• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

MEDVEGJA, BUJANOVCI DHE PRESHEVA NË BETEJËN NDAJ COVID-19

May 26, 2020 by dgreca

Shqiprim Veliu dhe Mirlinda Xhelili bashkëshortët mjekë shqiptarë nga Presheva rrëfejnë për “Diellin” sistemin e shëndetësisë në “Luginë” dhe gjëndjen në Landin Gjerman Sachsen ku ata po specializohen në Mjekësi Interne në “Paracelsus Klinik”, intervistë dhënë gazetarit Sokol Paja. 

ANALIZË E SISTEMIT SHËNDETËSOR NË MEDVEGJË, BUJANOVC DHE PRESHEVË

Nuk do të na  mjaftonin orë të tëra për të treguar se nga cfarë vuan dhe cfarë mungon atje në Luginën e Preshevës. Besoj se edhe ju e dini tashmë se këto tre qytete janë të vogla duke përfshirë diku rreth 100000 Banorë që jetojnë dhe veprojnë atje. Duke parë nurmin e popullatës shtrohet pytja: A e gëzojnë kjo popullatë një Spital interdiciplinar, ku qytetarët mund të drejtohen dhe të kërkojnë ndihmë për shëndetin e tyre?! përgjigja është JO. Këto qytete nuk kanë një spital ku mund të drejtohen dhe të kërkojnë ndihmë shëndëtsore, pavarësisht sigurimeve shëndëtsore që i paguajnë shtetit të Sërbisë. Në këto qytete ka vetëm Poliklinika ambulatore ku mjekët që punojnë atje është për të ardhur keq në lidhje me kushtet në te cilat ata  punojnë , nuk kanë as gjërat primare për tju dhënë ndihmë, duke u nisur që nga ilaçet e mos të flasim për paisje tjera mjeksore bazike. Çfarë ndodhë pastaj ?! këtu shfaqen problemet dhe pakënaqësit me popullaten duke ofenduar mjekët që japin gjithcka nga vetja por që nuk kanë kushte, detyrohen të përgojohen mjekët se nuk na dhanë ndihmën, nuk na dhanë ilacet, nuk na gjetën zgjidhje. Nga ana tjetër dhe populli nuk ka fajë përshkak se stresa që jeton atje shumica janë me të ardhura mesatare që një antarë familje punon dhe i mbanë gjithë pjestarët tjerë te familjes. Ata detyrohen që të shkojnë të kërkojnë ndihmë në Sërbi në Qytetin më të afërt që ka spital. Kjo ju kushton shumë si nga ana ekonomike ashtu dhe nga kërkesat dhe procedurat burokratike të panevojshme që ju bëhen. Ajo çfarë i nevojitet këtyre qyteteve dhe popullatës që jeton atje është një Spital përshkak se Presheva plotëson kushtet si nga numri i popullatës po ashtu dhe pozita strategjike e Luginës së Preshevës e cila shtrihet mes 3 shteteve: Kosovës, Maqedonisë dhe Sërbisë. Ajo që do të doja është që përmes Gazetes Dielli të lobojmë të gjithë së bashku e veçanërisht lobit shqiptaro-amerikan që nëpermjet ambasades Amerikane në Beograd si dhe tek qeveritë e dy shteteve Shqiptare (Kosova dhe Shqipëria) të nisin një iniciative në lidhje me ndërtimin e një spitali rajonal në Luginën e Preshevës. Kjo do të ishte një frenim i diskiriminimit të vazhdueshëm që po i bëhet asaj popullate.

SITUATA E COVID-19 NË LANDIN SACHSEN GJERMANI 

Situata aktuale në qytetin ku punojmë Landin Sachsen është relativisht stabile. Numri  i rasteve të reja është në rënie, por zonat per rreth sidomos qytetet më të vogla janë akoma zona të ashtëquajtura zona të nxehta me më shumë raste të reja brenda 24/h të fundit. Ajo për çfarë jemi të lumtur është se numri i te prekurve dita ditës po bie, dhe simptomat aktuale që shfaqin pacientët janë më të lehta në krahasim me rastet që kemi hasur në fillimet e pandemisë. Në spitalin ku punojmë ne të vdekur nga COVID nuk ka pasur. Ata që fatkeqësisht kanë vdekur dhe kanë pasur një corona test pozitiv shkak i vdekjes nuk ishte Corona,  por ishin sëmundjet tjera kronike nga të cilat vuanin pacientët.

PUNA DHE NDIHMA NDAJ SHQIPTARËVE NË LANDIN SACHSEN 

Ndihma e dhënë ndaj shqiptareve në Gjermani në lidhje me angazhimin në grupin e punës në Sachsen, është bërë në kuadër të angazhimit te shoqata e mjekeve shqiptarë në Gjermani. Shoqata e mjekëve shqiptare në Gjermani në këtë situatë pandemie ka dhënë një kontribut të madhë qoftë në shpërndarjen e informacioneve mes kolegesh në lidhje me protokollet e fundit me menyrat e trajtimit, ashtu dhe në angazhimin për tju ardhur  në ndihmë të gjithë shqiptarëve që jetojnë dhe veprojnë në Gjermani përkatsisht ne Landin Sachsen. Numri i shqiptarëve që jetojnë në këtë Land nuk është dhe shumë i madh, por ne kishim vënë në dispozicion të gjitha mundësit e komunikimit me mjekët e shoqatës si numrat e telefonit, email adresat në mënyrë që t’ju ofrohej një mënyrë më e lehtë kontaktimi me neve mjekët, pa rrezikuar ardhjen në spital dhe kontaktin me pacientet e infektuar. Kemi pasur shqiptarë që ishin për momentin në këtë kohë krize në Gjermani por ishin pa siguracione shëndetësore. Me ata kemi kontaktuar përmes telefonit dhe u kemi dhënë këshilla si dhe i kemi dëgjuar për ankesat që kishin. Në shumicën e rasteve shkak ishte dhe paniku që mbizontronte tek të gjithe jo vetem tek ata, kshtu që jemi munduar ti kursejmë. Ka pasur dhe nga ata që kemi hasur në urgjencën e spitalit, kemi plotsuar formularin në lidhje me ankesat dhe kriteret nese i plotësonin për një test  kundër Covid. Ata që nuk kam plotsuar kriteret nuk u kemi bërë testin në mënyrë që ti kursejmë, se siç e ceka dhe me lartë shumica ishin pa sigurime shëndetësore. Ne u kemi sqaruar të gjitha kriteret dhe i kemi dhënë këshilla në lidhje me mënyrën e mbrojtjes nga infeksioni.

KUSH JANË ÇIFTI BASHKËSHORT SHQIPRIMI DHE MIRLINDA

Shqiprimi dhe Mirlinda kanë lindur në Preshevë ku kanë mbaruar shkollën 8 vjeçare dhe Gjimnazin. Studimet për mjekësi i kanë mbaruar në Tiranë në Universitetin e Mjekësisë. Pasi mbaruaan studimet si shumë nga kolegët e tyre në pamundësi për të punuar dhe vepruar në vendilindje kanë migruar në Gjermani. Në shtetin gjerman u janë ofruar mundësitë që të zgjedhin drejtimin ku duan të specializohen dhe aktualisht po zhvillojnë specializim në drejtimin  Mjekësi Interne në “Paracelsus Klinik”. 

Filed Under: Featured Tagged With: Dr.Shqiprim Veliu, Sokol Paja

MEMORIAL DAY QUARANTINE AND A PERSONAL TRIBUTE

May 26, 2020 by dgreca

By Rafaela Prifti/

In a reminder of the way coronavirus has transformed American lives and traditions, in the third month of the quarantine for some areas, Memorial Day parades have been canceled and many gatherings have been curtailed with scaled back crowds. Other ceremonies went forward with fewer participants. Instead of the usual events, there were drive-by parades and patriotic house-decorating contest in towns across the country. This year we pay tribute to the fallen soldiers on the battlefield and the veterans who died from the virus. The toll of the virus on military veterans has been particularly harsh. They are older, have underlying health problems, and many reside in facilities that have been breeding grounds for the disease. According to the Department of Veterans Affairs, more than 1,000 veterans have been killed by the coronavirus. Hundreds more have died in state-run veterans homes, such as the hard-hit facilities in New Jersey, Massachusetts and Louisiana. Around the country families are struggling to find ways to honor fallen heroes on a Memorial Day like no other, with people avoiding crowds to prevent the spread of the virus. The Vietnam Veterans Memorial Fund traditionally holds a large ceremony in Washington. This year, the organization decided to hold a virtual ceremony and share video messages submitted by the loved ones of fallen troops. The grief is compounded with the difficulty of not being able to pay proper reverence and homage to the veteran family members who died at nursing homes and hospitals. “Are there different kinds of grief?” I posed the question to Neka Doko, an Alternative Eco-Therapy Researcher and Practitioner in Boston. “In my view, grief is a natural complex feeling and behavior of any human being that may accompany the thoroughness of their drama, tragedy and loss. The intensity and the length of its personal, socio and psychological evolution depend upon the cause of it, since each one of us experience the state of grieving differently from one another in terms of the correlation with the cause. With that said, there are many different kinds of grief. I can think of two main categories of grief: collective and personal ones. In the present days, we are experiencing the shock and the common grief in a global scale due to the coronavirus pandemic, which qualifies as a collective grief. Within it, one can see the cultural grief – the group of people, like African Americans or Latin Americans…as communities who were hit hard by the virus and suffered huge losses) also the social, political, economic aspects brought to the surface by the pandemic whereas the personal grief is a family being affected by the loss of a member, or a relative a friend or a co-worker. I asked Ms. Doko to elaborate on the emotional toll associated with the deep sense of loss. She explained that in such cases there are risks of complex mental health complications and behavioral disorders… and that complex combination is very unique to each all of us. “Each one perceives pain and loss differently and is uniquely equipped to cope with it by creating and practicing positive habits to improve emotional wellbeing in the face of the Coronavirus,” said Ms, Doko. Experts are warning of the emotional and mental health toll of the frontline workers at hospitals, nursing homes, paramedics, and medical staff. Alongside the experience of loss, there are possibilities of developing life-threatening illnesses. Handling stress in order to ultimately cope creates positive habits and reduce response patterns that predict post-traumatic stress disorder, in which a tragic event leads to symptoms such as disturbing flashbacks and severe anxiety. Studies show that the majority of people who have suffered or gone through a life threatening event recover on their own and never meet criteria for PTSD. Trusting in the human ability to recover increases the chances of coping with the event they have endured. Human resilience is very powerful. For those who are struggling more profoundly, research shows that even the most intense feelings of hopelessness eventually pass. One venue is finding ways to distract yourself. In order to increase our well-being in the middle of facing a trauma, experts recommend taking breaks. While being surrounded by bad news, the specialists’ advice activities to offset the pain, like something you once enjoyed doing. Improve your well-being by taking little moment to reflect and appreciate or make a donation to express your gratitude. These acts enhance your human resilience in dealing with a crises. Another key resource is the community of people, which in the case of the pandemic encompasses the whole globe. Staying connected with a support group helps combat the feelings of loneness and loss. As the result of the quarantine, there are infinite amounts of group wellness activity online, virtual talks and fitness classes. Participating in one or more of such events helps to improve the sense of connection and mood.  Pay attention to your mindset by controlling the negative thoughts, silencing the self-critic and passing no judgment. One way to move away from negative thoughts is to ask yourself, “Is this helpful?” doctors say. Studies show that overthinking invites depression, Instead of staying stuck in the same painful moment, experts recommend putting your concerns on paper, keeping notes or journal, as to provide a distraction for yourself. In the ways of improving our well-being, dealing with negative emotions is challenging. To notice one’s emotions and respond to the experience with perspective rather than avoiding negative thoughts or feelings altogether. Suppressing or pushing away can be counterproductive in helping to create a healthy relationship with your thoughts. The key is to balance accepting difficult feelings without multiplying them, while increasing your emotional immune system. Let the sense of purpose based on what you value drive your next steps or future possibilities that could improve the recovery.

In her comments on observing Memorial Day, Merita McCormack, member of Vatra’s Executive Board and one of the leaders in the Albanian community of the Dioceses of Arlington, provided insightful context and reflections. “For us, who are immigrants, integrating onto the life of the host country, includes getting to learn the history and as we weave our lives into the second homeland, we learn to be part of it and experience life as it happens in the new country,” she said. Acknowledging the many members of the community that answered the call, Ms. McCormack continued: “For Albanian Americans, Memorial Day is not just a holiday, it is a Remembrance Day that marks a significant part of the American history, which calls upon the individual and the society to reflect upon and draw lessons. While our inherent dignity and liberties are bestowed upon us by God, the nation is defended by men and women who want to give and serve and many have given their lives to do so, thus paying the ultimate price. We not only remember, respect and honor but we also participate in several ways. Whether laying a wreath, sharing a story, or offering prayers, we educate ourselves and our children, our communities too. We offer our thoughts and prayers for the fallen and we pledge to not forget.  As a mother my heart goes to the mothers of the fallen, as a sister too. And as an individual, I wish to offer my time and care to the families of the fallen. As a fellow citizen, I am sad for the loss, but grateful to them for the ultimate sacrifice which guaranteed our freedom. As Albanians we understand the meaning of the blood shed to defend the country. Being where East meets West, Albania has had its own large share of wars and attacks and loss of life. We share that grief, that anger and also that gratitude for the heroes who died for our freedom. This little reflection won’t be complete though without mentioning that during communism there was division and class warfare even after death. Not all the fallen in the World War II were honored as deservingly as they are here in the USA. Thus a reminder that while our heroes fight to defend our country, they also fight to defend what is noble and democratic, for the justice and liberty for all. May God rest the soul of the fallen and shine His perpetual Light upon them!”      

By now the virtual meetings and online events have become common for most of us. We communicate via a screen of faces, celebrate, honor and also grieve, collectively and personally. I thank the co-panelists Merita McCormack and Neka Doko for sharing their views. Then I bring up the pictures of the family members that we pay homage on Memorial Day: my uncle Apostol Prifti, older brother of Peter and Naum, joined the services of the Navy in the Pacific Ocean in 1958, and my nephew, Eri Tare, who served with the Translators Team at Camp Bondsteel in Kosova in 2006. Although years apart, their stories began in Albania and continued in the US where they embraced serving the country that made them proud to be Americans!

Filed Under: Featured Tagged With: Memorial Day, Rafaela Prifti

SHQIPTARËT NË AUSTRALI DHE BETEJA E SHTETIT AUSTRALIAN NDAJ COVID-19

May 25, 2020 by dgreca

Miranda Xhilaga PhD në Virology, Monash University Melbourne, Australi, rrëfen ekskluzivisht për Gazetën Dielli, betejën e shtetit Australian ndaj Covid-19, intervistë dhënë gazetarit Sokol Paja

SITUATA E COVID-19 NË AUSTRALI 

Australia numëron më shumë se 7079 raste të konfirmuara infeksoni me SARS-CoV2, nga të cilët 6440 janë shëruar dhe 100 kanë humbur jetën. Numrat e ulët në krahasim me USA e shumë vende të tjera të Europës janë pasqyrim i masave të menjëhershme për izolimin dhe gjurmimin e kontakteve të të infektuarve me anëtarë të komunitetit. Shumica e këtyre rasteve janë identifikuar si qytetarë australianë që janë kthyer nga udhëtime në vende ku virusi kishte filluar të përhapej. Tani këtu ka vetëm 1000 raste aktive, dhe gjatë javës së kaluar, shkalla e infeksionit ditor ka mbetur e ulët. Testimi mbetet i lartë, me më shumë se 730,000 teste të ndërmarra deri tani. 

MASAT E MARRA NGA QEVERIA AUSTRALIANE 

Që në fillim u morën masa të rrepta: u mbyllën kufinjtë ajrorë me jashtë dhe kufinjtë tokësorë mes shteteve. U mbyllën shkollat, restorantet, vendet publike, u anulluan aktivitete, u mbyll pothuajse e gjithë ekonomia, u izoluam të gjithë nëpër shtëpitë tona dhe filloi testimi i menjëhershëm ndërsa spitalet vunë në dispozicion gjithcka mund të duhej. Ky quhet Niveli 3 izolimit. Shumica e të punësuarve vazhdojnë të punojnë nga shtëpia. Për shkak të grushtit që mori ekonomia, shumë humbën punën por qeveria australiane iu erdhi në ndihmë të gjithëve pothuajse me paketa të vecanta ndihme. Paketa e parëishte $131 billion, përfshirë ndihmë jo vetëm për individët por edhe për bizneset e vogla etc. Fëmijët kanë pothuajse dy muaj që mësojnë online.

SI PARAQITET KURBA E TË INFEKTUARVE 

Tashmë kurba është sheshuar. Kabineti qeveritar kombëtar ka përgatitur një plan për hapjen graduale të ekonomisë, tani ne mund të mblidhemi deri në 500 persona jashtë dhe 100 persona në ambjente të brendshme. Mund të ftojmë miq në shtëpi, të frekuentojmë restorantet, të bëjmë ushtrime fizike në grupe, të mund të vizitojmë shtëpi që shiten dhe fëmijët fillojnë shkollën gradualisht duke filluar nga data 26 Maj. Por mesazhi është i qartë: cdo hap që bëjmë drejt këtyre relaksimeve duhet të shoqërohet me një angazhim mbarë-kombëtar për t’iu qëndruar besnikë këtyre rregullave: qëndrim 1.5 metra larg nga individë të tjerë, të vazhdojmë larjen e duarve dhe respektojmë higjenën e kollës / tështitjes, të qëndrojmë në shtëpi kur nuk jemi mirë, dhe të testohemi nëse kemi vështiresi në frymëmarrje ose ethe, të shkarkojmë aplikacionin COVID-Safe që të mund ta ndjekim përhapjen e virusin shpejt, dhe të zhvillohen plane të sigurta COVID për vendet e punës ndërsa shume prej nesh kthehemi ne pune. I gjithë suksesi për të parandaluar një valë të dytë varet nga zbatimi i këtyre rregullave.

SHQIPTARËT NË AUSTRALI 

Në Australi jeton një komunitet shqiptar që përfshin më shumë se 11 000 individë ardhur nga të gjitha trojet shqiptare. Nuk ka shifra për minoritete të caktuara prekur nga pandemia në Australi në media. Ky është një komunitet i bashkuar dhe shifra të tilla egzistojnë vetëm për studime të ardhshme në fushën e shëndetit publik ndoshta.  Por ajo që di është se qeveria australiane, duke marrë parasysh nivelin e ndryshëm të njohjes së gjuhës angleze, është kujdesur të publikojë informacione rreth COVID 19 në gjuhën shqipe. Radio SBS në shqip, drejtuar nga Z. Sani Kajtazi në Melbourn, ka bërë gjithashtu një punë të shkëlqyer për ndërgjegjësimin e komunitetit shqiptar.

MESAZHI PËR LEXUESIT E GAZETËS DIELLI DHE DIASPORËN NË USA

Dua të theksoj se ndërsa gjendja në Australi përmirësohet nga dita në ditë, në vende si USA, Europën, Rusia etj, vazhdon lufta e përditëshme për të shpëtuar sa më shumë jetë e për të ulur numrin e infeksioneve. Jemi në këtë situatë së bashku. Shpresojmë për një zgjidhje të shpejtë dhe që humbjet e kaq shumë jetëve të na jenë bërë mësime të rëndesishme për epidemi të ardhshme. Ju uroj uroj lexuesve të Gazetës Dielli shëndet të mire. Ruani veten për të ruajtur njëri tjetrin. 

Filed Under: Featured Tagged With: Astrali, Dr. Miranda Xhilaga PHD, Sokol Paja

The new Israeli government should finally recognize Kosovo

May 24, 2020 by dgreca

BY AKRI ÇIPA*

Despite Kosovo’s continuous efforts – and its people’s sincere admiration for the Jewish state – Israel has so far refused to establish relations with the youngest country in Europe. For some time now, Israel has been increasing its engagement and cultivating new relationships in the Balkan Peninsula.

However, its Balkan map continues to have a black hole.

Despite Kosovo’s continuous efforts – and its people’s sincere admiration for the Jewish state – Israel has so far refused to establish relations with the youngest country in Europe.

The new unity government led by Prime Minister Benjamin Netanyahu and Alternate Prime Minister Benjamin Gantz has the opportunity to finally upend this status quo and move toward recognizing Kosovo.

Clearly, Israel’s hesitation to join the almost 100 countries in recognizing Kosovo does not advance any of its interests.

In fact, there are important opportunities for collaboration between the two countries that remain unexplored. With its overwhelmingly young population, Kosovo sees Israel as a model to emulate in becoming the Balkans’ “start-up nation.”

Kosovo’s population is more than 90% ethnic Albanian and its recognition by Israel would further add to the overall excellent relations between Albanians and the Jewish people.

Israel enjoys strong ties today and is increasing cooperation in trade, tourism, and security with Albania. Kosovo would be a similar friendly environment for Israeli investors and tourists and its recognition would pave the way for economic and security cooperation.

Furthermore, the two countries share the same values and principles. Like Israel, Kosovo was founded on the universal values of democracy, liberty and freedom. A multireligious and multiethnic state, Kosovo enshrined in its declaration of independence a commitment to guaranteeing and safeguarding the rights and freedoms of all ethnic and religious minorities.

Today, the country serves as a model for many of its neighboring countries that are lagging behind in this regard. Its Jewish community, though very small, is formally recognized under the Law on Freedom of Religion and enjoys all the rights and protections as all other communities.

Twelve years after Kosovo’s independence from Serbia, Israel’s initial fears that it could be considered a dangerous precedent in the international arena were demonstrated to bear no relationship to reality.

Kosovo’s independence came as a result of a unique coordinated process led by the US and other Western governments. Although Serbia refuses to recognize it, Kosovo’s independence has been legally confirmed by the International Court of Justice as a sui generis case and in full compliance with international law. Even more importantly, it has served as a cornerstone of peace and stability in the Balkans.

By recognizing Kosovo, Israel would join most of the Western countries that already do so, including the US, Canada, Germany, the UK, as well as a majority of the United Nations’ member states.

At the same time, it would do justice to the principle of self-determination upon which Israel itself was founded.

Kosovo is in fact the history of an oppressed population that, just 20 years ago, was subjected to an atrocious ethnic cleansing campaign perpetrated by Serbia.

Without the leadership of enlightened Western democratic states like the United States and the United Kingdom we would not be talking today about a new liberal and democratic state. Instead, we would be instead talking about another genocide that would have happened in the heart of Europe less than six decades after the Holocaust.

In the 1990s, Albanians in Kosovo were subjected to the greatest displacement of a European population since the end of World War II. Of a population of less than 2 million, about 1 million Albanians were expelled from their homes and more than 120,000 houses were destroyed. Serbian crimes in Kosovo remain, to this day, still unpunished. Between 13,000- 15,000 people, most of them ethnic Albanians, were killed during the conflict. Thousands of women – up to 20,000 by most estimates – were raped by Serbian soldiers and militias.

The US-led NATO campaign that put an end to the Serbian monstrosities in Kosovo and that paved the way for the latter’s independence was greatly supported by Jewish communities across the world, especially the American Jewish community. Jewish leaders in the US were among the most important and supportive voices that advocated for the intervention that prevented a genocide and brought peace and stability to the Balkans.

Considering the historical context, the unique nature of Kosovo’s case, and the potential to build important relations, there is no reason for Israel to continue refusing Kosovo’s explicit offers of friendship.

Someone might argue that by doing so Israel risks damaging its relationship with Serbia.

It is true that Israel and Serbia enjoy good relations, but this comes despite Serbia’s close relations with and support for the Palestinians, including in numerous occasions at the UN.

Serbia’s position on the issue was reiterated, most recently, by Serbian Foreign Minister Ivica Dacic. While signing an agreement for increased security cooperation with the Palestinians this past January, the Serbian minister stated that their “views on Palestine are firm and irreplaceable.” The idea that recognizing Kosovo would jeopardize Israel’s relations with Serbia is a myth – instead, establishing relations with Kosovo would level the field.

Expectations are high for the new Israeli government.

Complex domestic and international challenges have piled up and are waiting for decisive leadership and solutions.

But while most of them require great attention and energy, the new government has an excellent opportunity to gain, without much effort, a new friend in the international arena and to assert itself in a delicate yet important region like the Balkans.(The Jerusalem Post)

The writer is a foreign policy expert focused on Balkan and Middle Eastern affairs. He holds a Master of Science in Conflict Resolution from Columbia University. Twitter: @AkriCipa

Filed Under: Featured Tagged With: Akri Çipa, Israel-Kosova, recognize

“SHTËPIA E GJETHEVE”, NJË VIZITË ME “CICERON” NË SHTËPINË E TMERRIT KOMUNIST

May 23, 2020 by dgreca

Etleva Demollari drejtuesja e Muzeut Kombëtar të Përgjimeve “Shtëpia e Gjetheve” rrëfen për gazetën Dielli, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, diskursin aktual mbi të shkuarën dhe rivendosjen e dinjitetit të viktimave të regjimit komunist shqiptar, intervistë dhënë gazetarit Sokol PAJA.

        Në Tiranë shtëpia e Zotit dhe shtëpia e spiunëve qëndrojnë përballë njëra-tjetrës. Një histori persekutimi përplot 50 vjet ndaj klerit fetar, duket sikur dhe sot në heshtje e ndjek nga pas. Në të dy anët e rrugës “Dëshmorët e 4 Shkurtit” duket sikur qëndrojnë të heshtura ferri dhe parajsa. Për krimet monstruoze që regjimi komunist kreu ndaj shqiptarëve të pafajshëm nëpërmjet Sigurimit të Shtetit, qëndrimi afër një Kishe siç duket, xhelatëve u jep pak lehtësim për shpirtrat e vrarë e trupat e masakruar. Një koinçidencë e hidhur. “Shtëpia e Gjetheve” apo Muzeu Kombëtar i Përgjimeve është muzeu më intrigues në kryeqytet. Në vendet totalitare, Muze të tillë sot të tmerrojnë njësoj si diktatura dje. Aty ekspozohen viktima të pafajshëm, të përndjekur e dënuar mizorisht nga regjimi. Në këtë shtëpi tmerri jetojnë viktimat dhe persekutorët. Një bashkëjetesë e tmerrshme. “Shtëpia e gjetheve” u ndërtua në 1931. Muzeun Kombëtar i Përgjimeve përpiqet t’i rrëfejë gjithëkujt por të huajve kryesisht një nga periudhat më të errëta të historisë së Shqipërisë. Ky muze përmban: teknikë operative, metoda të ndryshme dhune, torture e përndjekje, përgjime, kontrolle, spiunime, dëshmitarë, persekutorë, prokurorë, gjykatës, ushtarakë, viktima, familjarë, priftërinj, hoxhallarë, anëtar të komitetit qëndror, armiq, revolucionarë, koperativistë, kolaboracionistë, shpaloset i gjithë tmerri që përjetoi krejt shoqëria shqiptare përgjatë komunizmit. Shtëpia me Gjethe përbëhet nga 31 dhoma dhe 9 seksione ku tregohet me detaje gjithçka kaluan shqiptarët për 50 vjet në diktaurën staliniste. 

EKSPOZIMI I KRIMEVE SI DËNIM MORAL NDAJ XHELATËVE

“Vetëm duke rrëfyer atë që ka ndodhur mund të “kapërcehet” me të vërtetë e kaluara”. Çështja ndryshon kur ky rrëfim bëhet në një muze apo në një sallë gjyqi nga pikëpamja e ndëshkimit. Por mendoj se edhe ekspozimi në muze i fakteve, i dhunës së ushtruar, i atyre që kanë qenë drejtues të Sigurimit të Shtetit është një lloj ndëshkimi moral i autorëve të krimeve. Edhe pse regjimi komunist u rrëzua në fillim të viteve 1990, njerëzit që punonin me Sigurimin mbetën në institucione shtetërore për një kohë të gjatë, duke penguar vendin që të ecë përpara me përpjekjet e tij për të siguruar dhënie llogarie për krimet e të kaluarës. Një numër i vogël njerëzish janë nxjerrë në gjyq për krimet e kohës së komunizmit, por shumica e tyre janë liruar nga akuzat ose janë liruar pasi kanë kryer një pjese të dënimit. Përballja me të kaluarën komuniste është një sfidë e vështirë në Shqipëri. Kjo për faktin se edhe pse sistemi komunist është rrëzuar, ende është gjallë ideologjia komuniste e cila shfaqet në minimizimin dhe përpjekjet për të fshehur e për të fshirë krimet e komunizmit. Drejtësia tranzicionale, pra, realizimi i drejtësisë në fazën e tranzicionit është ende në fillimet e veta në Shqipëri dhe mendojmë se Muzeu Kombëtar i Përgjimeve “Shtëpia me Gjethe” jep kontributin e vet së bashku me shumë institucione të tjera si Autoriteti për Informimin mbi Dosjet e Sigurimit të Shtetit, Instituti mbi Krimet dhe Pasojat e Komunizmit, IDMC etj në përpjekjet që bëjnë të mundur tranzicionin drejt një shoqërie të qëndrueshme  në paqe dhe më demokratike.

PËSHTJELLIM EMOCIONAL DHE FRIKË NDAJ SIGURIMIT EDHE PAS 30 VITEVE

Fillimisht pas vizitës në Muze, të përndjekurit janë shprehur se ndjenin një pështjellim emocional për shkak të ndjenjës së frikës e të terrorit që Sigurimi i Shtetit, dhe vetë godina ngjallte tek ata. Duhet të them se ka pasur shumë prej tyre që e kanë paragjykuar dhe anatemuar muzeun për arsye politike apo për vetë faktin se godina ka qenë selia e një prej Drejtorive të Sigurimit. Por më pas kur kanë kuptuar se ky muze u kushtohet atyre vetë, personave që janë përgjuar, spiunuar, dënuar e persekutuar nga regjimi komunist, na kanë falenderuar dhe kanë shprehur simpatinë e tyre.

Nga ana tjetër, ne i konsiderojmë ata si partnerë të rëndësishëm të punës tonë. Shumëprej dëshmive të tyre janë pjesë e ekspozitës së përhershme të muzeut. Të gjithë ata individë që kanë statusin e të përndjekurit politik mund të hyjnë falas në muze. Gjithashtu programet edukative që organizon muzeu me nxënësit e shkollave dhe studentët, synojnë rehabilitimin e të dënuarve dhe të mbijetuarve pasi ata ftohen të flasin në mënyrë sistematike në muze jo vetëm për vuajtjet e tyre në burgje e kampe internimi, pse dhe si u dënuan duke u dhënë të rinjve shembuj të gjallë të shkeljes së të drejtave të njeriut dhe të dhunës së ushtruar në komunizëm por dhe për qëndresën, u japin mësime të rinjve si të kenë një qëndrim kritik në jetë. 

TURISTËT E HUAJ TË TMERRUAR NGA DIKTATURA NË SHQIPËRI

Muzeu ka ngjallur një interes të madh tek turistët e huaj të cilët për shkak të izolimit mbi 45 vjeçar nuk e kanë njohur Shqipërinë e asaj periudhe. Që nga hapja e muzut më 23 Maj 2017 ne kemi patur rreth 48 000 vizitorë dhe rreth 58 % e tyre janë të huaj. Ata shprehen të impresionuar mbi gjithçka që ka ndodhur, mbi mënyrën se si ka funksionuar regjimi, dhunën psikologjike dhe terrorin e vendosur në Shqipëri. Në komentet e tyre ata na inkurajojnë në punën tonë mbi informimin e publikut dhe shprehen se muze të tillë janë të nevojshëm që diktatura të mos përsëritet më në të ardhmen. Më 6 dhjetor 2019 Muzeu Kombëtar i Përgjimeve „Shtëpia me Gjethe“ u nderua me Çmimin e Këshillit të Europës  Muzeu i Vitit 2020“ (Council of Europe Museum Prize 2020) nga Forumi Europian i Muzeve dhe nga Ansambleja Parlamentare e Këshillit të Europës.

MUZETË MEMORIALË SI PËRPJEKJE PËR TË RIKTHYER DINJITETIN E VIKTIMAVE

Muzetë kanë potencialin të bëjnë bashkë në një vend pikëpamje të ndryshme duke i ballafaquar faktet përmes mjeteve muzeografike dhe duke e lënë vizitorin e thjeshtë të gjykojë e të dalë në përfundimet e veta. Muzeu Kombëtar i Përgjimeve: “Shtëpia me Gjethe” i ekpozon krimet dhe jep këndvështrime të ndryshme mbi ngjarjet e ndodhura. Në dosjet dhe dokumentet e tjera arkivore të kohës jepet pikëpamja e Sigurimit mbi bashkëpunëtorët apo viktimat e terrorit komunist. Përmes tyre, në mënyrë të tërthortë mund të kuptohen dhe metodat që përdorte Sigurimi për rekrutimin e bashkëpunëtorëve. Këndvështrimi i të dënuarve të regjimit komunist jepet përmes dëshmive gojore. Në muze janë përdorur dokumentarë e intervista të shumta të të persekutuarve politikë gjatë regjimit komunist dhe të familjarëve të tyre. Nëpërmjet paneleve, diçiturave, statistikave jepet pikëpamja e Muzeut. Përzgjedhja e citimeve në sektorin e fundit të ekspozitës në sektorin Panoptikon shpreh qartaz pikëpamjen e Muzeut mbi procesin e ballafaqimit me të kaluarën: “E kaluara nuk vdes kurrë. Ajo madje as ka kaluar “. William Faulkner. “Atëherë ndoshta nuk e kuptoja, por më vonë e kam menduar se paskan patur një kurajo të pacipë këta njerëz që nuk kanë kërkuar falje”-  Amik Kasoruho. Muzeu përcjell idenë se varrosja e së kaluarës komuniste nuk sjell as shërim e as drejtësi për ata që e pësuan sepse ne bartim kujtimin e saj. E kaluara është pjesë e pandarë e jona. Çdo çast i së kaluarës sonë ndërton atë që ne jemi. Kështu që e kaluara jeton brenda nesh. Historia përsëritet, ata që e harrojnë të shkuarën janë të destinuar ta përsërisin. Ndaj asgjë s’duhet të kalojë në heshtje. Asgjë s’duhet të mbetet e pandëshkuar. Kështu, muzeu përpiqet përmes mjeteve muzeografike ta drejtojë vizitorin në vlerësimin e gjykimin e tij pa iu imponuar. Muzetë memorialë e vendet e kujtesës e kanë potencialin për të përmirësuar proceset e drejtësisë tranzicionale, duke u mbështetur në të gjitha palët që punojnë së bashku drejt një dobie më të madhe: njëfarë drejtësie dhe parandalimi të përsëritjes së dhunës.  Muzeu duke shfrytëzur të gjitha mjetet muzeografike jep një kontribut të vyer në diskursin aktual mbi të shkuarën, në njohjen e fakteve, në rivendosjen e dinjitetit të viktimave; nxitjen e debateve të hapura midis padrejtësive të kaluara duke siguruar dhe një vend për reflektim. Mënyra më e mirë kundër abuzimit me të drejtat e njeriut është një qytetari aktive dhe e angazhuar me vetëdije, liri dhe frymëzim për ta ndaluar abuzimin para se të fillojë. Ky mund të jetë një drejtim shumë i rëndësishëm në një shoqëri në tranzicion. 

Filed Under: Featured Tagged With: Shtepia me Gjethe

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 242
  • 243
  • 244
  • 245
  • 246
  • …
  • 900
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare
  • Në sinoret e Epirit…
  • Mbrëmë hyri në fuqi Ligji i SHBA për autorizimin e mbrojtjes kombëtare
  • Skënderbeu “grek”, ose si të bëhesh grek pa e ditur
  • A historic moment of pride for the New Jersey Albanian-American community
  • U zhvillua veprimtaria përkujtimore shkencore për studiuesin shqiptaro-amerikan Peter Prifti
  • Dashuria që e kemi dhe s’e kemi
  • “Jo ndërhyrje në punët e brendshme”, dorëheqja e Ismail Qemalit, gjest atdhetarie dhe fletë lavdie
  • Arti dhe kultura në Dardani
  • Gjon Gazulli 1400-1465, letërsia e hershme shqipe, gurthemeli mbi të cilin u ndërtua vetëdija gjuhesore dhe kulturore e shqiptarëve
  • “Albanian BookFest”, festivali i librit shqiptar në diasporë si dëshmi e kapitalit kulturor, shpirtëror dhe intelektual
  • VEPRIMTARI PËRKUJTIMORE SHKENCORE “PETER PRIFTI NË 100 – VJETORIN E LINDJES”

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT