Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

BIOGRAFIA E MUSINE KOKALARIT, “SONATA E HËNËS” NGA EGLANTINA MANDIA

by

-Me rastin e 13 gushtit 1983- 37 Vjetori i vdekjes së Musine Kokalari-

Nga Ullmar Qvick *- Më ka mbetur vetëm një tekst për të trajtuar në kumtesën time. Ky tekst është një fletë nga Ditari i Musine Kokalarit. E gjejmë në biografinë e Musinesë, ”Sonata e Hënës” nga Eglantina Mandia (Tiranë, 1995). Këtë tekst më dha për përkthim Natasha Lako në lidhje me Javën e kulturës shqiptare që u mbajt në Pallatin e Kulturës të Stokholmit po atë vit. Pas prezantimit tim të ditarit të Musine Kokalarit u interesua për këtë tekst edhe Shoqata e shkrimtares Selma Lagerlöf dhe më dha një honorar për përkthimin. Një nderim posthum për një intelektuale të vyer, jeta e së cilës u bë vuajtje pa fund…

Musine Kokalari, e para shkrimtare femër në Shqipëri, në fund të Luftës së dytë botërore hapi një librari në Tiranë, dhe pikërisht atje gjendet Musineja më 18 shkurt të vitit 1945, kur ajo do të shkruante në ditarin e vet për Selma Lagerlöf-in, laureate të Çmimit Nobel për letërsi. Një vit më vonë u arrestua Musineja, dhe në korrik 1946 ajo u dënua me njëzet vjet burgim nga gjykata ushtarake e Tiranës si ’sabotatore dhe armike e popullit’. Vërtet ajo ishte një nga themeluesit e Partisë Socialdemokrate Shqiptare, dhe si e tillë ajo guxoi të kritikonte komunistët për sjelljet e tyre dikatoriale dhe terroriste në qeverisjen e vendit. Ajo grua e talentuar u poshtërua, u shkatërrua nga regjimi i Enver Hoxhës, duke kaluar18 vite në burgun famëkeq të Burrelit, dhe që nga viti 1964 deri sa vdiq Musineja në vitin 1983, ajo u detyrua të punonte fshesare në qytetin Rrëshen të Mirditës. Turp i madh dhe një krim që nuk do të falet kurrë!
Më falni për emocionet jo shkencore, por tema të tilla nuk mund të përshkruhen me fjalë të thata.

Ditari i Musine Kokalarit për datën 18 shkurt 1945 fillon me një përshkrim të situatës: ”Dita e vdekjes për 17 veta. Plagë të reja që hapen, lotë që po derdhen. Lotë mjerimi që s’kanë të pushuar, se plagë të reja të tjera do të hapen dhe s’lenë as të vjetrat të mbyllen. Hija e vdekjes mbulon qytetin. Drithma i shkojnë në trup çdo njeri. Ngjajmë me gjethet e pemëve që era i lëkund. Një e nga një po ikin e ikin. Një e nga një po na lënë. Kënga e vdekjes u përhap kudo dhe po hyn shtëpi më shtëpi. Ka më tepër se një mot që ka nisur me të madhe dhe nuk dihet se ku do të vejë dhe ku do të mbarojë. Pse heshtin njerëzia? Pse nxijnë rrugët e Tiranës? Mos vallë zemra ime e zezë, që kullon gjak i sheh kështu? Pse shtëpia më duket e ftohtë dhe çdo gjë pa shpirt? Fytyrave tona çdo ditë e më tepër u shtohet një rrudhë. Çdo ditë më të zbehta dhe me flokë të thinjura, nuset. Plaga e shpirtit çdo ditë ftohet dhe kështu dhëmbja dëgjohet më shumë. Dhëmbja shungëllon në boshllekun e shtëpisë sonë të ftohtë.”

Musine Kokalari kishte një dhëmbje të thellë personale: Më 12 nëntor 1944 u ekzekutuan pa gjyq dy vëllezërit e saj, Mumtaz dhe Vejsim nga komunistët. Kjo vrasje, sipas intelektualit Andrea Varfi, kishte qenë një strategji e caktuar, zëri i së cilës u ndie edhe në Tivar. – Nuk do të dimë kush ishte fajtor drejpërdrejt – Enver Hoxha, Mehmet Shehu ose këshilltarët e tyre jugosllavë. –

Notat e hidhërimit në ditarin e Musinësë natyrisht kanë të bëjnë edhe me këtë ngjarje. Në Ditarin e saj Musine Kokalari tregon se si largohet shpirtërisht nga mjedisi e terrorit dhe ankthit, duke lexuar në librari ”Novela suedeze” të Selma Lagerlöf. Musineja mahnitet: ”Penda e saj nuk shkruan, po i bie telave që tingëllojnë muzikën e ndjenjave të zemrës. Fjalët e saj i ngjajnë poezisë stolisur me mijëra zëra, ku natyra merr pjesë, sheh, këndon dhe qan me njerinë bashkë.” Ajo lavdëron suedezët që paraqiten në veprën e Selmës: ”një këngë e pa prerë, që lidh zemrat e njerëzve të një populli të qetë, që do paqen, kënga e dashurisë…. Pasqyra e gjallë e një populli të thjeshtë, të ndershëm, i lumtur dhe në varfëri, kur zemra është e kulluar si ujët e krojve. Pasqyra e një populli me ndërgjegje, ku edhe fukaraj, që është keq për bukën e gojës, e ruan dhe nderon mikun dhe shokun.”

Në këtë rast dua të vërej, se Musineja interpreton rrëfimin përrallor të shkrimtares për njerëzit në krahinën time të lindjes, Vermlanda, me një idealizim disi të tepruar. Mirëpo, pak më tej, mendimet e Musinesë për popullin tonë bëhen më realiste, kur ajo shkruan për marrëdhëniet midis njeriut dhe natyrës vermlandeze: ”Njerëz që me vetminë e natyrës nuk rrojnë vetëm, se kanë një botë të brendshme të pasur, të cilët edhe në gjënë më të vogël të natyrës gjejnë bukurinë e pashoqe: shushurimën e krojeve, këngën e zogjve, fërshëllimin e erës, që tund degë dhe lëkund gjethë, bukurinë e luleve me erë të mirë dhe dëborën në dimër, që vesh çdo gjë me petkun e saj të bardhë, si nusja atë ditë, që le derën e babait për të vajtur tek shoku i jetës.” Ky citim bën të qartë, se Musineja e ka kuptuar plotësisht mentalitetin e suedezit në lidhje me natyrën, një mentalitet që pjesërisht ruhet edhe sot.

Dhe shënimet e Ditarit të saj mbarojnë me këto fjalë shumë prekëse:”Dashuria – burim i jetës na prek dhe na bën të mendojmë si ajo, na bën të mendojmë që edhe ne, ta kemi një vend-Atdhe si i saja, që na e përshkruan. Dhe në mos është ashtu si duket në shkrimet, ajo ka treguar se si vendi i saj, të gjejë rrugën më të drejtë për të qenë të lumtur. Të punojmë për të mbjellur farën e lirisë, ku respekti i çdo njeriu të jetë gjëja e parë. Dhe individualiteti i mbrujtur mbi baza të shëndosha morali në çdo krijesë është ideal. Një ideal që nuk i largohet realitetit, po që i vjen në ndihmë duke rrojtur me nder dhe me djersën e ballit. Një ideal me virtytet më të larta dhe me ndjenja njerëzore!”

Dhe në këtë rrugë që na tregoi Musine Kokalari jemi ne sot. Sepse idealet e lirisë dhe të mbrojtjes së të drejtave të individit duhet të jenë aq të gjalla edhe në botën tonë të tanishme. Në Suedi, në Shqipëri, në Kosovë, kudo.

Tani dua të vështroj këtë studim letrar nga pikëpamja e temës së sesionit shkencor të seminarit ”Kritika letrare dhe periodizimi i letërsisë.” Besoj se për një studim specifik letrar, periodizimi nuk mund të ketë shumë rëndësi. Më me rëndësi është të përqëndrosh vëmendjen te rrethanat shoqërore dhe politike në të cilat veproi shkrimtari, rrethana të cilat kanë ndikuar konkretisht në formën dhe përmbajtjen e veprës së tij. Për mua ka qenë i udhës të shqyrtoj edhe korrektësinë faktike në përshkrimin e lëndës, ose si në rastin e Musine Kokallarit, emocionet e ngjallura nga materiali thelbësor (romani i Selma Lagerlöf-it) duke i vështruar në përputhje me realitetin e kohës.

Mirëpo, një faktor që shpesh harrohet është pozita e kritikut letrar si ndërmjetës midis shkrimtarit dhe lexuesit. Pushteti i kritikut është mjaft i madh. Duke shkruar shpesh recensione me vlerësime për librat në revistën e Shërbimit suedez të bibliotekave, unë jam i vetëdijshëm për këtë pozitë, për rëndësinë e kritereve të shëndosha në rolin tim si kritik-recensues. Nga recensioni im varet në shumë raste suksesi (ose mos-suksesi) i përhapjes së librit në shqyrtim nepër bibliotekat e Suedisë, dhe ndoshta kritiku letrar, si faktor subjektiv, mund të ketë më shumë rëndësi se faktorët objektivë (çmimi, lënda, pozita e shkrimtarit, tirazhi etj.).

Musine Kokallari ëndërronte Suedinë, ambientin e bukur dhe të qetë ku jetoi dhe veproi Selma Lagerlöf, por mundësitë e saj për të parë vendin tonë u shkatërruan nga tragjedia e saj personale e cila ishte edhe tragjedia e vendlindjes së saj. Ajo motër e Gjergj Elez Alisë siç e quan Eglantina Mandia, nuk erdhi kurrë në Vermlandë. Unë mendova për të para dy-tri vitësh, kur bëra një vizitë me bashkëshorten time, e cila është me burim kosovar, motrën e saj dhe vajzat tona, për të ushtruar sportin e dimrit pikërisht në atë pjesë të krahinës ku gjendet shtëpia e Selmës. Gratë dhe vajzat u kënaqën në natyrën e bukur vermlandeze, me liqene, lugina dhe male të larta me pyje të dendura, merreshin me slalom sikur në malet e Brezovicës….

Bashkimi midis popujve ka shumë faqe, dihet, dhe me këtë kumtesë jam përpjekur të ju tregoj se si letërsia shqipe ka dhënë një kontribut të vlefshëm për të mirën e miqësisë suedezo-shqiptare. Dhe kjo, më në fund, është edhe një detyrë në duart e kritikut letrar: Në lidhje me përkthime me material jetik letrar nga një vend, kritiku mund të analizojë nëse libri në shqyrtim ka vlerë për ti dhënë lexuesit mbresa, gjykime dhe pikëpamje nga mjedisi i përshkruar. Kjo natyrisht duhet të bëhet nën kontekstin e egos letrare të veprës.

Për kontributin e shkrimtarëve të shqyrtuar në këtë studim për të transmetuar një element pozitiv suedez në botën letrare shqiptare kam pasur një kënaqësi të veçantë të informoj lexuesit suedezë në librin tim dokumentar ”Mera hjältemod än vete” – Më shumë heroizma se grurë – që gjendet në shtyp.

Ullmar Qvick
NORRKÖPING, SUEDI NË GUSHT V.2004(VOAL)

PRESIDENTI RUGOVA: SHTATORJA E NËNËS TEREZE, DHURATË E LEKË GOJÇAJT

by

-Presidenti historik i Kosovës dhe përjetëshëm i Pavarësisë së saj, Dr.Ibrahim Rugova, në 2 Korrik 2002 duke zbuluar  Shtatoren e Nënë Terezës në Prishtinës shprehej me shumë vlerësim e mirënjohje: Kjo shtatore e Nënës Tereze është dhuratë e Lekë Gojçajt, veprimtarit dhe atdhetarit të njohur në SHBA, i cili për shumë vjet punoi për Kosovën dhe popullin shqiptar. Të njejtën shtatore zoti Gojçaj e ka dhuruar dhe vendosur pranë Kishës Katolike Shqiptare në Nju Jork. Tash Prishtinën dhe Nju Jorkun i lidh më shumë Nëna Tereze… -Zoti e bekoftë familjen Gojçaj dhe shqiptarët e Amerikës/

PRISHTINË, 6 Gusht 2020- Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari/

2 KORRIK 2002: PRESIDENTI RUGOVA NË SHESHIN QENDROR TË PRISHTINËS PËRURON SHTATOREN E NOBELISTES SHQIPTARE NËNË TEREZA, DHURATË E LEKË GOJÇAJT

Në 2 Korrik 2002, ditën e 12 vjetorit të Deklaratës Kushtetuese për Pavarësi, Presidenti historik i Republikës së Kosovës dhe përjetëshëm i Pavarësisë së saj, Dr. Ibrahim Rugova, në Sheshin qendror të Prishtinës, para mijëra qytetarëve, ka zbuluar Shtatoren e Nobelistes Shqiptare Nënë Tereza. Ishin të pranishëm personalitete të jetës publike, politike e ushtarake të Kosovës dhe të komunës së Prishtinës.

Para pjesëmarrësve në solemnitet, Presidenti Rugova tha se sot është ditë e madhe për Prishtinën dhe për Kosovën.

“Është ditë e madhe, sepse sot po bëjmë zbulimin e shtatores së Nënës Tereze, Nënës sonë të dashur.

Këtë shtatore të çmuar po e zbulojmë në Rrugën kryesore të Kryeqytetit, që para sa vjetesh e emëruam me emrin e Nënës Tereze, që e pranoi Prishtina dhe e gjithë Kosova”, tha Presidenti Rugova.

Ai vijoi se, “kjo ditë bëhet më e madhe me zbulimin e shtatores së Nënës Tereze, simbolit të dashurisë njerëzore, të kujdesit për njeriun, për jetën dhe për të mirën. Pra, e kemi simbolin e Nënës shqiptare, Nënës Tereze, që do ta ndiçojnë zemrën e Prishtinës dhe të Kosovës së lirë, ashtu siç e ka dashur ajo”.

“Prej sot, shtatorja e Nënës Tereze, do të jetë pranë Monumentit të Gjergj Kastriotit-Skënderbeut. Prej sot, fëmijët tanë dhe brezat e ardhshëm do të rriten me shtatoren madhështore të Nënës sonë të Madhe”, tha Presidenti i Kosovës, Rugova.

“Ne ndiehemi krenarë që jemi popull i Skënderbeut, që jemi popull i Nënës Tereze, Nënës sonë të shenjtë”, theksoi ai.

Dr. Rugova tha se kjo shtatore e Nënës Tereze është dhuratë e Lekë Gojçajt, veprimtarit dhe atdhetarit të njohur në SHBA, i cili për shumë vjet punoi për Kosovën dhe popullin shqiptar.

“Të njejtën shtatore zoti Gojçaj e ka dhuruar dhe vendosur pranë Kishës Katolike Shqiptare në Nju Jork. Tash Prishtinën dhe Nju Jorkun i lidh më shumë Nëna Tereze”, theksoi Presidenti i Kosovës, Dr. Rugova.

Presidenti Rugova me këtë rast shprehu mirënjohje të thellë për këtë dhuratë bërë Prishtinës dhe Kosovës, duke madhëruar festën e 2 Korrikut- Ditën e Pavarësisë së Kosovës.

Presidenti Rugova uroi qytetarët e Prishtinës dhe të Kosovës për Shtatoren e Nënës Tereze dhe përmbylli fjalën e tij me lutje-urime bekimi:
-Zoti e bekoftë Nënën Tereze, siç e ka bekuar.
-Zoti e bekoftë familjen Gojçaj dhe shqiptarët e Amerikës.

-Zoti i bekoftë SHBA-të.

-Zoti e bekoftë Kosovën.

7 DHJETOR 1995: RRUGËS PËR NË SHTETET E BASHKUARA TË AMERIKËS PRESIDENTI RUGOVA TAKON NËNË TEREZËN

Rrugës për në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova, ka takuar të Lumen Nënë Tereza, nobelisten – nënën tipike shqiptare, që është edhe e gjithë botës, siç është shprehur ai.

Ishte viti 1995, kur në 7 Dhjetor Presidenti i Republikës së Kosovës, Ibrahim Rugova, takohet me Nobelisten Shqiptare Nënë Terezen.  “Do të lutem për popullin e Kosovës”, tha Nëna Tereze gjatë këtij takimi me Presidentin Rugova.  Takimi u zhvillua në Aeroportin e Romës, gjatë rrugës së Presidenti Rugova për në Uashington.

RUGOVA: NËNA TEREZË MË KA FRYMËZUAR SHUMË GJATË KËSAJ KOHE PREJ QË MERREM ME PUNË EDHE TË SHTETIT TË KOSOVËS

“Unë e kam takuar vetëm një herë Nënën Tereze në Aeroportin e Romës, rastësisht, por veprën e saj e njoh shumë, shumë mirë…Ato pak çaste që kemi kaluar, kur iu prezantova si President i Kosovës i rodhën lotët, ishte në vitin 1995…dhe dëshiroi sukses dhe punë dhe e ndinte në zemër popullin e Kosovës dhe popullin shqiptar që e ka dëshmuar edhe me vepër”, ka treguar Presidenti Rugova.

Ai ka vlerësuar se, Nëna Terezë është sublimim shekullor i kulturës e traditës shqiptare, nënës shqiptare dhe se shenjtërimi i saj është një përjetësim i filozofisë së saj, merr një formë institucionale dhe kanonike.

“Mbas Skenderbeut që ka fut popullin shqiptar në historinë moderne të Evropës e  të  perëndimit e të botës, Nëna Tereze e ka inkuadrur popullin shqiptar sot në universin, në botën globale të sotme që ne identifikohemi me të dhe ajo identifikohet me ne, por është edhe e gjithë njerëzimit dhe ky është ndër kontributet më të madha të Nënës Terezë, që i ka bërë kombit shqiptar, Kosovës, popullit të saj… Shenjtërimi i saj është një akt i madh për popullin tonë dhe një përjetësim i popullit tonë në historinë modene dhe në kohërat që vijnë”, është shprehur Presidenti Rugova.

Në punën e Shtetit, ka thënë Presidenti i Kosovës Rugova, unë gjithmonë jam frymëzuar nga vepra e madhe e dashurisë së ushtruar ndaj të afërmit nga Nënë Tereza dhe pandërprerë e kam pasur shembull e ideal timin.

“Mua më ka frymëzuar shumë gjatë kësaj kohe prej që merrem me punë edhe të Shtetit të Kosovës që e kemi formuar Shtetin  modern të Kosovës, pra po bëhen rreth 15 vite, dhe Nënën Terezë e kam pasur si një shembull të dashurisë, të paqes, të mirëkuptimit mes njerëzve, të shërbimit për popullin e vet, për kombin e vet, ka qenë edhe një ideal, një prehje”, ka theksuar Presidenti historik i Kosovës, Dr. Ibrahim Rugova.

Ai ka përkujtuar edhe se, në Kosovë që nga viti 1990 ka funksionuarr shoqata “Nëna Terezë” e cila ka luajtur rolin e një ministrie sociale, ministrie të shëndetësisë…

NË 26 GUSHT 2005 RUGOVA VURI GURTHEMELIN E KATEDRALES NËNË TEREZA NË PRISHTINË

Gurthemeli i Katedrales në Prishtinë është vënë në 26 gusht 2005 për nder të 95 vjetorit të lindjes së Nënës Terezë nga ana e Presidentit historik Ibrahim Rugova, Ipeshkvit të Ipeshkvisë së Kosovës Imzot Mark Sopi dhe Kardinalit të Uashingtonit Teodor Mekkerik.

“Sot është një ditë e madhe për kryeqytetin dhe për gjithë Kosovën, sepse po e bekojmë gurin e themelit të një tempulli të shenjtë, që i kushtohet Nënës së dashur shqiptaro-kosovare dhe Nënës së Njerëzimit – të lumturës Nëna Tereze – asaj që lartësoi nderin e Kosovës dhe të shqiptarëve në gjithë planetin duke i afirmuar vlerat tona dhe duke ndihmuar gjithë njerëzimin”, shprehej gjatë ceremonisë Presidenti Rugova.

“Papa Gjon Pali i Dytë e ka përkrahur personalisht ndërtimin e kësaj katedraleje”, theksonte Presidenti Rugova.

Presidenca e Kosovës tradicionalisht ndanë dekoratën Medalja Humanitare Nëna Terezë, që u jepet personave që kontribuojnë në çështjet humanitare.

Katedralja Nëna Terezë në Prishtinë nisi të ndërtohej ndërkohë që ishte festuar 6 vjetori i Kosovës së lirë nga qershori 1999. Në 2005-tën shënohej dhe 600 vjetori i lindjes së kryeheroit kombëtar shqiptar Gjergj Kastrioti-Skënderbeu.

4 SHTATOR 2016, FESTË PËR SHQIPTAREN NËNË TEREZA E SHPALLUR SHENJËTORE NGA PAPA FRANÇESKU NË VATIKAN

Në 4 Shtator 2016, në Kosovë ishte atmosferë feste për shqiptaren Nënë Tereza e shpallur atë ditë shenjëtore nga Papa Françesku në Vatikan, në meshën  e shenjtërimit  që u ndoq nëpër familje e kudo në transmetimet televizive.

Papa Françeskut në Meshën e Shenjtërimit të Nënë Terezës, në Vatikan, i kanë shërber edhe diakonët e Kosovës, Don Daniell Markprekaj dhe Don Meriton Dedaj.

“Ky privilegj i bukur i dy diakonëve të Ipeshkvisë sonë është një shenjë e kujdesit që Selia e Shenjtë tregon për popullin e Nënë Terezës në festën e madhe të 4 shtatorit”, theksonin në Ipeshkvinë e Kosovës.

Në ceremoninë zyrtare të shenjtërimit të Nënës Terezë, në Selinë e Shenjtë, në Vatikan, morën pjesë edhe krerët e shtetit të Kosovës.

Nëna Terezë u bë edhe urë lidhëse në mes të shqiptarëve dhe botës.

Ish-Presidenti i Shteteve të Bashkuara të  Amerikës Bill Clinton në Qershor të vitit 2002 ka thënë: “Nëna Terezë ishte e para që më bëri ta dua kombin shqiptar. Dhe tani ndihem shumë krenar që plotësova një detyrë morale ndaj saj dhe ndaj vlerave të lirisë”.

DON LUSH GJERGJI- Edhe një mik, vëlla, bamirës, kaloi në amshim!….LEKE GOJÇAJ

by

In memoriam -/

Lekë GOJÇAJ- Edhe një mik, vëlla, bamirës, kaloi në amshim!/

Don Lush Gjergji gjate promovimit te librit ne VATER.

Edhe një mik, vëlla, bamirës, kaloi në amshim – Lekë GOJÇAJ. Ky njeri, shqiptar, i krishterë, familjar,  së bashku me vëllanë  tashmë të ndjerin Pash Gojçaj (2018), ishte i shquar dhe dalluar  si mërgimtar në SHBA-në, jo vetëm për punë dhe sukses  personal, familjar, por mbi të gjitha për angazhimin dhe veprimin në dobi të  çështjes  tonë kombëtare shqiptare.  

Ishte “njeri zotni”, si thotë Populli ynë, me tipare, karakteristika dhe virtyte të veçanta dalluese dhe treguese: mikrpritës, bujar, gojtar, traditor, guximtar, largëpamës, mbi të gjitha shpirtbardhë dhe zemërmirë. Çdo takim, ndejë, bisedim, veprimtari me të ishte një kënaqësi dhe begati, dhuratë e Zotit, sa që të “detyronte” ta duash dhe ta nderosh një Njeri të traditës tonë shqiptare – “malësore”, por edhe të kohës dhe rrethit ku jetonte dhe vepronte, pra, të aktualitetit tonë.  

Qysh nga vitet 90-të, kur Shqipëria së fundi ishte hapur pas diktaturës së egër komuniste – ateiste, ndërsa Kosova ishte në gjendje tejet të vështirë, shumë të rrezikshme, me batica dhe zbatica të paparapara, me rreziqe të ndryeshme, me thyerje të mëdha politike, shoqërore, kulturore dhe shpirtërore, vëllazërit Lekë dhe Pashk Gojçaj, ndër të parët nga SHBA-ja u bashkërenditen me prijësin tonë historic Dr. Ibrahim Rugovën në kërkimin e zgjidhjes me mjete paqësore jo-dhunore. Ata së shpejti u bënë bashkëpunëtorë dhe përkrahës të tij,  të Popullit tonë në Kosovë dhe më gjerë. 

Njohuritë, pasuritë,  jetën, miqësitë e tyre i vunë në shërbim të të mires së përbashkët, të mbijetesës sonë, dhe një pjesë të rëndësishme të jetës dhe të veprimtarisë, ia kushtuan bashkëpunimit me miqtë tanë kombëtarë dhe ndërkombëtarë, duke dhënë gjithnjë dhe gjthçka ishin dhe kishin për Popullin tonë. 

Mishërimi i kësaj strategjie dhe bamirësie  erdhi në shprehje nëpërmjet Nënës Tereze, si pasojë e logjikshme dhe natyrore  e nderimit, falenderimit dhe imitimit të saj në botën tonë shqiptare.  

Vëllezërit Lekë dhe Pashk GOJÇAJ, të frymëzuar nga feja dhe të përkrahur nga Dashuria në zbatim,   ata i mbushën shumë sheshe dhe rrugë në Kosovë, Maqedoni dhe Mal të Zi, me shtatoret e Nënës Tereze. Nëpërmjet kësaj, edhe më mirë të themi, ata mbushën shumë mendje dhe zemra me vlerat dhe virytet e saja – tona, me traditë dhe lashtësi shekullore ilire, arbërore dhe shqiptare. 

Emrat e tyre janë të shkruar jo vetëm në mendjen e shumë shqiptarëve, por edhe më shumë në zemra dhe ndërgjegjie, sepse ata edhe më shumë  kanë dëshmuar fisnikënërinë, bujarinë, mikpritjen, bamirësinë, si stil jete dhe veprimi, duke  pasur dhe kultivuar gjithnë dhe kudo ide dhe ideale të larta shpirtërore, kulturore, kombëtare dhe fetare shqiptare. 

Dhe së fundi angazhimi në ndërtimin e Shenjtërores dhe Katedrales “Nëna Tereze” në Prishtinë, që ishte sfidë për të gjithë ne, për vëllezërit Lekë dhe Pashk Gojçaj ishin rast i mire i bashklëpunimit, vëllazërisë dhe dëshmisë se çdo shqiptari, pa dallim vendi apo feje, që dëshmon para nesh dhe mbarë njerëzimit që ne në Nënën Tereze e kemi gjetur vetveten dhe të vërtetën, jetën dhe dashurinë, flijimin dhe dhurimin, si mundësi për të jetuar dhe për të vepruar me dashuri dhe për dashuri. 

Edhe në këtë fushëveprim  vëllazërit Lekë dhe Pashk Gojçaj  nuk kursyen asgjë, për të qenë pjesë aktive dhe bamirëse, si bijë shpirtëror të Shën Nënës Tereze, të Popullit tonë. 

Në emër të Imzot Dodë Gjergjit, ipeshkvit të dioqezës Prizren – Prishtinë (të Kosovës), të klerit dhe besimtarëve tanë, shprehim ngushëllimet tona të krishtera, të përcjellura me nderime, falenderime, uratë dhe dashuri. 

Për këto dhe shumë vepra tjera të mira,  që Zoti i di dhe I shpërblen, të ndjerin Lekë Gojçaj e shpërbleftë me paqe, dritë, jetë dhe lumturi të amshuar, ndërsa familjen e dashur dhe të nderuar Gojçaj, miqtë dhe dashamirët e tyre dhe tanë,  me ngushëllime të krishtera.     

Kush mbjellë në dashuri, do të korrë në lumturi. 

Pushoftë në paqe!  Prishtinë, 5 gusht 2020       

TË NJOHIM ARTISTËT TANË: XHEMA NOVA

by

Valltarja beratase, mbi 50-të vjetë në skenë duke interpretuar vallet e ndryshme popullore.

Nga Pierre-Pandeli Simsia-New York*- Siç e kam shkruar edhe herë tjetër, në mesin e viteve 80-të jeta kulturore artistike në Berat ishte e larmishme, në kulmin e lulëzimit të saj.

Estrada Profesionise e qytetit, me qendër në Pallatin e Kulturës “Margarita Tutulani”, që për vite e vite me radhë mbante mbi supet e saja përgjegjësinë për t’i dhuruar spektatorit të mrekullueshëm e të kulturuar beratas dhe atij mbarëshqiptar humorin, këngën, folklorin e pasur beratas, me aktorë profesionistë të mirënjohur të talentuar:

Krahas Pallatit të Kulturës “Margarita Tutulani” ku interpetonin artistët profesionistë të talentuar, një tjetër qendër e rëndësishme kulturore për kohën ishte edhe Pallati i Kulturës “TEKSTILISTI” i njohur ndryshe Kinoklubi i Kombinatit të Tekstileve.

Pallati i Kulturës “TEKSTILISTI” shumë shpejt që nga krijimi i tij në fundin e viteve 70-të, luajti një rol kryesor në zbulimin e talentëve të rinj për të dhënë më pas kontributin e tyre në aktivitetet e ndryshme kulturore artistike në Berat.

Kryesisht, artistët e Kinoklubit, ishin punonjës në Kombinatin e Tekstileve në Berat që, krahas punës së tyre në kombinat, aktivizoheshin edhe në aktivitetet artistike: muzikantë, këngëtarë, valltarë, aktorë, duke e bërë Kinoklubin të ishte          një tjetër qendër arti kulture, jo vetëm për punonjësit e kombinatit të tekstileve, por mbarë qytetarët beratas.

Humori që sillnin aktorët amatorë punëtorë, këngëtarët, valltarët tekstilista, ishte i larmishëm.

Vallet e bukura qytetare beratase, valltarët amatorë të talentuar nën drejtimin e mjeshtrit koreograf Ferbent Shehu, me kostumet karakteristike, me shumllojshmërinë e ngjyrave të tyre, patën jehonë dhe sukses të madh brenda dhe jashtë Shqipërisë.

Një ndër valltaret e talentuara me kontribut të madh mbi 50-të vjeçar në skenat e ndryshme jo vetëm në shfaqjet e Kinoklubit, por në të gjitha aktivitetet e ndryshme kulturore artistike brenda dhe jashtë Beratit, është edhe valltarja Xhemalie Nova, ose siç njihet Xhema Nova.

Siç shprehet edhe vetë artistja që dëshiron të quhet përveç emrit të saj edhe emri i ndritur i babait të saj të nderuar Iljas Nova.

Xhemalie Iljas Nova është lindur, rritur, banuese në lagjen “VAKËF”, nji lagje ndër më të vjetrat e qytetit madhështor për nga pamja dhe pozita gjeografike, në qytetin me lindjen  më të bukur dhe rrezëllitës të Diellit dhe çfaqjen më spektakolare të Hënës së Re 15 ditëshe, që me madhështinë e saj nxjerr vetullën sipër malit të Shenjtë të Perëndive mbi TOMOR, në qytetin pellazgjik të bardhë të një mbi një dritareve, në qytetin e rrugicave me kalldrëm ku nuk mungojnë lulet aromëmirë në saksitë e ndryshme, në qytetin e çajmeve, siç i themi ne beratasit pulëbardhave apo mjelmave mbi Lumit Osum, të  të dy “vëllezërve” TOMORRIT dhe SHPIRAGUT dhe bukuroshes, “të dashurës” së tyre KALAJA, sipas legjendës. 

Në qytetin e valles së bukur burrërishte “Valle dyshe beratase” të elegancës së valles femërore  interpretuar me mjeshtëri dhe finesë , nga zonjat valltare të qytetit si shtojzavallet sikur ardhur nga antikiteti , porsi Zanat e malit zbritur  nga vrulli i dashurive, në qytetin e këngës më të bukur: “Kur hyj në Mangalem, në zemër më pikon” në Beratin turistik.

Si çdo prind edhe prindërit e artistes Xhema Nova, i rritën të nëntë fëmijët e tyre me të gjitha virtytet e larta njerëzore.

Ata prindër të mirë, punëtorë, të lodhur nga jeta, që punonin sakrifikonin çdo gjë vetëm e vetëm që fëmijët e tyre të shkolloheshin, por, që edhe ata fëmijë ditën t’ua shpërblejnë mundin dhe sakrificën prindërve të tyre, u shkolluan, punuan, kontribuan në sektorë dhe profesione të ndryshme.

Që në fëmijërinë e saj të hershme, prindërit e artistes Xhema Nova dalluan talentin e saj, dashurinë që ajo kishte për të kërcyer, për të vallëzuar, madje, mamaja e saj e ndjera Xhevrie Nova, edhe ajo e talentuar në interpretimin e valleve të ndryshme popullore dhe interpretimin e këngëve të ndryshme e thoshte shpesh, bija ime Xhema ka është lindur duke kërcyer. Që kur Xhema ishte ende foshnje, që në muajt e saj të parë pas lindjes, kur e lante beben e vogël në govatën e drunjtë, si për çudi, foshnja Xhema, bashkë me lëvizjet e trupit të saj, lëvizte edhe gishtat e duarve sikurse bëjnë valltaret gjatë kërcimit.

E tërhiqte shumë muzika bijën time foshnjë Xhema, jo vetëm kur unë e laja në govatën e drunjtë, por edhe kur e shtrija për të fjetur në djepin e drunjtë, sapo radio transmetonte muzikë, Xhema bënte lëvizje të trupit sikur donte të kërcente, thoshte e ndjera, mamaja e Xhemës, Xhevria.

Shikonte grupet e ndryshme artistike të asaj kohe, veshjet e tyre karakteristike popullore që jepnin shfaqje në qytet dhe, dëshironte edhe ajo të ishte si ato vajza, ato gra të bukura me ato veshje popullore, të ngjitej në skenë, të kërcente si flutura, siç i dukeshin asaj në fëmijërinë e saj. Dhe, sapo shkonte në shtëpi, madje edhe kur ishte vetëm, sajonte veshtje të ndryshme, fustane me pala nga mamaja e saj dhe si një flutur e lehtë vallëzonte nëpër shtëpi duke kënduar njëkohësisht.

Një tjetër mësuese e nderuar në Berat, e ndjera Marianthi Vongli, dalloi edhe ajo tek vogëlushja Xhema e bukur, e shkathët, talentin e saj për të vallëzuar…

Dhe, prindërit e saj të mrekullueshëm, nuk mund t’ia ndrydhnin talentin bijës së tyre; e regjistruan në shtëpinë e pionierit të qytetit.

Valltarja e vogël në atë kohë, tërhoqi vëmendjen jo vetëm të mësueseve që po e përgatisnin por edhe të vetë qytetarëve beratas tek e shikonin në koncertet e ndryshme që jepeshin në atë kohë nga grupet artistike të fëmijëve.

Pas mbarimit të shkollës ku u specializua për tekstil, krahas punës në Kombinatin e Tekstileve në Berat, Xhema Nova u aktivizua në Ansamblin Artistik “KINOKLUBI”

Duke parë talentin e saj për vallen e bukur popullore, interpretimin e saj plot finesë dhe elegancë, koreografi i talentuar i ansamblit, i ndjeri Ferbent Shehu, mendoi se valltarja Xhema Nova duhet të ishte valltarja kryesore në çiftet valltarë bashkë me një tjetër valltare të talentuar, Neta Saveta.

Që nga ajo këhë, nga fëmijëria e saj dhe deri në ditët e sotme, artistja Xhema Nova nuk është shkëputur nga profesioni i saj, vallja, që e do kaq shumë, që e interpreton mjeshtërisht.

Një jetë të tërë në skenë duke dhënë kontributin e saj si artiste  jo vetëm në Pallatin e Kulturës së Beratit, jo vetëm në Pallatin e Kulturës “TEKSTILISTI” por edhe me “Grupin Karakteristik të Këngës Qytetare Beratase” duke dhënë koncerte brenda dhe jashtë Shqipërisë.

Artistja Xhema Nova edhe pse mbi supe mban vitet e moshës së saj, ajo vazhdon të jetë aktive në çdo aktivitet që zhvillohet në Berat.

Para pak kohësh, grupi artistik i Beratit, organizoi spektaklin mbresëlënës “DASMA BERATASE” me pjesëmarrjen e qytetarëve vendas dhe turistëve të huaj që kishin ardhur në Berat.

Edhe në atë spektakël, artistja Xhema Nova mbajti edhe ajo peshën kryesore në atë “dasmë” duke interpretuar mjeshtërisht.

Artistja Xhema Nova mbetet ikona e artit koreografik beratas.

Kontributi i madh që artistja Xhema Nova ka dhënë për vite e vite me radhë, duke shpalosur artin, folklorin e pasur qytetar beratas dhe atë shqiptar nëpërmjet interpretimit të saj koreografik, e vlerësuar edhe si valltarja më e mirë e festivalit, e rendisin në majat e larta të artit, kulturës beratase.

Respekte, vlerësime, mirënjohje artiste e talentuar Xhema Nova.

*Me shume foto i gjeni ne Facebook Gazeta Dielli

JO KOSOVË, POR DARDANI, NEGOCIM POR JO PREKJE E INTEGRITETIT TERRITORIAL

by

ELENI KOCAQI FLET EKSKLUZIVISHT PËR DIELLIN: JO KOSOVË , POR DARDANI, NEGOCIM POR JO PREKJE E INTEGRITETIT TERRITORIAL-

  • Elena Kocaqi: Grup legjitim pune për dialogun Kosovë-Serbi, jo negociata koncensionare për interesa personale, grekët në shumice janë me origjinë shqiptare. …

Intervistoi për Diellin Eneida Jaçaj-New York-

Eneida Jaçaj

Historiania Elena Kocaqi, njëherësh pedagoge në Universitetin e Durrësit, në një intervistë ekskluzive për gazetën “Dielli”, ka folur për çështje shumë të nxehta dhe tejet delikate, si dialogu Kosovë-Serbi, ndryshimi i emrit Kosovë, marrëdhëniet me Greqinë, si dhe ndikimi rus në Ballkan. Studiuesja e historisë ka deklaruar se duhet të ngrihet një grup i posaçëm legjitim pune, për të mbikëqyrur dialogun Kosovën-Serbi. Por, sipas saj, që të ngrihet një grup i tillë pune, duhet të zhvillohen zgjedhje të reja, pasi qeveria e Abdullah Hotit nuk ka mandat nga populli për këtë.  Elena Kocaqi kërkon që në dialogun Kosovë-Serbi të mos negociohet integriteti territorial i Kosovës, pasi pavarësinë ia dha Amerika, si dhe politikanët të mos i lëshojnë Serbisë koncensione për interesa të tyre personale. Kocaqi kërkon që emri Kosovë të ndryshojë në Dardani, pasi emërtimi Kosovë është emër sllav. Sa i takon Greqisë, Elena Kocaqi deklaron se grekët janë ne shumice shqiptarë ortodoks,  ndërsa shtoi se Tirana zyrtare nuk është aspak serioze për të diskutuar çështje delikate me shtetin grek.   

 -Pas një periudhe shkëputjeje, më 16 korrik u rikthye sërish në skenë dialogu Kosovë-Serbi. Çfarë prisni nga dialogu Kosovë-Serbi 2020, dhe si e shihni rolin e SHBA-BE në këtë fazë kaq delikate të dy vendeve?

Dialogu Kosovë -Serbi deri më tani ka dështuar, për shkak të trajtimit të vendit nga klasa politike si domen personal. Klasa politike në Kosovë ka vënë në diskutim integritetin territorial të vendit. Kjo klasë i kaloi Maqedonisë si dhuratë dy mijë e pesë qind hektar tokë dhe Malit të Zi tetë mijë e dy qind hektar tokë dhe, në tentativën e  fundit për  t’i dhënë Veriun Serbisë, ajo u ndalua nga faktori ndërkombëtar. Pra, dialogu dështoi në Uashington, sepse disa politikanë të marrë vesh me Serbinë në mënyre të njëanshme jo vetëm preknin integritetin e vendit, por edhe gjithë ekuilibrat gjeo-strategjikë në Ballkan, dhe kjo prekje është e palejueshme nga Fuqitë e Mëdha. Për Kosovën nuk është e dobishme të shkojë në dialog me Serbinë, vetëm duke i lëshur koncesione asaj. Pala shqiptare duhet të bëjë zgjedhje të reja; të nxjerrë një qeveri legjitime, dhe kjo qeveri të ngrejë një grup pune që do hartojë edhe një plan pune për negocim. Grupi i punës duhet të mos negociojë kurrë pavarësinë, si dhe integritetin territorial, dhe kur them për integritet e kam fjalën jo vetëm për moslëshim territori, por edhe për mos krijimin e enklavave serbe brenda vendit. Pavarësia dhe integriteti u vendosën nga lufta e NATO dhe Amerikës në 1999, dhe klasa politike nuk ka asnjë të drejtë t’i negociojë ato.Autonomia territoriale që aplikohet në kuadër të BE, është standard evropian dhe më ketë standard problemi i të drejtave të serbeve është i mbyllur. Në vend të kësaj, Kosova duhet të kërkojë dëmshpërblim lufte dhe zgjidhjen e problemeve të tjera që ka me Serbinë. Madje, Kosova duhet të kishte paditur Serbinë në Gjykatën Ndërkombëtare, dhe vonesa është e pajustifikuar. 

-Ju keni kërkuar ndryshimin e emrit të Kosovës, ne Dardani. Çfarë mund të na thoni më tepër për prejardhjen e vërtetë të emrit Kosovë? Sa do të ishte i realizueshëm ky ndryshim, dhe si do të pritej nga Serbia?

Emri Kosove është emër sllav, pasi po të shohësh vetëm në google map në të gjithë botën sllave ka disa vendbanime me emrin Kosovë. Të identifikosh shtetin shqiptar me një emër sllav apo dhe ta deklarosh si kosovar, kjo është e papranueshme. Vilajeti i Kosovës u krijua nga Osmanët me insistimin e Rusisë në vitin 1877, me qëllim që gjithë ky territor t’i kalonte shtetit serb me fallcifikime historike,  ku një nga shkaqet e pretendimit është edhe emri saj sllav. Deri vonë, ai rajon shqiptar është quajtur Dardani dhe është e papranueshme mbajtja e një emri të tillë, Kosovë. Serbia nuk do pranojë ndryshimin, sepse asaj me ndryshimin e emrit i bien të gjitha pretendimet për të. Aq kohë që mbahet  një emër sllav, aq kohë edhe do vazhdojnë pretendimet. Me ne shqiptarët ndodh çudia!! Sllavët na imponojnë emrat e tyre në tokën tonë dhe na marrin emrat ilir, siç është edhe rasti i Maqedonisë, ku të vetmit maqedonas aty janë shqiptarët dhe jo sllavët. Ndryshimi është vullnet politik dhe kryhet brenda ditës nëse politika do të donte. Edhe sikur të kishte në të ardhmen një bashkim politik Shqipëri- Kosove, janë disa rajone të lidhura me shqiptarët si Dardani, Epir, Maqedoni, Iliri që duhet t’i mbajnë këto emra sepse me to ruajmë origjinën dhe identitetin tonë etnik.

-Eksponentë të njohur në fushën e diplomacisë kanë deklaruar se Rusia ka shtuar ndikimin e saj në Ballkanin Perëndimor, duke dashur të pengojë integrimin e këtyre vendeve në NATO dhe BE. Si e shihni ndikimin e Rusisë në Ballkan qoftë dhe në të ardhmen, dhe cilat janë interesat gjeo-politike të Putinit ne ketë rajon? 

Rusia e ka pasur zonën e vet të interesit Ballkanin, dhe ishte ajo që krijoi nga hiçi shtetet ortodokse në Ballkan në shek e XIX dhe i zgjeroi ato në trojet shqiptare, ne emër të pan sllavizmit. Edhe sot vazhdon t’i ketë ato interesa.

-Keni deklaruar se grekët dhe shqiptarët kanë të njëjtën prejardhje. Pra, nuk ka komb grek, por vetëm shqiptar. Ku e bazoni deklaratën tuaj?

Të dhënat historike tregojnë se fiset antike në Peloponez dhe Atik ishin nga origjina Pellazg dhe Ilir si shqiptarët sot. Gjuha që quhet greke antike është gjuhë teknike, por mbi baza pellazgjishten apo shqipen, pasi shohim që homerishtja afrohet me shqipen e dialektit gegë sot dhe vet Ilida fillon me fjalën Mini, mënia, -meria. Grekët modern në 1821 ishin shqiptarë ortodoksë dhe vllehë ortodoksë, dhe në revolucion nuk ka asnjë kryengritës që të jetë grek nga origjina, por janë shqiptarë, madje, shqipja është folur në Parlament në atë kohë. Shqiptarëve iu vendos gjuha e kishës dhe vet Greqia ka ndërruar për dy shekuj 3 herë gjuhën zyrtare. Në 1923 u dëbuan myslimanët e Greqisë  ndër ta shumica shqiptarë, dhe u sollën ortodoksë nga Azia, dhe ky ishte spastrim fetar dhe genocidal mbi kombin shqiptar. Greqia është një bashkësi fetare dhe jo etnike, pasi quhesh grek se je ortodoks dhe flet gjuhën teknike nuk ka rëndësi fare se çfarë etnie je. Ata të detyrojnë të lësh etninë dhe mos të flasësh gjuhën mëmë siç ndodh me shqiptarët në Greqi, që nga arvanitët dhe ata të emigruar, të cilët nuk kanë asnjë shkollë për të mësuar gjuhën shqipe. Madje, me këtë politikë, Greqia po tenton të asimilojë edhe vet Shqipërinë. 

-Shpesh herë në politikën shqiptare është debatuar për ligjin e luftës me Greqinë. Zyrtarë të lartë të shtetit grek e kanë mohuar se ekziston ende ligji i luftës, pasi sipas tyre është rrëzuar që në vitin 1987. Megjithatë, nuk ka transparencë të plotë sa i takon këtij ligji. Por, a ekziston vërtet një ligj lufte mes dy vendeve?

Dy vende anëtare në NATO nuk mund të kenë ligj lufte, sepse neni 5 i Traktatit të NATO sanksionon mbrojtjen kolektive. Ligji i luftës, një ligj aspak real duhet të ishte me Italinë aq kohë sa ishte lufta, dhe me mbarimin e luftës nuk kishte pse të ekzistonte as me atë. Ndërsa mbajtja e një ligji lufte me  Shqipërinë një vend i pushtuar, është justifikim për të sulmuar dhe për të shkelur të drejtat e shqiptarëve, në kuadër të një politike agresive. Juridikisht nuk ka dhe nuk mund të ketë ligj lufte, thjesht është presion mbi naivët politikë të Tiranës. 

-Si e shihni rolin e politikës së jashtme shqiptare sa i takon çështjes çame në pergjjithesi, varrezave çame, si dhe çështjes së detit me Greqinë. A po tregohet serioze dhe aktive pala shqiptare për të diskutuar çështje kaq te rëndësishme me Greqinë?

Tirana zyrtare as i ka fare në axhendën politike këto çështje në lidhje me Greqinë. Tirana zyrtare sillet si shtet vasal dhe jo si vend i pavarur. Asnjë lloj autoriteti politik të reciprocitetit nuk ka treguar Tirana këto 30 vjet. Mendoj se duhet ndryshuar sjellja politike e Tiranës, dhe duhet një mbështetje nga miqtë tanë ndërkombëtarë.

-Vrasja e ushtarit ekstremist grek Kostantinos Kacifas nga forcat RENEA, duket sikur i acaroi  marrëdhëniet me Greqinë. Megjithatë, si i parashikoni në të ardhmen marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe Greqisë?

Ishte një akt kundër shtetit shqiptar! Kudo në botë të qëllosh me orë të tëra mbi forcat e sigurisë së vendit, sigurisht në zjarr e sipër do të ekzekutohesh. Ishin qarqet ekstremiste naziste ato që shkaktuan probleme, dhe që qeveria shqiptare as duhet t’i kishte lejuar te hyjnë, por që me pas i shpalli non grata. Rol në acarimin e  situatës luajnë edhe ata që vet shpallen pjesë e minoritetit, sepse marrin fonde pasi e kane bërë një lloj biznesi këtë çështje. Atyre u intereson acarimi i situatës, sepse u shtohen fondet që përfitojnë me pa të drejte nga taksa paguesit grekë. E ardhmja e marrëdhënieve është vetëm reciprociteti, si e vetmja bazë në marrëdhëniet midis shteteve të pavarura, parim ky që nga antikiteti. 
-Është hedhur më herët teza për një Shqipëri Natyrale, Shqipëria e vitit famëkeq 1913, ku kufijtë e saj u copëtuan për interesa të Fuqive të mMëdha. A do të sillte trazira në Ballkan nëse do të thelloheshin përpjekjet për një Shqipëri Natyrale?

 Shqipëria natyrale nuk është ajo e 1913, por ajo e 1800-ës që fillon në Mesdhe dhe mbaronte në Dalmaci. Kur mbërrijmë në 1913, Shqipëria ishte copëtuar disa herë, në fillim me krijimin e shteteve ortodokse ballkanike që i morën asaj gjysmën e popullit dhe pjesën më të madhe të territorit, me copëtimin e 1878 ku u zgjerua Serbia dhe ai final i 1913, ku Shqipëria u ricopëtua sërish. Pra, nga Shqipëria e vërtetë kanë mbetur vetëm disa copa që duhet t’i ruajmë. Shqipëria dhe Dardania duhet ta kishin filluar procesin e  bashkimit ekonomik pa dogana e taksa dhe pa pengesa në rrugë.  Pastaj kalohej në një bashkim politik federativ pa asnjë problem. Ndërsa shqiptarët në shtetet e tjera duhet të luftojnë për të drejtat etnike si në Maqedoni, Greqi, Turqi, Mal të Zi dhe Serbi. Diaspora në Amerikë mund të luajë rol në proceset në boten shqiptare, duke qenë e bashkuar në formën e një lobi përtej interesave egoiste. Kjo diasporë luajti rol të madh edhe në sabotimin e tentativës për copëtimin e Kosovës, dhe ka mundësi të bërë më tepër në këtë drejtim. Politika Amerikane është miqësore ndaj vendit tonë, dhe ne shqiptarët duhet t’i jemi mirënjohës shtetit amerikan për sa ka bërë për ne. Ndaj faktori shqiptar në Amerike duhet të lobojë fort, dhe kjo bëhet me bashkëpunim shoqatash dhe regjistrimin e popullsie shqiptare aty, si dhe me qëndrim unik të përbashkët kur vjen puna tek interesi kombëtar.