Nga NUCCIO ORDINE/

Ç’ka të bëjë kultura ruse me mësyemjen e Ukrainës? Përse leximi i Dostojevskit, të dëgjuarit e Prokofjevit apo admirimi i ikonave të Andrej Rubljovit do të na bënte “bashkëpuntorë” të shkatërrimeve e vdekjeve të shkaktuara nga Vladimir Putin? Bëhet fjalë për pyetje të ligjëshme në një klimë “rusofobie” që tani qarkullon n’Evropë e në Perëndim. Nuk numërohen ngjarjet kulturore të asgjësuara, në të cilat protagonistët janë artistë, muzikantë, shkrimtarë, e shkencëtarë rusë (të vdekur apo të gjallë ka pak rëndësi): po avitet rreziku, shumë i dëmshëm, i “të veçuarit” (për të mos përdorur “fshirë”, një fjalë e tmerrshme, tashmë gjithënjë e më tepër e përhapur!) të çfarëdo forme të shprehjes që çon tek Rusia.

Kemi harruar lidhjet e mëdha që  bashkojnë këtë Vënd me Evropën. Mjafton të lexohet një syzim i  Viktor Sklovskijt mbi “Dostojevski dhe kultura evropiane”, për të kapur fluturimthi se si shkrimtari “më rus e më kombëtar” është “më perëndimori”: “një evropian që kundërshton me ankth ecjen dhe qënien e Vëndit të tij”. Pa llogaritur që Lufta dhe Paqja përmban shumë faqe në gjuhën frënge. Dhe André  Markoviç, përkthyesi  në Francë i autorëve më të rëndësishëm të letërsisë ruse, ka  vërejtur se që nga Gjashtëqindi e mbrapa artistët e shkrimtarët rusë kanë luftuar me Shtetin për të kërkuar lirinë e tyre. Klasikët na mësojnë  veçanërisht të copëtojmë  zinxhirët e identitarizmave e të nacionalizmave, për të përqafuar përmasën universale të njerëzimit.

“Krim e ndëshkim” është  pasuri e lexuesve të tij, në çdo anë të planetit po e lexojnë. Ashtu siç janë veprat e Çaikovskit, të Shekspirit, Dantes, Homerit, Mozartit. Pikërisht kur barbarizmi shpërthen nuk mund të këputen lidhjet që mbi të gjitha kultura dhe shkenca mund të mbajnë. Të priten këto fije do të nënkuptonte t’i lihet rrugë e lirë urrejtjes dhe imperializmave. 

“Corriere della Sera”, 9 prill 2022    Përktheu Eugjen Merlika

18 Prill 2022, 

Prishtinë – Makofc

Shkruan: Prof.dr.Nusret PLLANA 

Gjenocidi serb në Makofc të Prishtinës me rrethinë!

Në këtë krim gjenocidial Serbia fashiste, më 17, 18 e 19 prill 1999, i vrau 160 shqiptarë civilë, pa kursyer moshë as gjini, pleq e fëmijë, në mesin e tyre 8 trupa ende konsiderohen të zhdukur.

Të nderuar përfaqësues të Institucioneve të Republikës së Kosovës,

Të nderuara familje të dëshmorëve dhe martirëve të kombit,

Të nderuar invalidë e veteranë të luftrave tona çlirimtare,

I nderuari Kryetar i Komunës së Prishtinës, z.Përparim Rama,

I nderuari Ahmet Isufi,

I nderuari Sylë Vitija, 

I nderuari Fatmir Sopi

Të dashur vëllezër e motra,

Të rënët për liri kanë përmasë historike dhe kombëtare. Të rënët në luftën për liri dhe çlirim, janë themeli i kësaj Kosove që kemi sot, por edhe procesi i madh historik i bashkimit kombëtar. 

Të rënët në logun e betejës janë peshorja e ndërgjegjës së shqiptarëve. Ideali i lirisë, i të rënëve në të njëjtën kohë, për ata shqiptarë që ende kanë dilema se a duhej të bëhej lufta çlirimtare, është kamxhikosje e psikologjisë së robit. Atdheu i të rënëve për lirinë e Kosovës është atdheu i të gjithë shqiptarëve. 

Masakra në Gollak, përkatsisht në Makofc, më 17, 18 e 19 prill të vitit 1999, është ajo pjesa tragjike e jetës historike të popullit shqiptar, vazhdimësi e masakrës gjenocidale të masakrës së Parapashticës e Keqekollës, ku edhe para më shumë se 100 vitesh regjimi barbar serb i pat vrarë dhe djegur 1020 shqiptarë të Prapashticës, kurse 514 të Keqekollës, e që pat shpëtuar vetëm një foshnjë në djep, dhe për fat të keq, sot e kësaj dite, as edhe një film dokumentar nuk e kanë bërë institucionet tona kompetente për këtë gjenocid të paparë të fillim shekullit XX në Kosovë, prandaj shumë shpesh më vie në kokë thënja e të Madhit – gjeniut të letrave shqipe, Faik Konicës, kur zemërplasur me budallakitë e shqiptarëve thoshte: “Ruaje Zot Shqipërinë prej shqiptarëve”, sepse për fat të keq harresën e kujtesës historikevazhdojmë ta kemi edhe më tutje “defekt gjenetik”.

Defekt aq të madh sa që, nuk mund të durohem pa e cituar para jush një njeri me famë botërore, një shkenctar austriak me prejardhje hebreje, autorin e librit “Golgota Shqiptare”, ku ndër të tjera thot: “ Shqiptarët kanë kujtesë të shkurtër, aq të shkurtër sa që xhelatët e tyre për një kohë të shkurtër i thërrasin miq”. 

Ndërkaq senatorja belge Anne Marie Lizin, shqiptarëve vetvrasës dhe bukëpërmbystë ju drejtohet kështu: “Edhe nëse ajri i pastër të vinte nga Serbia dhe jeta ime të ishte e varur prej tij, të isha shqiptare nuk do ta blija. Do të më dukej përbuzje ndaj të gjitha viktimave”. 

E ne shqiptarzijtë, edhe më tutje, qe 23 vite rresht vazhdojmë pa fije turpi ta ushqejmë armikun tonë barbar dyshekullor me duart tona, duke ia blerë mallrat e kontaminuara me qindra miliona vjet për vjet, që don të thot miliarda e miliarda para të gatshme ia dërgojmë Serbisë gjakatare në arkën e shtetit të saj, duke i thënë “faleminderit shumë Serbi që na vrave, na dogje e na poqe”, por ne jemi trushpërlarë dhe prap të duam”.

Dhe, e njejta Serbi pushtuese dhe gjenocidiale është forcuar aq shumë ekonomokisht e ushtarakisht me parat tona të përgjakura, sa që ka blerë armët më moderne e më të sofistikuara të kohës, bile këto ditë i ka blerë edhe raketat e prodhimit kinez me rreze të gjata veprimi, që shkatërrojnë gjithçka, edhe në largësi prej mijëra kilometrash.

Të dashur vëllezër e motra,

Sot na ka tubuar gjaku i djemëve dhe vajzave tona më të mira, i fëmijëve tanë engjëj, i nënave dhe baballarëve tanë, të cilët Serbia nazifashiste e gjenocidiale i vrau vetëm e vetëm pse ishin shqiptarë.

Mëngjesin e 18 prillit 1999 forcat ushtarake, policore dhe paramilitare serbe sulmuan shumë fshatra të Gollakut, të Komunës së Prishtinës, ku vranë e masakruan në mënyrën më barbare 160 civilë shqiptarë duarthatë, burra, gra, pleq e fëmijë. Kjo ngjarje tragjike ka hyrë në histori me emrin Masakra e Makofcit me rrethinë.

Në Kosovë Lufta e UÇK-së kundër forcave ushtarake dhe policore pushtuese serbe kishte mbi dy vjet që zhvillohej. Gjatë kësaj periudhe në Kosovë kishin ndodhur edhe masakra të tjera, secila më e rëndë se tjetra, shumë tragjike dhe shumë të tmerrshme, por ajo që ndodhi në Makofc, kur edhe me sharrë druri ekzekutoheshin njerëzit e kësaj ane, ishte diçka e paimagjinueshme për logjikën e njeriut normal. Andaj, këtë barbari e mizori fashizoide nuk do ta duronte as truri i njeriut, po të ndodhte edhe në kohë të mesjetës, e lëre më në zemër të Evropës, të ashtuquajtur ‘demokratike’, e cila për fat të keq, me gjithë këtë gjenocid të ushtruar nga barbaria dhe mizoria serbe mbi shqiptarët, për gati dy shekuj me radhë, ajo(Evropa pra) shqiptarët edhe sot e kësaj dite i konsideron qytetarë të rendit të dytë, e pa fije turpi mundohet, me çdo kusht ta barazoj viktimën me kriminelin, i akuzon çlirimtarët për krimet e supozuara, ndërkaq Serbinë pushtuese e gjenocidiale e trajton edhe më tutje si të përkëdhelurën e Ballkanit. 

Skenat barbare nga masakra e Makofcit kishin tronditur opinionin ndërkombëtar, por edhe ngjarjet me kufomat e kësaj masakre dhe të masakrave të shumta gjithandej Kosovës, ishin akte shumë çnjerëzore, që e vërtetonte për të satën herë brenda dy shekujve, urrejtjen patologjike të çmendurisë serbe ndaj racës pellazgo-iliro-dardane, përkatësisht shqiptare. 

Të nderuar udhëheqës të Republikës së përgjakur të Kosovës,

Të nderuar qytetarë të Gollakut me rrethinë,

Të nderuar të pranishëm të këtij këtij tubimi përkujtimor,

Nuk e mban mend asnjë periudhë e historisë njerëzore lojen me të vdekurit, varrosjen dhe zhvarrosjen e tyre, sa herë ju tekej, siç e kanë bërë regjimet barbare serbe mbi shqiptarët në vazhdimësi, e sidomos në fund luftën e viteve 1998/1999, vetëm e vetëm që të zhduknin gjurmët e këtij gjenocidi të paparë në Evropë, pas luftës së dytë botërore. Këtë lojë të çmendurisë së tyre me kufomat shqiptare, vazhdojnë ta bëjnë qe 23 vite rresht, dhe për fat të keq, në mungesë të presionit të mirëfillt ndërkombëtar, edhe më tutje na i mbajnë gjithandej Serbisë gjenocidiale trupat e 1645 shqiptarëve civilë, që i vranë e masakruan barbarisht, vetëm e vetëm pse ishin racë e kundërt me ekzekutorin.

Dihet se pas masakrës, një luftë tjetër e ashpër u zhvillua për marrjen e kufomave, për varrimin e tyre dhe për analizat e komisionit ndërkombëtar, të cilat për pushtetin e satrapit të Ballkanit Millosheviq kishin pak rëndësi, siq nuk kanë rëndësi fare as për kriminelin Aleksandër Vuçiq, Daçiq, Vullin e shumë e shumë kriminela të tjerë të Serbisë fashiste, që janë fotokopje e Kryekriminelit Millosheviq. 

Krimi shtetëror serb në Makofc ndikoi drejtpërdrejtë në ndërgjegjësimin e opinionit ndërkombëtar dhe të qarqeve e të qendrave botërore vendimmarrëse për atë çfarë po ndodhte në të vërtetë në Kosovë. 

Prandaj, mos – harresa e kujtesës historike është jo vetëm obligim moral, edukativ e kulturor për ne të gjallët e vdekur, por edhe obligim historik, që t’i kujtojmë më të dashurit tanë, jo vetëm gjatë përvjetorëve të rënjes së tyre, por me vepra e punë të mira për atdheun tonë të larë me gjakun e djemëve dhe vajzave tona, të nënave dhe baballarëve tanë që u therrorizuan me shekuj për lirinë e Kosovës dhe Bashkimin e trojeve shqiptare. Sa herë atdheu i një populli të robëruar përgjaket, janë të rënët ata që bëjnë shenjat e ringjalljes së tij.

Andaj, sot jemi tubuar këtu të përkulemi para tyre, të betohemi para gjeneratave të reja dhe brezave që do të vijnë, se këto flijime me përmasë antologjike të djemëve dhe vajzave tona më të mira, të nënave dhe baballarëve tanë, nuk do t’i harrojmë kurrë, sepse gjaku i tyre është vet liria e Kosovës.

Sido që të merret, flijimi dhe sakrifica e të rënëve për lirinë e atdheut, janë pjesë e kujtesës sonë historike, të brezave që do të vijnë, sepse çdo gjë mund të harrohet, por gjaku i derdhur për liri nuk harrohet kurrë. Andaj, nuk harrohet as gjaku i këtyre 160 qytetarëve të Makofcit e fshatrave të tjera të Gollakut me rrethinë, të rënë këtu, sot e 23 vite më parë, nuk harrohet as vrasja e djaloshit të dëshirit, apo të hasretit siq thot populli, gjaku i dëshmorit Latif Krasniqi, vëllait të vetëm të 7 motrave, njëra prej të cilave, e mbijetuara e kësaj masakre Bukurije Krasniqi, enkas ka ardhë sot nga Gjermania, për t’i nderuar të rënët për liri, të kësaj masakre gjenocidiale, por nuk harrohet as gjaku i atyre nënave, i plakut të moshuar, por as gjaku i asaj foshnje, që është bërë pjesë e lirisë sonë.

Qoftë edhe vetëm për këtë fakt, të rënët për lirinë e Kosovës kanë përmasë historike dhe kombëtare. 

Të kësaj përmase janë edhe të rënët e Masakrës së Makofcit e të fshatrave të Gollakut me rrethinë.

LAVDI E PËRJETSHME!

NGA  NDUE  BACAJ  

Pashkët  kremtohen  qindra  apo mijëra vite para  ardhjes  së Mesisë  së paralajmruar, Jezu Krishtit, në tokën e Shenjtë të Izraelit , por  atëhere festimi i Pashkëve kishte kuptim tjeter, pasi siç  e gjejmë të shkruar në Bibel (fq.92-94) , Pashkë do të thoshte në  hebraishten e vjeter  KALIM ( kjo e bazuar në foljen  PASAH).  Pashket  atëhere simbolizonin kalimin  e Zotit  nëpër tokat e Izraelit , per ti shpëtuar nga roberia e paganizmit egjyptian..Vet Moisiu në ato kohë i thoshte popullit të tije që ditën e Pashkëve të bënin nga një qingj fli , ku me gjakun e tij të sterpiknin ballin e shtëpiave të tyre. Sterpikja bëhej me deget e bimes së kuqerremt me emrin HISOPI. Gjithashtu Moisiu i porosiste që mishi i qingjit të piqej  dhe të hahej shpejt pasi janë  Pashket , pra Kalimi…Pashkët në atë kohë festoheshin  të shtunen e parë  pas ekuinoksit me Henë të plotë.. Pas  ardhjes në jetë të  Jezu Krishtit dhe doktrines së tij,  festimi i Pashkëve  vijoj edhe nga vetë Jezusi me  Apostujt e tij.  (Bibla fq.1451). Që nga ajo kohë Pashkët filluan të kenë një kuptim më të gjërë shpirterore dhe  Hyjnore, pasi Pashkët  ishin ditët e kalimit  nga roberia pagane , në  mbreterinë  qiellore të vetë Zotit, më të derguarin e tij Jezusin.. Por kuptimi i vertet i kremtimit të Pashkeve do të vinte  pas ringjalljes në ditën e tretë (të Dielen) të Jezu Krishtit që sundimtarët pagan romak i kishin marrë  jetën toksore duke e kryqezur e varrosur ditën e premte.  U deshtë që në krye të perandorisë Romake të vinte Iliri (shqiptari) nga Nishi (Nasiussi i Dardanisë) i Kosoves (sot nën Serbi)  Flavio  Valerio Kostandini (Kostandini Madh) , që Pashkët të fitonin dimensioni e ri të festimit  si ditë ringjallje , jo më të shtunen hebraike , por të Dielen  Kristiane që nga viti 321. (Po nga perandori ilir Kostandini i Madh),  Kristianizmi si fe e besim ishte “legalizua” me Ediktin e Milanos të vitit 313).  Pashkët festohen tre ditë, pra aq sa zgjati ringjallja e Jezusit, dhe kanë si kohë kremtimi (per katoliket) të dielen e parë me Henë të plotë pas  ekuinoksit të  Pranverës (dhjetditëshi i tretë  i marsit –gjysma e parë e prillit..). Simboli i Pashkëve janë VEZËT që njihen si embrioni i riprodhimit  të jetës, ndersa ngjyra e kuqe që ngjyrosen, “perfaqeson” gjakun që fali pa kursim i derguari i Zotit-Jezusi ,si dhe vet dashurinë hyjnore e  njerzore .  Pashkët si ditë ringjallje e shprese , kanë bekimin , faljen e mëkateve e gabimeve njerëzore , ku kjo arrihet me anë të Sakramentit të Rrëfimit .. Para Pashkëve bëhet  bekimi i bukes dhe vlerave të tjera ushqimore e jetsore… Pashket pas Krishtlindjes janë  evenimenti me i rëndësishëm i “botës” Kristiane , e cila  në këto ditë shkon në  Kisha e Meshë ,duke ndezur qirinjë dhe duke ju lutur  Jezu Krishtit  në Qiell,  doktrina e të cilit tashmë  është jo vetëm BESIM ,por edhe QYTETRIM  ,që e jetojnë e shijojnë edhe ata që e kanë mohuar, siç i paralajmronte Jezusi ndjekesit e tij para dy-mijë viteve…(Vlenë të cilësohet se para Pashkëve janë shtatë javë Krezhme, ku  “agjërohet” , kryesisht duke mbajtur thatë,..).  Ne në Shqiperi  e kemi provuar mbi kurriz ketë mohim në vitet e ateizmit komunist , mohim që ende duket se e kemi mallkim , prandaj  vijojmë të jemi të fundit në Europë (e thuajse në Botë) në qytetrim , zhvillim , ndërtim e mirqenie … “Gjithsesi”  me SHËNDET PASHKËT) të  gjithë  kristianëve (Katolik) shqiptarë , por edhe të gjithë  atyre shqiptarëve  që besojnë në ringjalljen (veçanarisht në atë shpirterore), per të cilen ne shqiptaret ende kemi më nevoj se asnjë komb tjeter në Europë e më gjërë… 

Prishtinë, 11 prill 2022/

Asdrenit do t’i mjaftonte vetëm poezia “Himni i Flamurit” për t’u radhitur në plejadën e shkrimtarëve të shquar të Rilindjes sonë Kombëtare. Një poezi që sublimoi idetë e luftës sonë të drejtë për liri e pavarësi, tha Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, në fjalën e hapjes së manifestimit kulturor me rastin e 150-vjetorit të lindjes së atdhetarit e poetit Aleksandër Stavre Drenova, Asdrenit.

Kryeministri Kurti tha se vargjet e himnit i këndojmë sa herë që ngrihet e valëvitet flamuri, nëpër mbledhje solemne përkujtimore e nëpër tubime festive. Ai theksoi se në Kosovë sidomos i këndojmë thuajse për çdo ditë gjatë stinës së pranverës, kur kujtojmë dëshmorët e luftës epokale për çlirimin e Kosovës në vitet 1998-1999. I ka kënduar Adem Jashari me pjesëtarë të familjes së tij në çastet e përballjes finale me armikun. I kanë shqiptuar dëshmorët dhe heronjtë e kombit, prandaj ato janë të pashqitura nga kujtesa jonë kombëtare e do të mbeten të tilla për sa kohë që do të rrojë kombi e atdheu ynë, tha ai.

Fjalët e Asdrenit ishin motivi i manifestimit “Na flet Asdreni” organizuar nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit të Republikës së Kosovës dhe Ministria e Kulturës së Republikës së Shqipërisë.

Nën drejtimin artistik të Mjeshtrit të madh, Josif Minga, artistë të shquar nga Shqipëria dhe Kosova, nderuan kujtimin e poetit me interpretimet e tyre në Teatrin Kombëtar të Kosovës.

Me pjesëmarrjen e korit kameral “Dardanica”, nën drejtimin e Edon Ramadanit, të formacionit orkestral nën drejtimin e Visar Kuçit, Zhulieta Sheremeni, Artan Bakija, Zamira Kita, Ligoraq Riza, Kristian Koroveshi, Grupit Polifonik i Burrave Drenovë, si dhe me intervista të personaliteteve dhe imazhe të shumta dokumentare, u kujtua dhe rrëfye jeta e veprimtaria e një prej figurave më të rëndësishme të kulturës shqiptare.

Fjala e plotë e Kryeministrit Kurti:

I nderuari ambasador i Republikës së Shqipërisë, z.Qemal Minxhozi,
I nderuari Ministër i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, z.Hajrulla Çeku,
I nderuari Ministër i Shëndetësisë, z.Rifat Latifi, 
I nderuari profesor e akademik, z. Rexhep Qosja,
Të nderuar artistë,
Të nderuar pjesëmarrës të kësaj veprimtarie artistike me rastin e 150-vjetorit të lindjes së Asdrenit,

Ju falënderoj për nismën tuaj për të nderuar kujtimin e atdhetarit të madh Aleksandër Stavre Drenova, i cili na ka dhuruar Himnin e Flamurit tonë!

Si sot, vargjet e himnit i këndojmë sa herë që ngrihet e valëvitet flamuri, nëpër mbledhje solemne përkujtimore e nëpër tubime festive. Këtu në Kosovë sidomos i këndojmë thuajse për çdo ditë gjatë stinës së pranverës, kur kujtojmë dëshmorët e luftës epokale për çlirimin e Kosovës në vitet 1998-1999. I ka kënduar Adem Jashari me pjesëtarë të familjes së tij në çastet e përballjes finale me armikun. I kanë shqiptuar dëshmorët dhe heronjtë e kombit, prandaj ato janë të pashqitura nga kujtesa jonë kombëtare e do të mbeten të tilla për sa kohë që do të rrojë kombi e atdheu ynë. Dhe, patjetër që Shqipëria do të rrojë, sepse siç e thotë himni, e e këndojmë ne “për të, për të luftojmë ne!”.

Asdrenit do t’i mjaftonte vetëm poezia “Himni i Flamurit” për t’u radhitur në plejadën e shkrimtarëve të shquar të Rilindjes sonë Kombëtare. Një poezi që sublimoi idetë e luftës sonë të drejtë për liri e pavarësi, si më parë kur ato ishin parashtruar në manifestin e Sami Frashërit “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bëhet”. Vargjet e himnit na flasin për dëshirën e qëllimin e shqiptarëve, për betimin e tyre për shpëtimin e atdheut. Na flasin për guximin që duhet të tregojmë në përballje me luftën e rrezikun, por edhe për çdo çast teksa përpiqemi të kapërcejmë vështirësitë, gjatë rrugës sonë për zhvillim dhe përparim kolektiv.

Të nderuar artistë, të nderuar pjesëmarrës,

Sigurisht që “Himni i Flamurit” është poezia më e njohur e Asdrenit, por ai do ta kishte vendin e tij në plejadën e shkrimtarëve shqiptarë edhe nëse nuk do të ishte autor i himnit. Vepra e tij e parë poetike erdhi në letrat shqiptare kur sapo ishte shuar poeti ynë kombëtar, prandaj, për nga tematika dhe stili Asdreni u mirëprit si “Naimi i ri”. Me veprat e tij të shkruara përgjatë katër dekadave ai e pasuroi dhe e modernizoi letërsinë shqipe, krahas poetëve tanë më të shquar, si Fishta, Migjeni, Poradeci e të tjerë. Fjalët e Asdrenit janë motivi i këtij spektakli të cilin ju, artistë të shquar nga Republika e Shqipërisë dhe Republika e Kosovës, do të shfaqni sonte për të nderuar kujtimin e poetit. Për pjesën më të madhe të jetës së tij, Asdreni jetoi larg atdheut dhe mallin e dëshirën që i buronte nga shpirti i shndërroi në fjalë. 

Pas pak Asdreni do të na flasë sërish, përmes talentit të artistëve tanë.

Ju falemnderit dhe suksese.