Një Analizë e Thelluar mbi Rrëshqitjen Diplomatike dhe Pasojat Strategjike

Shkruan: Prof. Dr. Fejzulla Berisha

1. Kosova në Udhëkryq ndaj Aleatit të Saj Kryesor

Që nga çlirimi i saj në vitin 1999, Kosova ka qenë një histori suksesi falë mbështetjes së palëkundur të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Uashingtoni jo vetëm që ndërhyri ushtarakisht për të ndalur gjenocidin serb, por investoi miliarda dollarë në ndërtimin e institucioneve, forcimin e ekonomisë dhe integrimin ndërkombëtar të Kosovës.

Megjithatë, sot Kosova po përballet me një divergjencë të rrezikshme diplomatike me SHBA-në, e cila po dëmton proceset e saj të integrimit në NATO, BE, OKB dhe organizata të tjera ndërkombëtare.

2. Politikë Njëmendëse: Çfarë Nënkupton?

Një politikë njëmendëse nënkupton një qasje dogmatike dhe të palëvizshme ndaj realitetit politik ndërkombëtar, ndërsa një politikë narcizoide reflekton vetëkënaqësi ekstreme, mungesë bashkëpunimi dhe shpërfillje të kritikave të aleatëve.

Kosova sot po dëshmon të dyja këto tendenca, të cilat po e izolojnë gjithnjë e më shumë nga partnerët strategjikë.

3. Politika Konfrontuese me SHBA-në: Raste Konkretet e Përplasjes

3.1. Pezullimi i Fondeve të USAID-it (2025) – Një Sinjal Alarmant

Në fillim të vitit 2025, SHBA pezulloi për 90 ditë financimet e USAID-it për Kosovën, duke dërguar një mesazh të qartë se politikat e Qeverisë së Kosovës nuk janë në harmoni me interesat e aleatëve perëndimorë.

Ky vendim nuk është vetëm një masë ekonomike, por një ndëshkim politik ndaj qasjes jokonstruktive të Kosovës në raport me Uashingtonin. Ndërprerja e fondeve ka prekur projektet e minoriteteve, arsimin, sundimin e ligjit dhe zhvillimin ekonomik, duke minuar progresin që vetë SHBA-ja kishte ndihmuar të ndërtohej.

3.2. Marrëdhëniet me BE-në dhe Moszbatimi i Marrëveshjeve Ndërkombëtare

SHBA dhe BE kanë kërkuar nga Kosova të zbatojë Marrëveshjen e Ohrit dhe të krijojë Asociacionin e Komunave me Shumicë Serbe.

Qeveria e Kosovës ka refuzuar, duke i quajtur këto kërkesa si presion të padrejtë. Pasojë e kësaj politike ka qenë bllokimi i Kosovës në Këshillin e Evropës dhe mungesa e mbështetjes për anëtarësimin në NATO.

3.3. Përjashtimi nga Defender Europe 2023 – Paralajmërimi i Parë i SHBA-së

Në vitin 2023, SHBA e përjashtoi Kosovën nga ushtrimet ushtarake Defender Europe, si ndëshkim për qasjen e saj ndaj tensioneve në veri.

Ky përjashtim ishte një sinjal i parë serioz se SHBA nuk do të tolerojë një politikë të njëanshme dhe konfrontuese nga Kosova. Në vend që të nxirrte mësime, Kosova vazhdoi me të njëjtën retorikë, duke përkeqësuar më tej situatën.

4. Krahasimi me Vende të Tjera: Çfarë Mësimesh Duhet të Nxjerrë Kosova?

4.1. Ukraina (2014-2021): Si Ndihmoi SHBA Një Vend që Bashkëpunoi?

Pas pushtimit të Krimesë nga Rusia, SHBA ndihmoi Ukrainën me ndihma ushtarake dhe ekonomike.

     Ukraina i dëgjoi rekomandimet e aleatëve, zbatoi reformat dhe u bë një partner strategjik i SHBA-së.

     Rezultati: Ukraina mori mbështetje të madhe ndërkombëtare kundër agresionit rus.

Mësimi për Kosovën: Bashkëpunimi me SHBA-në sjell përfitime të mëdha gjeopolitike dhe mbrojtëse.

4.2. Egjipti (2013): Kur SHBA Ndërpreu Ndihmën për një Qeveri që Nuk Bashkëpunoi

Pas grushtit të shtetit në 2013, SHBA ndërpreu ndihmat për Egjiptin për shkak të shkeljeve të të drejtave të njeriut.

     Egjipti refuzoi të ndryshonte politikën e tij dhe u afrua me Rusinë dhe Kinën, por e humbi besimin e Perëndimit.

     Rezultati: Kriza ekonomike dhe humbja e ndikimit ndërkombëtar.

Mësimi për Kosovën: Distancimi nga SHBA-ja dëmton ekonominë dhe stabilitetin afatgjatë të vendit.

5. Ku Po E Çon Kjo Politikë Kosovën? Rreziku i Izolimit Ndërkombëtar

Nëse Kosova vazhdon me këtë politikë të njëmendësisë dhe konfrontimit me SHBA-në, pasojat mund të jenë:

1. Dështimi i anëtarësimit në NATO dhe BE, duke e lënë vendin jashtë strukturave kryesore perëndimore.

2. Rritja e ndikimit rus dhe kinez në Ballkan, duke e dobësuar pozitën e Kosovës si një shtet properëndimor.

3. Izolimi ekonomik, me humbjen e investimeve ndërkombëtare dhe bllokimin e ndihmave financiare.

6. Çfarë Duhet të Bëjë Kosova për të Riparuar Marrëdhëniet me SHBA-në?

1. Të rishikojë urgjentisht qasjen diplomatike dhe të ndalojë retorikën konfrontuese ndaj SHBA-së dhe BE-së.

2. Të zbatojë marrëveshjet ndërkombëtare, veçanërisht Asociacionin, për të fituar besimin e aleatëve.

3. Të përfshihet në diplomaci aktive dhe fleksibile, duke bashkëpunuar me SHBA-në për integrimin në NATO dhe OKB.

4. Të reflektojë mbi gabimet e kaluara dhe të punojë për një politikë të jashtme më pragmatike dhe më të mençur.

7. SHBA NUK KA NEVOJË PËR KOSOVËN, POR KOSOVA KA NEVOJË PËR SHBA-NË

Politika e njëmendësisë e ka sjellë Kosovën në një pozitë të rrezikshme. SHBA-ja është aleati më i rëndësishëm historik dhe strategjik i Kosovës, por kjo nuk do të thotë që Uashingtoni do ta tolerojë pafundësisht një qeveri që refuzon të bashkëpunojë.

Nëse Kosova nuk ndryshon kursin politik, ajo rrezikon të humbasë mbështetjen ndërkombëtare dhe të mbetet e izoluar në një rajon të brishtë. Historia ka treguar se shtetet që injorojnë aleatët e tyre përfundojnë në krizë dhe stagnim – dhe Kosova nuk mund ta përballojë këtë luks.

Është koha për reflektim, diplomaci të mençur dhe kthim te partneriteti strategjik me SHBA-në!

Nga Kristina Nano

Kandidate për Doktoraturë, JMU, SHBA/

Historia e shqiptarëve është një histori e qëndresës, por edhe e përçarjes. Ndërsa kemi qenë shpesh të gatshëm të sfidojmë fuqitë e mëdha për të ruajtur identitetin tonë kombëtar, paradoksalisht nuk kemi arritur të krijojmë një unitet të qëndrueshëm mes vedit. Vetëmohimi i Skënderbeut, Lidhja e Prizrenit, Shpallja e Pavarësisë, dhe qëndresa ndaj regjimeve të huaja janë dëshmi të potencialit të madh të bashkimit shqiptar.

Por, këto momente kanë qenë të rralla.

Më shpesh se jo, kemi parë dështimin e tij për shkak të fragmentarizimit të elitave politike dhe sociale, mungesës së një vizioni të përbashkët dhe tendencës për të ngritur mbi gjithçka interesat individuale mbi ato kombëtare. Në epokën e re, ku rendi botëror po ndryshon me shpejtësi, Shqipëria dhe shqiptarët nuk mund të mbijetojnë si faktor pa një lidership të bashkimit.

Shekulli XXI nuk është më ai i liderëve providencialë, dominues dhe të izoluar, por i atyre që ndërtojnë ura, krijojnë sinergji dhe formojnë struktura të forta bashkëpunimi. Në një botë të ndërvarur, ku kombet e vegjël mbijetojnë vetëm përmes kohezionit të brendshëm dhe aftësisë për të krijuar aleanca të qëndrueshme, shqiptarët duhet të ngrihen mbi ndasitë e vjetra dhe të kultivojnë një model të ri lidershipi.

Ndërtimi i bashkimit: Mësime nga historia dhe filozofia politike.

Mendimtarët më të mëdhenj të historisë kanë paralajmëruar mbi rreziqet e përçarjes dhe kanë vlerësuar vlerën e bashkimit. Niccolò Machiavelli, në Princi, thotë se “një popull i bashkuar është i pamposhtur, por një komb i ndarë është i gatshëm për të rënë pre e të huajve”, një fat ky që shqiptarët e kanë provuar shpesh. Aristoteli, duke studiuar modelet e sundimit, pohonte se “një komb është më i fortë kur sundimtarët e tij ndajnë pushtetin dhe nuk e monopolizojnë atë për përfitime personale”.

Por pikërisht kjo ka qenë plagë e vjetër shqiptare pasi liderët tanë shpesh kanë dashur të sundojnë dhe jo të shërbejnë, të ndajnë dhe jo të bashkojnë.

Plutarku, në esenë e tij mbi udhëheqësit, thotë se “të ndash njerëzit për t’i sunduar është mënyra më e shpejtë për ta bërë një komb të dobët.”

Kjo filozofi është përdorur shpesh nga armiqtë tanë historikë, por tragjedia e shqiptarëve është se përçarja shpesh është bërë me duart tona.

Ndërsa ankohemi se “fuqitë e mëdha” na kanë mbajtur të ndarë, realiteti është se liderët shqiptarë shpesh kanë kontribuar në këtë ndarje, duke ndërtuar struktura të pushtetit bazuar mbi lojalitete të vogla lokale, rajonale, partiake apo personale.

Madje, edhe Thomas Hobbes, i cili në Leviathan argumentonte për domosdoshmërinë e një lideri të fortë për të mbajtur rendin, e shihte autoritetin si një mjet për të unifikuar shoqërinë, jo për ta ndarë atë në fraksione kundërshtare.

Një lider i fuqishëm, sipas Hobbes-it, nuk është ai që sundon përmes frikës, por ai që krijon një harmoni sociale ku njerëzit ndihen të përfaqësuar dhe të sigurt.

Në kontekstin shqiptar, kjo do të thotë se ne nuk kemi nevojë për liderë që imponojnë dominimin e tyre, por për liderë që krijojnë struktura të përhershme bashkëpunimi.

John Locke, babai i liberalizmit, argumentonte se një shoqëri që nuk është e mbështetur në vlera të përbashkëta dhe në një sens të përbashkët drejtësie, është e destinuar për të dështuar.

Shqiptarët, të shpërndarë në disa shtete dhe të ndarë shpesh politikisht e kulturalisht, kanë nevojë për një projekt të ri unifikues, një ide të madhe që tejkalon ndarjet dhe që shkon përtej kufijve artificialë.

Teknologjia dhe shoqëria moderne: Bashkimi përmes lidershipit të ri.

Në një botë të globalizuar, ku teknologjia ka bërë të mundur komunikimin e menjëhershëm dhe organizimin social në një shkallë të paparë më parë, shqiptarët kanë më shumë mundësi se kurrë për t’u bashkuar.

Por kjo nuk do të ndodhë automatikisht.

Duhen liderë të rinj, që nuk përdorin teknologjinë vetëm për të ndërtuar imazhe personale, por për të krijuar infrastrukturë të bashkëpunimit kombëtar.

Pierre Teilhard de Chardin, një mendimtar i shekullit XX, argumentonte se “njerëzimi nuk do të mbijetojë nëse nuk kalon nga konkurrenca në bashkëpunim, nga individualizmi në ndërtimin e inteligjencës kolektive”.

Ky koncept është më i rëndësishëm se kurrë për shqiptarët, të cilët për shekuj kanë vuajtur nga rivalitetet klanore dhe ndarjet e brendshme.

Në një epokë ku kombet e vogla mbijetojnë vetëm nëse veprojnë si një trup i vetëm, shqiptarët nuk mund të vazhdojnë të operojnë si ishuj të shkëputur nga njëri-tjetri.

Liderët e së ardhmes duhet të krijojnë një rrjet kombëtar të bashkëpunimit intelektual, ekonomik dhe politik që tejkalon ndarjet e shteteve ku jetojnë shqiptarët.

Kjo kërkon një qasje të re strategjike, ku prioritet nuk është pushteti personal, por krijimi i mekanizmave të qëndrueshëm për fuqizimin kombëtar në arenën ndërkombëtare.

Nga përçarja në kohezion: Çfarë duhet të bëjmë?

1. Rimodelimi i lidershipit – Liderët e rinj shqiptarë duhet të jenë ndërtues të unitetit, jo figura që krijojnë kampe të ndara.

Ky lidership duhet të mbështetet mbi vlera si meritokracia, transparenca dhe përkushtimi ndaj interesit kombëtar.

2. Edukimi i qytetarëve – Një shoqëri e informuar është më pak e manipulueshme nga liderët përçarës.

Shqiptarët duhet të mësojnë të dallojnë liderët që i përçajnë për interesa personale nga ata që synojnë ndërtimin e një kombi të fortë.

3. Institucionalizimi i bashkëpunimit kombëtar – Duhet të krijohen institucione dhe mekanizma që forcojnë bashkëpunimin mes shqiptarëve kudo që jetojnë. Organizatat e diasporës, universitetet, bizneset dhe elitat intelektuale duhet të punojnë së bashku për të krijuar një ekosistem kombëtar që e forcon identitetin shqiptar.

4. Ndërtimi i një vizioni të përbashkët për të ardhmen – Duhet një narrativë e re kombëtare, e bazuar jo mbi viktimizimin dhe ankesat ndaj historisë, por mbi një vizion për një të ardhme të përbashkët dhe të fuqishme.

Epoka e bashkimit ose dekadenca e përhershme.

Historia na ka mësuar se kombet që qëndrojnë të ndarë për një kohë të gjatë ose asimilohen, ose humbasin rëndësinë e tyre.

Shqipëria dhe shqiptarët janë në një pikë kthese.

Modeli i vjetër i lidershipit përçarës është i konsumuar.

Nëse duam një komb të fortë, të respektuar dhe të begatë, duhet të zgjedhim liderët e bashkimit, jo të dasive.

Kjo është sfida dhe mundësia jonë më e madhe. Dhe koha për ta realizuar është tani.

Satirë nga Rafael Floqi

O, turizëm! 

Ky shpëtimtar i çmimeve të larta dhe fundi i paqes për qytetarët! Duket se sektori turistik po na fton në një festë të paqëndrueshme, ku çdo vit sjell ‘lajme të mira’ për sipërmarrësit dhe ‘lajme të këqija’ për ata që mbushin plazhet dhe shtëpitë me turistikë të përkohshëm. Pse? 

Sepse ndërsa rreth 2.5 herë më shumë para shpenzohen në turizëm se sa vlera e produktivitetit të shërbimeve që ofrohen, kjo do të thotë që jemi të gjithë në punë me tarifa të larta dhe me asnjë kthim të dukshëm.

Dhe pse po ndodh kjo? 

Po, sepse infrastrukturën, që është sa një tufë kashte, e përdorim vetëm një muaj në vit. Po, e keni menduar se çfarë do të ndodhë kur të gjithë duan të qëndrojnë në hotele të vogla dhe shtëpi me dritare që kurrë nuk janë hapur? Po, presioni i çmimeve do të rritet, dhe jo, nuk do të shkojmë në një parajsë ekonomike, por do të kalojmë në një realitet të ngjeshur me duar të zgjatura, kërkesa të paqëndrueshme dhe presionin të na shtrëngojnë më shumë nga kostot. Dhe pas kësaj, kush do të paguajë?

Për më tepër, ndërsa turizmi rritet si një plantacion luksoz, sektori i bujqësisë është përpjekur të mbijetojë si një pemë e thatë në erën e “rilindjes ekonomike”. Shumë nga ato produkte që duhen për të ushqyer turistët i importojmë, duke krijuar një varësi ekonomike të tmerrshme që rrezikon të na çojë drejt krizës. 

Turizmi është një mall që të fal kënaqësi dhe të rrit çmimet, por kur të shikosh faturën, do të mrekullohesh!

E gjithë kjo krijon një rreth vicioz: më shumë turizëm, më shumë inflacion, më pak mundësi për qytetarët të konsumojnë, dhe shpenzime më të mëdha. Po, konsumi i qytetarëve është në nivelet më të ulëta që kemi parë pas pandemisë. Dhe jo, asnjë ofertë pushimesh luksoze nuk do të zgjidhë këtë. Pasi këto pushime, si dhe arka e turizmit, bëhen të thjeshta dhe të tjerë për të mbushur xhepat, ndërsa ne harrojmë që kemi nevojë për investime në arsim dhe për ndihmën që mund të na sjellin brezat e ardhshëm.

Po c’po ndodh në Spanjë. Ah, Spanja! Ata po përpiqen të bëjnë një akrobaci të vështirë: duan të mbajnë turistët që sjellin paratë, por pa shkatërruar gjithçka që ka mbetur nga autenticiteti dhe qetësia e saj. Le të hedhim një vështrim satirik mbi këtë problematikë që po e lodh vendin:

Mbipopullimi turistik: Barcelona dhe Palma de Mallorca janë thuajse kaq të mbushura me turistë, saqë po përgatiten të shpallin një “kuotë turistik” për qytetarët lokalë. “Edi, ti do të mund të dalësh në plazh këtë vit, por vetëm për 45 minuta dhe vetëm pas 10 të mëngjesit. Shtimi i turistëve, përveçse është një mundësi e shkëlqyer për t’u bërë milioner, është një mundësi e shkëlqyer për të krijuar një atmosferë… të pashembullt të mbipopullimit!” Dhe ja ku arrin situata: shumë banorë vendosën të krijojnë një turizëm të ri: turizmi “anti-masiv,” ku të ftuarit janë ata që duan të jenë të vetmuar, por me një biletë të shtrenjtë.

Përfundimisht, Spanja është në një luftë të mundimshme: duhet të mbajë turizmin si burim të të ardhurave, por pa e shkatërruar çdo gjë që ka mbetur nga bukuria dhe qetësia e saj. Dhe, siç e dimë, që të mbash ekuilibrin midis flukseve të turistëve dhe jetës së qytetarëve, nuk është një detyrë e lehtë. Të jesh spanjoll, duket se është një sport ekstrem tani!

Epo, duket se Rama s’e ka këtë shqetësim ai ka një mënyrë të veçantë për të paraqitur çdo aktivitet, si një ngjarje që do të ndryshojë botën. Ndoshta është e vërtetë që Shqipëria është ftuar si vend nderi në panairin e turizmit, por është gjithashtu interesante se si Rama e shpalos këtë si një “ofertë të veçantë”. Ndoshta mund të jemi përgatitur të lëmë një “mbresë të veçantë”, por po ashtu, shumë prej nesh janë mësuar të shohin më shumë reklamë dhe më pak përmbajtje. 

1. Infrastruktura që do t’ju bëjë të ndiqni GPS-in deri në fund të botës

    Po, rrugët tona janë si labirinte, por kjo është pjesa më e bukur e aventurës! Pse të paguash një biletë për të bërë rafting kur mund të bësh “rafting” me makinën në rrugët e “shkëlqyera” të Shqipërisë? Rrugët që janë më shumë si “survival challenge” sesa udhëtime turistike. Në fund të ditës, ju ndihmon të humbni pak kohë dhe të zbuloni Shqipërinë si një zbulues i ri.

2. Shërbimi që të bën të vlerësosh hotelin tënd në shtëpi

    Pse të shkosh në një restorant me shërbim të pesë yjeve kur mund të kesh përvojën e një servirësi që duket sikur ka më shumë se një punë tjetër, dhe ka pasur vetëm një orë trajnimi në jetën e tij? Sigurisht, ndihmon në “autenticitetin” e përvojës, dhe të gjithë e dimë që sa më shumë të humbasësh, aq më shumë bëhesh pjesë e kulturës vendase!

3. Marketingu: “Shqipëria, ku çdo pamje është surprizë!”

    Turistët duhet të gjejnë Shqipërinë përmes thashethemeve dhe gojëdhënave. Ne nuk kemi nevojë për marketing – mund të shkojmë me metoda të lashta, si “fjala e gojës.” Dhe në fund, do të befasoheni kur të shihni se bukuritë e fshehura që ne nuk i promovojmë janë ato që tërheqin më shumë njerëz. Kjo është si një lojë ku gjithçka është e papritur – çfarë mund të kërkosh më shumë?

4. Diversifikimi: Po, na pëlqen plazhi, por çfarë është kjo ‘turizëm malor’ dhe ‘kulturor’?

    Shqiptarët thonë: “Kush ka plazh, ka gjithçka.” Pse të shqetësohemi për malet dhe kulturën kur kemi rërën dhe detin? Bëni pushim dhe kërkoni aventurën tuaj të brendshme, siç është të kaloni orë të tëra duke parë të njëjtën pamje bregdetare të fotografuar në çdo cep të internetit.

5. Mjedisi dhe turizmi masiv: Nëse nuk është shkatërruar, nuk është turistike!

    Kur të shkoni në plazhin shqiptar dhe të shihni plehra që fluturojnë kudo, mos u shqetësoni – kjo është vetëm një pjesë e natyrës shqiptare që ka nevojë për një “touch up” ekologjik. Turizmi masiv do të thotë shumë njerëz dhe pak hapësirë për t’u shqetësuar për ruajtjen e mjedisit. Po, ndihmon për të rritur “adrenalinen” e çdo vizitori!

6. Siguria dhe stabiliteti: Shqipëria, ku ndihesh si në një film aksion

    Po, ka pasur disa periudha të pasigurta, por sa interesante janë ato për t’u parë nga një perspektivë turistike? Pse të kaloni pushimet duke u ndjerë të sigurt kur mund të përjetoni një adrenalinë të pastër nga ngjarjet e papritura? Shqipëria është si një film aksion, ku gjithçka mund të ndodhë dhe do të shihni zhvillime emocionuese në çdo minutë!

7. Investimet: Vetëm për ata që duan të investojnë në “spektaklin”

    Nëse doni të bëni një investim në Shqipëri, jeni gati për një eksperiencë që asnjëherë nuk do ta harroni. Nëse nuk keni para për investime të mëdha, mund të kënaqeni me një hotel që ka gjithçka: shpërbërje graduale, mungesë të ujit të ngrohtë dhe një shërbim që do të bëjë çdo turist të ndjehet si në një eksperiment shoqëror. Por, hej, është Shqipëri!

Ky është “turizmi shqiptar”, një eksperiencë unike ku çdo minutë është një aventurë, çdo hap është një “selfie” dhe çdo problem është një mundësi për të bërë turizëm edhe më të pasur!

Shumë nga ne mund të na pyesim: A është Shqipëria vërtet e përgatitur për këtë ngjarje, apo do të jemi të ngopur me parulla dhe shfaqje të bukura? Do të mbetemi të presim dhe të shohim nëse kjo mbresë e veçantë është vetëm një tjetër fjalë boshe në një mori turistikësh, apo do të ketë diçka konkrete pas gjithë këtij bujë.

Po kështu, modeli i Airbnb, ndërsa mund të duket si një shans për disa, është një shembull i bukur i një ekonomie rentiere. Ah, Airbnb! Çdo familje që ndan një dhomë për turistët është një hap më afër rritjes së çmimeve të pasurive, dhe jo, nuk është si të shesësh ëmbëlsira që rrisin punësimin. Kjo është një festë për pasurimin e disa dhe një shpërndarje të pasurisë që nuk shkon në duar të tjera.

Dhe ndoshta përfundimi i gjithë kësaj mund të jetë si pasthirrma e Kryeministrit: “Po, turizmi është i rëndësishëm, por a mund të bëjmë diçka më shumë se sa vetëm të hedhim fjalë? Kjo është pyetja.” 

Pasi përqendrimi i gjithë vëmendjes në turizëm do të na marrë më shumë kohë për ta rregulluar, dhe dëm që po shkaktojmë sot, mund të jetë një ‘përmirësim’ që do të na marrë dekada për t’u shëruar. 

Dhe për këtë pyesni spanjollët, portorikanët apo dhe havaianët…jo hajvanët.

Prof.Dr.Mehdi HYSENI/

Prandaj, sikurse dikur (dhjetor 1971) ish-kancelarit gjerman Vili Brant, që Komiteti i Nobelit në Oslo të Norvegjisë ia ndau Çmimin Nobel të Paqes për angazhimin dhe kontributin e tij jetësor sidomos në politikën e jashtme”, që pajtoi Evropën Perëndimore me atë Lindore (Ostpolitik), edhe Presidentit amerikan Donald Trump t’i jipet Çmimi Nobël i Paqes, sa më parë të jetë e mundur, jo të polemizohet me përmbajtjen e tij, që ipso facto është në përligjjen dhe në zbatimin konskuent të koekzistencës paqësore në dimensione botërore.

Ky Propozim, do të duhej të bëhej pikërisht nga Bashkimi Evropian (BE-ja), sepse, para së gjithash Doktrina e Re e Politikës së Jashtme Paqësore e presidentit aktual Donald Trump, është në përligjjen e interesave gjeopolitike, gjeostrategjike, gjeoekonomike, tregtare, mbrojtëse, demokratike, paqësore, si ofertë realiste, racionale dhe e qëndruehsme për bashkëpunimin reciprok, miqësor plotësisht në frymën e detantit me vendet e tjera të Evropës Lindore, siç është edhe Rusia, Ukraina, Bjelorusia etj. Me një fjalë, ky projekt i mirëseardhur për ndërtimin dhe për normalizimin e marrëdhënieve mes shteteve të Evropës Perëndimore dhe asaj Lindore në fyrmën e paqes, do të thotë fundin e konflikteve dhe të luftërave absurde, hegjemoniste, neokolonialiste dhe shfarosëse jo vetëm në truallin e Europës, por edhe në dimensione globale të botës së sotme të shekullit XXI (viti 2025).

Prandaj, ky opsion paqësor i presidentit amerikan Donald Trump, duhet kuptuar seriozisht dhe thellësisht , sepse njëherazi nënkupton edhe kthimin, rivitalizimin dhe zbatimin e rregullave, të normave, të parimeve, të vlerave dhe të standradeve jurdike të detyrueshme, që dalin nga Karta e Kombeve të Bashkuara dhe të së drejtës ndërkombëtare. Ndaj, çdo vepër penale e subjekteve të së drejtës ndërkombëtare, që cenon dhe dëmton vlerat e sistemit juridik pozitiv ndërkombëtar, do të ballafaqohet me sanksionet e caktuara ndëshkuese të miratuara nga Kombet e Bashkuara dhe nga e drejta ndërkombëtare.

Donald Trump-Simbol i paqes botërore

Askush nuk ka të drejtë të dëshpërohet dhe, për më keq të frikësohet nga nga Projekti Paqësor i presidentit Donald Trump, por, gjithë njerëzimi, duhet ta përqafojë PAQEN, jo luftën e askujt, sepse ajo është shkretimi i mbarë vlerave të njerëzimit.
-Doktrina e Donald Trumpit (20 janar 2025) e Rendit të Ri Botëror,, veçohet nga doktrinat e mëparshme politike, sepse në vend të ekzagjerimit të politikës së forcës dhe të garës së ethshme të armatimit bërthamor, ka fokusuar politikën dhe diplomacinë paqësore si mjete dhe instrumente parësore të ligjshme në frymën e së drejtës ndërkombëtare dhe të Kartës së Kombeve të Bashkuara për zgjidhjen e problemeve dhe të konflikteve ndërkombëtare me dialog dhe me paqe,jo me forcë dhe nga pozita e forcës, themelimi i së cilës është meritë kryesore e Shteteve të Bashkuara të Amerikës (1945) .

Jo vetëm Evropa, por e gjithë bota, duhet mbështetur Presidentin amerikan Donald Trump !

Sepse ky personalitet vizionar, do të jetë shpëtimtari i paqes , i drejtësisë dhe i sigurisë së bashkësisë ndërkombëtare, duke qenë se në vend të luftërave, konflikteve dhe të konfrontimeve të armatosura që çojnë në asgjësimin e popujve të vegjël, të varfër, të pazhvilluar, në zhvillim dhe të pambrojtur nga kolonizatorët e ndryshëm hegjemonistë dhe militarist të së kaluarës, ka zgjedhur rrugën e paqes, të bashkëpunimit dhe të miqësisë, që shpie në krijimin e mirëbesimit të qëndrueshëm dhe të normalizimit të marrëdhënieve të ndërsjella mes shteteve qoftë të mëdha a të vegjël të bashkësisë ndërkombëtare.

Normalizimi i marrëdhënieve mes Uashingtonit dhe Moskës, para së gjithash është në favorin e Evropës Perëndimore dhe të Rusisë si vend fqinjë të saj. Pikërisht, për këtë arsye shtetet e Evropës Perëndimore (BE-ja) nuk kanë pse të shqetësohen e as të brengosen pse presidenti amerikan Donlad Trump bisedoi me presidentin rus Vladimir Putin, më 13 shkurt 2025 lidhur me përfundimin e luftës në Ukrainë pëmes negociatave diplommatike paqësore, pa asnjë alternativë të politikës së forcës dhe të diktatit
Doktrina e jashtme e presidentit Donald Trump nuk parashikon copëtimin e Evropës Perëndimore, por unitetin, mbrojtjen, sigurinë dhe bashkëpunimin e saj reciprok paqësor me Amerikën dhe me Evropën Lindore me Rusinë në krye , cila realisht është edhe pjesë e Evropës, jo vtëm e kontinetit të Azisë. Prandaj, është i pashmagshëm bashkëpunimi me të qoftë ekonomik, politik, diplomatik, tregtar, kulturor, shkencor, tekniko-teknologjik e sportiv…etj. Ashtu, siç ishte dikur në praktikën e deritashme tradicionale të marrëdhënie ndërkombëtare të dy superfiqve botërore ( SHBA dhe BRSS, 1945-1990).

Pikërisht, një vacuum i tillë i bashkëpunimit reciprok dhe paqësor me Rusinë (1990-2025) ka ndikuar negativisht në zhbalancimin e sistemit të marrëdhënieve ndërkombëtare, jo vetëm në Evropën Lindore dhe Juglindore. Së fundi, këtë e dëshmoi edhe invadimi i Ukrainës nga agresioni pushtues i Rusisë së Vladimir Putinit ( 24 shkurt 2002 – 17 shkurt 2025).

Presidenti Trump me çdo kusht po do paqe, jo luftë për asgjësimin e bashkësisë njerëzore !

Kështu, presidenti Dolad Trump me doktrinën e re paqësore, të shpaluar përmes zëvendëskryetarit të SHBA-së, J. D. Vance në Konferencën e Sigurisë në Berlin , më 13 shkurt 2025, bëri me dije opinionin e gjerë botëror, se do të bëjë përpjekje maksinale për pajtimin dhe normalizimin e marrëdhënieve të Evropës Perëndimore me Evropën Lindore përmes procesit të dialogut paqësor të pranueshëm për palët e interesuara për zgjdhjen e problemeve të tyre ndërfqinjësore, dhe në kuptimin më të gjerë të sistemit të marrëdhëieve politike dërkombëtare.

Edhe Trumpi për një Evropë të integruar, demokratike dhe paqësore, jo të copëtuar dhe të armiqësuar !

Amerika, edhe gjatë LDB ishte aleate me Evropën Perëndimore dhe me Evropën Lindore nën flamurin e Koalicionit Antihitlerian me ç’rast triumfuan mbi forcat e nazifashizmit hitlerian. Po ashtu, edhe pas përfundimit të LDB (9 maj 1945) Amerika kishte marrëdhënie të mira bashkëpunimi, edhe me Moskën, edhe me Londrën, edhe me Parisin, edhe me Gjermaninë Federale Perëndimore, si dhe më vonë, edhe me Gjermaninë Demokratike Lindore, që doli si rezultat i administrimit të territorit të Gjermanisë pas luftës, si kompromis mes Bashkimit Sovjetik dhe Amerikës, Francës, Britanisë së Madhe.

Photo: Republican presidential nominee former President Donald Trump speaks at a campaign rally, Nov. 4, 2024, in Pittsburgh, Pa.
Evan Vucci/AP

Dr. Zef Mulaj/

Në një sistem drejtësie të sëmurë dhe të korruptuar, shteti bëhet kancerogjen, kur nuk është në gjendje të kurojë drejtësinë. Shteti në këto raste ngjan me “vjetërsinë”, që përditë shkon drejt humbjes së lidhjeve me qytetarët e tij, drejt një fundi i cili nuk lë të ardhme për shoqërinë dhe gjeneratat me mëvonshme. Nuk ka shkencë e zhvillim; nuk ka perspektivë dhe kulturë; nuk ka histori, ka vetëm varfëri të maskuar nën gjuhën e politikanëve të korruptuar që sundojnë dhe nënshtrojnë edhe makinën e drejtësisë. Ngjan sikur ka liri, por nuk është liria e vërtetë demokratike. Kur makina e shtetit është e sëmurë, mekanizmat e saj nuk janë më në gjendje të drejtojnë, dhe të veprojnë, pasi drejtësia nuk e ndëshkon krimin. Ajo nuk e ndëshkon atë që gabon sepse ka pushtet force ekonomike, apo udhëheqësin partiak etj. Kështu mbyllen dosjet që flenë në arkivat e tyre, duke lënë pa hetuar sa e sa krime. Ndaj, koha kërkon rinovim, çlirim nga ankthi që rrezikon në fund perspektivën dhe deri sovranitetin e vendit. Kur prevalenca e korrupsionit bëhet humus i vërtetë i jetës politike dhe i organizmave të shtetit, është bërë një lloj “kushtetute”e jetës morale e materiale, mbi bazën e së cilës drejtohet, organizohet e jeton një shoqëri e tillë, jeta e njerëzve shantazhohet nga politika dhe nga padrejtësia, nga pasiguria, nga krimi i organizuar, nga mafia, nga papunësia, nga mungesa e meritokracisë dhe e profesionalizmit.

 Ky mekanizëm arrin kulmin e tij në rastet e krimit të organizuar dhe të mafies, që ne e shohim në jetën tonë të përditshme. Ai është i bazuar në shkeljen besnikërisë, sigurisë dhe ligjit. Çfarë ndodh kur shteti nuk arrin të përmbushë funksionet e tij thelbësore në një demokraci liberale, si mirëmbajtjen e lirisë së tregut dhe konkurrencës, zbatimin e ligjit e rregullave dhe rregulloreve, monitorimin e përmbushjes së tyre, ku shpenzimet e mëdha nuk kanë burim të njohur financiar?! Kur në një shtet drejtësia është e sëmurë, shteti behet i paligjshëm dhe “kanceroz”, pasi ai nuk mbron meritat dhe iniciativën individuale dhe mungon në luftën kundër korrupsionit dhe krimit. Imoraliteti është degjenerim i moralit, ndaj duhet të pyesim veten nëse ne jemi shtet i së drejtës, me parime dhe vlera universale; me respekt për dinjitetin e njeriut. Shkalla e lirisë dhe drejtësisë në një shoqëri është në përpjesëtim me gjerësinë e vlerës morale. Liria dhe anarkia nuk mund të jenë në të njëjtin vend, pasi në bazë të anarkisë nuk janë ligji dhe parimet. Liria s’mund të mbrohet nga e padrejta dhe qeveritë duhet të jenë vigjilente në lidhje me këtë. Jeta ekonomike nuk zhvillohet dot në një vakum moral. Ajo kërkon një themel të fortë etik, pa të cilin nuk mund të mbahet në një nivel të mjaftueshëm.

Sipas të dhënave të Fondit Monetar Ndërkombëtar dhe Bankës Botërore, krimi ekonomik zë 15 deri në 20 % të të gjitha krimeve në mbarë botën. Nëse organizatat kriminale përfaqësojnë elitën e mijëvjeçarit të tretë, këto do të ndikojnë në mënyrë të pashmangshme në shoqëri, institucione, politikë dhe jetën demokratike. Dhe baza e krizës së tanishme është një ndër shkaqet të këtyre shtrembërimeve të çoroditur e tregut të lirë, spekulimit ekonomik e kriminal. Krimi burgos zhvillimin dhe vjedh të ardhmen për të rinjtë; kufizon lirinë ekonomike dhe iniciativat sipërmarrëse; është një kërcënim për paqen dhe na dënon me skllavërinë dhe nënshtrimin njerëzor ndaj njeriut. Dhe kjo do të thotë vdekje të demokracisë! Garancia e lirive individuale dhe e dinjitetin njerëzor është “zemra e lirisë njerëzore”. Aty ku nuk ka ligj, nuk ka liri. Kur nuk zbatohet ligji dhe kur nuk dënohet krimi, shuhet në heshtje jeta dhe siguria njerëzore; perspektivat dhe lind despotizmi i një oligarkie e nomenklaturës së kriminelëve, të cilët luftojnë për pushtet, për të marrë në posedim pronat dhe jetën e individëve. Kjo është e kundërta e lirisë, që do të thotë mosbesim në institucionet që udhëheqin.

Ne i paguajmë taksat sepse kemi besim se paratë do të vihen në shërbimin dhe cilësinë tonë jetësore. Mirëpo, lufta kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar është një problem politik dhe si e tillë, duhet t’u adresohet organizmave të drejtësisë në të gjitha nivelet e shoqërisë dhe politikës. Funksioni i drejtësisë nuk është vetëm dënim e ndëshkim. Ajo duhet të përhapë edhe besim, siguri, ndërgjegje, motivim. Drejtësia është ajo që e mban të gjallë shtetin dhe organizmat e tij. Mirëpo kur drejtësia nuk funksionon, korrupsioni dhe krimi lulëzojnë, duke kërcënuar pronën private, liritë e individëve dhe sipërmarrjet, tregun e konkurrencën, shkencën dhe kulturën, zhvillimin ekonomik, etj. Kështu, pak e nga pak, të gjithë i nënshtrohemi frikës dhe demokracia kthehet në një farsë.