ESSE – Page 270 – Dielli

70 VJETORI I VDEKJES IMZOT V.PRENNUSHIT O.F.M.

March 19, 2019 by dgreca

Nga Fritz RADOVANI

19 Mars 1949 – 70 VJETORI I VDEKJES

IMZOT V.PRENNUSHIT O.F.M.

IMZOT VINÇENC PRENNUSHI O.F.M.

Argjipeshkvi i Durrsit dhe i Tiranës Imzot Vinçenc PRENNUSHI O.F.M.(1885–1949) në 1946ka thanë: “Në këte kohë në Shqipni, asht turp i madh me kenë jashta burgut!..”

Gjurmët e kudondodhuna të sandaleve të mathuna nder kambët e zbathuna të Fratit të Shqipnisë, shkelën nder male e fusha ku kanë grrye gurin dhe kanë lanë të shkrueme me gjakun e stigmave të Tyne të Shenjta, veprat ma të mëdhaja të Lirisë, Drejtësisë dhe të Demokracisë Europjane, themelet e të cilave, janë t’ lidhuna per ahët e lisat shekullor në shkamijtë e Bjeshkëve të Nêmuna, bash me konopin e vllazenve tê Shen’ Françeskut t’ Asizit, Urdhnit të Françeskanve të Vegjel Shqiptar, që i perket edhe Imz. Prennushi.

Në Shekullin e XX Fisi Prennushi i dha Atdheut dhe Fesë klerikët e njohun: Don Mati Prennushi, At Mati Prennushi, Imz. Vinçenc Prennushi, At Karlo Prennushi dhe Don Kolec Prennushi, që studjuen në Austri. Asnjëherë nuk u pajtuen me sunduesit e huej…

Imzot Vinçenci u le në Shkoder nga Prindët Gjon e Drande Prennushi me 4 Shtator 1885 dhe, para Shugurimit Meshtar kishte emnin Kolë. Studimet e nalta i perfundoi në Tirol t’ Austrisë dhe u Shugurue me 25 Mars 1908. Asht njohës i luftës së malazezëve të 1913, kur rrethuen Shkodren dhe, pikrisht Ky At Vinçenc me 14 Mars 1914, u tregoi pushtuesve se:

“Sot, në Kështjellen Rozafat do të valvitet i Lumnueshmi Flamur Komtar i Kastriotit!..”

Ai ishte letrar i “Hyllit të Dritës”, politikan i “Orës së Maleve 1924”, letrar i njohun dhe antisllav, antifashist dhe antikomunist deri në diten e vdekjes me 19 Mars 1949.

Ishte Argjipeshkëv i Durrësit e Tiranës, dhe mbas vdekjes së Imzot Thaçit (1946) ishte Primat Katolik i Shqipnisë, detyrë që e ven perballë me qeverinë komuniste të Tiranës.

Dosja 1245 Arkivi Min. M. Tiranë, zbulon plotsisht qendrimin dhe pikpamjet Atdhetare të Imzot Prennushit, perballë diktatorit dhe pushtuesve sllav të Shqipnisë Europjane…

Në vitin 1945 u takue me diktatorin E. Hoxha, dhe rezultati besoj i kujtohet shkodranve nga fjalimi i Enverit, në Prefekturen e Shkodres me 16 Shtator 1949…Kur Argjipeshkvi kalbej mbas vdekjes në torturat e sigurimit të shtetit komunist në burgun e Durrsit…

19 MARS 1949: “Pak Dritë!.. Mehr Licht!”… Dishmon bashkvuejtësi i Tij, i Madhi Prof. Arshi Pipa… Dhe gjithshka u shue.., e u fik… E bashkë me Ata Kolosë t’ Atdheut u shue edhe ajo “pak dritë”, per të cilen shpresuem aq shumë në vitet 1990…

Majë piramide

March 6, 2019 by dgreca

Nga Astrit Lulushi/ T’u kthehesh kujtimeve është si të vizitosh një dhomë muzeu. Pra edhe një herë në të kaluarës, kur njeriu jetonte për një copë bukë të ngjyer thellë në frikën e persekutimit që ofronte diktatura e “proletarëve” të hipur në majën e piramidës.
Kujtesa mund të jetë më e dhimbshme nëse kujtohet e gjitha. Për t’u ngushëlluar ose nga bamirësia, njeriu i arsyeshëm këtë dhimbje mundohet ta shohë të pa-anëshme, megjithëse e di se vetëm e vërteta është e tillë. Kujtesa që përjeton nuk krijon hidhërim ose urrejtje. Tani, i ndodhur në kohë tjetër, ai ndjen mëshirë edhe pse humbësi ende nuk e kupton se ka dështuar, se koha e tij nuk kthehet prapë, se idetë e tij janë të rreme. Kur njeriu shpërfill çdo gjë që është moralisht e drejtë dhe e vërtetë ai synon fuqinë e pushtetin duke mos parë padrejtësitë ndaj të tjerëve, ndaj vendit, bëhet i pamoralshëm.
Pushteti i ngjan piramidës Në majën e saj është vendosur një objekt me shumë vlerë. Për ta arritur atë, njeriu që ngjitet sakrifikon të mirën e emrit të tij dhe përlyen çdo gjë të vyer që ka në vetvete. Duke humbur sensin e drejtësisë dhe nderit, ai transformohet, apo ruan pamjen e jashtme ndërsa përbrenda sundohet nga natyra e kafshës. Nëse e shtrembëra mund të bëhet e drejtë për hir të postit, atëherë ç’mund të thuhet për të vërtetën nëse pushteti sundon me të gjitha gjërat e frikshme. Falë kësaj sjelljeje, personi në pushtet ka shumë armiq dhe miq të vërtetë, por vetëm shumë pak miq të devotshëm, thotë Jul Cezari në shënimet e tij. Dhe kush më mirë se ai do ta bënte këtë klasifikim? Sepse tirani meriton vdekjen për atë që është krimi i tij më i madh, padrejtësia ndaj të tjerëve dhe pandershmëria ndaj vetes, dhe nuk duhet gjykuar për krimet e vogla që i bëjnë veprimet e neveritshme të dukshme, të lavdërueshme.

Shuhet Smaragda KOVAÇI

February 28, 2019 by dgreca

….Liceistja e fundit e Liceut Francez të Korçës, mësonjësja veteran e brezave…/

Nga Raimonda MOISIU & Suzana KAMI/

Është ndarë nga jeta në moshën 93 vjeçare, liceistja e fundit e Liceut Francez të Korçës, mësonjësja e njohur dhe e vlerësuar me medaljen e Nderit të Urdhërit “Naim Frashëri”“, anëtare e Shoqatës Francë-Shqipëri, frankofonja -Smaragda KOVAÇI.

Një personalitet mjaft i njohur ndër dekada në fushën e arësimit në Korçë.

Sot në mëngjes një lajm tejet i trishtë trazoi shpirtin dhe zemrën time. Mikja e vjetër e fëmijërisë dhe e shkollës, ndihmës/mjekja e njohur Suzana Kami më shkruante se sot herët ndaj të gdhirë, mbylli sytë përgjithmonë ish-mësonjësja jonë e dashur dhe ish-drejtoresha e shkollës së arësimit tonë fillestar e të hershëm, e shtrenjta Smaragda KOVAÇI.

E vetmja gjë në këtë jetë që nuk kapërdihet është ikja nga kjo botë…Vdekja me lirinë e saj të frikëshme, është e ftohtë, tinzare dhe e pashpirt….,sepse ka vdekje, andaj ka edhe lindje, vazhdimësi…

Madje, dhimbja e vdekjes nuk është për ata që shuhen, por është për ata të gjallët që lemë pas…!

Bashkë me trishtimin që ndjeva atë moment, kujtimet vërshuan në mendje, veçmas përfytyrimi i gjallë mbresëlënës i atyre viteve të shkollës tetëvjeçare të paharruara, plot jetë e frymëzim, porse të papërsëritshme më në jetën tonë. Smaragda Kovaçi ishte jo vetëm mësonjëse dhe edukatore e zellshme e brezave që ajo mësonte dhe edukonte në formë e funksion, por edhe një mësonjëse “nënë” e dashur dhe e dhimbsur për të gjithë NE!

Kjo është jeta! Kemi ardhur dhe do të ikim nga kjo botë. Ajo ç’ka lemë pas është kujtimet e bukura e të mira, dashuria, kujdesi njerëzor, qytetar e intelektual të shoqërisë ku jetojmë e punojmë.

Mësonjësja jonë e shtrenjtë ishte e bukur në dimensionin fizik, njerëzor, qytetar dhe intelektual.

Smargada KOVAÇI ishte modeli i gruas së sakrificës ndër kohëra. I përket plejadës së artë të mësonjësve që kanë pergatitur me mënçurinë e dijen e tyre, dhjetëra breza qytetare dhe intelektualësh. Smargada është mësonjësja që meriton përjetësisht, mirënjohjen, nderimin, respektin dhe dashurinë e bashkëkohasve të saj të Liceut Francez, bashkëqytetarëve korçarë, botës dhe shoqërisë shqiptare në tërësi, si një personazh i dalë nga muzeuu historik i Dijes dhe Kulturës, nga erudicioni i kockës intelektuale të elitës së shquar e të artë të Qytetarisë dhe Inteligjencës Korçare. Jeta e Mësonjëses sonë Smaragda KOVAÇI është shëmbulli i Përkryer i Simbolit të Dashurisë dhe Dhimbjes, e gjithë Vlerave të njerëzores e Hyjnores, – të cilat portretizonin fisnikërinë e gjithëanshme qytetare të personalitetit dhe karakterit që ajo rrezatonte, si një mësonjëse e përjetshme e brezave, e cila i pergatiti për dekada të tëra. Ndjejmë një emocion të veçantë teksa shkruajmë këtë esse-homazh në dedikim të mësonjëses sonë të shtrenjtë dhe ish-drejtoreshës së Shkollës 8 Vjeçare, “Naim Frashëri”, në Korçë,-të mirës e të ndriturës Smaragda KOVAÇI, liceistes së Liceut Francez, mësonjëses së gjuhë-letërsisë, poliglote- zotëruese mjaft e mirë dhe e talentuar e disa gjuhëve të huaja. Një nga personalitet më shembullore në investimin e arësimit dhe edukimit të brezave, në qytetin e Korçës, si drejtuese e institucioneve arësimore, me punë sakrifica dhe përkushtim, ajo u shndërrua në një rol investues model arësimor, duke bërë realitet ëndrrën e saj, duke investuar në shoqërinë shqiptare, gjithçka; dijet, mënçurinë dhe pasionin e saj të mësonjëses në bangat e shkollës, nga ku kanë dalë; ekonomistë, mësonjës, mjekë e ndihmës/mjekë, pedagogë, historianë, shkrimtarë, poetë, politikanë, sportistë, liderë dhe qytetarë të mirënjohur e të shquar, të denjë e të devotshëm ndër kohëra, respektues të ligjeve dhe traditave të vendeve ku ata jetojnë e punojnë, jashtë e brenda Korçës e Shqipërisë. Na kujtohet se në pak vite ajo ngriti një staf pedagogjik shëmbullor dhe model, investimin më të madh në shkollën 8 Vjeçare “Naim Frashëri”, duke mbledhur e zgjedhur rreth vetes mësonjës model me dritë të fuqishme të mënçurisë e dijes, sikundër; Sotir Nuçi Naçi, Vasilika Grameno, Shefqet Selimaj, Piro Ktona, Niko Mile, Zhani Zheku, Viollandi Xhane, Viollandi Skëndi, Vasil Sido, Tefta Cani, Marika Joti, Ana Frashëri, Dhorkë Koço, Florenca Karapanco, Polikron Trebicka, Petro Qesati, Nimete Shtylla, Veprore Hasi, mësuese Kostanca dhe profesor Josifi,etj, etj. Forca e dijes dhe e mënçurisë së mësonjëses sonë kanë hedhur dritë në shumë aspekte të krijimtarisë sime (R.Moisiu-shen.im), një grintë aq të fuqishme, sa unë më pas u bëra jo vetëm një mësonjëse e anglishtes, por edhe një krijuese letrare e admiruar. Tashmë sjell ndërmend kur organizova promovimin e 4 librave të mij në qytetin e bibliotekës “thimi Mitko” të Korçës, mësuese Smaragda ishte ulur në rreshtin e parë dhe ndjehej krenare dhe e lumtur që unë jo vetëm e kisha ftuar aty, por edhe për arritjet e mija në fushën e krijimarisë etrare e publicistike. Virtytet dhe dijet e mësonjëses sonë unë i kam përmendur shpesh në intervistat dhe esse-të që kam shkruar ndër vite.Por edhe për një arsye tjetër, sepse në ballafaqimet me ardhmërinë, unë kurrë nuk do të lodhem se transmetuari këto vlera të çmuara të shpirtit intelektual, identitetin dhe krenarinë e kulturës e dijes të Korçës sonë, dhe ndikimin që kanë këto vlera sikundër ishte mësonjësja jonë, Smaragda Kovaçi, në integrimin e brezave të ardhshëm. Me një kujtesë tejet të admirueshme duke mbajtur mbi supe peshën e viteve, 93 vjet, mësonjësja jonë kurrë nuk e ndau librin nga dora. Ajo ka dy vajza Milla Kovaçi Lubonja dhe Zheni Kovaçi. Mësonjësja jonë e dashur jetonte me vajzën e madhe të saj, Milla dhe dhëndrin, mjekun otojatër, njeriun e mirë e të mrekullueshëm, të nderuar e të respektuar në Korçë, Dr. Maksi Lubonja, të cilët si familje e konsideronin si njeriun më të shtrenjtë e më të dashur. Ajo e konsideronte dr. Maksin si djalin e saj dhe ai si nënën e tij të vërtetë!

Ajo kishte shumë etje për dije dhe ishte një njohëse përkthyese brilante e gjuhës franceze.

Një natë para se mbylli sytë,- tregon Dr. Maksi mes emocionesh, – ajo na lexoi dhe përktheu nga frengjishtja revolucionin francez..!

Ishte një mrekulli kujtesa dhe koshienca e saj!

Sa herë shkoja e vizitoja, -shprehet Zana, si ish-nxënësja e saj, – në bisedat që bënim sillte mrekullisht në kujtesë dhjetra-dhjetra nxënës të brezave që u kishte dhënë mësim.

-Ah-Raimonda Sade – më tha herën e fundit që i shkova për vizitë, – ajo ishte nxënëse e shkëlqyer, studionte shumë dhe recitonte bukur e me pasion përmendësh poema nga të Kadaresë, dhjetra faqe e nuk ngatërronte asnjë varg!

Kujtonte me admirim, mall e dashuri, nxënësit e dalluar sikundër; Ninfa Buletinin, Sanaberta Mukollari Dhame, Suzana Kamin, të ndjerin ekonomistin Roland Cangonji, Gëzim Luarasi, futbollistin e mirënjohur të Klubit të Futbollit “Skënderbeu”, që bëri emër, -Gëzim Muhaxhiri,- Izet Bardhoshin, Gëzim Lloshin, Ditjana Feimi, zërin e mrekullueshëm e të talentuar në muzikë të Hatixhe Gedaj, të ndjerës Bukurie Kalemi, Lazarela Gedaj, Afërdita Buzali, Arsen Buzali, Elisabeta Buzali etj.etj.

Është një rast emocioni e dashurie, nderimi e respektit ku përputhen plotësisht me personalitetin e meritat e saj.

Edhe pas një shekulli tjetër ajo do të thirret e do të mbetet për të gjithë Ne: Një njeri i mrekullueshëm, një frymëzim i mrekullueshëm, i pashterrshëm, një lidere dhe mësonjëse e mrekullueshme për ish-studentët e saj ndër vite. Ndërsa për bashkëqytetarët korçarë, kolegët, miqtë e shumtë, komunitetin e arësimtarëve dhe arësimdashësve korçarë, njerëzit e saj të dashur, dy vajzat e saj të mrekullueshme, Milla Kovaçi Lubonja, Zheni Kovaçi dhe dhëndrin e saj Dr. Maksi Lubonja, dhe për brezat e ardhshëm ajo do të përjetësohet në panteonin e ndërgjegjes qytetare e korçare, -Simboli i Mënçurisë së Dijes dhe Arësimit Korçar.

Ajo mbylli sytë përgjithmonë më 26 Shkurt 2019, në shtëpinë pranë vajzës Milla dhe dhëndrit, Dr. Maksi Lubonja, nipërve e mbesavë, në Korçë, aty në vendlidjen e saj ku edhe mori jetë nektari i Dijes dhe Mënçurisë së kësaj zonjë fisnike e të mrekullueshme, e liceistessë fundit të Liceut historik francez të Korçës. Do të jetë në nderin dhe krenarinë e qytetarisë e inteligjencës korçare që një nga gjimnazet e Korçës të marrë emrin e Mësonjëses së Ndritur –Smaragda Kovaçi.

Lamtumirë përçuesja e Dijeve e Dritës në Shumë Breza, Liceistja e Fundit –Smaragda Kovaçi!
Lamtumirë Nënë, Gjyshe dhe Mësonjëse Fisnike!

U prehsh në Paqen e Amëshuar! Të Qoftë Dheu i Lehtë, i Korçës Sonë!.
I përjetshëm Kujtimi dhe Drita e Veprës Tuaj, që ju latë pas!
Nga Raimonda SADE MOISIU & Suzana KAMI

Shkurt, 2019

Shpirti Yt, o Shkodran i Nderuem, pushoftë në Paqen e Perjetëshme!

February 25, 2019 by dgreca

Nga Julian ÇEFA*/KOLEC PIKOLINI- (1923 – 2019)/

Zonja dhe Zotnijë, miq dhe dashamirë të Familjes Pikolini !

N’ emen të vllaut Ernestit, djalit Tonit, bashkshortes zonjës File dhe bijave të dashtuna Liljanës dhe Kristinës me familje, Ju falnderojmë përzemersisht per ngushllimet Tueja të sinqerta me rastin e vdekjes së Vllaut, bashkshortit, babës, gjyshit e stergjyshit tonë Kolecit, që aq shumë e deshti jeten, familjen dhe vendlindjen e Tij, të dashtun dhe të paharrueshmen Shkoder Locen tonë.

Ishte viti 1923, pikrisht me 23 Dhjetor kur Nana loke Luçija, leu djalin e dytë Kolecin, I cili bashkë me vllaznit Paloken, Ernestin , motrat Gjyljana e Madalena u rritën me nji edukatë e kulturë katolike qytetare të qytetit vjeter të Shkodres.

Ngjarjet ecnin me shpejtsi të jashtzakonshme: Me 1939 Shqipnia okupohet nga Italia fashiste e mbas saj, nga Gjermania naziste. Ndersa në 1944, Shqipnia e Gencit e Teutës dhe e të Madhit Gjergj Kastrioti, pushtohet nga kthetrat gjakatare komuniste, që mbrenda pak kohe e ktheu Atdheun tonë aq të dashtun në nji kamp perqendrimi të rrethuem me tela me ferra e perde të hekurta tue, i mohue Popullit Shqiptar liridashës lirinë e Atdheut dhe të Fesë, e tue e shpallë Shqipninë tonë: “Shteti i parë ateist në Botë”. Komunizmi shkatrroi Kisha, Xhamija e Teqe, burgosi klerikë të tre besimeve dhe pushkatoi nji numur të madh Klerikësh Katolik, të cilët punuen aq shumë per Fe e Atdhe, dhe mbushi kampet e shfarosjes dhe të perqendrimit me qinda e mija Atdhetarë të pafajshem.

Qeveria komuniste filloi vrasjet dhe arrestimet në masë. Familja e Kolecit si shumë familje të tjera shkodrane e perjetoi kalvarin komunist. Në vitin 1945 i arrestojnë vllaun e madh Paloken, dhe e pushkatojnë vet’ i teti para Bashkisë së qytetit të Shkodres. Nji plagë e pasherueshme u hap në zemren e Nanës Luçia… Baba Marku, vdiq në spitalin e burgut, ndersa vllau i vogel Ernesti, u dënue me 10 vjet burg i pafajshem. Koleci u dënue edhe Ky me 20 vjet burg dhe, mbas pak kohe u dergue në burgun e mnershem të Tiranës komuniste.

Vetvetiu vjen pyetja, pse gjithë kjo urrejtje kunder Popullit të pafajshem?! – Pergjegja asht e thjeshtë: Sepse, Populli Shqiptar kerkonte liri dhe demokraci, të cilen nuk e gëzoi asnjëherë per njigjysë shekulli robni.

Fati I Kolecit ishte i lidhun ngusht me gjithë Shpirtë e me gjithë zemer me Kishen e famshme të Zojës së Shkodres, brij Kështjellës së lashtë Rozafat, e cila e udhëheqë në rrugen drejtë Lirisë në shpetimin e jetës së Tij… Gjatë gjithë kohës, Koleci bante plane dhe mendonte si me ikë nga burgu. Njiditë para se të zbardhte drita shef nji anderr shumë interesante dhe domethanëse të cilen dishroj t’a ndaj me Ju: “Shef anderr se dikush po e ndiqte prej mbrapa dhe, Ky po vraponte neper disa livadhe të pambarim. Ma në fund Koleci mërrijti në disa kodra shkambore të papyllzueme, dhe tue kalue neper nji shteg ku kishte nji kapercyell, pau se toka ishte mbushë me qinda gjarpijsh. Nuk shikonte mbrapa se per Te nuk kishte kthim… Në këte moment Koleci bertiti me za të naltë: “O Zoja e Bekueme, ku je sot per mue?!” Pertej gardhit disa metra mbi tokë, Ju duk nji Grue me t’ bardha tue buzqeshë… “Kaloje gardhin !” I thotë Ajo, dhe Koleci i trishtuem mendonte se mos po e kafshojnë gjarpijtë… “Nuk të hanë, kalo!” I thotë, Ajo persëri… Kur kaloi pertej Koleci, shkeli mbi gjarpij sepse kishte besim tek Ajo Nanë. Kaloi pertej gardhit dhe shikoi mbrapa, gjarpijtë ishin zhdukë!.. Kjau me za sepse Nana Loke, gjithë jeten i kishte folë per Zojen e Bekueme!”

Shpjegimi i “andrres” asht shumë i lehtë: Kur Koleci iku prej burgut, focat e ndjekjes apo gjarpijtë që kemi permendë ma naltë, n’ atë anderr, e ndoqën gjatë gjithë rrugës prej Tirane në Shkoder, derisa ata i humben gjurmët. Mbas shumë vuejtjesh gjatë udhtimit, prej mungesës ushqimit, ujit dhe netëve pagjum, Ai vazhdoi rrugen drejtë Urës së Bahçallekut. Drini kishte shterrë dhe tri shtyllat e urës ishin në zall.

Nepermjet mrinave mërrijti tek shtylla e tretë. Ajo Ju duk shumë e naltë dhe capi nuk mërrinte as sesi në platformen e urës. Vuni kamben mbi dru dhe capi mërrijti tek hekuri mbi shtyllen e urës.

U mundue me gjithë fuqinë që i kishte mbetë, po nji zhurmë misterioze u ndigjue bum, bum, bum…

Në këte moment u ul shpejt perdhe dhe, shikoi rretherrotull po, nuk pau njeri… Në fakt ishte zemra e Kolecit që rrahte aqsa e ndigjonte me veshët e vet. Në këte moment solli kryet nga qielli dhe me za t’ ultë filloi lutjen: “O Zoja e Shkodres, që je pertej kësaj urë n’ Atë Kishë të Kalasë, o më merr n’ atë anë, ose më mbyt në Dri, e vullneti i Yt u baftë!…”

Mbas pak kohe u ngrit dhe afrohet e holli capin mbi hekurin e shtyllës dhe u mundue që të kacaviret, por kot… Koleci kishte dy javë pa bukë as ujë, pra nuk kishte ma forcë… Në këte moment, sjelli sytë nga Kalaja e Shkodres me thirrë në ndihmë Zojen e Bekueme, por Ai.., kishte mërrijtë mbi shtyllen e urës…”

Në librin e Tij “Rregjimi I Hijenave” Koleci, shkruen: “Lexuesi mund të komentojë si të duen, por per mue ishte nji mbrekulli! Ishte pikrisht Zoja e Shkodres që më dha doren per me u ngjitë mbi shtyllë të Urës…” Me vështirsi Koleci mërrijti tek Kisha e Zojës, ku nepermjet nji grues shkodrane e Motra, i pruni teshat e Nanës së vet, brandavekët dhe çarqafin shkodranë dhe me ata hyni në Shkoder i veshun si grue, po i armatosun me livore dhe dinamit. Mbas 31 ditëve udhtim nder male e shkrepa ma në fund e kaloi kufinin dhe doli në Mal të Zi…

Prej natyre Koleci ishte puntor i fortë, dhe punoi elektriçist. Mbas pak kohe mori veten nga arratisja e tij legjendare dhe u njoh me arsimtaren e parë në Malësi, Zonjen File, me të cilen lidhi Kunoren Shenjte. Prej Jugosllavije emigruen bashkë në Belgjikë, mandej në Kanada dhe ma në fund në vitin 1967 në SHBA, në qytetin e njohun Firmington Hills të Michiganit ku, u njohëm bashkë perherë të parë me Kolecin familjarisht… Fëmijët tonë që nga mosha e brishtë u rritën bashkë me nji dashni dhe harmoni të jashtzakonshme, derisa krijuen familjet e veta. Sot Ata janë gjysha e gjyshe me nipa e mesa…

Gjatë kohës që jetoi në Michigan Koleci, ishte shumë aktiv në Komunitetin Shqiptar, e sidomos, Ai kje nji nder nisiatorët e parë per ndertimin e Kishës Katolike Shqiptare të Shën Palit, në Michigan që u ngrit në vitin 1981.

Koleci jetoi jetë të gjatë e të shndetëshme aqsa, të lumtun dhe në mesin e Familjes vet. Bijat e Tij Liljana dhe Kristina i sherbyen me dinjitet Babës së vet të dashtun deri në momentet e fundit të jetës.

Kjofsh mirë n’ Atë jetë të Pasosun, Shok e Mik i dashtun! cShpirti Yt o Shkodran i Nderuem, pushoftë në Paqen e Perjetëshme dhe të kjoftë i lehtë Dheu i Amerikës!

* Fjala e Julian Çefes në Kishen e Shën Palit Michigan, me rastin e vorrimit të Kolec Pikolinit

22 Shkurt 2019.

Ja një pjesë e arkeologjisë të Kosovës Veriore , rajoni i Mitrovicës!

February 18, 2019 by dgreca

Ja një pjesë e arkeologjisë të Kosovës Veriore , rajoni i Mitrovicës!/

Nga Gëzim Llojdia/

Kufijtë e Kosovës duken se po lëkunden edhe këtë herë 100 vjet më pas, kur rrethanat po kushtëzojnë një marrëveshje, që po shfaqet në horizont. Pavarësisht se se çfarë ka pas,ajo çka do preket nga kufijtë ekzistues është zona e Kosovës veriore pra rajoni i Mitrovicës .Kosova Veriore në tërësi (rajonit të Mitrovicës) mbulon territorin e tri komunave në jug të lumit Ibër. Mitrovicës, Skënderajt dhe Vushtrrisë, të cilat janë të banuara me shqiptarë, dhe territori i tri komunave tjera në veri të lumit Ibër. Zveçanit, Zubin Potokut dhe Leposaviqit, si dhe një pjesë të qytetit të Mitrovicës e cila banohet kryesisht nga serbët.Ajo, që do preket, janë kryesisht këto tre komunat e fundit.

2.Mitrovica është një qark malor i cili përbëhet malet e Kopaonikut, Rogoznës dhe Mokra Gorës në veri dhe verilindje, malet e Drenicës dhe Qyqavicës të cilat shtrihen në zonën jugperëndimore të rajonit, përderisa në juglindje kufijtë e këtij territori shtrihen deri në Rrafshin e Kosovës thuhet në Plani Rajonal i Trashëgimisë 2015 – 2018 Rajoni është më i pasuri në Kosovë për sa i përket ujit, ku pjesa më e madhe vjen nga dy lumenj, Ibri dhe Sitnica. Përmes ngritjes së pendës në lumin Ibër afër qytezës së Zubin Potokut në vitin 1970 u formua liqeni artificial i Gazivodës, i cili është rezervuari më i madh në Kosovë për ujitjen e tokës bujqësore në Rrafshin e Kosovës. Rezervuari, po ashtu përdoret edhe për ujë të pijshëm dhe elektricitet për aktivitetet industriale të rajoneve të Mitrovicës dhe Prishtinës.

3.Gazivoda ka potencial të madh për zhvillimin e turizmit rekreativ dhe peshkimit. Zona përreth liqenit karakterizohet nga peizazhi i bukur i maleve të Mokra Gorës dhe Rogoznës. Zona e Vushtrrisë ka bio-diversitet të pasur dhe trashëgimi natyrore. Malet e Qyqavicës dhe Shalës janë të njohura për peizazhet e tyre të bukura, dhe kanë potencial të madh për zhvillimin e turizmit dimëror. Burimi me potencial të madh për turizmin e banjave gjendet në shpatet e fshatit Banjë në komunën e Skënderajit. Me një rrjedhje mesatare prej 15 litrash në sekondë dhe temperaturë konstante gjatë tërë vitit (24,8°C), në vitin 2007 burimi u shpall monument natyror me një zonë të mbrojtur prej 1000 m².

Rajoni që kohërat antike ky rajon ka qenë shumë i njohur për burimet e tij minerare. Minierat e Trepçës në Stan Tërg afër qytezës së Mitrovicës ishin kompleksi më i madh i minierave në këtë pjesë të Ballkanit për eksploatimin e arit, argjendit, plumbit dhe zinkut. Dëshmitë e para për nxjerrjen e xehes rreth Stan Tërgut datojnë që nga fundi i shekullit të XIII dhe fillimi i shekullit të XIV, kur sunduesit lokal serb i ftuan saksonët që të nxirrnin xehen. Plumbi dhe zinku i nxjerrë përdoreshin për ndërtimin e strukturave mbrojtëse përgjatë luginës së lumit Ibër për të mbrojtur zonën nga pushtimi i ushtrive osmane. Në shekullin e XVI osmanët e kufizuan eksportin e metaleve dhe deri në fillim të shekullit të XX nxirrja e xehës ishte e kufizuar. Zhvillimi i këtij burimi rifilloi në vitin 1930 kur një program i madh hulumtues u ndërmor nga një kompani britanike.

4. Gjetjet më të vjetra nga lokacionet arkeologjike të këtij rajoni datojnë që nga periudha e neolitit. Një nga vendbanimet më të zhvilluara të periudhës së gurit të cilat janë zbuluar ndonjëherë në Kosovë gjendet afër fshatit Runik, 10 km në veriperëndim të Skënderajit, ku janë zbuluar artefaktet e të ashtuquajturës kultura starçevo (mileniumi i VI p.e.s.). Në mesin e shumë pjesëve të poçarisë monokrome dhe me ngjyra, u nxor edhe një instrument muzikor unik, i njohur si Okarina – një instrument frymor me përmasa të vogla nga argjila e pjekur. Në mesin e gjetjeve të dy vendbanimeve tjera të neolitit – Fafos I dhe II – të cilat janë gërmuar rreth 200 metra larg njëra-tjetrës shumë afër qytezës së Mitrovicës, më karakteristiket janë objektet e kultit (figurat e vogla antropomorfike) të kulturës Vinça. Lokacioni arkeologjik i Zhitcos, i cili gjendet rreth 3 km në veri të qytezës së Zveçanit, dhe lokacionet aty afër të Karagaqit dhe Villaçit janë dëshmi e vazhdimësisë së jetës gjatë kulturave të neolitit gjegjësisht kulturës së mëhershme Starçevo dhe asaj të mëvonshme vinca, ashtu si edhe gjatë periudhave të bronzit dhe hekurit, të cilat paraqiten nga gjetjet në vendbanimin dhe varrezat në Karagaç. Hulumtimet e kryera në lokacionin arkeologjik në fshatin Soçanicë në komunën e Leposaviqit, tregojnë se gjatë dekadave të fundit të shekullit të parë te e.s. vendbanimi parahistorik u zhvillua në një lokacion urban romak. I njohur me emrin Municipium D.D. (Dardanorum), falë pozitës gjeografike në rrafshnaltën në mes dy lumenjve të Ibrit dhe Soçanicës dhe rrethuar nga mali i Kopaonikut, i cili është i pasur me metale të çmuara, mundësoi zhvillimin e qytetit. Mbetjet e një forumi romak, banjës, bazilikës, varrezave dhe strukturave të tjera të ndërtuara urbane janë dëshmi e rëndësisë së tij gjatë periudhës romake kur qyteza shtrihej në rreth 30 ha. Supozohet se villa rustica, themelet e së cilës janë gërmuar në fshatin Pestovë, 4 km larg Vushtrrisë në mes të Ulpianës dhe Dardanorumit, ishin pronë e një familjeje të pasur me origjinë nga Ulpiana. Dy kalatë të cilat kishin qenë aktive për një periudhë të gjatë kohore (antikiteti i vonë dhe mesjeta), kalaja e Strocit dhe Dubocit, të cilat gjenden në kodrat përreth Vushtrrisë, ilustrojnë praktikën e të ndërtuarit të fortifikimeve përreth lagjeve antike urbane.Afër minierës së Trepçës, janë zbuluar mbetjet edhe të dy kalave të tjera – Zveçan dhe Rashan – të cilat kanë luajtur role të rëndësishme në mbrojtjen e zonës së pasur minerare. Kalaja e cila gjendet në qendër të bërthamës së qytezës së vjetër të Vushtrrisë; u ndërtua nga perandori bizantin Justiniani i I në shekullin e VI. Për shkak të pozitës së saj strategjike asokohe dhe gjatë sundimit osman, kalaja është shfrytëzuar për nevojat e ushtrisë. Po ashtu shërbente edhe si strehim për karvanët e tregtarëve të huaj.