Akri Çipa – Dielli

Domosdoshmëria për një strategji afatgjatë në thellimin e marrëdhënieve me SHBA

November 16, 2020 by dgreca

Nga Akri Çipa*-

Zgjedhjet presidenciale në Shtetet e Bashkuara mbërthyen interesin e publikut të gjerë, në Amerikë dhe jo vetëm. Duke presupozuar të mbyllur tashmë procesin elektoral, pavarësisht zgjatimit të disa proceseve burokratike dhe ligjore, diskutime të shumta kanë filluar nga të dyja anët e Atlantikut për ardhmërinë e politikës së jashtme amerikane në administratën e Presidentit të zgjedhur Joe Biden.

Fitorja e ish-zëvëndës presidentit Biden u mirëprit gjerësisht në Shqipëri dhe në Kosovë dhe ka pasur një ekzaltim të përgjithshëm. Kjo lidhet pikë së pari me vetë historinë e zotit Biden. Si një mbështetës i hershëm i ndërhyrjes amerikane si kundërpërgjigjë ndaj fushatave të gjenocidit serb dhe të zgjatimeve të saj në vitet 90’, ndaj zotit Biden ka një ndjenjë mirënjohjeje të sinqertë në Ballkan. Në fillim në raport me luftën në Bosnjë dhe më pas në lidhje me Kosovën, ai ka qënë një zë i fuqishëm dhe i qartë në favor të lirisë dhe paqes. Në skenën amerikane janë të rrallë politikanët aktivë që mund të thonë se kanë qënë më eksplicitë se zoti Biden në raport me çlirimin, pavarësinë dhe forcimin e shtetësisë së Kosovës.

Me ardhjen e administratës Biden vlen të celebrohet kjo histori personale. Njëkohësisht, ekziston më shumë se kurrë nevoja dhe mundësia për një përgatitje serioze kundrejt sfidave me të cilat përballet Ballkani dhe qasjes së nevojshme për të forcuar raportet e Shqipërisë dhe Kosovës me Shtetet e Bashkuara dhe kapërcyer sfidat rajonale. Në këtë aspekt, ka tre elemente kyç të cilat duhet të konsiderohen dhe me të cilat duhet të ballafaqohemi në një plan afatgjatë: ndryshimet thelbësore në arenën ndërkombëtare; konteksti i zhvillimeve në politikën amerikane; problematikat e brendshme që reflektohen ndërkombëtarisht.

Si një mbështetës i hershëm dhe i përkushtuar i strukturave transatlantike, Presidenti i ardhshëm amerikan ka theksuar rëndësinë që do ketë Europa në vizionin e tij. Pikërisht për hir të këtij fakti ka indikacione se vëmendje të përkushtuar do të marrë dhe gadishulli ballkanik. Megjithatë, bota që do gjejë zoti Biden në vitin 2021 ndryshon kryekëput nga ajo e kohës së tij si anëtar i Senatit amerikan ose qoftë edhe si Zëvendës President. Kjo u theksua rishtazi dhe nga këshilltari i tij Tony Blinken, zëri mjaft influencues për politikën e jashtme dhe, sipas gjasave, një nga drejtuesit e ardhshëm të kësaj politike në administratën e re. Konditat dhe realitetet që përcaktuan në një pjesë të madhe politikën e jashtme amerikane në katër vitet e fundit mbeten po ato.

Në këtë sens, qasja ndaj Ballkanit gjatë administratës Biden do të influencohet drejtpërdrejtë nga kjo situatë. Kina do të vazhdojë përpjekjet për t’u imponuar ekonomikisht në Ballkan dhe për të penetruar Europën nëpërmjet rajonit tonë. Rusia do të vazhdojë të kundërshtoje proceset integruese euroatlantike të vendeve të rajonit dhe të kundërshtojë fuqimisht shtetësinë e Kosovës. Ndërkohë që administrata e zotit Biden do të privilegjojë koordinim më të madh me Bashkimin Europian, kompeticioni i drejtpërdrejtë me fuqitë e tjera të mëdha do të vazhdojë të dominojë rajonin. Rajonalizimi dhe forcimi i fuqive rajonale do të pasqyrohet padyshim në Ballkan, sikurse është konkretizuar tashmë dhe në zonat përreth.

Elementi i dytë që vlen të merret parasysh është ndryshimi i brezave në politikën amerikane, një proces sa i natyrshëm aq edhe përcaktues për të ardhmen. Mbështetës të mëdhenj të çështjes shqiptare po shkojnë drejt braktisjes së politikës aktive ose janë subjekt i presionit të shtuar të rivalëve partiakë. Prandaj, duhet pasur një kujdes i shtuar në aktivizimin diplomatik. Gurthemeli i mbështetjes amerikane ndaj Kosovës dhe ndaj gjithë spektrit të interesave shqiptare mbetet mbështetja mbipartizane në politikën amerikane. Përpjekja për ta partizuar dhe individualizuar këtë marrëdhënie duhet të refuzohet me forcë dhe vendosmëri.

Për shkak të polarizimit politik, në Shtetet e Bashkuara po gjejnë vend gjithmonë e më shumë zëra radikalë nga të gjithë krahët politikë. Në të dy ekstremet e spektrit politik në Shtetet e Bashkuara ka elemente me qëndrime të dyshimta për sa i përket kursit të politikës së jashtme amerikane, qëndrimeve revizioniste ndaj historisë së rishtë dhe interesa që konfliktojnë në mënyrë të rrezikshme me interesin shqiptar në rajon.

Në rradhë të parë, në Amerikë ka një të djathtë izolacioniste dhe regresive që i ka dhënë historikisht luftës në Kosovë ngjyresa të thjeshta fetare dhe e cila e ka sulmuar ndërhyrjen historike të NATO-s për qëllime politike të ditës. Një eksponent i këtyre pikëpamjeve, koloneli në pension Douglas Macgregor, arriti deri aty sa të nominohej nga presidenti Trump si Ambasador i Shteteve të Bashkuara në Gjermani. Nga ana tjetër, segmenti më radikal i së majtës e ka parë luftën për çlirim të popullit shqiptar në Kosovë dhe fushatën e aleancës kundrejt spastrimit etnik serb nën lentet e një abstraksioni internacionalist socialist dhe e ka sulmuar si reflektim i të ashtuquajturës qëllim “imperialist” amerikan. Këto kritika janë ricikluar edhe ndaj zotit Biden në fushatën e fundit.

Rreziku që pikëpamjet dhe qëndrimet e këtyre ekstremeve të vazhdojnë të dalin nga margjinat është real. Sinjali më i dukshëm ishte fushata mediatike revizioniste që pasoi takimin në Uashington të presidentit Trump me kryeministrin Hoti dhe presidentin Vuçiç dhe që synonte të relativizonte historinë dhe rolin çlirimtar të Shteteve të Bashkuara dhe vendeve perëndimore.

Së fundmi, vlen të rikujtohet se aleancat dhe marrëdhëniet ndërshtetërore të qëndrueshme ndërtohen, në rradhë të parë mbi introspektimin – aftësinë për ta analizuar veten dhe problemet e brendshme dhe për të reflektuar mbi to.

Problemet e mbartura demokratike të Shqipërisë dhe Kosovës si dhe mungesa e një uniteti politik në raport me proceset përcaktuese për ardhmërinë e vendit janë elemente nevralgjike që pasqyrohen përtej politikës së brendshme. Në mjaft raste, janë pikërisht këto shfaqje që shfrytëzohen nga fqinjët tanë për të ndërtuar fushata malinje lobimi në Uashington, Bruksel, Paris dhe më gjerë.

Pikërisht nga kjo pikë e fundit duhet nisur ndryshimi. Baza më e fortë e intensifikimit të marrëdhënieve me SHBA-në kalon nga forcimi i institucioneve, shteti i të drejtës dhe mirëqeverisja në Shqipëri dhe Kosovë. Stabiliteti i brendshëm që vjen si pasojë e demokratizimit dhe ekonomi të shëndosha janë garancia më e mirë e faktorizimit rajonal të shqiptarëve përtej kufijve shtetërore. Ravijëzimi i një politike të jashtme të qartë dhe afirmimi i interesave kombëtare kah orientimit transatlantik, mbi të gjitha në konditat e arenës aktuale ndërkombëtare, është domodoshmëri. Dhe duhet të jetë e tillë si fakt, jo vetëm si retorikë.

Në të njëjtën kohë, është i domosdoshëm përafrimi dhe edukimi i brezit të ri të vendimmarrësve amerikanë, të cilët mund të kenë interes dhe njohuri të përcipta për Ballkanin, çështjet shqiptare dhe kontekstin e veçantë të aleancës së shqiptarëve me Amerikën. Në këtë aspekt, nevojitet syçeltësi, koordinim dhe një strategji për të ndërtuar marrëdhënie afatgjata si me brezin e ri të politikëbërësve, ashtu dhe me kastën e re të ekspertëve dhe diplomatëve që do të profilizojnë politikën e jashtme amerikane gjatë administrates së ardhshme dhe përtej saj.

Presidenca Biden është një moment kyç për Shtetet e Bashkuara, por edhe për rajonin tonë. Ndërkohë që paraqiten prirje negative dhe situata komplekse në arenën ndërkombëtare, katër-vjeçari i ardhshëm mund të paraqesë njëkohësisht edhe mundësi historike. Faktori shqiptar duhet të tejkalojë konfliktet me vetveten, sikurse dhe romanticizmat, për të reflektuar dhe vepruar në shfrytëzimin e këtij momenti dhe avancimin e interesave kombëtare.

*Ky artikull mbështetet nga “Sbunker” përmes projektit të financuar nga Ambasada Amerikane. Mendimet e shprehura këtu janë të autorit dhe jo medoemos pasqyrojnë qëndrimet e Departamentit të Shtetit.

Armatimi i Serbisë është kërcënim për Ballkanin

October 17, 2020 by dgreca

Nga Akri Çipa-

Në 2 tetor, u mbajt në Tiranë mbledhja e përbashkët e qeverisë së Shqipërisë dhe Kosovës në vijim të një tradite të filluar në vitin 2014. Gati një javë më vonë, Serbia mobilizoi automjete të rënda, avionë luftarakë dhe mbi 2,800 trupa për një manovër stërvitore ushtarake në rrafshnaltën e Peshterit. Këto dy ngjarje nuk janë në pamje të parë të ndërlidhura me njëra-tjetrën, por vlejnë për të evidentuar ndryshimin thelbësor në reagimet e tre vendeve.

Serbia thirri ambasadorin shqiptar në Beograd për t’i dorëzuar një notë proteste për takimin dhe deklaratat e mbajtura në Tiranë. Për më tepër, u aktivizuan kanalet me Rusinë dhe kjo e fundit i quajti “alarmuese” mesazhet e takimit të Tiranës. Kjo reflekton një politikë të hershme të Beogradit në rolin e zhurmuesit për çfarëdo lloj iniciative që Prishtina dhe Tirana ndërmarrin në marrëdhëniet bilaterale – madje dhe në çështjet e brendshme të tyre. Nga ana tjetër, dy kryeqytetet shqiptare vazhdojnë të jenë heshtanake përpara zhvillimit më substancial dhe më të rrezikshëm për stabilitetin e Ballkanit: shfaqjet ushtarake dhe procesi i armatimit të Serbisë.

Sikurse ndodh shpeshherë, në radarin e diskutimeve publike në trojet shqiptare nuk gjetën vend për analizë manovrat stërvitore të ushtrisë serbe. Nën vrojtimin e Presidentit Vuçiç dhe zyrtarëve të tjerë të lartë, trajnimi shërbeu për të demonstruar armatimet më të fundit që vinin prej Rusisë dhe Kinës. Por, teksa politikëbërësit në dy shtetet shqiptare janë të ngërthyer në beteja me vetveten, armatimi i Serbisë është kërcënim serioz për sigurinë dhe paqen rajonale.

Në gusht, Serbia konfirmoi se ishte pranë blerjes së sistemit kundër-ajror FK-3 nga Kina, çka solli dhe reagim zyrtar nga ambasada amerikane në Beograd. Ky nuk është rast i veçuar. Në fakt, në shkurt Serbia bleu sistemin Pantsir S1 nga Rusia. Në pamje të parë, vështirë të qortohen blerjet e sistemeve mbrojtëse. Shpeshherë, Presidenti Vuçiç është fshehur pikërisht prapa këtij justifikimi. Për fat të keq, jo të gjitha prokurimet përfshihen në këtë kategori.

Serbia u bë vendi i parë europian që mori në dorëzim dronë CH-92A nga Kina si dhe arriti marrëveshjen me Partinë Komuniste të Kinës për transfertën e teknologjisë së nevojshme për mundësimin e prodhimit lokal nga Serbia të dronëve luftarakë. Në këtë aspekt, Beogradi nuk e ka fshehur synimin për të zgjeruar arsenalin ushtarak me dronë dhe për t’u bërë operatori kryesor i dronëve në rajon.

Këto pasojnë dërgesa të përsëritura ushtarake ruse që kanë përfshirë automjete të blinduara, tanke, helikopterë dhe avionë luftarakë.

Përgjatë pranisë së tij në konferencën vjetore të AIPAC në Uashington, në mars të këtij viti, presidenti serb shprehu dëshirën për të blerë armë nga Izraeli. Së fundmi, ai shfaqi interesin për të blerë drone luftarakë nga Turqia.

Në krahasim me një vit më parë, në vitin 2019 Serbia rriti me 326 milionë dollarë ose gati 43 përqind buxhetin ushtarak, për një shumë totale 1.14 miliardë dollarë. Ky është një trend shqetësues.

Arsyetimet zyrtare të Beogradit për këto investime në sektorin ushtarak kanë në thelb premisën e dekurajimit të çfarëdo rreziku ose kërcënimi. Por, në parim, këto shpenzime ushtarake mbeten të pajustifikuara. Nën petkun e ndërtimit të marrëdhënieve të mira me fqinjët dhe të lënies pas të së shkuarës së dhimbshme, Serbia duhet të ishte vendi më i interesuar për të demilitarizuar Ballkanin dhe për të investuar në stabilitetin e rajonit. Mbi të gjitha, kjo do ishte dhe pasojë logjike e politikës së saj të neutralitetit ushtarak, duke u nisur nga predispozita e mungesës së rreziqeve konkrete.

Një arsye e dytë, e pranuar heshturazi, është ajo e nevojës së Beogradit për marrëdhënie transaksionale me Moskën dhe Pekinin – më rishtazi me Izraelin dhe Turqinë – për të konsoliduar raportet me to. Gjithsesi, në këtë rast, fare mirë mund të përzgjidheshin sektorë të tjerë bashkëpunimi, shumë më pak kontraversë dhe kërcënues, për të thelluar këto marrëdhënie bilaterale.

Përkundër të gjitha këtyre arsyetimeve jobindëse, armatimi serb i shërben politikës agresive dhe imponuese serbe në rajon. Serbia ka ravijëzuar tashmë një politikë afatgjatë për të dominuar zhvillimet rajonale duke u shndërruar në një kontrollor ekonomik dhe diplomatik. Kjo kalon pashmangshmërisht nëpërmjet një hegjemonie rajonale dhe intimidimit të fqinjëve. Retorika e ngarkuar dhe patetizmi nacionalist që vazhdojnë të dominojnë skenën mediatike dhe politike serbe janë zgjatim i këtij synimi.

Kjo nuk do të thotë se ka nevojë për alarmizëm të tepruar, por kjo qasje thërret për syçeltësi. Vetë elita politike serbe është e interesuar për të ushqyer tensione rajonale nëpërmjet të cilave pozicionohet si faktor kyç dhe roje e stabilitetit rajonal. Kjo politikë me dy korsi ka dhënë deri më sot frute, si në forcimin dhe kapjen e pushtetit të brendshëm nga klasa aktuale politike, ashtu edhe në ripozicionimin e vendit në skakierën ndërkombëtare.

Shqipëria dhe Kosova deri më sot e kanë sakrifikuar reagimin ndaj këtyre zhvillimeve -respektivisht nën preludin e rritjes së bashkëpunimit rajonal dhe të një marrëveshjeje iluzive më Beogradin. Qeveritë shqiptare në të dy shtetet bëjnë mirë që investohen në çtensionimin e situatës dhe predikojnë bashkëpunim rajonal dhe dialog. Megjithatë, faktori shqiptar nuk mund të jetë thjesht një vëzhgues.

Historia e rishtë ka treguar se nuk ka kërcënim më të madh për stabilitetin dhe sigurinë e Ballkanit se sa militarizmi serb i mbështetur nga faktorë jo-perëndimorë.

Tirana dhe Prishtina e kanë të domosdoshme reagimin. Të dyja shtetet nuk kanë kapacitete financiare për të garuar me Serbinë në armatime dhe, mbi të gjitha, kjo është e padëshirueshme. Megjithatë, ka hapa konkretë që duhet të ndërmerren për t’iu kundërpërgjigjur premisave të këtij fenomeni.

Shqipëria, si vend anëtar i NATO-s, duhet ta bëjë kazus këtë armatim të pajustifikuar të Serbisë, duke theksuar mungesën e rreziqeve serioze që mund ta legjitimojnë atë. Retiçenca e derimësotme e aleancës për këtë kërcënim të drejtpërdrejtë për stabilitetin e rajonit është problematike. Përkundër këtij armatimi që duhet të krijonte shqetësim në hallkat drejtuese, NATO ka rritur bashkëpunimin me Serbinë. Padyshim që dialogu, bashkëpunimi dhe ndërveprimi me Serbinë, si një vend me rëndësi në zemër të Ballkanit, është i nevojshëm. Por, kjo nuk duhet të vijë në kurriz të presionit ndaj veprimeve destabilizuese të Serbisë.

Përballë memecërisë shqiptare, ishte Kongresmeni Elliot Engel që ngriti zërin. Në janar të këtij viti, Kryetari i Komitetit për Çështjet e Jashtme në Dhomën e Përfaqësuesve, reagoi dhe tërhoqi vëmendjen e admiralit James Foggo, komandant i Forcave Detare Amerikane në Europë si dhe drejtues i komandës ushtarake të NATO-s në Napoli. Ky i fundit, lavdëroi në një intervistë bashkëpunimin e Serbisë me aleancën dhe shprehu dëshirën për ta parë në të ardhmen anëtare të saj. Ligjvënësi amerikan shprehu shqetësim për faktin që admirali Foggo anashkaloi thellimin e bashkëpunimit të Serbisë me Rusinë dhe rreziqet që burojnë prej këtij bashkëpunimi.

Përtej reagimit të strukturave ndërkombëtare të sigurisë, ka dhe vende të tjera të Ballkanit të cilat duhet t’i shikojnë me vëmendje prokurimet dhe demonstrimet ushtarake të Serbisë. Në këtë kategori hyjnë Kroacia dhe Bullgaria. Shqipëria dhe Kosova duhet të shfrytëzojnë këtë shqetësim të përbashkët për të intensifikuar marrëdhëniet me këto dy vende – por edhe me vende të tjera ballkanike – për të koordinuar ose bashkërenduar një përgjigje të përbashkët.

Së treti, një hap i domosdoshëm është një qasje më aktive ndaj Shteteve të Bashkuara, që mbeten ende garanti kryesor i sigurisë së Ballkanit. Pasqyrimi i situatës në Uashington dhe informimi i vendimmarrësve të lartë amerikanë për shqetësimet që paraqesin veprimet e Serbisë është i domosdoshëm.

Është bërë e qartë se Serbia ka rritur efektivitetin e lobimit në Shtetet e Bashkuara dhe përafrimi i Beogradit me Uashingtonin është shqetësues. Overturat serbe kanë dhënë rezultate konkrete që përfshijnë jo vetëm freskimin e imazhit, por edhe, në disa qarqe, mbështetje për politika thelbësisht problematike për stabilitetin e rajonit.

Deri më sot, ka pasur mungesë të veprimeve konkrete nga Uashingtoni për të frenuar ose konfrontuar ambiciet ushtarake të Serbisë. Blerja e armatimeve ruse duhet të ishte shkak për sanksionimin e Serbisë nga Shtetet e Bashkuara si shkelje flagrante e sanksioneve amerikane ndaj Rusisë për ndërhyrjen e saj në Ukrainë. Përfaqësuesit zyrtarë të dy shteteve shqiptare duhet të nisin një ofensivë në Uashington për të kërkuar një kundërvënie më të madhe amerikane ndaj këtyre zhvillimeve të cilat, në disa raste, shkelin dhe vetë ligjet amerikane.

Arkitektura ndërkombëtare dhe angazhimi i partnerëve perëndimorë deri më sot ka mbajtur larg fantazmat e rikthimit të konflikteve të dhunshme. Megjithatë, është momenti që vetë faktorët lokalë të shfaqin një qasje më të kujdesshmë dhe aktive. Ngrirja e reagimeve, qoftë edhe të brendshme, në Shqipëri dhe Kosovë kundrejt armatimit serb është një tregues atrofizimi dhe mungese largpamësie strategjike. Formati aktual i ndërveprimit nuk mund të vazhdojë më në kushtet e një shteti serb që forcon imazhin dhe rolin në Ballkan dhe ndërkohë vazhdon me retorikë agresive dhe veprime destabilizuese.

Publikuar fillimisht në Sbunker.

EXCLUSIVE INTERVIEW WITH POLITICAL ANALYST AKRI ÇIPA

September 15, 2020 by dgreca

EXCLUSIVE INTERVIEW WITH POLITICAL ANALYST AKRI ÇIPA–

A consultant and expert on Balkan affairs foreign policy, Akri Çipa renders a deeply insightful perspective and context into the Kosova-Serbia economic agreement. In reference to the Albanian-American community, he says it is critical to educate the new generation of lawmakers and not take the US support for granted.

by Rafaela Prifti

The September 4th meeting in Washington DC between Kosova Prime Minister Hoti and Serbian President Vucic was expected to resume an interrupted US-led process of negotiations. Instead of a dialogue, we got an event: the signing of a Kosova-Serbia economic agreement. Was it a surprise?
From the onset, there were high expectations that a deal would be reached in D.C. The US administration was directly invested, and when the US flexes its diplomatic muscles there are few things that can stop it from achieving results. This is even more true when dealing with Balkan issues. The biggest question was how far-reaching and consequential the agreement would be.
As it became clear, some commitments were announced by both parties, however there was no comprehensive agreement – there was no agreement at all for that matter. Both parties negotiated an economic package and pledged support for a series of policies and positions that affected the dialogue. The event aimed to incentivize both parties as they continue the EU-facilitated dialogue in Brussels. It is positive there was an impetus and focus on the issue in Washington, but the results were, overall, disappointing.
Aligning with Kosova leadership, the community and supporters of Albanians in the US have made the arguments in favor of a more “robust” U.S. involvement. President Trump’s Special Envoy, Ambassador Grenell, has come under some criticism with regard to knowledge of the region to the point where he is called ‘unqualified’ for the task at hand. Yet Ambassador Grenell did mediate the signing of the agreement at the White House. Did he prove those critics wrong?
In light of the special bond and alignment of strategic interests, US involvement in the Balkans has been strongly supported by the leadership of Albania and Kosova and by the larger Albanian-American community. This was reflected also by President Thaçi’s calls for the US to lead the dialogue between Kosova and Serbia. Ambassador Richard Grenell, who was serving as the US Ambassador to Germany when he was appointed as the Special Envoy for the Kosova-Serbia dialogue, he had a critical asset on his side: he had President Trump’s ear and attention. That’s a very rare commodity. Unfortunately, Ambassador Grenell lacked an understanding of the history and complex dynamics of the region. Eventually, this was reflected in the process. When Ambassador Grenell was announced as Special Envoy in 2019, the expectations were much different compared to the end results.

The Kosova and Serbia normalization agreements are two separate documents signed by the respective parties. The EU has facilitated 33 agreements between Serbia and Kosova, most of which have been blocked by Serbia. Secondly, the implementation of the agreement is to be conducted by both the EU and US. Three days later in Brussels, both Prime Minister Hoti and President Vucic reassured the Parliament that EU integration is their highest priority. What exactly was achieved in economic terms?
Similar infrastructural projects are much needed in a region like the Balkans that still suffers from underdevelopment and relatively modest economic growth. The commitment of the United States to assist with a set of projects is positive. However, there should be some reasons for concern about how these projects will be implemented. As part of the commitments the parties took in Washington, it was announced that the U.S. International Development Finance Corporation (DFC) would open an office in Belgrade. Its main objective will be to support economic progress in the area and implement the agreed-upon projects. Yet, it is perplexing why the implementation should go through a Belgrade office, giving centrality to the Serbian capital and granting them another avenue for strengthening cooperation with the United States. DFC’s CEO Adam Boehler announced a high-level delegation to Belgrade the week of 9/21 to “start right away on projects key to economic normalization.” This creates an asymmetric situation between Belgrade and Prishtina.
The Brussels dialogue has shown that it is not only a matter of sticks and carrots. The process is also important and the need to level the playing field for both parties is pivotal.

The crucial point – the full and final agreement on mutual recognition was taken out of the documents. On this topic, Kosova President Thaçi has stated that this important and sensitive item was on the draft agreement last summer when his trip to Washington was canceled due to the publication of his indictment. Did the agreement move the needle to resolve Kosova’s recognition while removing tariffs might impact the leverage in the next round of negotiations?
Unfortunately, the Washington meeting resulted in a set of principles that are far from the comprehensive agreement that is needed to finally settle the Kosovo-Serbia conflict. The meeting did little to move the parties towards mutual recognition, address Serbia’s crimes in Kosovo and delineate the principles of justice. Without addressing these issues, there can be no real closure and reconciliation.
With the presidential elections in the United States fast approaching, the process will be now in the hands of the EU. The latter has shown that it lacks credibility and leadership and there is much skepticism about whether it will be able to deliver in a process that has been dragging on for almost a decade now.
In this moment, Kosova is in a disadvantaged position. It has made many concessions in order to try to build a positive environment and to convince Serbia to recognize it. Sadly, Serbia’s leaders have exploited the dialogue to score political, diplomatic, and economic gains without being seriously committed to the dialogue. This asymmetry is fundamentally wrong. The US and major European powers must lead a renewed push to strengthen Kosova’s position by at least securing new recognitions, especially from the five EU member states that still do not recognize it. That would build momentum and pressure Serbia to finalize the dialogue. Otherwise, the process will be stuck and, with no major breakthrough in the horizon, Kosova’s leadership will be under pressure to concede even more vis-à-vis Serbia.

Let me lay out some opinions and statements: “the Kosova-Serbia agreement could sway US elections”, “economic normalization will lead to recognition”, “a technical agreement facilitated by US is better than no agreement”, “an agreement that does not include Serbia’s accountability and Kosova’s recognition as independent bears no significance”. Could these statements carry some validity to some extent? What is your position?
With so much going on right now in the United States and in the world, it would be naïve to think that this issue could somehow sway US elections. The event in Washington had a branding component, but in the end it did not even dominate the day’s news cycle.
The security and peace of the Balkans is dependent on the United States, and thus US engagement on Balkan issues is always welcome. However, the Washington meeting had an effect that should worry Albanians and the Albanian-American community. One of the most consequential changes in recent years is the rapprochement of Serbia with the United States. President Vucic has been able to create the image of Serbia as a modern country and as a possible partner for the US in the Balkans. The Trump administration has been open and receptive to Serbia’s signals and lobbying. This is deeply problematic because it rebrands Serbia despite its failure to acknowledge past crimes. Moreover, it shows that there are no consequences for its obstructionism towards Kosovo and its destabilizing behavior in the region.
Speaking of the economic projects, while the Russian and Serb alliance gets more attention, Serbia President Vucic has drawn Serbia closer to Sino-interest in the region with China’s Belt and Road Initiative coercing countries to hire Chinese contractors with loans from Beijing. Does the signing of the economic agreement at the White House affect Chinese expansion of interest in the region?
Besides the economic package and the elements pertaining to the Kosova-Belgrade conflict, the documents signed in D.C. had also a geopolitical connotation and aimed to advance US interests in the region. In this regard, there were elements worth highlighting. One was the commitment of both Kosova and Serbia to diversify their energy supplies. This is clearly aimed at Russia and Serbia’s reliance on Russia in the energetic sphere. The other important element was the targeting of what the US calls “untrusted vendors” in terms of 5G infrastructure. This specific point is indirectly impacting Serbian-Chinese cooperation. Still, President Vucic succeeded in making sure that there would be no direct reference to China or Huawei in the document. That would have led to Chinese reprimands and diplomatic reactions. These two commitments signed by Kosova and Serbia represent a working framework that the United States will likely try to push in regard to all the countries in the Balkans. They aim to keep in check and create safeguards against influence from other great powers in the region.

The signing of the agreement was praised by President Trump as “a truly historic day”, noting the importance of a country with a Muslim majority setting up an embassy in Jerusalem and thus being recognized by Israel. Prime Minister Netanyahu stated “First country with a Muslim majority to open an embassy in Jerusalem.” The Arab League criticized the decision. Turkey expressed concern citing ‘clear violation of international law’. The focus of the agreement on religion caused an unfavorable reaction among Albanian politicians and community leaders. President Thaçi countered it by saying Kosova was and always will be a Western country. Community leaders in the US responded by saying that Albanians are united by their heritage, culture, traditions and language. While Albanians have historically followed three main religions, they have not identified with any religion. What is your comment?
The decision of Israel and Kosova to mutually recognize each other and establish diplomatic relations is very welcome, especially in light of Kosova’s repeated overtures to the Jewish state. President Trump and Prime Minister Netanyahu emphasized for domestic reasons the fact that Kosova has a Muslim-majority population. Nevertheless, Kosova brings much more than that to the table. Kosova has religious pluralism and is characterized by tolerance and interreligious dialogue. Furthermore, it cherishes both its Muslim and Christian traditions and is committed to protecting all communities and religions. There are no doubts about these facts. Israel’s recognition is particularly important because it reinforces the fact that Kosova is a sui generis case and does not set a precedent in the international arena. It reinforces the opinion of the International Court of Justice that confirmed the legality of Kosova’s declaration of independence and that Serbia has actively tried to undermine. Now, the countries that do not recognize Kosova because of the fear that it could encourage unilateral independence declarations cannot hide behind that justification any more.

US foreign policies in the Balkans have largely been defined by bipartisan support. In a highly politicized climate in the nation’s capital and across the US, what position should Albanian-Americans take to advocate, in particular for Kosova?

US bipartisan support for Kosova has been critical to ensuring the security and progress of the youngest country in Europe. Unfortunately, there are some shifts in the United States, and not only, that are changing the world as we know it. There are some revisionist efforts in the United States that for purely partisan and, I might say, misguided reasons are revisiting recent history. These efforts include criticism to US leadership in securing the NATO intervention against Serbia and to the unequivocal US support for Kosova. Moreover, Serbia has restyled its image and has intensified its lobbying efforts.
The Albanian-American community cannot afford to take some things for granted. Geopolitical developments have changed some considerations in Washington. Congress is experiencing a generational change – many of the new decision-makers have a limited knowledge and understanding of the Balkans and of Albanian issues. It is critical for Albanian-Americans to mobilize. Concerted efforts need to be made to organize the community in order to approach this new generation of lawmakers from both parties and educate them on the historical context and the importance of the US alliance with Albania and Kosova.
Thank you for the interview!

The new Israeli government should finally recognize Kosovo

May 24, 2020 by dgreca

BY AKRI ÇIPA*

Despite Kosovo’s continuous efforts – and its people’s sincere admiration for the Jewish state – Israel has so far refused to establish relations with the youngest country in Europe. For some time now, Israel has been increasing its engagement and cultivating new relationships in the Balkan Peninsula.

However, its Balkan map continues to have a black hole.

Despite Kosovo’s continuous efforts – and its people’s sincere admiration for the Jewish state – Israel has so far refused to establish relations with the youngest country in Europe.

The new unity government led by Prime Minister Benjamin Netanyahu and Alternate Prime Minister Benjamin Gantz has the opportunity to finally upend this status quo and move toward recognizing Kosovo.

Clearly, Israel’s hesitation to join the almost 100 countries in recognizing Kosovo does not advance any of its interests.

In fact, there are important opportunities for collaboration between the two countries that remain unexplored. With its overwhelmingly young population, Kosovo sees Israel as a model to emulate in becoming the Balkans’ “start-up nation.”

Kosovo’s population is more than 90% ethnic Albanian and its recognition by Israel would further add to the overall excellent relations between Albanians and the Jewish people.

Israel enjoys strong ties today and is increasing cooperation in trade, tourism, and security with Albania. Kosovo would be a similar friendly environment for Israeli investors and tourists and its recognition would pave the way for economic and security cooperation.

Furthermore, the two countries share the same values and principles. Like Israel, Kosovo was founded on the universal values of democracy, liberty and freedom. A multireligious and multiethnic state, Kosovo enshrined in its declaration of independence a commitment to guaranteeing and safeguarding the rights and freedoms of all ethnic and religious minorities.

Today, the country serves as a model for many of its neighboring countries that are lagging behind in this regard. Its Jewish community, though very small, is formally recognized under the Law on Freedom of Religion and enjoys all the rights and protections as all other communities.

Twelve years after Kosovo’s independence from Serbia, Israel’s initial fears that it could be considered a dangerous precedent in the international arena were demonstrated to bear no relationship to reality.

Kosovo’s independence came as a result of a unique coordinated process led by the US and other Western governments. Although Serbia refuses to recognize it, Kosovo’s independence has been legally confirmed by the International Court of Justice as a sui generis case and in full compliance with international law. Even more importantly, it has served as a cornerstone of peace and stability in the Balkans.

By recognizing Kosovo, Israel would join most of the Western countries that already do so, including the US, Canada, Germany, the UK, as well as a majority of the United Nations’ member states.

At the same time, it would do justice to the principle of self-determination upon which Israel itself was founded.

Kosovo is in fact the history of an oppressed population that, just 20 years ago, was subjected to an atrocious ethnic cleansing campaign perpetrated by Serbia.

Without the leadership of enlightened Western democratic states like the United States and the United Kingdom we would not be talking today about a new liberal and democratic state. Instead, we would be instead talking about another genocide that would have happened in the heart of Europe less than six decades after the Holocaust.

In the 1990s, Albanians in Kosovo were subjected to the greatest displacement of a European population since the end of World War II. Of a population of less than 2 million, about 1 million Albanians were expelled from their homes and more than 120,000 houses were destroyed. Serbian crimes in Kosovo remain, to this day, still unpunished. Between 13,000- 15,000 people, most of them ethnic Albanians, were killed during the conflict. Thousands of women – up to 20,000 by most estimates – were raped by Serbian soldiers and militias.

The US-led NATO campaign that put an end to the Serbian monstrosities in Kosovo and that paved the way for the latter’s independence was greatly supported by Jewish communities across the world, especially the American Jewish community. Jewish leaders in the US were among the most important and supportive voices that advocated for the intervention that prevented a genocide and brought peace and stability to the Balkans.

Considering the historical context, the unique nature of Kosovo’s case, and the potential to build important relations, there is no reason for Israel to continue refusing Kosovo’s explicit offers of friendship.

Someone might argue that by doing so Israel risks damaging its relationship with Serbia.

It is true that Israel and Serbia enjoy good relations, but this comes despite Serbia’s close relations with and support for the Palestinians, including in numerous occasions at the UN.

Serbia’s position on the issue was reiterated, most recently, by Serbian Foreign Minister Ivica Dacic. While signing an agreement for increased security cooperation with the Palestinians this past January, the Serbian minister stated that their “views on Palestine are firm and irreplaceable.” The idea that recognizing Kosovo would jeopardize Israel’s relations with Serbia is a myth – instead, establishing relations with Kosovo would level the field.

Expectations are high for the new Israeli government.

Complex domestic and international challenges have piled up and are waiting for decisive leadership and solutions.

But while most of them require great attention and energy, the new government has an excellent opportunity to gain, without much effort, a new friend in the international arena and to assert itself in a delicate yet important region like the Balkans.(The Jerusalem Post)

The writer is a foreign policy expert focused on Balkan and Middle Eastern affairs. He holds a Master of Science in Conflict Resolution from Columbia University. Twitter: @AkriCipa

Qeveria e re izraelite duhet ta njohë më në fund Kosovën

May 24, 2020 by dgreca

Nga Akri Çipa/

Prej disa kohësh, Izraeli është duke rritur angazhimin dhe po kultivon raporte të reja në gadishullin ballkanik.

Megjithatë, harta e tij e Ballkanit vazhdon të ketë një vrimë të zezë.

Pavarësisht përpjekjeve të vazhdueshme të Kosovës – dhe admirimit të sinqertë të popullit të vet për shtetin hebre – Izraeli deri më sot ka refuzuar të vendosë marrëdhënie me shtetin më të ri në Europë.

Qeveria e re e unitetit e udhëhequr nga kryeministri Benjamin Netanyahu dhe kryeministri alternativ Benjamin Gantz ka rastin që më në fund të tejkalojë këtë status-quo dhe të lëvizë drejt njohjes së Kosovës.

Është e qartë tashmë se hezitimi i Izraelit për t’u bashkuar me mbi 100 shtetet në njohjen e Kosovës nuk avancon asnjë nga interesat e saj.

Në fakt, ekzistojnë mundësi të rëndësishme për bashkëpunim mes dy shteteve – mundësi të cilat mbeten të paeksploruara. Me popullatën e saj të re, Kosova e sheh Izraelin si model për të ndjekur dhe shndërruar në ‘start-up nation’ të Ballkanit.

Popullsia e Kosovës përbëhet në më shumë se 90 për qind nga etnia shqiptare dhe njohja e saj nga shteti i Izraelit do të ishte shtesë e mëtejshme në marrëdhëniet e shkëlqyera mes shqiptarëve dhe popullit hebre.

Izraeli gëzon lidhje të fuqishme sot me Shqipërinë dhe po rrit bashkëpunimin në tregti, turizëm dhe çështjet e sigurisë. Kosova do të përbënte një ambient të ngjashëm miqësor për investitorët izraelitë dhe turistët, dhe njohja e shtëtësisë do t’i hapte rrugë bashkëpunimit ekonomik edhe në çështjet e sigurisë.

Për më tepër, të dy shtetet ndajnë të njëjtat vlera dhe parime. Sikurse Izraeli, Kosova u themelua në vlerat universale të demokracisë, lirisë dhe pavarësisë. Si një shtet multifetar dhe multietnik, Kosova e ka të theksuar në deklaratën e saj të pavarësisë përkushtimin për të garantuar dhe mbrojtur të drejtat dhe liritë e të gjitha etnive dhe komuniteteve fetare.

Sot, shteti është një model për shumë vende fqinje të cilat kanë mangësi në këtë drejtim. Komuniteti hebre, edhe pse i vogël, njihet zyrtarisht nën Ligjin për Liri Fetare dhe gëzon të gjitha të drejtat dhe mbrojtjet sikurse të gjitha komunitetet e tjera.

Dymbëdhjetë vite pas pavarësisë së Kosovës nga Serbia, frika fillestare e Izraelit se mund të konsiderohej një precedent i rrezikshëm në arenën ndërkombëtare është provuar qartazi se ishte e pabazë.

Pavarësia e Kosovës erdhi si rezultat i një procesi unik të koordinuar të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara dhe qeveritë e tjera perëndimore. Edhe pse Serbia refuzon ta njohë atë, pavarësia e Kosovës është konfirmuar edhe nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë si rast ‘sui generis’ dhe është në pajtim të plotë me ligjin ndërkombëtar. Edhe më e rëndësishme, ka shërbyer si gurthemel për paqen dhe stabilitetin e Ballkanit.

Duke e njohur Kosovën, Izraeli do t’u bashkohej shumicës së shteteve perëndimore përfshirë SHBA-në, Kanadanë, Gjermaninë, Mbretërinë e Bashkuar si dhe shumicën e shteteve anëtare të Organizatës së Kombeve të Bashkuara.

Në të njëjtën kohë, do të bënte drejtësi edhe ndaj parimit të vetëvendosjes – parim mbi të cilën ështe themeluar dhe vetë Izraeli.

Në fakt, Kosova është historia e një populli të shtypur i cili, vetëm 20 vjet më parë, iu nënshtrua një fushate të egër spastrimi etnik të kryer nga Serbia.

Pa udhëheqjen e shteteve demokratike perëndimore si Shtetet e Bashkuara dhe Mbretëria e Bashkuar, ne nuk do të flisnim sot për një shtet të lirë dhe demokratik. Në vend të kësaj, do të flisnim për një tjetër gjenocid që do të kishte ndodhur në zemër të Evropës më pak se gjashtë dekada pas Holokaustit.

Në vitet ’90, shqiptarët në Kosovë iu nënshtruan zhvendosjes më të madhe të një popullsie euriopiane që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore. Nga një popullsi me më pak se dy milionë banorë, një milion shqiptarë u dëbuan nga shtëpitë e tyre dhe më shumë se 120 mijë shtëpi u shkatërruan. Krimet serbe në Kosovë kanë mbetur, edhe kësaj dite, pa u ndëshkuar. Ndërmjet 13000 – 15000 njerëz, shumica e tyre shqiptarë, u vranë gjatë luftës. Mijëra gra – deri në 20 mijë sipas shumicës së vlerësimeve – u përdhunuan nga ushtarët dhe paramilitarët serbë.

Fushata e NATO-s e udhëhequr nga SHBA që i dha fund veprave monstruoze të Serbisë në Kosovë dhe i hapi rrugën për pavarësinë kësaj të fundit, u përkrah nga komunitetet hebraike nëpër botë, veçanërisht nga komuniteti amerikano-hebre. Liderët hebrenj në SHBA ishin në mesin e zërave më të rëndësishëm që përkrahën ndërhyrjen që parandaloi një gjenocid dhe solli paqe e stabilitet në Ballkan.

Duke u nisur nga konteksti historik, natyra unike e rastit të Kosovës, si dhe potenciali për ndërtimin e marrëdhënieve të rëndësishme ndërmjet dy vendeve, nuk ka arsye që Izraeli të vazhdojë të refuzojë ofertën e qartë të Kosovës për miqësi.

Dikush mund të argumentojë se, duke e bërë këtë, Izraeli rrezikon marrëdhëniet e tij me Serbinë.

Është e vërtetë që Izraeli dhe Serbia kanë raporte të mira, por kjo vjen pavarësisht lidhjeve të afërta të Serbisë me palestinezët dhe përkrahjes së saj për ta, duke përfshirë dhe rastet e shumta në Kombet e Bashkuara.

Pozicioni i Serbisë në këtë çështje u ritheksua së fundmi nga Ministri i Jashtëm serb, Ivica Daçiq. Teksa nënshkruante një marrëveshje për rritje të bashkëpunimit në çështjet e sigurisë me palestinezët në janar, ministri serb tha se “pikëpamjet e tyre për Palestinën janë të forta dhe të pandryshueshme”. Ideja që njohja e Kosovës do të rrezikonte raportet e Izraelit me Serbinë është mit – përkundrazi, krijimi i raporteve me Kosovën do t’i balanconte ato.

Pritshmëritë janë të larta për qeverinë e re të Izraelit.

Janë mbledhur sfida të ndërlikuara kombëtare dhe ato ndërkombëtare të cilat kanë nevojë për zgjidhje dhe lidership të vendosur.

Megjithatë, teksa shumica e tyre kërkon vëmendje të madhe dhe energji të shumta, qeveria e re ka një rast të mrekullueshëm për të fituar, pa shumë mund, një mik të ri në arenën ndërkombëtare dhe të forcojë praninë e saj në një rajon delikat, por të rëndësishëm, sikurse është Ballkani.

Shkrimi është botuar fillimisht në gazetën prestigjioze izraelite “Jerusalem Post”