Nga Keze Kozeta Zylo

Në Ukrainë gjaku derdhet si lumë,

fëmijë të vdekur prindërit shtrëngojnë,

një botë e tërë dënon këtë dhunë,

ndërsa barbarët s’pyesin, bombardojnë…

Dhe foshnja “fle” në krah të nënës së mekur,

me duar të djegura e vë në gjoksin e saj,

por djali s’çohet i ngrirë ka mbetur,

Më s’mund të shkruaj, shkrihem në vaj…

10 Mars, 2022

New York

Kjo Foto tronditëse tregon Marina Yatsko dhe Fedor duke qarë mbi trupin e pajetë të djalit të tyre 18 muajsh në një repart spitalor në qytetin e rrethuar të Mariupolit në Ukrainë nga barbarët rusë.

Don Lush Gjergji/

Kjo Kushtetutë është përpunar gjatë dy viteve, kryesisht 1962-1963, dhe si temë bazë ka Kishën. Më 4 dhjetor 1962 kardinali belg Suenens-i, me pëlqimin e papës Gjoni XXIII, kishte propozuar punën rreth këtij dokumenti në dy drejtime: Ecclesia ad intra – Kisha në brendi ose në vetvete, dhe Ecclesia ad extra – Kisha në botë. 

Gjëja e parë shumë e rëndësishme është definimi dhe përcaktimi i Kishës si mister – mysterion greqisht, i Jezu Krishtit për shëlbimin e mbarë njerëzimit, sipas planit dhe përcaktimit hyjnor. “Drita e Popujve – Krishti – do t’i shëndrisë nga fytyra e Kishës të gjithë njerëzit duke i shpallur Ungjillin çdo kreatyre, siç dëshiron ngrohtësisht Koncili i tubuar në Shpirtin Shenjt””(krh. Mt 16, 15), Dokumentet Konciliare, DRITA, 1992, LG 1, fq. 9/. 

Çka dëshiron Koncili  Dytë i Vatikanit? Që drita e Jezu Krishtit ta ndriçojë mbarë botën bashkëkohore, duke nënvizuar dy pika të fesë: shëlbimin e njeriut dhe të njerëzimit; karakterin misionar – shpallës të veprës së Jezu Krishtit, të shëlbimit, nëpërmjet Kishës. 

Risia në vazhdimësi ishin harmonizuar mirë për t’iu ikur dy skajshmërive: tradicionalizmit dhe progresizmit. Kjo gjë duhet të vazhdojë nëpërmjet zhvillimeve teologjike dhe baritore. Para Koncilit të Dytë të Vatikanit Kisha paraqitej më shumë në aspektin apologjetik – mbrojtës ndaj protestantizmit dhe modernizmit, ose edhe në rolin sulmues kundër komunizmit, ateizmit dhe indiferentizmit. 

Skema e re mbi Kishën kishte këto pjesë:  

Misteri i Kishës – Populli i Zotit (LG 9-17); 

Hirearkia e Kishës dhe posaçërisht mbi episkopatin (LG 18-29); 

Populli i Zotit – laikët (LG 30-38); 

Thirrja e përgjithshme në shenjtëri në Kishë (LG 39-42). 

Nga kjo skemë bazë u përpunuan tetë kapitujt e Kushtetutës, ku si qendër bartëse është kjo: Misteri i Popullit të Zotit dhe Korpi i Krishtit në Shpirtin Shenjt (LG 9; 3, 4, 7). 

Domethënia konkrete e kësaj, Kisha është mister, manifestimi historik i planit të Zotit për shëlbimin e njeriut, apo si thoshte bukur Shën Cipriani: “Populli i mbledhur nga bashkimi i Atit, Birit dhe Shpirtit Shenjt”. 

Nga kjo që është thënë Kisha paraqitet si realitet kompleks apo i përberë, si bashkësi dhe sakrament, si Popullii i ri i Zotit, me kolegjin ipeshkvor në krye me Papën autoriteti më i lartë i Kishës katolike. 

Kuptimi i misterit, sakramentit të Kishës (krh. LG 1-8), është shenjë e gjallë, e dukshme dhe reale që dëshomn, ofron, dhuron, mundëson shëlbimin që Zoti ia jep njeriut. Kjo është vepra e Jezu Krishtit, nëpërmjet mishërimit të tij, si “shenjë” e pranisë së Zotit në mesin e njerëzve. Kështu së pari Jezu Krishti është “sakrament” i Atit në Shpirtin Shenjt, sepse natyra e tij njerëzore është “sakrament” – zbulim i pranisë dhe veprimit hyjnor. 

Pas mundimit, vdekjes dhe ngjalljes së Jezu Krishtit, të ngriturit e tij në qiell, Ai më nuk është i pashëm, dukshëm në mesin e njerëzve. Prania dhe veprimi i tij vazhdon nëpërmjet Kishës me fuqinë e Shpirtit Shenjt. 

Kisha si Populli i ri i Zotit i tubon të gjithë ata që besojnë dhe jetojnë me Jezu Krishtin e ngjallur, me këto veçori: 

• Kryet e Kishës është vetë Jezu Krishti; 
• Bijtë dhe bijat e Zotit janë të gjithë të pagëzuarit; 
• Ligji i jetës së re të hirit është dashuria ndaj Zotit dhe të afërmit; 
• Kisha ushtron detyrën e kripës, dritës, tharmit të shëlbimit në botë; 
• Kisha, si edhe Jezusi, ka dy dimensione, natyrore – njerëzoren, dhe mbinatyroren apo hyjnore; 
• Kisha është një, si edhe vetë Zoti, dhe ka për qëllim shenjtërimin dhe shëlbimin e të gjithëve; 
• “Detyra e Kishës është ta dhurojë Zotin njerëzve dhe njerëzit Zotit” (kardinal J. Ratzinger). 
  
   
  
  Kristologjia parakonciliare kishte dy pjesë kryesore: apologjetika dhe dogmatika. Me ngjalljen e teologjisë biblike, si edhe rizbulimin dhe rivlerësimin e Etërve të Kishës, doli në dritë pasuria dhe bukuria e madhe teologjike mbi Kishën, sidomos ajo e Shën Palit, që e paraqet dhe kupton atë në prizmën e Korpit të Krishtit. 
  
   
  
  Kështu vjen në spikamë plani i amshuar i Atit, i cili zbulohet, dhurohet dhe konkretizohet në Birin, me fuqinë, pjesëmarrjen dhe ndikimin e Shpirtit Shenjt. Ati është Ai që në provaninë hyjnore ka premtuar dhe dërguar Birin, i cili shëlbon, dhe Shpirti Shenjt shenjtëron, vazhdon zbatimin e veprës së Jezu Krishtit – shëlbimin e njerëzimit. 
  
   
  
  Kështu në një mënyrë është krijuar kristologjia e re, e cila në qendër e ka Zotin, planin e shëlbimit, që zbatohet në Jezu Krishtin, vazhdohet në Kishë, gjithë me fuqinë, praninë dhe ndikimin e Shpirtit Shenjt. 
  
   
  
  Kjo kristologji i jep mundësi dhe hapësirë edhe njeriut, antropologjisë së krishterë, që njeriu është dhe duhet të jetë bashkëprotagonist dhe pjesëmarrës aktiv në veprën e shëlbimit. 
  
   
  
  Kristocentrizmi pa dyshim është edhe njeriu-centrizëm, sepse këto dy të vërteta Hyji dhe Njeriu në Jezu Krishtin janë tërësisht të harmonizuara dhe të përsosura, gjë kjo që mundëson krijimin e botëkuptimit të personalizmit të krishterë. 
  
   
  
  Kjo kristologji është shtylla e ekleziologjisë së Koncilit të Dytë të Vatikanit, një ndër risitë dhe të arriturat e mëdha të kohës sonë. 
  
   
  
  Shërbimet në Kishë 
  
   
  
  Karizmat apo dhuratat e Shpirtit Shenjt janë të llojllojshme dhe në shërbim të bashkësisë – Kishës në botë. 
  
   Struktura ministeriale e Kishës katolike është: 
  
   
  
  Ministeri i rregulltë – nga shugurimi treshkallor: diakonia, meshtarët, ipeshkvinjët, që kanë karakter sakramental. 
  
   
  
  Ministeri i caktuar – lektorët dhe akolitët, që kanë shërbime në liturgji. 
  
   
  
  Ministeri i fakteve – të cilat i cakton vetë bashkësia, si katekistët, animatorët e liturgjisë dhe të këndimit kishtar, veprimtarët pastoral dhe të bamirësisë. 
  
   
  
  Meshtaria e përgjithshme e të gjithë të pagëzuarve dallohet nga meshtaria ministeriale, e cila pranohet dhe zbatohet nëpërmjet Urdhërit të Shenjt dhe që in persona Christi kremtojnë sakramentet, sidomos Eukaristinë. 
  
   
  
  Ipeshkvi –  Episcopus “mbikëqyrësi i shpirtrave tanë” (krh. 1 Pt 2, 25; LG 18-20), ai që ka meshtarinë e plotë të Jezu Krishtit dhe si i tillë është apostulli i tij dhe kreu i Kishës vendore. 
  
   
  
  Meshtari – “presbyteros” – më i vjetri, si bashkëpunëtorët e ngushtë  të ipeshkvit në shërbim të Kishës (LG 28). 
  
   
  
  Diakonat – shërbëtorët e veprave bamirëse në bashkësinë e krishterë (LG 29). 
  
   
  
  Laikët në Kishë 
  
   
  
  Një kapitull krejt i ri është ai mbi laikët në Kishë. Koncili Dytë i Vatikanit është i pari që pas dymijëvjetorit të Kishës katolike i ka dhënë rëndësi të posaçme laikëve apo shekullarëve. Shprehja “laik” vjen  nga greqishtja laios dhe domethënë popull, ai që i përket popullit. Ky emërtim nuk përdoret aspak në Besëlidhjen e re, në tekste biblike, por vetëm në shekujt e parë të krishterimit, sidomos në mesjetë, për t’i dalluar besimtarët e thjeshtë dhe të rëndomtë nga ata që i përkasin hirearkisë kishtare dhe janë të kushtuar. 
  
   
  
  Kuptimi i dytë i laikatit apo shekullarëve është botëkuptimi natyror dhe tokësor i njeriut, aty-këtu edhe në kundërshtim me Ungjillin e Krishtit dhe fenë e krishterë. 
  
   
  
  Kuptimi i tretë i laikatit është ky: jam laik, nuk njoh, nuk di, nuk merrem me këtë çështje apo tematikë, nuk është lëmia apo kompetenca ime. 
  
   
  
  “Të gjithë besimtarët përpos anëtarëve të Urdhërit Shenjt dhe shtresës së rregulltarëve të pranuar nga ana e Kishës, d. m. th. besimtarët të cilët pasi që me pagëzim janë bashkuar në një trup me Krishtin, janë bërë Populli i Zotit…” (LG 31). 
  
   
  
  Edhe ata, si dhe hirearkia kishtare, njerëzit e shuguruar dhe të kushtuar, kanë të njëjtin synim: shëlbimin e tyre dhe të botës. 
  
   
  
  Detyrat e laikëve në Kishë janë: 
  
   
  
  Pjesëmarrja në meshtarinë e Jezu Krishtit nëpërmjet flijimeve, lutjeve, jetës dhe dëshmisë së krishterë; 
  
   
  
  Misioni profetik – shpallja dhe dëshmia e Ungjillit, katekizimi nëpërmjet jetës dhe shërbimeve në bashkësinë e krishterë; 
  
   
  
  Shërbimi mbretëror – që të jenë në botë, por jo edhe si bota, por të përkujdesen për “Mbretërinë e qiellit” – shëlbimin dhe jetën e pasosur. 
  
   
  
  Kushtetuta “Lumen Gentium”  trajton edhe të krishterët katolikë dhe jokatolikë, si dhe ata që nuk janë të krishterë, por besojnë në një Zot, hebrenjët dhe myslimanët, duke hapur rrugë për dialogun ekumenik mes të krishterëve, dhe dialogun ndërfetar me të tjerët (Krhs. LG 14-15). 
  
   
  
  Prishtinë, 8 mars 2022               Radio Maria – Kosovë                   Don Lush GJERGJI 

Dom Gjergj Meta/

Edhe një herë them e nuk e tërheq asnjë presje: polemikat intestine (që ngjajnë si ngatërrim zorrësh) midis faktorëve politikë në vendin tonë sot për sot nuk janë të mirëpritura, përveçse prej mendjeve të sëmura, militante e delirante.Nevojiten burra dhe gra shteti që merren vesh e jo heronj të vetëshpallur që mendojnë se do të shpëtojnë kombin me vetëm vizionin e tyre. Më shumë se kurrë sot nevojitet kohezion e sidomos politika që kanë si synim shtresat e varfëra të vendit të cilat këto ditë po varfërohen akoma edhe më shumë. Ka shumë frikë e kjo dallohet të rendja drejt magazinave të miellit apo drejt dyerve të institucioneve të bamirësisë. Sot të pasurit duhet të lëshojnë pe e të mos mendojnë se duhet të fitojnë si në kohë paqeje. Po na kërkohet kjo sakrificë të gjithëve e duhet ta bëjmë. Është për të mirën e shoqërisë, sepse ju garantoj që fuqia e një të urituri, sidomos kur bëhet fjalë për bukën e fëmijëve, është shkatërruese. Nëse nuk duam ta provojmë këtë shkatërrim të mos e provokojmë atë fuqi. Kemi nevojë për paqe në këto momente e jo për gërgasës apo bulizues, për spekulatorë e babëzi. Ka një kohë për të gjitha e kjo duhet të jetë koha e solidaritetit e kujdesit për më të dobëtit, parime mbi të cilat themelohet një shoqëri njerëzore vërtetë e tillë. Duhet të jetë koha e dialogut dhe marrveshjes e kjo duhet të ndodhë sot, në mënyrë që nesër të mos jetë vonë.

Rajmonda Xhetani/

Nuk është vetëm kjo dita jote, ti meriton të festosh më shumë se një herë në vit.Forca, inteligjenca, klasi, e sharmi yt nuk mund të vihen re vetëm sot.Ti ke lindur e fortë, dhe ke mundësi të jesh çdo ditë e më shumë. Një grua e fortë është e bukur, ajo e pranon luftën që kalon, e plagët e marra vetëm e fisnikërojnë. Kush tha që një grua e fortë s’mund të jetë e ndjeshme, dhe femërore? Frika dhe lotët nuk të bëjnë të dukesh e dobët.E dashur, nuk ka asgjë më të fortë se një grua e “e vrarë” që është rikthyer në jetë.Është mahnitëse ajo grua që qesh, qan, lumturohet, vuan, e në një të nesërmë dhuron pafund dashuri.E fortë është ajo që di të fsheh pikëllimin, edhe kur i është cënuar paqja në shpirt, e që nuk viktimizohet për të mbajtur pranë vetes një burrë. Vetrespekti fiton mbi ndjenjat…E dashur, buzëqesh! Vrarja më e fortë në fytyrën tënde, duhet të jetë vija e buzëqeshjes. Të lumturon vëmendja dhe respekti? Nuk bën gabim t’i kërkosh.Kërkoji, e kur nuk i merr, kushtoi kohë një personi që i mbushet shpirti nga shkëlqimi i syve të tu dhe do e “vriste” çdo lot i yti. Është shumë bukur të komunikosh me dikë që të kupton edhe kur ti nuk flet. Nuk të pëlqen rruga ku po ecën? Po të mundon? Ndërro rrugë, pa zhurmë…mbase një rrugë e bukur është e shtruar për ty, e dikush që nuk frikësohet nga asgjë do të ecë me ty. Kështu do të jesh e qetë dhe e sigurtë për çdo hap të hedhur.Zgjuarsia jote nuk duhet të të trembë. Përmbush veten me të dhe njerëzit që të zbukurojnë jetën. Është energjia e më shumë se e një mijë diejve që fshihet brenda teje.Bëhu ndodhia më mahnitëse që Zoti ka shkruar në jetën e dikujt!Mos vrapo pas parave, rend pas një shpirti të bukur, aty do gjesh gjithë pasurinë që ti ke nevojë.Asnjë dhuratë nuk e mund dot fuqinë e një shpirti të bukur, e të fjalëve që dalin nga ky shpirt. Ato shërbejnë si “lëndë diegëse”, për të kaluar e harruar çdo pengesë, dhimbje e problem.E dashur grua… çdo ekperiencë që kalon është diçka e re e mësuar, le të jetë e hidhur, nuk ka mësues më të mirë.Mbushi “bateritë” me afeksion për një burrë që të frymëzon të mos jesh vetëm e që është i sigurt për hapat që do të hedhë me ty. Dashuria e çarmatos një femër nga pushteti…le ta pranojmë!Një femër di të jetë, një vajzë e hijshme, një shoqe e shkëlqyer, një nënë e mrekullueshme si dhe një profesioniste që përpiqet të promovojë maksimalisht vlerat dhe aftësitë e saj.E dashur, vlera jote nuk është vetëm fiziku yt, e mos lejo të vlerësohesh vetëm për të. Mos u ul në një cep të një zyre, shtëpie, e aq më tepër në qoshe të zemrës së një mashkulli!Nëse një grua zotëron një buzëqeshje plot dritë, një shpirt e mendje të bukur, mund të ndryshojë jetën e kujtdo që ka pranë.Mars 2022Rajmonda Xhetani

Thanas L. Gjika/

Këto ditë Vladimir Putini e shpalli Shqipërinë shtet armik, sepse shteti ynë iu bashkua thirrjes së OKB-së për tërheqjen e trupave ushtarake ruse nga Ukraina dhe njohu sanksionet ndaj Rusisë. Eshtë mirë që Z. Putin të lexojë traktatet e Rusisë Cariste të vitit 1913 kur përfaqësuesi i Rusisë në takimet e përfaqësuesve të gjashtë Fuqive të Mëdha të Europës në Konferencën e Londrës e të Lozanës, kërcënonte se Rusia do të shpallte luftë nëse nuk i jepeshin Serbisë Kosova dhe territoret e Maqedonisë Perëndimore, që jetoheshin nga shqiptarë, por në kohën e Car Stefan Dushanit i kishin përkitur shtetit serb.Për shkak të kësaj politike antishqiptare të Rusisë Cariste u krijua Shqipëria Londineze, ku u përmblodhën brenda saj pakica e territoreve dhe e popullit shqiptar dhe shumica e tyre iu dhanë Serbisë, Greqisë e Malit të Zi.
Këtë krim nuk e denoncuan qeveritë e ardhëshme ruse. Lenini e Stalini, ndonëse pretenduan se krijuan e drejtuan një Rusi të re, të ndryshme nga Rusia Cariste, nuk hoqën dorë nga ideja e ruajtjes dhe forcimit të Perandorisë Ruse dhe e idesë së pansllavizmit. Ata kurrë nuk kërkuan të falur për masakrimin e popullit shqiptar, këtij populli jo sllav.
Për t’i kthjelluar Z. Putin e Vucici po ju kujtoj historinë e ardhjes së fiseve sllave në Ballkan, ku tregohet qartë se si u krijua populli serb nga bashkimi i fiseve sllave të ardhura nga Uralet me fise trake e ilire, që jetonin në qendër të Ballkanit. Populli ilir që jetonte në Dardani (Kosova e lashtë) rezistoi e nuk u asimilua në shumicën e territorit të vet. Kosova mbeti shqiptare edhe pse jetoi nën zgjedhën serbe gjatë shekujve XIII-XV dhe gjatë shekullit të XX. Populli shqiptar i Kosovës jo vetëm që nuk u asimilua, por derdhi lumenj gjalu për të fituar lirinë e vet.
Në fund të shek XX, kur aleanca Atlantike ndërhyri ushtarakisht për të shpëtuar popullin shqiptar të Krahinës Autonome të Kosovës nga shtypja e krimet monstruoze të Miloshevicit, Rusia e Jelcinit nuk e kundërshtoi, sepse nuk kishte fuqi.
Mirëpo që nga viti 1999 deri sot, Serbia nuk pajtohet me realitetin e Kosovës së pavarur, sepse qeveritarëve të saj u pëlqejnë ëndrrat shoviniste. Fatkeqësisht me të tilla ëndrra është ushqyer e gënjyer dhe një pjesë e polullit serb edhe pse ai e ka njohur realitetin jo sllav të Kosovës.
Republika e Kosovës sot është një realitet historik e gjeopolitik i pamohueshëm. Dëshira e popullit shqiptar të Kosovës për të jetuar i lirë është një e drejtë legjitime që nuk ka pse t’ia mohojë politika shoviniste e miope ruse e ajo serbe.
Vladimir Putini sot vë në plan luftën që bënë më 1999 forcat ushtarake të NATO-s për të mbështetur luftën clirimtare të popullit të Krahinës Autonome të Kosovës, me ndërhyrjen e sotme të ushtrisë ruse në dy Krahinat Autonome të Donbasit, të cilat bëjnë pjesë në shtetin e Ukrainës. Kjo përqasje është thjesht një mbulim i politikës së tij grabitqare. Eshtë thjesht mbulim i politikës së tij grabitqare, sepse Krahina e Kosovës ishte e banuar në shumicë dërmuese nga populli shqiptar jo serb, dhe kishte luftuar me armë për lirinë e vet që nga viti 1913, kur iu dha padrejtësisht Serbisë. Kurse populli i krahinave të Donbasit është popull sllav, një përzjerje e popullit ukrainas me popullin rus, popullsia e këtyre krahinave nuk i është dhënë gabimisht Ukrainës dhe ajo nuk ka luftuar kurrë për pavarësi e liri kombëtare si populli i Kosovës. Shpallja e këtyre dy krahinave shtete të papavur ishte një akt dhune që kreu Putini në shkurt të këtij viti i pa mbështetur nga ndonjë luftë a përpjekje e popullit të Donbasit, por vetëm sepse ato krahina janë të pasura me naftë.
Vladimir Putini e shpalli sot Shqipërinë shtet armik, por ky akt nuk është gjë tjetër vetëm dalje e hapur e qëndrimit historik të Rusisë ndaj popullit shqiptar. E vërteta ka qenë dhe është se Rusia që nga fillimi i shekullit XIX, kur filluan lëvizjet nacionale në Ballkan, nuk synoi kurrë ta bënte aleat popullin shqiptar, por punoi që ta coptonte e asimilonte për të majmur me të këlyshët e saj ballkanikë.
Shpallja e Shqipërisë shtet armik prej Putinit në fund të fundit është një kërcënim që ai i bën Republikës së Shqipërisë për mbështetjen që kjo i jep botërisht pavarësisë së Kosovës. Por Shqipëria e Kosova nuk pyesin më për kërcënimet e Rusisë, sepse sot këto dy shtete kanë në krahun e tyre dy aleatë të mëdhenj e fuqishëm: ShBA-të dhe BE-në. Shqipëria dhe Kosova nuk janë më si ishin në vitin 1913…