjeçar i cili hyn në fuqi në janar 2017./b,j/

***

PRESS RELEASE 14 December 2016 KSC2-16 Dr Ekaterina Trendafilova appointed President of the Kosovo Specialist Chambers On 14 December 2016 Dr Ekaterina Trendafilova was appointed President of the Specialist Chambers. After the independent Selection Panel submitted its recommendation, the Appointing Authority, Ms. Alexandra Papadopoulou, Head of the EULEX Mission in Kosovo, formally appointed the President. President Trendafilova (1953) is a distinguished judge, lawyer and academic from Bulgaria with extensive experience in international criminal law, criminal law, criminal procedural law and human rights law. She served as a Judge of the International Criminal Court (ICC) from 2006 to 2015. Prior to the appointment to the ICC she was a professor of criminal justice at the Sofia University, Deputy District Attorney at the Sofia District Court and provided expert opinion in criminal law and human rights standards to the Bulgarian Parliament, Supreme Court and number of Bulgarian ministries. For a short biography of President Trendafilova please consult the website of the Kosovo Specialist Chambers (www.scp-ks.org). Upon her appointment, President Trendafilova stated: “I am truly honoured to have been appointed as the first President of the Kosovo Specialist Chambers. At this decisive moment in the early existence of the Specialist Chambers, I feel privileged to have been entrusted with the leadership task. I recognize the immense responsibility to ensure that the Specialist Chambers apply the best judicial practices and deliver fair and impartial justice for those brought to account, as well as the victims of the crimes allegedly committed. I intend to accomplish this mission independently, with determination, vigour and to the very best of my abilities. It is vital that we implement our mandate in an efficient, professional and secure manner.” The President of the Specialist Chambers is responsible for the judicial administration of the Specialist Chambers and other functions conferred upon her by the Law. The President also serves as presiding judge on Supreme Court Panel of the Specialist Chambers. President Trendafilova has been appointed for a term of four years and is to be deployed as of January 2017.

Attachments area

TURIZMI NE SKRAPAR, PROJEKTE FITUESE

December 13, 2016 by dgreca

*Bashkia Skrapar – Vendin e parë në konkurimim me projektin e Turizmit, mes 10 bashkive të tre Qarqeve /

*Nesim Spahiu – Ekipi prenzantues ka ditur të promovoj turizmin e Skraparit edhe gjatë konkurimit/

Nga Sulo Gozhina/
SKRAPAR – Bashkia e Skraparit ka zënë vendin e parë mës 10 bashkive, në konkursin e organizuar tre ditë më parë në bashkinë Elbasan, me projektin “Zhvillimi i Mundësive për Promovimin e Skraparit, Zhvillimi ekonomik Rural dhe Krijimi i Mundësive për Punësim”. Në këtë konkurimin për prakikat më të mirë të zhvilluara në vitin 2016 nga AZHR, kjo bashki u vlerësua edhe me stimul monetar ku vendi i parë mori si shpërblim 5000 euro. Në ambientet e Real Skampa në Elbasan u zhvillua konkursi rajonalë për praktikën më të mirë të implementuar dhe zbatuar në bashkitë e mëdhaja të krijuara në kuadër të reformës territorial. Në konkurs merrnin pjesë Qarku, Korçës, Elbasanit dhe Beratit, me bashkitë Korçë, Pogradec, Ersekë, Elbasan, Cerrik, Gramsh, Berat, Kucove, Ura Vajgurore dhe Skrapar. Gjatë konkurimit çdo bashki kishte në dispozicion të saj vetëm 15 minuta për të prezantuar projektin e saj. Pas prezantimit të të gjitha projekteve, juria vendosi që praktika më e mirë e vlersuar me pikët maksimale të shpallej projekti i bashkisë Skrapar i cili fitoi vendin e parë duke u vlerësuar edhe me stimbulin material me çimin 5000 Euro si dhe të drejtën për t’u prezantuar në konkursin kombëtar në Tiranë së bashku me bashkinë e Elbasanit e cila zuri vendin e dytë. Praktikat konkuruse të bashkive parqesnin projekte në fushën e turizmit, infrastrukturës, integrimit të grave dhe të të rinjëve në fusha të ndryshme etj. Projekti i Skraparit i implementuar në fushën e turizmit erdhi pasnjë analize studimi të teritorit, pikave të forta dhe të dobta etj. Projekti është financuar nga fondt e “IACES”, konvertimi i borxhit Italo-Shqiptar dhe është hartuar në partneritet me disa partner si Ministria e Turizmit, Agjensia San Graventino, Cesvi dhe bashkia Skrapar në rolin e liderit duke monitoruar gjithë aktivitetet e projektit.
Skrapari është një zonë me resurse të jashtëzakonshme në fushën e turizmit, të indentifikuara prej kohësh nga tregu i operatorëve turistike, jo vetëm të fushës e turizmit së aventurës por dhe turizmit të hiking-kacavirrjes në shkëmbinj, eksplorimit të shpellave, alpinizmit, shetitjes me biçikletë malore, trekking etj. Gjatë implementimit të projektit për një periudhë gati 2 vjeçare 20015 -2016, u realizuan punime në infrastrukturë në zonën e kanioneve pikave panoramike, kampingut në Hambull, pikës hyrëse dhe dalës të raftingut, rikostruksionin e shtegut të ujvarës së Bogovës, urave mbi lumin Osum, sinjalistikën tabelat orientuse për turistët, broshurat informative etj. Dy nga produktet më të rëdësishme të projektit janë logoja visit-skrapar si dhe krijimi i entitetit publik privat pro Skrapar i cili do të menaxhojë gjithë infrastrkturën e trasheguar nga projekti në fuksion të turizmit. Proketi u prezantua nga Drejtori Ekzektutiv i Agjensisë ProSkrapar Krenar Xhaferraj. Natyrisht një rol primar në indentifikim e turizmit dhe promovimit të tij, ka Kryetari i Bashkisë Skrapar Nesim Spahiu, i cili pati vizionin e vet për zhvillimin e Turizmit në krejt trevën e Skraparit, të cilin e vendosi në platformen elektorale gjatë zgjedhjeve të fundit dhe që dha rrezultatet e para. Dhe koha po tregon që turzimi është një fushë me të ardhme të madhe për zhvillimin e qëndrueshëm të zonës dhe shëmbulli më i mirë është mposhtja e frikës nga sipërmarrja private e cila ka investuar në ndërtimin e strukturave akomoduese moderne si rasti i kanioneve. Projekti i sukseshëm i Skraparit mund të shërbeje si një model suksesi për t’u implementuar në bashki me karakteristika të përaferta.
Nesim Spahiu – Në një prononcim për këtë arritje kryetari i Bashkisë Skrapar mes të tjerave tha se – Ekipi prenzantues ka ditur të promovoj turizmin e Skraparit edhe gjatë konkurimit. Ndërsa kemi punuar për të treguar se Turizmi është një nga pikat mbështetëse për të krijuar të ardhura për bashkinë si dhe për krijimin e vendeve të punës, por edhe për promovimin e bashkisë tonë që natyra i ka falur këto mbrekulli. Puna jonë në të ardhmen konsiston tek krijimi i kushteve për pritjen e turistve të vendit dhe të huaj, duke u servirur veç mbrekullive natyrore edhe akomodimin prodhimet bio të pregatitura nga mjeshtrit e gatimeve të kësaj treve sa mikpritëse po dhe aq bujare për turistët vendas dhe të huaj që udhtojn drejt Skraparit.

Pronë e kujt ishte Pazari i Korçës ?

December 9, 2016 by dgreca

Nga Vepror Hasani/Pazari i Korçës ishte pronë e Iljaz bej Mirahorit (themelues i qytetit) dhe i myslimanëve të Korçës. Askush tjetër nuk mund të bëhej dot pronar dyqanesh, hanesh, kafenesh, restorantesh, furra pjekjesh, sheshesh tregtimi, punishte zejtarish, magazinash etj. Pse ndodhi kështu? Gjithçka sqarohet në vijim, por fillimisht do të bëjmë një shpjegim të shkurtër çfarë përfaqëson Vakëfi.

I-Në vitin 1504-1505, Mirahori shpalli vakëf qytetin e Korçës ku jetonin myslimanët dhe fshatin Peskëpi ku jetonin ortodoksët. Të dy vendbanimet ishin prona personale të tij që nga viti 1496. Edhe Pazarin e shpalli Vakëf. Dekreti u firmos nga sulltan Bajaziti II. Vakëfet krijoheshin për qëllime bamirësie të përcaktuara. Të ardhurat shpenzoheshin për të vobektët, foshnjat, të sëmurët, jetimët, gratë e veja, pleqtë e vetmuar, për dhuratat e fëmijëve, për pajat e vajzave jetime, për librat dhe veshjet e nxënësve me rezultate të larta, për konvikte, për dijetarët, për kërkimet shkencore, për njerëzit që nuk lanin dot borxhet, për lirimin e robërve, për strehimin e të varfërve, për ndriçimin e rrugëve, për kurimin e kafshëve dhe shpendëve të sëmura ose të plagosura, për ruajtjen e ambientit, për sigurimin e ujit të pijshëm, për ndërtimin e rrugëve, urave, puseve, haneve, hamameve, karvansarajeve, mysafirhaneve etj. Gjithashtu vakëfet ishin qendra të mëdha punësimi. Njerëzorja ishte shndërruar në ndjenjën më fisnike të kohës. Francezi Comte de Bonneval shprehej i habitur: “Në vendin e osmanëve është e mundur të shohësh edhe turq të çmendur sa për të dhënë para për të paguar punëtorë që të ujisin pemë joprodhuese vetëm që të mos thahen (të mos vuajnë!) nga vapa!” ( O. N. Topbash, “Vakëfi, dhurimi dhe shërbimi”, f., 26)

II-Edhe qëllimi i Mirahorit ky ishte: t’u qëndronte njerëzve pranë. Me të ardhurat e Vakëfit u çelën shkolla, biblioteka, spitale, farmaci, qendra sociale (imareti), kuvendi i qytetarëve të Korçës, (i quajtur ndryshe “qoshku”), u sistemua lumi, u ndërtuan çezma, rrugë, sheshe, ura, kalldrëme, mulli pa pagesë, bezisteni, postë-telegrafa, kulla e sahatit, rrobalarësja, prodhimi i sapunit, furra gëlqereje etj. Nëpërmjet vakëfit njerëzit duhej të mësonin se në këtë jetë vlerë ka vetëm mirësia, bamirësia, falja, mëshira, të gjendurit pranë tjetrit kur ai ka nevojë, ndihmë me ç’të mundesh, moslënia vetëm e tij dhe pa shpresë për jetën. Këtë gjë e kishte vërejtur edhe De la Motraye te populli turk: “Tek turqit, edhe sikur dikujt t’i digjet shtëpia e t’i bëhet hi me gjithçka, nuk dëgjohen klithma grash e të qara fëmijësh siç ndodh me popujt e tjerë. Te njerëzit që e kanë humbur në këtë mënyrë tërë kamjen, shihet një nënshtrim dhe dorëzim i plotë tek Zoti. Ndërkaq, populli mirëbërës mbledh ndihma të mjafueshme, disa herë edhe mbi nevojat, për t’ia rindërtuar dhe shtruar shtëpinë familjes së dëmtuar.”( O. N. Topbash, “Vakëfi, dhurimi dhe shërbimi”, f., 32).

Për këtë arsye Mirahori e shpalli Pazarin vakëf dhe që nga ai çast ai ishte pronë vetëm e Allahut, që do të thotë pronë e njerëzve në nevojë. “Vakëf” ka kuptimin i palëvizshëm, përjetësisht vakëf; i patjetërsueshëm. Ndaj, vetëm pasi ishin ndihmuar të varfërit dhe ishin bërë punët publike të parashikuara, pjesa e mbetur e të ardhurave, shkonte për ngritje dyqanesh, zejtari, hane etj. Pazari zgjerohej nga viti në vit. Ky ishte rregulli nr.1 i Vakëfit.

III- Ligjet për funksionimin e Vakëfeve ishin të rrepta e të shkruara qartë. Ja disa prej tyre:

Vakëfi konsiderohet si pronë vetëm e Allahut dhe nuk shitet, nuk dhurohet, nuk tjetërsohet, nuk trashëgohet dhe as nuk lejohet që në një mënyrë apo në një tjetër të humbasë rolin e tij si vakëf.
Vakëfi ngelet përherë i tillë edhe nëse pronari i tij i parë ndryshon mendim.
Vakëfi të mos jetë i përkohshëm por i përhershëm.
Nëse vakëfi shitet, kjo shitje është e pavlefshme.
Të respektohet destinacioni për të cilin ai është lënë vakëf nga pronari i tij i parë, si për shembull për të varfërit apo jetimët etj.

Pra, prej Vakëfit nuk mund të shitej asgjë; as truall, as ndërtesa, pasi kjo gjë me kalimin e kohës tjetërsonte destinacionin dhe qëllimin e tij. Edhe në rast se shitja ndodhte, ajo ishte e pavlefshme. Pra, në Pazarin e Korçës askush nuk mund të bëhej dot pronar dyqanesh, kafenesh, hanesh, magazinash trojesh etj, përveç vakëflënësit Iljaz bej Mirahori, pasardhësve të tij-Mytevelinjve dhe myslimanëve të Korçës.

III-Tashmë, pas kësaj hyrjeje të shkurtër, dikush mund të thotë: Nga sa kuptuam më sipër, Vakëfi e kishte tejet të ndaluar të shiste pjesë të pasurisë së vet, atëherë pse myslimanëve u lejohej të blinin troje, bujtina, magazina etj, apo blerjet e tyre nuk e ndryshonin destinacionin e Vakëfit, kurse blerjet e ortodoksëve e tjetërsonin qëllimin bamirës të tij! Përgjigjja: si fshati Peskëpi ku jetonin ortodoksët ashtu edhe qyteti i Korçës ku jetonin myslimanët, u shpallën vakëfe, por Vakëfi nuk cënonte pronën private. Mitropolia kishte pronat e saj dhe shumë prej tyre i shiti për ndërtimin e kishës- Katedrale dhe kishën e Shën Gjergjit, që do të thotë se pronat e saj ruajtën atë pronar që kishin patur edhe pse fshati Peskëpi u shpall vakëf. Edhe banorët ortodoksë nuk i humbën pronat e tyre; ata shitën një pjesë të tyre (ara dhe kopështe) kur ato u bënë shumë të kërkuara nga banorët e fshatrave larg dhe afër Korçës, kurse myslimanët i kishin pronat edhe te pazari i Korçës (sepse jetonin në qytetin e Korçës) dhe me to mund të ngrinin dyqane, hane, kafene, punishte etj.

IV-Pyetja e dytë: Po hanin e Elbasanit kush e ngriti? Po të Manastirit, të Trebickës, të Vithkuqit, të Panaritit? Po hanin e Baba Aliut? A nuk ishin këto investime nga vetë pronarët e tyre? Mos vallë manastirjotët, elbasanllinjtë, panaritasit etj kishin patur prona në qytetin e Korçës?! Përgjigjja: Në Vakëf mund të investojë gjithkush që dëshiron, por në asnjë rast nuk mund të bëhet pronar i investimit të tij. Ajo që ndërtohet, i dhurohet Vakëfit; bëhet për bamirësi. Të ardhurat shkojnë për të varfërit dhe për vepra publike. Hanet e përmendura më sipër, nuk ka asnjë dyshim që kanë qenë kontribut i njerëzve nga zonat e përmendura: Manastir, Elbasan, Panarit, Vithkuq etj, por bamirësit e kërkojnë shpërblimin vetëm te Zoti: “Personi, i cili e kthen pasurinë e tij në vakëf, këtë e bën për të arritur shpërblimin e Allahut edhe pas vdekjes së tij.” Në rastë të tilla, hanet kishin statusin e mysafirhaneve ku udhëtarët, haxhinjtë, studentët, banorët e zonave përkatëse e njerëzit në nevojë pushonin falas. Hani i Baba Aliut u vinte në ndihmë besimtarve që vinin në malin e shenjtë të Tomorit ose shkonin drejt Mekës apo në vende të tjera të shenjta.

V-Pyetja e tretë: Po dyqanet a mund të jepeshin me qira? Përgjigjja: Dhënia me qira ishte e lejueshme. Vetë vakëfi ishte investim; shfrytëzimi i pasurive të tij nëpërmjet qirave siguronte të ardhura. Qiraja për ndërtesat jepej për një vit, për tokat bujqësore deri në tre vjet. Marrëveshja përsëritej çdo vit. Kontratat shumëvjeçare ishin të palejueshme, pasi ato çonin në dëmtimin ose asgjësimin e plotë të vakëfit. “Përjashtohen rastet kur këtë e kërkon interesi i ndërtimit të vakëfit, dhe kjo duke marrë paradhënie qiranë e viteve të ardhshme. Në një rast të tillë kontrata e qirasë duhet të ripërsëritet vit për vit”. Qiraja jepej me vlerën e tregut, asnjëherë poshtë saj. Edhe për tokën-vakëf kishte rregulla të përcaktuara deri në detaje. Ajo mund të jepej me qira për një kohë të gjatë, të lihej në dorë të qiramarësit për çfarëdo që do të ndërtonte sipër saj, madje edhe me të drejtën të qëndronte në të dhe të ishte pronë e tij, por vetëm përsa kohë që paguante qiranë dhe kur plotësoheshin këto kushte:

“1. Kur vakëfi ishte prishur dhe nuk përfitohet më prej tij.

Kur administratorët e vakëfit nuk kanë mundësi financiare të investojnë në të.
Kur nuk gjendet kush mund t’i japë administratorëve të vakëfit një borxh të mjaftueshëm për rindërtimin e tij.
Kur nuk është e mundur që ky vakëf të zëvendësohet me një tjetër nga i cili do të merren të ardhura”.

Pra, të ishe pronar në pasurinë e Vakëfit, ishte e pamundur dhe e palejueshme; nëse ndodhte, akti i pronësisë ishte i pavlefshëm. Pronarë të Pazarit të Korçës ishin Mirahorët, pasardhësit e tyre – Mytevelinjtë, dhe myslimanët e Korçës.

*Shënim: Përsa i përket funksionimit të vakëfeve i jemi referuar artikullit: “Gjykimi fetar për disa çështje që kanë të bëjnë me ruajtjen dhe investimin e vakëfeve.”