Nga FRANCO VENTURINI

“Corriere della Sera”, 4 dhjetor 2021   Përktheu: Eugjen Merlika

A ndoshta do të vdesim për Kievin, ashtu si baballarët tanë vdiqën për Gdanskun? Për fat pyetja është ende retorike, por mund të mos jetë ashtu nëse ndeshja e shahut ndërmjet Fuqive të mëdha, që po luhet mbi lëkurën e Ukrainës do të shpëtonte nga kontrolli i lojtarëve. Amerika e Biden-it qorton Rusinë e Putinit se ka sjellë 90 mijë vetë në formacion luftimi pranë kufirit lindor të Ukrainës, në parashikimin e “veprimeve të rëndësishme sulmuese” dhe e paralajmëron se do të shkojë drejt “pasojash të rënda” nëse nuk ndryshon rrugë. Kremlini mohon se është duke planifikuar një mësymje, padit Washingtonin se ka zhvilluar në nëndor një stërvitje ajrore për një sulm bërthamor ndaj Rusisë, qorton Perëndimin  që të mos kalojë “vijat e kuqe” të Moskës dhe paralajmëron se nuk do të pranojë hyrjen e Ukrainës në NATO. 

Që nga fundi i luftës së ftohtë, më shumë se tridhjetë vite më parë, Amerika dhe Rusia nuk kishin qënë kurrë kaq pranë përroskës së një përplasjeje të drejtpërdrejtë. Prova m’e dukëshme e rreziqeve që ngrihen është në takimin e ngutshëm ndërmjet ministrave të Jashtëm Blinken dhe Lavrov t’enjten e shkuar në Danimarkë, ndërsa pasnesër do të zhvillohet një bisedë në videokonferencë ndërmjet Biden-it dhe Putinit. Duhet të ftohet shkallëzimi i padive të ndërsjellta më parë se të jetë shumë vonë, në një Evropë të hutuar nga Covidi por që rrezikon të kthehet së qëni fushë beteje, siç ka ndodhur shpesh në tragjeditë historike.

Biden-i e Putini a do t’arrijnë të ndalin rrotën tashmë në lëvizje që n’a kërcënon? A do të bëhemi përsëri “sonambulët” që nuk ndaluan luftën e Parë botërore e që i ka përshkruar kaq mjeshtërisht Christofer Clark? Rruga është në ngjitje. Perëndimorët kanë tashmë të gatëshme një paketë sanksionesh skajshmërisht të ashpër kundër Rusisë, në rastin kur mësyemja do të zhvillohej pikërisht mbas fundit të janarit, siç thonë shërbimet e fshehta ukrainase. Por ka edhe një shteg dykuptimësie që mund t’a këshillonte Putinin të vinte në provë vullnetin e Biden-it e të shkaktonte një “efekt Kabul” në mes t’Evropës. As presidenti i SHBA, as sekretari i Shtetit Blinken nuk kanë thënë ndonjë herë se do t’a mbrojnë ushtarakisht Ukrainën në rast sulmi. Ndoshta Kievi nuk është në katrorin e Paqësorit si Taivani, ndoshta nuk hyn në kundërvënien me përparësi ndaj Kinës, prandaj duhet të kënaqet me furnizimet e mëdha të armëve të marrura (edhe nga Turqia, që ka vendosur dronët e saj tejet të efektëshëm). Ngasja për të provuar është sigurisht e pranueshme në Kremlin. Por në krizën ukrainase ka edhe një ngasje amerikane. Nëse gjëndja do të rëndohej, a nuk do t’ishte mënyra m’e mirë për të mbrojtur Ukrainën ajo e futjes në NATO menjëherë, duke e bërë kështu përfituese nga Neni 5 që parashikon një ndërhyrje ushtarake të përbashkët në mbrojtje të Vendit të sulmuar (t’a zemë se Neni 5 e ka ruajtur besueshmërinë e tij)? Prej shumë vitesh Shtetet e Bashkuara përkrahin hyrjen e Ukrainës në Aleancë me detyrën që të shërbejë si vijë e parë kundër-ruse, e kanë frenuar evropianët perëndimorë, që nuk duan të kenë një kufi me Rusinë, ku edhe sot ka një luftë, me 14 mijë të vdekur nga 2014 (bashkëngjitja e Rusisë) e deri sot.

Për të shmangur më të keqen Biden-i dhe Putini duhet të bëjnë saktësisht këtë: të heqin dorë nga ngasjet e ndërsjellta. Pak vëzhgues besojnë me të vërtetë që presidenti i SHBA dëshëron të zotohet në një luftë evropiane, e tillë është në vështrimin e saj strategjik përparësia absolute e përballjes së Kinës. Por Putini, për të zbritur temperaturën, ka thënë se cilat janë kërkesat e tij kushtëzuese, e nuk bëhet fjalë për pak gjë. Që nga rënia e Murit të Berlinit në 89, NATO-ja nuk ka reshtur kurrë  së zgjeruari territorialisht drejt Lindjes, në mënyrë krejtësisht të ligjëshme, duke pranuar kërkesat e Shteteve të pavarur me një proçedurë të shkurtër.  Rusia pohon se kishte një marrëveshje me Amerikën, pikërisht për të shmangur afrimin e NATO-s kufijve të saj. Por kjo marrëveshje, nëse ka qënë, nuk ka marrë kurrë formë të shkruar dhe zotuese. Tani Putini kalëron provën e fuqisë mbi Ukrainën për të kërkuar “garanci sigurie” këtë herë formale, që përjashtojnë një zgjerim të mëtejshëm të territorit NATO drejt lindjes. Për të filluar, përjashtojnë hyrjen e Ukrainës në Aleancë. Çfatë duhet të bëjmë, shpjegon Kremlini, nëse një Ukrainë atllantike do të rrjeshtonte në kufijtë tanë raketa  t’afta të arrinin Moskën pa na dhënë kohë të përgatisim mbrojtjen? Por Bideni nuk mundet, sëpaku zyrtarisht, të sigurojë Rusinë që NATO do të sprapsë kërkesat e një Shteti sovran tashmë të rrjeshtuar në pozita perëndimore. Loja e shahut do të kërkojë lojtarë të nivelit të lartë, lëvizje përtëritëse dhe një masë të mirë sinqeriteti jo politik nëse dy fuqitë më të mëdha bërthamore të botës do të vlerësojnë ndershmërisht vënien në lojë. Pra ne evropianët.

“Corriere della Sera”, 4 dhjetor 2021   Përktheu Eugjen Merlika

Nue Oroshi, kryetar/

 Të nderuari familjar të Monsinjor dr . Zef Oroshit – dy djemtë e vëllezërve, Gjon e Nikollë Prendi me djemtë e nipat të tyre: I nderuar biograf i katër veprave enciklopedike për Monsinjor dr. Zef Oroshi –Tomë Mrijaj; I nderuari dr. dom Nikë Ukgjini Famullitar i Kuklit-koordinator i këtij projekti; I nderuar Kryetar i Klubit Letrar ” Ndoc Gjetja ” në Lezhë, Viktor Gjikolaj.

  Shoqata e Intelektualëve shqiptar ” Trojet e Arbrit ” me gëzim e mori lajmin se më datën 13 dhjetor 2021 në Lezhën e Gjergj Kastriotit do të vendoset busti i priftit, atdhetarit, studiuesit dhe themeluesit të kishës së parë katolike shqiptare me emrin ” Zoja e Këshillit te Mirë ” që sot mbanë emrin ” Zoja e Shkodrës” në Nju Jork. Jeta e Monsinjor dr. Zef Oroshit ishte një jetë e cila ishte e gërshetuar në mes të dijes ku u shqua si shkencëtar, në mes të atdhetarizmit ku nuk iu dorëzua mortajes komuniste por doli në malet dhe shkrepat e Mirditës dhe me pushkë në krah e uratë në dorë e luftoi komunizmin bolshevik duke ju prirë qetave në Male të Mirditës krahas luftëtarëve të lirisë që udhëhiqeshin nga Kapidan Mark Gjon Marku, Kapidan Ndue Gjon Marku, Kapidan Llesh Gjon Marku dhe me pas nga Monsinjor dr. Zef Oroshi. Monsinjor Zefi gjatë tërë jetës se tij prej dritëjetës e deri tek dritëvdekja rrezatoj dituri, trimëri, humanitet dhe sakrificë. Ai ishte intelektuali dhe euroditi i cili tërë jetën e shkriu për Shqipërinë e me shqiptarët. Në Amerikë rrezatoj dritë duke e hapur kishën e parë katolike shqiptare ” Zoja e Këshillit te Mirë ” në Nju Jork por edhe duke predikuar fjalën e Zotit tek shqiptarët e mërguar në Amerikë. Ai krahas fjalëve të Zotit nuk harronte asnjëherë që të predikoj edhe për lirimin e Shqipërisë nga mortaja e kuqe komuniste. Shoqata ” Trojet e Arbrit ” tani e 18 vjet me radhë ka botuar në 20 veprat enciklopedike deri me tani disa studime shkencore që kanë të bëjnë me jetën dhe veprimtarinë atdhetare e fetare të Monsinjor dr. Zef Oroshit. Të përshkruara me një hollësi të mendjes dhe të pendës me aq dashamirësi dhe besëtari nga atdhetari dhe publicisti Tomë Mrijaj. Toma është biografi i katër veprave shkencore për Monsinjor Oroshin. Ai gjithashtu ishte edhe kumar i Monsinjor dr. Zef Oroshit dhe njeriu me i besuar i tij në Amerikë, i cili i qëndroi afër deri në momentet e fundit të jetës së tij duke u kujdesur pas vdekjes së tij, që të mbledh dhe të botoj me një përkushtim të madh veprat e Monsinjor dr. Zef Oroshit, ku edhe vet e bëri financimin e këtyre veprave enciklopedike. Të nderuar pjesëmarrës, Rikthimi i Monsinjor dr. Zef Oroshit në bronz në Lezhën e Gjergj Kastriotit është një fillim i mbarë që në të ardhmen të kthehen në bronz edhe shumë bashkëluftëtar të Monsinjor Mons. Zef Oroshit që ndanë rezistencën e përbashkët në malet e Mirditës kreshnike dhe heroike. Monsinjor dr. Zef Oroshi dhe bashkëluftëtaret e tij janë heronjtë e vërtetë të shqiptarizmës. Për këta burra gjithmonë dielli ka lindur në perëndimin Evropian e jo në lindjen . Në emër të Shoqatës ” Trojet e Arbrit” ju uron suksese të gjithë pjesëmarrësve të këtij akti ceremonial të vendosjes se bustit të Monsinjor Dr. Zef Oroshit në Lezhë! 

Bajram Mjeku

Nga të gjitha kafshët, janë kuajt që i dua më së shumti. Ata nuk shquhen vetëm për fuqinë, por edhe për instiktin e zgjuar dhe bukurinë që kanë.Kjo kafshë fisnike që shquhet edhe për elegancë, vazhdon të lë gjurmë të fuqishme në të gjitha fushat e artit; në letërsi, pikturë, skulpturë, filma artistikë…Jam me fat që fëmijërinë e kam kaluar midis tyre. Familja ime, të vetmen pasuri që mbërrijti të shpëtonte nga konfiskimi i madh i regjimit komunist në vitin 1947 ishin kuajt, por asnjëherë nuk ka mundur të shpjegonte, si vërtet ndodhi kjo?Tufa e kuajve të racës gjakthjeshtë anglez, mbijetoi deri në fillim të viteve gjashtëdhjetë dhe rrëfimin për përgjakjen tyre, e kam dëgjuar disa herë nga nëna ime e ndjerë. Përsëriste sa e sa herë për plagosjen e kuajve nga lukunia e ujqëve një ditë vjeshte, kur lugina e vendlindjes time jo rrallë mbulohet me mjegull… Janë ujqërit që duan mjegull dhe ditën fatkeqe, lukunia e tyre kishte bërë kërdinë. Rrëfimi i nënës për kuajt e përgjakur ishte dramatik. Fliste me ndjeshmëri për plagosjen e tyre nga ujqërit dhe për hingëllimat trishtuese, kur ata kishin mbërrijtur të plagosur para portës së madhe të oborrit të shtëpisë…Në Kosovë, kuajt pothuajse janë specie në zhdukje. Ndodh kështu, mbasi kjo kafshë fisnike si edhe shumë tjera, nuk janë nën përkujdesje të shtetit. Në shtetet normale, ushtritë dhe policitë kanë kavaleritë dhe parakalimet e tyre mbresëlënëse, ndodhin edhe sot në sheshet kryesore të kryeqyteteve të Evropës. Ende i dua kuajt dhe për aq sa zvogëlohen në numër, dashuria ndaj tyre më shtohet më shumë!

Bruksel, 7 dhjetor 2021/

Ky takim është moment i rëndësishëm në zbatimin e Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit, veçanërisht në funksion të nisjes së fazës së dytë të zbatimit të prioriteteve politike në kuadër të Agjendës së Reformës Evropiane (ERA), tha Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti në takimin e katërt të Këshillit të Stabilizim Asociimit ndërmjet Bashkimit Evropian dhe Republikës së Kosovës.Kryeministri tha se Qeveria tashmë ka miratuar planin e ri të Agjendës së Reformës Evropiane ERA II me prioritete që vijnë nga MSA, për të cilin jemi zotuar ta zbatojmë me prioritet të lartë. Ai theksoi përkushtimin për të ecur sa më shpejtë që është e mundur në rrugën e integrimit, ndërsa tha se Bashkimi Evropian është e ardhmja e vendit, për të cilën nuk shohim alternative tjetër.Ne besojmë se kushtet e BE-së duhet të jenë të drejta dhe të lidhura me progresin aktual dhe të na motivojnë të gjithëve që ta afrojmë rrugën e Kosovës drejt BE-së, tha kryeministri Kurti. Ai theksoi rëndësinë që ka mirëmbajtja e besimit të qytetarëve të Kosovës, duke dëshmuar përfitimet e të qenit pjesë e BE-së me veprime konkrete, që do të duhej të fillonte nga liberalizimi i vizave për qytetarët e Kosovës. Besimi është shumë i nevojshëm në çdo vend që dëshiron të nisë rrugëtimin e vështirë të anëtarësimit në BE, shtoi kryeministri.Duke përmendur stabilitetin institucional në vend, si rezultat i zgjedhjeve të 14 shkurtit, reformat e nisura në drejtësi, luftën kundër krimit dhe rritjen ekonomike të shënuar gjatë këtij viti, Kryeministri Kurti tha se Kosova po hyn optimiste në vitin 2022.Para përfaqësuesve të Bashkimit Evropian, Përfaqësuesit të Lartë të saj për Politikë të Jashtme dhe Çështje të Sigurisë, Josep Borrell dhe Komisionerin për Zgjerim dhe Fqinjësi, Oliver Varhelyi, u prezantuan arritjet dhe planet e Qeverisë së Republikës së Kosovës në zbatimin e Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit.Diskutimet e takimit u fokusuan mbi marrëdhëniet bilaterale ndërmjet Republikës së Kosovës dhe Bashkimit Evropian në kontekstin e marrëveshjes kontraktuale të Stabilizim-Asociimit, si pjesë e procesit të integrimit të Republikës në Kosovës në Bashkimin Evropian.Në këtë mbledhje, Kosova u përfaqësua nga zëvendëskryeministri i parë, Besnik Bislimi, zëvendëskryeministrja e dytë dhe njëherësh ministrja e Punëve të Jashtme dhe Diasporës, Donika Gërvalla, ministri i Financave, Punës dhe Transfereve, Hekuran Murati, ministri i Punëve të Brendshme, Xhelal Sveçla, ministri i Mjedisit, Planifikimit Hapësinor dhe Infrastrukturës, Liburn Aliu dhe zëvendësministrja e Drejtësisë, Nita Shala.

KASTRIOT  ALIAJ/

Nuk ka nevojë të jesh politolog, analist, studiues, për të bërë anatomië e politikës dhe drejtësisë së epokës tranzitive në Shqipëri, që u bënë bartëse të krimit dhe korrupsionit. Strategjia e tyre nuk u përshkrua nga lufta kundër kësaj epidemie, por nga demagogjia pragmatiste e premtimeve në formë kredie,për të fituar mbështetjen e popullit të mashtruar dhe manipuluar. Janë po këta “ujqërit” e politikës që së bashku me mbetjet e dala nga vetingu i drejtësisë, u bënë barrikadë për mos përfundimin e reformës me plotësimin e strukturave të saj. Kjo etimologji që ka hasur në një konotacion negativ, ka bërë që krimi dhe korrupsioni, të ulen brënda shoqërisë shqiptare këmbëkryq, sikur të jenë qytetar “nderi” dhe jo “pandemia” e shkatërrimit të vlerave demokratike. Demagogjia e premtimeve me përralla dhe gënjeshtra, që dëgjojmë nga oligarkët kundër anatagonizmave politikë, janë vazhdim i praktikës 30 vjecare, që definoj në formën më të keqe të korrupsionit qeverisës, ku brënda kornizës demokraci u instaluan autokracia dhe oligarkia. Kjo demagogji e kësaj politike u bë shtrati i kriminalizimit të shoqërisë, që konsakroj format më negative të qeverisjes, duke i quajtur njerzit të barabartë sipas idesë së Aristotelit, kur ata janë të barabartë vetëm nga natyra. Por qytetarëve që u janë vrarë sytë dhe shurdhuar veshët nga demagogjia profetike e politikës së “djallit dhe temjanit” që prodhoj krim dhe korrupsion, ndihen të fyer, por më shumë se ata inteligjenca, e cila në vetvete është ndërgjegja e cdo shoqërie demokratike. Qytetarët kërkojnë ndëshkim ndaj protagonistëve të krimit dhe korrupsionit, nga që shohin se lufta ndaj tyre është trajtuar si dicka efemere ose e thënë ndryshe; “një mesash në shkretëtirë”.Kjo qytetari revoltohet me të drejtë, kur shikon se përfaqësuesit e saj në parlament, hodhën poshtë fillimisht ilustracionin, u tallën me ligjin e dekriminalizmit duke mos bërë pastrimin e politikës nga të inkriminuarit dhe nostaligjikë e diktaturës,të cilët dalin me potretet e diktatorit në manifestime. Të gjitha këto shfaqje negative tregojnë se politika në Shqipëri ka si filozofi të saj, praktikën e ndërtimit të jetës jashtë ligjeve të përgjithëshme të demokracisë. Kjo filozofi të kujton thënien e ideologut tonë të madh të Rilindjes sonë Kombëtare Sami Frashëri, por edhe të kulturës botërore që njihej me emrin Shemseddin Sami,  i cili thoshte; “Kalben njerzit e thjeshtë atje ku lartësohen kriminelët”. Aq shumë jemi traumatizuar nga fenomeni krim dhe korrupsion, sa që askush nuk mund ta quajë turp për një që ka vrarë,ka vjedhur,ka lobuar kundër Shqipërisë,ka gënjyer,ka mashtruar,ka manipuluar veprimet e tij në emër të demokracisë. Janë po këta apologjetë që shtetin e së drejtës e kthyen në shtet personal, për pasurim familjar e të sojit të tyre, që të transformuar në ithtarë të së keqes, i bëjnë karshillëk shoqërisë që kërkon ndëshkim. Të turpëruar dhe të pa përfillshëm kemi mbetur ne qytetarët e thjeshtë, që nuk kemi vrarë,vjedhur por shkojmë nëpër mitingje e duartrokasim demagogët e shkatërrimit të dimensionit njerëzor. Jemi ne më të “pavlefshëmit” e kësaj shoqërie, të “paaaftit”, “frikacakët”që duartrokasim protagonistët e krimit shtetëror,politik dhe ekonomik, sikur ata të jenë heronjtë e demokracisë dhe jo shkatërruesit e vlerave të saj. Duartrokasim ata që monopolizimin e krimit dhe të korrupsionit e kthyen në standart poltik,në ndërtimin e praktikave qeverisëse larg natyrës së sistemit demokratik. Kjo etimologji 3o vjecare e mungesës së luftës ndaj krimit dhe korrupsionit,nuk na ka cuditur vetëm ne por edhe aleatët stratregjik,SHBA-BE, që direktivat e tyre për luftën ndaj kësaj epidemije kanë rënë në vesh të shurdhët. Kjo politikë që ka shkelur në vijimësi parimet demokratike, e ka gjetur veten në thirrjet pragamatiste;”shënjtëria e votës”, “shënjtëria e pronës”,toleranca zero ndaj krimit”, etj. profka të kësaj natyre. Kjo demagogji pragmatiste ka bërë që lufta ndaj këtij fenomeni të marrë trajtat e një fasade, që sa vjen dhe bëhet jo vetëm e pabesueshme por edhe qesharake përpara qytetarëve. Kështu në Shqipëri ndryshe nga vëndet e tjera që dolën nga izolimi monist, politika nuk ju fut transformimeve por në bashkëpunim me drejtësinë si autoritet  i zbatimit të ligjeve dhe shpërndarjes së vlerave, u lidhën në mënyrë të pazgjidhëshme me krimin. Praktikat e vëndeve të tjera në kushte të përafërta me Shqipërinë, që sot janë antare të BE, kanë sygjeruar se në strukturat e drejtësisë penale ka edhe zëra të politikës, të cilët ndihmojnë që ky sistem të funksionojë mbi bazën e autoritetit të ligjit dhe jo të maliqit sic ka ndodhur në Shqipëri. Këto agjensi kanë një monopol të përafërt në përdorimin e ligjshëm të dhunës, ndaj kujdo dhe cilitdo që abuzon me detyrën,ashtu sic ka ndodhur në Kroaci, në Rumani dhe së fundi edhe në Korenë e Jugut,ku ish,kryeministrat u ndëshkuan për afera korruptive.Në se ligjet penale që reflektojnë dhe bëhen autoritet i goditjes së krimit, do të ishin bërë efektive edhe në Shqipëri, do ta forconin dimensionin dhe moralin e kësaj shoqërie, që është hallakatur nga demagogjia e gozhdës dhe potkojit. Po për cilin moral dhe dimension njerëzor munt të flitet sot në Shqipëri?Për atë të politikës dhe dretësisë së inkriminuar?Për mos respektimin e ligjeve universale me vlera konsensuale të shtetit të së drejtës,që nuk u zbatuan asnjëhetë?Për pasuritë marramëndëse të oligarkëve të të gjithë ngjyrave, që kanë fshehur parat në bankat e huaja dhe kompanitë ofshore?Për diferencimin në ekstrem të shoqërisë, duke eleminuar shtresen e mesme si katalizatore e saj, që shumicës së shqiptarëve u kanë lënë në dorë varfërinë? Për filozofinë e oligarkëve që krimin e shndërruan në moral të forcës, për drejtim, post, karier, tender e koncesion?Të gjitha këto profeci amoraliteti që kanë karakterizuar hoistorinë e kësaj epoke, flasin qartë për fokusimin e kësaj klase apologjetësh, në dilemat moralizuese që nuk i shërbeu demokracisë por vetvetes. E vetmja gjë që i ka mbetur kësaj klase politike të degraduar, është të pranojë me ndërgjegje përgjegjësinë e fajit,për gjithcka që nuk ka qënë në sinkron me parimet e demokracisë. Në se në ndërgjegjen e tyre të përdhunuar nga krimi dhe korrupsioni, ka mbetur sadopak dinjitet,moral apo patriotizëm, të përulen para shqiptarëve dhe të puthin me respekt këtë tokë, që e kanë ndotuir aq shumë me zullumet e tyre.