Prof. Ergys Mertiri/

Tirana e dikurshme është pikturuar nga udhëtarë të ndryshëm me përshkrime fantastike. Një qytet i organizuar në funksion të intimitetit, qetësisë, natyrës, me rrugët dhe rrugicat gjarpërushe, pemishtet e shumta, vijat e ujit që qarkullonin ngado… Një qytet ku banorët janë dhe ndjehen njerëz në plot kuptimin e fjalës. Në të kundërt, sot ky qytet të ofron vetëm smok, stres, tension, neveritje të përditshme nga shpërfytyrimi estetik.

Sot ky qytet organizohet jo më rreth nevojës së banorëve për të jetuar qetë, mirë dhe këndshëm, por rreth interesave për të fituar e përfituar para, të disa zengjinëve ish-pabuksë të pasuruar vonë nëpërmjet aferave me bashkinë e qeverinë. Ky qytet nuk ka sot kopshtijet dhe avllitë e dikurshme, por ka kullat arrogante të pushtetit korruptiv, nuk ka më vijat e ujit, por depozitat nëpër tarraca pallatesh, nuk ka më fushat dhe hapësirat me plepa e selvi, por ngushtësinë marramendëse të një jete të mbërthyer asfiksueshëm në mungesë hapësirash, mungesë shërbimesh, mungesë zhvillimi.

Friedrich Markgraf, një udhëtar gjerman që vizitoi Tiranë rreth një shekull më parë, ofron një përshkrim për këtë qytet që nuk e beson dot sot.

“Pemishtet e shumta të gjelbërta të tij i kanë fshehur shtëpitë, aq sa nuk i shohim edhe pse jemi mes tyre. Dua të them se Tirana, ndër qytetet e tjera të Ballkanit, ka një parlapëlqim për kopshtet e shtëpive. Vetëm në qendër të qytetit ku ka dyqane, shtëpitë ndërtohen bri njëra-tjetrës, disa prej tyre në dy kate, përndryshe, secila shtëpi është e ndërtuar në mes të gjelbërimit. Rrugën dredha-dredha e ndan nga pjesa e gjelbër, një mur i lartë qerpici i veshur sipër me tjegulla dhe i ndërprerë nga një portal. (…) Pemët e larta hovin pas mureve: caracat ngjajnë si vidhe që bëjnë fruta, piramida plepash që nuk mungojnë vendeve mocalore në Ballkan, dhe një tjetër rresht selvish, hardhish, fiqsh deti a shegësh me ngjyrën e ndezur gjak (…) Prej andej, rruga hapet drejt një sheshi me ullinj të gjelbër në serm, selvi të errëta, ndër të cilat shfaqet një xhami prej druri që fsheh murin e saj të bardhë borë”.

Çfarë shkoi keq me këtë popull që përfunduam këtu, a ma thotë dot kush?

Pfoto by: 123rf.com

Agim Baçi/

Politologu i njohur Ivan Krastev, në një studim të gjatë lidhur me krizën e sotme të demokracisë, thekson faktin se kriza më e madhe ka të bëjë me krizën tonë ndaj besimit, e më së pari ndaj besimit se mund të ndryshojmë. Dhe në fakt, gjithkush nga ne, sot mendon se di më shumë se sa paraardhësit, por njëkohësisht, beson se ka më pak fuqi për të ndryshuar realitetin se sa paraardhësit. Po çfarë nuk shkon në këtë epokë ku gjithsecili denoncon, jep fakte, dërgon në rrjetet sociale foto skandalesh, dhe sërish mundësia për ndryshim mbetet gjithnjë e më e paktë, dhe se qeveritë dhe personat që e mbështesin qeverinë vijojnë të zgjerojnë pushtetin e tyre? Një analizë e politologëve që merret me këtë çështje, vë theksin te humbja e debatit ideologjik. Pra, në këtë komunikim me kaq shumë miq virtualë dhe pak realë, shumëkush nga ne nuk e ka më të qartë kufirin mes atij që mund të konsiderojë mik dhe atij që ka armik. Pra kontrolli ynë për të dhënat rreth nesh, për njohjen me skandale, nuk përkthehet në një instrument që të dimë për të zgjedhur më mirë.Në Shqipëri p.sh paradoski është mëse i dukshëm- mbi 70 % e shqiptarëve e shohin prej disa vitesh të ardhmen jashtë Shqipërisë, dhe sërish rezulton se po të votohet sot, qeveria ka vota për të mbajtur pushtetin që qytetarët nuk e duan!!!!. Ky paradoks nuk ndryshon edhe kur botohen skandale, e as kur emra të korruptuarish nuk janë më sekret.Po pse sot në këtë fuqi të madhe të transparencës, të denoncimit, të nxjerrjes së fakteve, mbetemi kaq të pafuqishëm për ndryshim?Sociologu i famshëm, Niklas Luhman, në librin e tij, “Teoritë e shoqërisë” shprehet se “besimi është akt themelor i jetës sociale”. Pra, ne kemi faktet, por kemi humbur besimin. Ne kemi faktet por kemi humbur fuqinë tonë dhe qëndrimet morale përballë të keqes, përballë të padrejtës. Sepse ne publikojmë qëndrime në rrjete sociale por nuk bëhemi bashkë në një protestë kundër të keqes, kundër mashtrimit, kundër atyre që vijnë si të fortë për të na rrëmbyer votën. Sa nga ne e dënojnë sot shpifjen, gjuhën e urrejtjes? Sa nga ne i refuzojnë politikanët që krenohen se arrijnë të vënë në vështirësi kundërshtarin përmes bullizimit, përmes sajimit të fakteve, sajimit të gënjeshtarve, të linçimit, dhe jo të dhënies së argumenteve? E nëse ne nuk arrijmë të jemi ndëshkues ndaj atyre që na gënjejnë, që mashtrojnë që përhapin dhunë, që ushqejnë urrejtjen, që bullizojnë, atëherë, përse duhet të presim ndryshimin?Pra, ne sot jemi përballë faktit se, jo se nuk dimë për politikat e mbrapshta, por përballë faktit se këto që dimë sot nuk i përkthejmë në qëndrime morale, në reagime vetjake për të drejtën. Ideja se “populli e di” nuk ka asnjë kuptim nëse ne nuk e mbrojmë të drejtën duke kërkuar aleancë të fortë.Nëse nuk reagojmë, qeveria do e kontrollojë gjithnjë e më shumë zemërimin tonë, duke na dhënë iluzionin se kemi demokraci përmes denoncimit në rrjete sociale, ndërkohë që këto qëndrime të veçuara, egosite të secilit prej nesh, mbeten thjesht në linçime e jo bashkim për një kauzë të drejtë. Madje në jo pak raste gjithçka mbetet thjesht në linçime anonime, në sharje. Këto qëndrime të veçuara, egosite, më shumë se sa fuqinë për të ndryshuar, forcojnë hijen e komploteve rreth nesh, – “komplote” që i shërbejnë më së shumti atyre që duan të kontrollojnë këtë zemërim të qytetarëve ndaj keqqeverisjes përmes asaj që na e shesin për trasnparencë.