• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

SAFO – The poet of the overall times lyricism. The first woman…

February 7, 2016 by dgreca

The woman was the first…, it was not the word!/
By Yllka FILIPI/
 The mystery of communication through poetry, the language of spirit, comes from the ancient mythical resonance to modern times to impart the ​​uncontested idea according to which the origins of mankind knew how to decipher the shivering of the spiritual feelings through speech connotations. Poetic subjectivity often associated with triggering musical outbreaks and melodic harmonization challenge extraordinary lyrics bursts in songs devoted to love, life, mystery of death, departure of irretrievable time, nature, Gods, etc. throwing sparks of light to the ancient approaches.
 Lyrics, like a solemn melody harmonization of human inner world, through the power of speech could decipher the tumults of the individual spiritual unfolding in this way the universe of feelings of the absence, pain, sorrow and tears. Not to show that man is not strong in front of the mystics existential destiny, but to express their magic through the extraordinary strength of the message, poetry.
 Since in the times of the ancient Greece there existed the desire of communicating the stirred universe of feelings through the charm of the chosen word. The ancient echoes bring myths still alive that platted hymns to the rich spiritual world of human in the universalism of his feelings thus becoming a source of inspiration for modern poets of our time. SAFON, the poet from Mitilena / Lesbos (pre- Cent. VII-VI BC ; in the years 630 BC-), like no other female in poetic genesis of humanity, became the foundation myth of the lyrics in the European continent and beyond . She is the author of nine books of lyric poetry and an “epitalame” or wedding songs. She has sung to love like no one has done before, with a gruesome passion by being baptized as the Poet of Love.
The Tenth muse, named by Plato is located alongside to nine antique muses being precious antiques not only to her contemporaries, but by a whole army of generations until today. Although we possess only a few pieces of her creativity , they show great talent, strength and warmth of the chosen word, elegance, humanity and above all ,the spiritual turmoil in every- time cathartics over all the time leaping . The Spiritual Flickering inside the human beings is a layered substance of the universal concerns of the individual breaking the time limits.
The sintigmatic freezing’s, remain as a living proof according to which the antique matter owns the magic art of non- changing. It comes purified unchangeable even by the erosions or literary storms including modern and postmodern lyrical, which does not undo it. Often, even generations after more than two thousand years can heal the wounds of the spirit with the Blessed Water of the Safon verses. Her poetry is a prick built through figurative Elixirs with syllable meanings and unbridled imagination. There is melancholy in it, commodity, perhaps even grief of mourning. After all these things combine together surrounding the human spirit in general and in particular the female spirit.
Madam please remove my sorrows, deliriums / Do not leave me in the chest of sadness, do forsake/drop me…
(Please Madam remove my sorrows, deliriums )
     Not only the poetic talent, but the overall culture (when the tyrannical overturned the aristocracy , she was forced to emigrate to Sicily, to return later in the island of her origin country), make the philosophical lyrics of Safo un comparable to any other. The feminine Delicacy is felt among the key lexemes: Madam … Please do not leave me … not forsake me … This plea comes as living, as well as a tragic up to co timing. Is there a human being, in any corner of the whole world who does not have in their solitary moments the desire for a magical force that could heal the spirit?
… the broken wings Swans, came around the dark and black earth, …
(Please Madam; deliver me from my sorrows, my deliriums)
  
Strong collision of images, sharp contrast, the Swans and white background of the dark, black ground … The Composite broken wings, co notates impossibility of flying to heaven and bring punishment to the killing ground around the earth. The Metaphorical epithets dark and black mark in the real configurations, the actual settings dramas of human life, as an inseparable part of it.

   The  Safo verse brakes ages, brings vivid aesthetic models, it makes the mystic transparent, and it raises robust communication systems. Decodifications of the lexemes are the same with sentimental diversity which brings life to the being.
The poetic I, refinement of the intimate feeling, is focused not only on erotic axes: for ex poetry with three lines: Night
O night everything gets bright dawn / You still turn it back …
Or poetry: The Spring, where the cult of nature is interlaced with the stirred spiritual lyrical:
 All around an icy water/ it’s muttering from above/ …from the hush of leaves something sleepy, sweet

     Here are disclosed sounds harmonization with the philosophical images , details of universal echoes around which revolves the troubled human world up to co-timing to, between harmony or the echo’s of lyrical meditation.
    This is seen in structural organization of the verses, and especially the depth of antic poetic verb, as to show that the human being is just the same, destined to wallow in the magic vicious circle of love , for which SAFO sang with such passion. The first woman who dared to exalt and arise the most beautiful feeling in the axis around which the centuries and humanity Love, seen through the individual prism not as Eros, but as God.
Phonetic and aesthetic organization of the text, freedom of expression, alliterations, dreadful metaphors and symbolism often flat, internal syntactic organization, especially in the use of inversions, makes poetic thought to awaken the cosmic images. It feels like you are among gods of Olympus.

It is believed that love is the result of a mysterious quality with which two people attract each other, an event that happens without any effort. In reality, man’s loneliness and his sexual desires make it easy to fall in love and there is nothing mysterious, (…) man’s own power to love, produces love.1 – Erich Fromm said.
     Safon loving hero, is in other spaces ,now not from earth so everything around deified: the sweet smile, magic articulation of the words, the heart is weight, losing the voice, loss of words, language that is expected, fire to wander in venous, blindness of sight, loss of hearing the voices around, shudders of the seventh, and then the idea that you are in another life, the place where imagination begins and the reality dies, a death-life that gives you life, makes you touch the heaven and fascinates by making you feel human .
Weight leads my heart your smile/ voice … not a shred of it coming to the brim; / my tongue is on hold / a thin venous fire crosses my veins/… thy eyes do not see … … /shudders even come seventh of myself/ like a blade of grass and just for a while it seems to me I’m vanishing … (Passion of love)
The moment of birth of love given to fine details and subtle lyrical notes which follow spiritual shivering to modern reception make over all times Safon ranges. They transcend centuries and shock the world. Find safe haven only to the eternal deity of love goddess Aphrodite *:

Thou eternal Deity, you purplethroned Aphrodite/ You nettedtrap daughter of God, save me, deliver me …
                                                                                         (Please remove my sorrows Madam, my deliriums )
Often, access to de-enigma verse of Safon, creates the atmosphere of an illusory cosmos, almost dreamlike from another world, the most beautiful and fascinating. Preference is noted and nettedtrap, purplethroned composites that connote the lexemes temptation and a trap. Architectures compressed poetic style not only expresses philosophy of eternity of love, which is able to change the metaphors being, but also the existential meaning of life to fill the world with divine light and color. An old Latin phrase means: Non dubĭto, ouin with Ames, amavěris, amatūrus sis. (No doubt you love me, you loved me , you will love me.) There is an echo of eternity here, as SAFON calls: the eternal Deity.

     Safi stylistic procedures, the arrays have become the cliché Passion of love, something akin to fire, or the biblical apocalypse that does not ravage the universe, but melt the two into a single entity, in eternity. The troubled poetic soul seeking salvation only from love and this is proved by the use of verbal metaphors: Save me, deliver me.
Spiritual glimmers outline simple verses in appearance, but often laden with artistic hue to open a microcosm denotation (only two beings: He and She) who feel the macro-Deity (God-a), lovers who do not fear death: When a little above the poet says: “It seems to me I’m vanishing “, she makes no signs of fear or dread, nor is she shy, but happy by spiritual excitement that feels internally. She simply states that the happiness of the soul is like death, those of other kinds: deaths from love.

___________________________________________________________________________________
1Fromm, Erich ,Man for Himself, Tracing the psychology of ethics, Phoenix, Tirana, 2003, pg.101
* According to mythology Venus was the Goddess of love, beauty and pollination. According to Homer was the daughter of Zeus and Dion. According to a popular legend, which we find in Hesiod, she emerged from the sea foam, holds title to the Venus anadiomena (emerging from the sea). To the Greeks it was heavenly Goddess of love.

BIBLIOGRAPHY:
CARRIER, Roland, Elements of Semiology, London, 1967
ELLMANN, Mary, Thinking About Women, New York, 1968
ISERE, Wolfgang, The Act of Reading, London, 1978
COFFMAN, Sarah, l’enigma de la femme: la femme dans les texts de Freud, Paris, 1980
KRISTEVA, Julia, “Women’s Time” Signs 7:1, 13-35
LEVIS, S, R., 1977. Linguistic Structures in Poetry. The Hague, 1977
LUKACS, Georg, Soul and Form, London, 1974
MORRIS, C.W., 1938. Foundations of the Theory of Signs, Chicago, 1938; “Esthetics and the theory of sign,” 1939
RICHARDS, I.A, Science and Poetry, London, 1926
SHOUALTER, Elaine, Towards a feminist poetics’ in Jacobus, Mary (ed.), Women Writing and Writing About Women, London, 1979

Filed Under: ESSE Tagged With: lyricism, Safo, The poet of the overall times, Yllka Filipi

Jeta anekdotike e Faïk beg Konicës

February 6, 2016 by dgreca

Nga Guillaume Apollinaire/
Përkthyer nga Rafael Floqi/
Botohet me rastin e Vitit te Faik KONICES, Shpallur nga VATRA/
Guillaume Apollinaire u lind më 26 August 1880, në Romë dhe vdiq më 9 Nëntor në 1918, ishte një poet dramaturg tregimtar, romancier e kritik arti francez me origjine polake. Apollinaire konsiderohet ndër të parët poetë të fillim-shekullit të 20-të, si një nga mbrojtësit më në zë të kubizmit, dhe babai i surrealizmit. Atij i jepet krediti për krijimin e termit kubizëm (1911) që përshkruan një lëvizje të re artistike, me termin “Orphizëm” (1912), dhe termi “Surrealizëm” (1917) qe e përdori për të përshkruar punët e Erik Satie. Ai shkroi një nga veprat e para të quajtura si surrealiste, dramën Gjinjtë e Thiresias (1917), e cila u bë baza e operës me të njëjtin emër në 1947. Dy vjet pasi qe plagosur në Luftën e Parë Botërore, ai vdiq nga epidemia e gripit Spanjoll të 1918-ës në moshën 38- vjeçare.
Apollinaire u zhvendos nga Roma në Paris ku dhe u bë një nga anëtarët më popullorë të komunitetit artistik të Parisit (si të Montmartre dhe Montparnasse). Ndër miqtë dhe bashkëpunëtorët e tij të kësaj periudhe është dhe Faik Konica, që siç duket, edhe nga shkrimi zë një vend të nderuar krahas figurave të tilla legjendare të artit si Pablo Picasso, Henri Rousseau, Gertrude Stein, Max Jacob, André Salmon, André Breton, André Derain, , Blaise Cendrars, Pierre Reverdy, Alexandra Exter, Jean Cocteau, Erik Satie, Ossip Zadkine, Marc Chagall,Marcel Duchamp and Jean Metzinger. Ai u dashurua me Marie Laurencin, të cilën e identifikonte shpesh si muzën e tij.
Ky shkrim me kujtimet e Apolinerit për miqësinë dhe figurën e Faik Konicës është përkthyer nga origjinali frëngjisht prej meje, sipas botimit në revistën prestigjioze letrare franceze Mercure de France maj- qershor1912 — Tome XCVII “ në rubrikën LA VIE ANECDOTIQUE, me titull Faik beg Konitza”. Kjo është një dëshmi e drejtpërdrejtë se si e sa e vlerësonte poeti i madh shqiptarin e madh, gjë që nuk ka nevojë për komente.

********
Ndër burrat që kam njohur, të cilët i kujtoj me kënaqësi, njëri nga më të veçantët është, Faik Bej Konica. Ai u lind në Shqipëri, pak a shumë 40 vjet më parë, në një familje që i mbeti besnike ritit katolik. Kjo “shqipe” u rrit në Francë, gjer në moshën 20-vjeçare, ku madje ai ishte gati të hynte si rishtar në manastirin e Grande Chartreuse. Këtu nuk qulli gjë, dhe pak nga pak, zelli fetar iu tha, duke kaluar nga indiferentizmi fetar tek një lloj antiklerikalizmi të ngjashëm me atë, që e gjemë tek Merimeja. (Prosper Merime romancier i njohur francez, R.F)
Ai donte të vazhdonte studimet e veta, por meqë kishte një dashuri të zjarrtë për Atdheun e vet, Shqipërinë, ai kthehet në Turqi dhe konspiron kundra shtetit turk, ku sipas të thënave të atij vetë, qe dënuar dy herë me kusht .
Ai kthehet më pas në Francë, gjuhën dhe letërsinë e së cilës e njihte në mënyrë të admirueshme dhe lidhet me të gjithë ata që merreshin me punët e Shqipërinë.
Meqenëse liria që ai gëzonte këtu, nuk i dukej e mjaftueshme, ai iku dhe u vendos në Bruksel, në rrugën Shqipëria, (Rue d’Albanie) për të themeluar një revistë erudite: Albania, që merrej me politikë, dhe më shumë me letërsi, histori, filologji. Ai do t’i jepte më shumë jetë lëvizjes kombëtare shqiptare; duke e pastruar gjuhën shqipe nga termat e pasakta dhe parazite, me të cilat ishte mbushur, dhe e shndërroi atë në pak vite, nga një dialekt i pagdhendur fshatarësh, në një gjuhë të bukur, të pasur dhe të zhdërvjellët.
Por atij edhe liria, ashtu siç kuptohej në Bruksel, nuk i pëlqente më, qe njësoj si ajo që kishte pat hasur në Paris. Madje një herë, ai vetë u ndesh në rrugë me një agjent të policisë, që e pyeti . Cila është kombësia jote? – Unë jam nga Shqipëria ( Je suis d’Albanie.) – Ku banoni ? – Në rrugën Shqipëria. (Rue d’Albanie) – Çfarë profesioni keni ? – Unë drejtoj revistën Albania. . Më pas pasi kaloi një natë në postën e policisë, tw nesërmen agjenti i policisë i tha patriotit shqiptar “ Për një kohë, unë kujtoja se t’i po talleshe me mua”..

I zhgënjyer nga Brukseli, Faik beg Konica u nis për në Londër. Ai braktisi shtypshkronjën e tij të vogël, të përbërë veç me fonte platini, ku kishte krijuar dhe shtypur veprat e tij të vogla, që sot janë mjaft të rralla. Shtypshkronja nuk e zgjati punën shume, pasi punëtori i vetëm që ai e kishte zgjedhur për të radhitur germat në stampë, ia bëri ato të papërdorshme.

Qe viti 1903, në Londër kur e njoha Faik beg Konicën, Ai banonte në Oakley Crescent, City Road, E.C. Unë nuk e kisha parë kurrë më parë atë. Ai më kishte ftuar të kaloja ndonjë ditë tek ai dhe më pat ftuar, duke thënë se do të më priste tek stacioni i trenit. E lamë që ai të kishte një shenjë që unë ta njihja. Ishim marrë vesh që të mbante një orkide në thilenë e xhaketës. Treni im mbërriti, në peronin e Victoria-Station me shumë vonesë, dhe unë vura re se të gjithë zotërinjtë e pranishëm aty mbanin një orkide në thile. Si do ta njihja shqiptarin tim? Mora një taksi dhe mbërrita në shtëpinë e tij, në momentin kur ai po dilte prej saj për të blerë një orkide.
Qëndrimi im në Londër ishte tërheqës. Faik bég Konica kishte një pasion për klarinetën, oboen dhe kornon angleze. Ai kishte në sallonin e tij, një koleksion të vjetër të këtyre instrumenteve prej druri. Ndërsa prisnim për të ngrënë, në mëngjes dhe vakti mbërrinte gjithnjë me vonesë, mikpritësi im luante arie te vjetra , duke qëndruar ulur, me sytë poshtë, me pamje serioze para pupitrës. Pastaj vinte një vakt ala shqiptarçe, do me thënë, pa fund. Në çdo dy ditë ai kishte dëshirë për të ngrënë për ëmbëlsirë kremkaramel, të cilin unë nuk e shijoja. Ndërsa ai binte vdekur për të. Dhe të nesërmen kishte puding me qumësht kokosi, të cilin unë e pëlqeja shumë, por ai nuk e hante. Dreka zgjaste kaq shumë aq sa nuk arrita të vizitoja ndonjë muze në Londër, sepse gjithmonë ne mbërrinim aty, kur ishin duke u mbyllur dyert.

Prandaj ne bënim shëtitje të gjata, gjatë së cilave unë arrita të njoh se çfarë shpirti fin dhe i kultivuar kishte Faik beg Konica. Ashtu si pothuajse të gjithë shqiptarët prej dere të mirë, ai ishte pak hypocondriak dhe u preka veçanërisht nga miqësia që ai më tregoi sa më dukej në disa pika se mos ishte plëngprishës.
Kjo lloj paranoje shfaqej herë-herë në mënyrë shumë të çuditshme. Nëse ai hynte në një dyqan për të blerë diçka, dilte andej me frikën se dyqanxhiu do ta ndiqte pas, duke pretenduar se ai i kishte vjedhur: « Si rrjedhojë, theksonte ai, si do të mundem unë t’ia provoj atij që nuk kam vjedhur?»

Kur jetonte në Londër, Faik Konica po riorganizonte bibliotekën e vet. Ai i pat shitur të gjithë librat, për të zgjedhur botime angleze ku teksti ishte i shtypur me karaktere kaq të vegjël, sa që nevojitej një lupë, për t’i lexuar. Ai kishte formuar kështu një bibliotekë të plotë,të konsiderueshme të cilën e mbante të gjithën në një raft të vogël. Dhe prej librave të vjetër ia pat ruajtur veç Fjalorin e de Bayle, (Dictionnaire Historique et Critique një fjalor biografik i shkruar nga Pierre Bayle (1647–1706) R.F), që ai e mbante për mjeshtrin e vet, dhe fjalorin e Darmesteter-it. Admirimin më të madh në letërsi ai kishte për Remy de Gourmont, për të cilin ai kishte njohuri të thella, saqë më vonë, kur gjeta një portret të tij ia dërgova.
Faik beg Konica, si një Beyle tjetër, kishte gjithnjë, maninë e pseudonimeve. I ndërronte ato shpesh. Në kohën kur e njoha unë, ai e quante veten Thrank-Spirobeg, sipas emrit të një heroi të një romani historik të Léon Cahun, që ishte në një farë mënyre një kryevepër dhe vepra më e mirë e frymëzuar nga historia e brendshme e shqiptarëve. Por duke parë se tipografët e ngatërronin shpesh drejtshkrimin e pseudonimit të tij në Thrank-Spiroberg, Faik bej Konica vendosi ta mbante ashtu. Po kjo nuk zgjati veç dy apo tre vjet; më pas ai mori një pseudonim të ri me të cilin do të nënshkruante një vepër shumë të pasur e të mirëshkruar, që titullohej : “Ese mbi gjuhët artificiale”, nga Pyrrhys Bardyli.

Unë kalova edhe një herë tjetër ca kohë në Londër tek Faik beg Konica, që ndërkohë ishte martuar dhe banonte në Chingford. Ishte pranverë, barisnim nëpër fusha dhe kënaqeshim duke kaluar kohën duke luajtur golf… Pak para mbërritjes sime, Faik beg Konica pat blerë pula, për të pasur vezë të freskëta; por kur ato bënë vezë ishte e pamundur t’i haje. Në fakt, si mund të hash vezë pulash kur ushqimi i tyre është vetëm vetvetja ? Këto pula rriteshin aty dhe hanin vezët e tyre, kjo e bënte Faik bég Konica të arrinte ne atë pikë sa ti shihte ata shpendë të mjerë me tmerr, duke mos i lënë të dilnin nga koteci i tyre i vogël, ku ato ngordhën duke ngrënë njëra- tjetrën, me përjashtim të njërës, që qëndronte fitimtare, e cila jetoi për ca kohë në vetmi. Kjo ishte ajo që arrita ta shoh unë. Ajo ishte shndërruar në një pulë të egër dhe të marrë; meqë ishte e zezë dhe qe dobësuar aq shumë, sa ishte shndërruar si një korb, dhe madje para se të nisesha i kishin rënë edhe puplat, dhe ishte shndërruar në një farë miu arash.

Faik beg Konica e botoi revistën “Albania”me kujdes të madh. Në kopertinë ai kishte, si logo armët e mbretërisë së ardhshme të Shqipërisë të dizajnuar nga një skulptor francez me talent, të cilit ia kam harruar emrin. Ai vdiq në rrethinat e New York-ut, gjatë rrëzimit gjatë një udhëtimi me ballonë. Puna që Faik beg Konica bënte për të redaktuar artikujt e tij dhe avashtësia , ishin shkaku që revista botohej gjithnjë me vonesë. Në 1904, kishin dalë numrat e 1902-shit, dhe në 1907, kishin dalë rregullisht numrat e 1904–ës. Revista franceze” L’Occident “ ishte e vetmja që mund të rivalizonte me Albania-n në këtë pikë.

Pa filluar revolucioni xhonturk, Faik Konica mendonte të kthehej në vendin e vet. Por ngjarjet nuk e lejuan. Ai u nis në mënyrë të papritur për në Amerikë në momentin kur po ziente revolta shqiptare. Ai më shkroi një herë para se të nisej dhe më vonë nuk pata lajme nga ai. Unë e dija se në SHBA kishte një koloni të madhe dhe të pasur shqiptare. Unë mendoja se ai kishte marrë përsipër restauruesin e gjuhës shqipe. Mua më vinte keq që ai nuk më mbante më në korrent për aventurat e tij, gjersa vitin e kaluar gjeta rastësisht në një librari, numrin e parë të një botimi të titulluar Trumbéta e Krujës, do me thënë Trompeta e Krujës, që ishte kryeqyteti i Skënderbeut. Aty pashë që Faik beg Konica banonte në Saint Louis, në Missouri, dhe që kishte hequr dorë nga të shkruarit në frëngjisht, gjuhë të cilën e njihte shumë mirë, por kishte përdorur anglishten që e fliste shumë keq.

I shkrova në Saint Louis, por nuk mora përgjigje. Gjer kur ditët e fundit, një letër e ardhur nga Chicago-ja do t’ma kujtonte shqiptarin tim. Ishte dërguar nga një farë Benjamin DeCasseres (në një fjalë të vetme me dy shkronja të mëdha). Por shkrimi i zarfit nuk linte asnjë dyshim, qe ishte shkrimi i Faik beg Konicëa, i vogël i plotë, i ngjashëm me atë të shtypshkronjës ku qenë shtypur veprat me shkrimin e Petrarkës. E hapa letrën. Ajo përmbante një farë prospekti për t’u shtypur në dy faqe, në anglisht të titulluar “Prelude”, dhe me dedikimin « të gjithë atyre që më nxitën në egoizmin tim militant». Ishte një farë proze poetike, plot me fraza filozofësh dhe imazhesh biblike ku do të përmendja Beethovenin, Goethen, etj. Ishte kjo një lamtumirë e veçantë e bërë nga Faik beg Konica të cilin e kisha njohur e me të cilin kisha ndërprerë çdo marrëdhënie miqësore dhe nuk kam më ndonjë shpresë që ta rishoh .
Ai kishte hequr dorë nga Evropa, nuk e botoi më Trompetën e Krujës, madje vetë Shqipëria nuk ishte më pjesë e preokupime të tij. Atë ia kishte lenë në dorë biznesmenëve të Michiganit e pasardhësve dhe shokëve të Gjergj Kastriotit,( bëhet fjalë për Alehandro Castriotin R.F) pasi ai kishte braktisur tashmë nostalgjinë e një Evrope shumë të kultivuar, dhe qe shndërruar në një poet të zhgënjyer, me drojet e mërgimit, dhe, padyshim, pa katër vëllimet e mëdha të Fjalorit të Bayle-s.

Filed Under: ESSE Tagged With: Guillaume Apollinare, Jeta anekdotike e Faïk beg Konicës, perktheu, Rafael Floqi

SI MUND TË VESHË NIMFA – POEZI, KËMISHËN E PARASË!?

February 6, 2016 by dgreca

NGA PËLLUMB GORICA/
Zhvillimet e vrullshme të kohës drejt teknologjise dhe informacionit e kanë bërë Njerëzimin të rendë përpara për ta sfiduar. Kompjuterizimi dhe interneti, dominuese në këtë kohë si ekperiencë e re e me vlerë klasike, kanë krijuar dembelosje në përgjithësi. Kjo ka bërë të mundur që kontakti me librin të jetë i paktë, ose krejtësisht i mënjanuar. Edhe pse duhet pranuar se sot shumë pak lexohet libri artistik, vitrinat e librave mbushen plot përditë me tituj të rinj. Në fakt, katrahura e kohës po tregon një realitet tjetër. Një realitet të prekshëm që çdokush i dashuruar pas fjalës së shkruar ndjen keqardhje dhe dhimbje tek sheh se, ashtu si mielli i përzier me krundet, ka rendje drejt sasisë në dëm të cilësisë. Sepse interesi e kamercializmi,në një shoqëri të sëmurë janë bërë dhe po bëhen dominues. Pra, duke parë këmishën e parasë kësisoj shmangin krijuesin e vërtetë, atë që prodhon vlera.
Kështu, sot është bërë tregimtar, poet, romancier, apo monograf, ai që hedh para, duke u futur gjer në antologji, në varësi kjo edhe prej lulëzimit të biznesit mediatik e në dëm të artit, por edhe prej plagjiaturave të krijimeve. Sidoqoftë, të shkruarit masiv ka një të mirë të madhe se shtohet numri i njerëzve që komunikojnë artistikisht dhe poetikisht, por është bërë tepër shqetësuese, për ngritjen e ativlerave, si një nga plagët e “tregut të lirë”. Më shqetësuese është fabrikimi i librave e tregëtia fame që tregojnë me se miri fytyrën realitetit botues. Ky fenomen do vazhdojë përderisa merr penën në dorë kushdo që mundohet të lërë diçka pas në emër të krijimit artistik, e me një etje për lavdi, por që ka errësuar vlerat, ndaj është e vështirë të përcaktosh talentin e vërtetë. Po shkruajte libra, pretendimi i cilido është se ndjehet tregimtar, romancier poetë me delir madhështie. Ndodh që, redaktorët i pasurojnë krijimet e këtyre mediokërve me figuracione të errta, të cilët edhe ai që ka emrin në kapakët e librit nuk i kupton. Por, edhe e një morie artikullshkruesish, që bubërrijnë kafeneve, të shfaqen për të thurur kaq shumë lavde ndaj tyre, duke i bërë të njohur npërmjet reklamimeve publike në gazeta, portale, dhe ato vizive. Shkrimet kritike që gatuajnë këta redaktorë janë me superlativa për këta krijues mediokër dhe aq formale sa që rrallë, në vend të zhbirohen në to vlera me prirje analitike të mirfilltë, modifikojnë më shumë fjali të ngjeshura strukturale e estetikisht të dobëta. Jo rrallë këto shkrime nga mënyra e të kompozuarit, thellësia e konceptimit të mendimeve dhe këndvështrimit, janë kopje e njëra-tjetrës.
Gjithçka mund të ndodh në këtë botë rrëfenjash që, organizime krijuese dhe individë drejtues, redaktorë, të cilët në fakt nuk janë të tillë, pa asnjë nivel artistik e sekserë, kanë vënë në evidencë fitimin me marifete, që bien ndesh me moralin shoqëror. Kush mundet të shfrytëzojë me shumë rastin për “promovim vlerash”, ndërkohë që bëhet spekulative ajo e disa klubeve letrare, të cilat grumbullojnë rreth vetes fillestarë entuziastë për suksese krijuese. Ky është produkti i sotëm i “zhvillimit” të demokracisë dhe globalizmit. Para pak kohësh në Tiranë u botua nga një organizëm krijues, pompoz në dukje e gjoja të përhapur në botë, një antologji poetike (që e tillë nuk ishte) si shumë nga antologjitë private dhe miqësore, të cilat janë shfaqur si këpurdhat pas shiut. Shumica e emrave të antologjive janë të panjohur për lexuesit. Natyrisht nuk guxoj t’i quaj poetë, por thjesht bejtexhinj, mbasi ata, edhe pse kanë botuar, nuk kanë arritur të shpalosin para nesh profile vlerash poetike. Duhet pranuar se i njohur mund të bëhesh edhe thjesht me një poezi ose libër. Ndonëse këtë e kanë vërtetuar më së miri shekujt, dhe jehona e një poezie, apo një libri, vjen vetëm ndërmjet magjisë artistike. Poet, apo shkrimtar nuk të bën botimi në antologji e as elozhet e format e propogandë mashtruese të X organizëm krijues, apo X autori në rrjetet sociale internetike e mediat e shkruara. Nuk mund t’i ndalësh njerëzit të shkruajnë apo botojnë, por mund të kontrollohen dhe vlersohen konkurset me çmimet që u jepen gjithkujt dhe nga gjithkush. Koha po tregon se po mbushemi me “poetë, shkrimtar, historian”, që seicili lexon ato që ai vet ka shkruar. Natyrisht më vonë këto “talente” humbasin pa nam e nishan. Koha do t’i seleksionojë. Kështu ka ndodhur gjithmonë. Ç’mund të presësh kur në një gazetë botohen në çdo numër mbi njëqind autor (ejani se u bë deti kos), dhe thuajse të gjithë marrin çmime! Autorët e tillë mediokër botojnë me shumicë e u shitet pak libri, thuajse në kufijtë e asgjës, dhe përfundojnë si stoqe, e i gjejmë rrugëve në tortuare si mall i skaduar, madje, edhe aty ku dhurohen midis miqve e të njohurve, të cilët zverdhen kur marin në dorë një libër të dobët ato mbesin të palexuara. Ndërsa, të talentuarit e vërtetë, në përgjithësi, nuk kanë mbështetje financiare dhe përkrahje shoqërore për të botuar në gazeta, revista dhe librat e tyre. Në mëndje më vijnë fjalët e një poeti të njohur që kujton Migjenin, kur në fundvitet ’30 të shekullit të kaluar, i botonin në pak vend andej nga fundi i faqeve të gazetës vargjet e lira, sepse mbusheshin me paçavure poetësh, që sot koha i ka harruar. Ndërsa, vërejmë se poetë dhe shkrimtarë, që kanë një traditë të konsoliduar në art janë diferencuar e nuk po nxjerrin vëllime të shpeshta për të bërë bujë. Shtrydhin pjekurinë dhe librat e tyre lenë gjurëm tek lexuesi.
Ndaj, drejt vijueshmërisë së letërsisë së sotme, kjo prirje që, jo vetëm po thellohet e po shkon kah denigrimit, por, edhe po humb gjithnjë e më shumë e me tej besueshmërinë si te krijuesit e mirfilltë edhe te lexuesit që janë barometri i cili mat klimën artistike, ndaj duhet të minizohet si dukuri. Shpresojmë që koha të korrigjojë shumë gjëra, duke bërë një seleksionim më të mire të vlerave letrare, sepse gjithë kjo prurje shkrimesh pa fund shërben si dheu ku fshihen grimcat e arta. Duhet të ndëgjegjësohemi, që krijimtaria me vlera të mos shitet aq lirë tek matrapazët, që si qëllim kanë fitimin dhe jo vlerat e atyre që botojnë. Nuk ka rrugë tjetër në këtë kohë lirie pa limit, përveçse të kalohet indiferent para mediokritetit. Me anomalitë e theksuara, vlerat letrare, herët apo vonë, dalin në sipërfaqe, duke e gdhendur emrin në mermerin klasik të memorialit të letersisë sonë, në të gjitha gjinitë në përgjithësi. Një shoqëri e shëndoshë matet edhe nga fakti sesa ndihmohen e përparojnë të talentuarit. Për rolin paraprijës që ka arti kërkohet inkurajim, evidentim, por edhe origjinalitet. Kërkohet jo vetëm të zbulohen, afirmohen me realizëm të talentuarit, por edhe t’u krijohen hapësirat, klima e nevojshme për zhvillimin dhe rritjen e tyre, inkurajimin dhe konsolidimin e vet si një pikënisje përkrahëse të të aftëve, duke çelur udhë të reja në ecjen e bukur drejt majave që, në të ardhmen, të jenë vërtet një vlerë e krijimtarisë sonë letrare.

Filed Under: ESSE Tagged With: KËMISHËN E PARASË!?, Pellumb Gorica, poezi, Si mund, TË VESHË NIMFA

“ILAÇI I SHQIPËRISË”

February 6, 2016 by dgreca

Nga IDAJET JAHAJ/
-ESSE/
Sa herë i kemi dëgjuar vargjet për kapedanin e famshëm të Shqipërisë së Jugut – Zenel Gjoleka:/
Pse lufton, a dërzi,/
Sos për mua a për ti,/
Po për gjithë Shqipëri…/
Ato janë shkruar në ndërgjegjen tonë si një flamur i madh ideje, që në faqet e librave të shkollës fillore, kur njohëm historinë e popullit tonë. Dhe jemi krenarë për këtë përkushtim, për imazhin e gjithë vendit, në mendje e në zemër. Kësaj strofe të madhërishme populli e pason edhe me trivargëshin tjetër:
U trete, Gjolekë, u trete,
Po sos u përpoqe për vete,
Po për gjithë vilajete…
Zenel Gjoleka është një nga ata trima të epopeve shqiptare, që muza e popullit i ka kënduar si rrallëkujt. Figura e tij është ajo e një kapedani të shkëlqyer, madhor, dhe hijeshon në histori ashtu si një nga majat më të larta të relievit të saj.
Vargjet nënvizojnë çastin historik kur vetëdija e shqiptarëve tashmë vepronte kolektivisht dhe për interesin tërësor të gjithë vendit, kur ajsbergu historik shqiptar po dilte mbi ujë, kur ky titanik përleshej për jetë a vdekje me pushtuesin shekullor turk.
Pra, luftohej jo vetëm për një pjesë të atdheut, por për gjithësinë e tij. Kjo ishte nisma e rilindjes së kombit me armë. Këto luftra-llavë vullkani u bënë baza ku ngjyen penën për kushtrim Rilindasit më vonë.
Kjo ide e përgjithshme u pasua edhe më vonë, në gjeneratat e mëpastajme të luftërave. Ajo gjeti më shumë mishërim te prijësit e trimave që, me luftën dhe fjalën e tyre, jepnin të njëjtin mesazh që jepte kryetrimi Zenel Gjoleka.
Nëpër faqet e historisë së Vlorës ka shumë sentenca të tilla, të cilat, të shprehura në vargje, tek heronj të veçantë, japin tërësinë e unitetit të vetëdijës atdhetare të masave të popullit, të cilat ndërgjegjësoheshin gjithnjë e më shumë për idealin kombëtar.
Në mesin e shekullit të 19-të, në luftrat për mbrojtjen e kufijve jugorë nga shovinizmi i egër grek, shkëlqyen edhe shumë trima vlonjatë, si Mahmud Vlora, Shako Xhaka nga Tërbaçi, Selam Hasani i Velçës, Fejzo Xhafa Vlora, etj. Nën udhëheqjen e tyre luftëtarët shqiptarë u dhanë dërmën hordhive shovene. Ndër ta, Shako Xhaka Shkëlqeu në përpjekjet për unitetin e njësisë – komb:
O Shako Xhakë Tërbaçi,
I Shqipërisë ilaçi,
Ilaçi i Shqipërisë,
I vjen rreth e rreth kufisë…
Ç’vizion madhështor japin këto vargje! Si në përshkrimet folklorike: ashtu si në kopenë e kuajve, rreth së cilës, për ta mbrojtur nga bishat që i vijnë rreth, dalin disa prej më të fortëve, i vijnë rrotull tufës, qëllojnë me shqelme dhe shkrofëtijnë zjarr nga goja, … ashtu edhe trimi Shako Xhaka “i vjen rreth Shqipërisë” për të mbrojtur nga ujqërit shovenë…
Dhe, me shembullin e tij heroik, ndrit metaforën e rrallë: “ilaçi i Shqipërisë!”. Vargje dhe figura të tilla, të cilat bartin ide të mëdha brenda, prekin e frymëzojnë, kushtrojnë e krenojnë.
Por nuk janë vetëm këto dy sentenca të këtyre dy trimave.
Eposet e shumtë të saj janë të pasura me heroizma trimash të tjerë. Akti i heroit Kanan Maze, nga Shkoza e Vlorës, i afrohet shumë legjendës. Në fillim kënga jep imazhe të pabesueshme:
…Të xhumanë në saba,
Komita në Kotë ra;
Shkoza ç’u bë lakra,
Ç’u vra Kanan Mazeja![1]
Ç’e mori në nofulla,
Nofulla më dysh iu nda,
Ky bëri sikur s’e pa,
Briti: burra përmbi ta!
Sa dhe si mund të flasë, e aq më tepër të bëjë shaka, një njeri me nofullën që i është ndarë më dysh nga gjylja apo plumbi? Po muza e popullit bën mrekullia. Nuk është vetëm ky akt që Kanan Mazen e shndërroi në legjendë. Akti tjetër i tij i madh, ai i fjalëve lapidare. Kanani ishte njeri shumë i bukur. Cifla e bombës ia prishi këtë bukuri. E, kur shokët e pyetën për fatkeqësinë:
-Kanan, t’u prish bukuria!
Ai iu përgjigj atyre:
-Le të rrojë Shqipëria!
E sërish, e më me forcë, duke gjëmuar atë zërin buçimë, përmes nofullave të shqyera:
-Shqipëria le të rrojë,
Ç’ka se mbeta unë pa gojë!
Ky akt (i fjalës) u përndrit e u skalit në memorien e kujtesës kolektive të popullit. Nuk u harrua, sepse kishte “Shqipërinë” brenda.
“Trim i madh” thonë kur bëhet fjalë për hierarkinë e vlerave të luftëtarëve të lirisë. I tillë ishte edhe Zigur Lelua. Ja dy profeci heroike të tij, të vulosura edhe me gjakun e tij, në luftën e Vlorës më 1920: Kur në Smokthinë u vendos që burrat të shkonin në luftë, Ziguri shkoi në shtëpi e i thotë të shoqes, Hankos:
-Bëmë gati bukën dhe rrobat e reja, Hanko, se do iki.
-Po mirë, more burrë, – i thotë ajo, – pa mos u nxito njëherë, se ke luftuar edhe më parë.
-E kam vendosur, moj Hanko, nuk do rri në bisht të shokëve, por në ballë. Do vdes për Shqipërinë. Do bëhem kurban për Shqipërinë!
Ky trim, këtë aforizëm ua kish thënë disa herë shokëve, ua tha edhe në mbledhjen e rrapit të gurrave (Smokthinë), më 2 qershor 1920, kur pa shpatullën e berrit,[2] para komisionit të luftës; “Nesër, më të rarë të diellit, do të sulmojmë. Kota do të merret, unë do të vritem! Do bëhem kurban për Shqipërinë!”
Dhe vërtet luftëtarët sulmuan kur ra dielli, dhe vërtet Ziguri u hodh si luan mbi armiqtë, dhe vërtet ai ra në fushën e betejës. Profecia i doli. Ishte materia heroike e shpirtit të tij që ia diktonte parashikimin. Aktin e mori shekulli për t’ua përcjellë të tjerëve.
Kështu edhe Sali Vranishti. U hodh në sulm në Kaninë, vrau shumë armiq, por një predhë e goditi në bark. I nxori zorrët jashtë, por ai, me qetësinë e një dragoi, i mblodhi ato me dorë e i futi prapë brenda, dhe u tha shokëve ashtu qetë – qetë:
…Kapedan vetullazinë,
Me bombë në mes e godinë,
Tha: Në tel çorra kërcinë,
Të mos helmon shokërinë…!
Të tillë dehje, të tillë delir ta japin vetëm epopetë e mëdha. Ato epope që mbrujtën atdheun. Dhe i bëjnë ata – njerëz – jo të zakonshëm, që kanë tërë hartën e Shqipërisë brenda, idealin e madh të lirisë e pavarësisë në mendje e në zemër, në gjak.
Ata u bënë ILAÇI I SHQIPËRISË.
[1] Ai në të vërtetë u plagos
[2] dashit

Filed Under: ESSE Tagged With: “ILAÇI I SHQIPËRISË”, Idajet Jaho

POETI I KENGES SE PAKENDUAR

February 5, 2016 by dgreca

NE FOTO: NAMIK MEHQEMEJA/
Nga Agim Xh. Dëshnica-Boston, MA /
Pak fjalë për jetën e pafat e veprën e paharruar./
Jeta për habi herë pas here, merr rrjedhatë papritura e pamje të pabesueshme,ashtu siç ndodhi në motin e përgjakshëm1944, kurintelektuali e atdhetari demokrat,IzetMehqemeja,nga fisi iMehqemeve, i dëgjuar në historinë e Beratit,humbi jetën në njëkamp nazist, ndërsa më nëntë dhjetor 1945, diktatura komuniste shqiptare pushkatoi,të birin 22 vjeçar,Namik, luftëtarin e bashkimit kombëtar epoetin e lirisë, i njohur në shtypin e kohës me anonimin Nako.Nësepushtuesi i huaj vret, do të thotë se atdheu ka mbrojtësit e vet. Kur shqiptari vret shqiptarin kombi ka probleme me vetveten, ndaj dhimbja është më e mprehtëdhe e zgjatur nëkohë.
Namik Mehqemeja, u lind në Berat,ne vitin 1923,kur zhvillimi i vendit, tashmë i pavarur, po ecte vrullshëm drejt përparimit demokratik me kahje perëndimore në fushat e ndryshme të jetës politike, ekonomike e kulturore. Mësimet e para dhe Qytetësen i kreu në Berat, ndërsa të mesmen në Shkollën tregtare të Vlorës. Lufta dhe pushtimi Italian e bën te pamundur vazhdimin e studimeve të larta.Gjatë e pas mbarimit të mësimeve e studimeve jashtëshkollore, falëdhuntisë e shpirtitromantik rinor, krijoi e botoi poezi e prozë, në organet shtypit të kohës. Në shkrimete veta plot frymëzim, vihet re ndikimi i letërsisë së viteve 30-të, sidomos i Migjenit. Sipas atyre që e kanë njohur nga afër, ai qe një djalë i hijshëm, me ato sytë e kaltër e flokët e verdha që ia merrte era, ikursyer në fjalë, i thellë në mendime, shpesh ëndërronjës e fisnikme shpirt të ndjeshëm djaloshar. Nako qysh në hapat e para u shqua midis krijuesve të kohës. Poezitë e tij ishin fryt i një fantazie e gjuhe të pasur gjatë orëve të krijimit nën dritën e kandilit, apo soditjes së natyrës së bukur shqiptare, sidomos Beratit. Burime meditimi për të ishin njeriu i dashur, nëna, babai, motrat, shokët atdheu, qyteti, mali, dëbora, vjeshta, muzgu, mbrëmja pranverore,lumi, deti etj. Vlerat e veprës së tij dhe ngritjen në një nivel më lartë, në të ardhmen i pat vënë re prej kohësh dijetari e poeti Vexhi Buharaja,por fati i mbrapsht i rrëmbeu gjithçka, jetën, rininë, shkollën e lartë për në Vienë dhe krijimtarinë aq të bukur. Autorë më të pëlqyer për të ishin Sami e Naim Frashëri, Konica, Fishta, Noli, Migjeni, Tagora. Dostojevski, Petëfi,Niçe, Hegeli etj.
Në qytetin e Vlorë nisi jetën e luftëtarit të lirisë, i rreshtuar në çetat partizane. Në një përpjekje të armatosur me forcat ushtarake italiane u arrestua dhe pas burgut doli sërish në mal.
Viti 1945, i ngjashëm me një turfullimë tmerresh, do të mbahet mend për gjyqet e egra, ku humbën jetën, apo u burgosen pa faj atdhetarë të shumtë, për mendimet ndryshe. Shumë prej tyre vendosën të mos largoheshin, të bindur, se i kishin shërbyer atdheut në rrezik, një ndër ta, edhe Namik Mehqemeja, i cililuftoi kundër pushtuesve deri në fund. Mirëpo pas mosmarrëveshjeve e zhgënjimeve gjatë luftës, për çeshtje të rëndësishme kombëtare, pati një parandjenjë të keqe.Sipas këshillave të nënës, u vendos në fshatin Lapardha, në shtëpinë e një të afërmi. Atje, pas medyshjeve të lodhëshme, vendosi të merrte udhën e shpëtimit jashtë atdheut. Por, i kallxuar nga dikush, u kap nga forcat e ndjekjes në strehën, ku fshihej. Me akuza të sajuara, ai u dënua me vdekje nga gjykata ushtarake në Berat.Vendimi ndaj poetit të ri u prit me zemërim nga qytetarët. Ai dënim nuk qe vetëm krim, por, edhe një akt barbar i panjohur deri atëhere nga drejtësia shqiptare. E megjithatë e pushkatuan pa mëshirë së bashku me shokun e vet, Resul Tozhari, natën, diku në një ullishte pranë Uznovës.
Nga letrat e burgut veçojmë, kujtimin e fundit, shkruar pas një fotografie të burgut: “Nënës sime të dashur që i shkaktova kaq dhembje e dëshpërim.” dhe letrën:“Të dashura motra”: “E vetmja porosi që ju lë prej birucës është kjo: ruani vetëm nderin. Ruani nderin, në qoftë se doni të jini të denja për kujtimin e vëllait tuaj. Ruani nderin nëqoftëse nuk doni të lëndoni eshtrat e mia. Shoqëria që ju rrethon është e korruptuar. Prandaj ju them edhe njëherë: ruani nderin! Kjo është porosia ime e fundit. 15 nëntor 1945.“Në mbarim të fjalës së fundit në sallën e gjyqit pas vendimit, ai u shpreh: “Nuk kërkoj mëshirë, mëshira është arma e të dobëtit.”
Këto fatkeqësi njerëzore, nuk do të mbaronin me kaq, sepse në vijim do të vuanin në punë të rënda krahu, nëna dhe motrat, të cilat u larguan nga jeta para kohe, pa mundur të kuptonin, se përse i munduan aq padrejtësishtdhe pa ditur, se ku dergjeshin njerëzit e tyre të dashur.Edhe në ditët e sotmenë qytetin, ku u lind, pandeh sikur heshtja si hije përpiqet të mbulojë kujtimin e shenjtë të poetit liridashës.tokme atin e vet. Por në librin tronditës “Genocidi Gjysëmshekullor në Shqipëri”, botuar më 2010 nga Tomor Aliko, shihet ndermjet të tjerëve, edhe foto e Namikut, me shënimin përbri: “student,(A) “ -i vrarë.
Krijimet letrare të Nakos.
Shkrimet e botuara deri më 1944, të shpëtuara nga duart e shfarosëse në hetuesi, apo në biblioteka, tok me dorëshkrimet e fshehura e të pabotuara, panë dritën e botimit vetëm pas vitit 1990. Nga këto përmendim: në poezi: “Kënga e pakënduar”, “Kënga e re,” “Deti”, “Shpirti është lot”, “Muzg vjeshte” “Jeta”, “Mbrëmje pranverake” (në burg),”Ja. Nata bie”, “Kalorësi i Ri”, “Vallja e hijeve”, “Dëshirë”, “Do të vijë një ditë”, “Poetit”, etj. Në prozë: “Atit tim”, “Motrës sime”. “Kënga e detit”, “Dëbora”. “Loti im”,” Një vajze”,” “Ylli karvanit veton në të feksur”etj. Vijojnë disa pjesë dramash, përkthime, shkrime, fjalime të ndryshme dhe letra nga burgu. Kanë humbur ose janë zhdukur poezitë “Trimi”, “I kujtoj të gjitha”, “Shqiponjat fluturojnë lart”; novela “Mbas malit”; romanet “Çerdhja u prish”, “Hije e dritë”; “Ditari i burgut dhe esseja “Në vendin e zambakëve të bardhë”.Keto panë dritën e botimit vetëm në kohën e demokracisë, në gazeta të ndryshme dhe në vëllimin “Shpirti është lot” 1994. Së fundi, shkrimet e tjera u përfshin në vëllimin “Dy jetë, një poezi”-Berat 2003, e në librin “Poetë beratas në shekuj”-Berat-2011, përgatitur e botuar nga shkrimtari e publicisti i njohur Agim Mehqemeja.
Në mbyllje të këtij shkrimi të dhimbshëm dokumentar japim disa nga poezitë e tij e nje pjesë nga proza.

JA! NATA BIE

Ja! Nata bie mbi dhet,
po zbret ngadalë, rrëshket.
Ja! Nata bie mbi qytet
dhe hyn në dhomën time e qetë

Rreze hëne hyjnë prej dritaresh
zbehin dhomën time të shkretë
por në shpirtin tim mbuluar nga retë
nuk hyn asnjë rreze prej zjarresh…

SHPIRTI ESHTE LOT

Një lot i vetëm shpirti im,
një lot më tepër në vajtim
që avullohet si të tjerët
pa lënë më pas asnjë kujtim
në sytë e mi e në të tjerët.

KENGA E PAKENDUAR

Ndiej një këngë në zemrën time
kam një këngë të pakënduar ,
kam një këngë të harruar,
m’u në fund të zemrës sime.

Dhe kjo këngë e pakënduar
shpirtin tim ma thërmon,
zemrën thellë ma dërmon
dhe ma le të ngashëruar.

Deh! buçit. o kënga ime,
mos më mbaj si skllav të lidhur
mos venit shpirtin e hidhur
Deh! buçit në vargje rime.

VALLJA E HIJEVE

Në një natë të errët vjeshte
rrija në dhomën time.
Një kandil me pak ndriçime
ndrinte mbi fytyrën time

Rrija vetëm si i shkretë
befas një erë e lehtë
fryn kandilin e zbehtë.

Ja! kandili që po shuhet,
flakë e tij po venitet…
Ja! një hije tek po ngjitet
Ja! .një tjetër që po ngrihet
Ja! Ja! një nga një po dalin
hijet e dhomës sime.
Ja! një valle tek po marrin
rreth e qark tryezës sime

Ja! hijet po ikin një nga një.
Dhe kandili mbi tryezë
lëshon flakë e perhap rreze..

MBREMJE PRANVERORE
Ne burg.

Eshtë mbrëmje pranverake,
mbrëmje hijesh errësuar,
nëpër gjeth një afsh i përmallshëm
bie skena të kujtimit
dhe në shpirt një dhembje thellë
më pushton prej përmallimit…
Eshtë mbrëmje prandverake…
mbrëmje hijesh errësuar.

Rreze drite kuqërruara
bien përmbi maja malesh
e më duken si vigana
derdhin hije fshehtësie
dhe pastaj në botë të ëndrrës
zhyten thell’ prej lumturie
dhe harroj hekrat e burgut,
harrojbotën mbushur hallesh.

Dhe në mbrëmjen pranverake
dhëmbja ime thellë shtohet
edhe shtohet dalngadalë,
kur një yll ndizet në qiell.
edhe ndez një mall të thellë
përvëlon në shpirtin tim
…dhe më shkrin në hapësirën
që prej dritash po mbuloohet.
1942

Pjesë nga proza:

TABLO VJESHTE
Vjeshtë në natyrë
dhe vjeshtë në fytyrat tona
Migjeni
Natyra është e kthjelltë dhe e qetë. Eshtë natyrë vjeshte. E kthjelltë si lot i nxehtë i një të riu. E qetë si një shkretëtirë pa oas. Rrezet rrjedhin nga burimi i tyre, të qeshura si ujët, që gurgullon në gushën e një vashe. Një trëndafil i vonuar ka çelur në kopësht. Një trëndafil me ngjyra të kuqe si të gjakut. Por është trëndafil vjeshte. Edhe sytë e të riut ndriçojnë me një dritë të çuditshme. Edhe ato janë pasqyrë vjeshte.
Botuar në “Revistën Letrare”, 5 Tiranë. 15 prill 1944.
———————-
DIELLI PO GROPOSET
NGA PERENDIMI

Dielli po groposet nga perëndimi dhe hijet e mbrëmjes po zgjaten nga lindja.
. Ja! Hija e fundit ngjtet mbi majat si një alpin i lodhur.
Fryma e natës ledhaton gjethet e njoma të pemëve dhe muret e shtëpive dhe qielli mbyllët stoliset me temina të bardha.
Edhe harabeli përpoqi krahët për herë të fundit dhe pushoi mbi degët e mënit.
Po ti pse zbehe kur më sheh mua dhe pse përpjek portën?
Mos ke frikë nga dashuria, moj mikja ime?
…Ah, sikur të ruaja tek kryet, kur përgjume duke mbajtur në buzë gërshetin tend të bukur!
—————–

Poezi kushtuar poetit martir,

POETIT TE KENGES
SE PAKENDUAR
Nga Agim Xh. DëSHNICA
Me rrezet e fundme
njëvijë eshdritur-ar,
ra, u hap e u shtri,
në kreshtë mbiShpirag,
e befas u fik.

Afër lumit nën ulli
krisma, hije, dhimbje-gjak.
A fle lumi?
A ndien lumi, a sheh lumi?

Hesht mbi shkëmb qyteti i bardhë
pas dritaresh, rradhë mbi rradhë ,
me përralla e legjenda
brendaportave të rënda.

Afër lumit nën ulli, hijeve,
u shua poeti i bukurive,
në zemra ipaharruar.
U vra kënga e pakënduar
për fllad e det,
për lule e fletë,
vjeshtën e borën dimërore,
mbrëmjen pranverore,
në kohë zgjimi
e çast frymëzimi
nën flakën e kandilit
me trillet e bylbylit.

Hesht qyteti, prehet nën yje,
në orën e krimit nën hije.
Por ja! Jehona çan në suferimë.
Qajnë valët nën urë flijimesh,
qajnë poetin e dashurisë
poetin e hijshëm të lirisë.

Hëna ngriu mbi Kala,
feks dritare e baxha,
në gjumë trondit qytetin,
nën ulli e zgjoi poetin.

Nako, Nako. Emri i tij rinor
ikën tutje lumit në Tomor.
jeton me kumtin e besimit,
për ditën e ngadhnjimit.

E ndjek në çaste muzg vjeshte,
shpirtin lot, tek ngrihet lart në heshtje
e humbet tej malesh e pyjesh,
por befas shdrin si yll mes yjesh.
——–
Në fund, mund të thuhet, se ky shkrim, sado shkurt,me ngjarjet, faktet e vargjet, dëshmon për të vërtetën në kundërshtim me çdo esse-fantazi.

Filed Under: ESSE Tagged With: Agim Xh Deshnica, NDUAR, POETI I KENGES SE PAKENamik Meqemeja

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 390
  • 391
  • 392
  • 393
  • 394
  • …
  • 607
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • QERIM VRIONI DHE FOTOGRAFËT QË SHKRUAN HISTORINË
  • Çamëria, kur e vërteta kërkon shkrim, përgjegjës dhe afat!
  • Dhurata, buzëqeshje dhe urime në shkollën shqipe “Skenderbej”
  • ROLI I PRESIDENTES OSMANI NË RIKTHIMIN E BESIMIT DHE BASHKËPUNIMIT TË KOSOVËS ME SHBA-NË DHE BE-NË
  • WHEN KOSOVA WORKS, AMERICA SPEAKS
  • Shkolla shqipe “Gjergj Fishta” – Long Island, New York festoi festat e fundvitit
  • Fotografia e Gjon Milit dhe CHARTRES CATHEDRAL -Një monument i entuziazmit Kristian
  • Lamtumirë legjenda jonë e mikrofonit në gazetarinë sportive Ismet Bellova!
  • Politika e mençur…
  • VEPËR NGA MË TË PASURAT E MË NJERËZORET NË MENDIMIN KRITIK
  • KOZMOPOLITIZËM
  • “Kur shpirti kthehet në gërmadhë lufte”
  • VATRA TELEGRAM URIMI AKADEMIKES JUSTINA SHIROKA PULA ME RASTIN E ZGJEDHJES KRYETARE E AKADEMISË SË SHKENCAVE DHE ARTEVE TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS
  • Suzana Shkreli: “We can make history by electing Michigan’s first Albanian Secretary of State”
  • NDAA i SHBA-së dhe pozicioni i Kosovës në arkitekturën e sigurisë

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT