Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE NË MËRGATËN SHQIPTARE TË AMERIKËS, Z.EKREM BARDHA DHUROI 10 MIJË DOLLARË PËR VATRËN

by

Ekrem Bardha, veprimtari i shquar i çështjes kombëtare, patrioti dhe aktivisti i madh i komunitetit shqiptar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës,

Konsulli i Nderit të Republikës së Shqipërisë në Michigan dhuroi 10 mijë dollarë për Federatën Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA. Një akt i lartë bujarie e fisnikërie si kontribut në jetëgjatësinë e VATRËS si histori, si trashëgimi shpirtërore e materiale, si identitet si krenari dhe lavdi e shqiptarëve të Amerikës. Kontributi për Vatrën është kontribut për kombin shqiptar dhe komunitetin.

Familja Bardha mbështet VATRËN që prej vitit 1917 ku babai i tij Sulo Bardha ishte anëtar i Vatrës në Boston, mik e bashkëpunëtor i ngushtë i Faik Konicës.

Në çdo kohë kur kombi dhe komuniteti ka pasur nevojë, familja Bardha ka qenë një mbështetje e jashtëzakonshme, e kudondodhur.

Federata Pan-Shqiptare e Amerikës VATRA, gazeta Dielli dhe mbarë komuniteti i vatranëve i shpreh mirënjohje të thellë dhe falenderim të përzemërt z.Ekrem Bardha për dhurimin dhe mbështetjen e pakursyer që i ka dhënë Vatrës në çdo nisëm e fushatë. Sa herë që Dielli ka pasur nevojë, Ekrem Bardha ka qenë i pari në listën e përkrahësve duke ndihmuar në jetëgjatësinë e regjistrit mediatik më të vjetër në të gjitha diasporat shqiptare në botë.

Përulësit faleminderit z.Ekrem e familjes Bardha dhe nderim të veçantë për kontributin dhe mbështetjen për më shumë se 1 shekull të Diellit e Vatrës posaçërisht.

SHKOLLA SHQIPE NË LANA – MERANO, RUAJTJA E GJUHËS DHE IDENTITETIT KOMBËTAR NË MËRGATËN SHQIPTARE  TË ITALISË

by

Dhurata Tusha, mësuese e shkollës shqipe në Lana – Merano të Italisë, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Pan-Shqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit kombëtar, historisë, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Lana – Merano, Itali, nëpërmjet mësimit të gjuhës e kulturës shqipe dhe aktiviteteve patriotiko-kulturore. Me mësuesen Dhurata Tusha bisedoi Editori i “Diellit” Sokol Paja.

HISTORIKU I SHKOLLËS SHQIPE NË LANA – MERANO TË ITALISË

Një integrim i suksesshëm arrihet duke njohur identitetin. Po nuk njohëm veten s’mund të na njohin të tjerët. Në vitin 2008 fal e një projekti Europian “Gjuha e nënës, gjuhë e parë” së bashku me 8-të familje nga Kosova u hap shkolla e parë shqipe në Lana. Mësimi i gjuhës shqipe u fut në programin e mësimit plotësues në shkollë. Falë një pune të vazhdueshme e këmbëngulëse me komunitetin, familjet, nxënësit e drejtorit e shkollave tani kemi katër klasa , gjithësej 67 nxënës që mësojnë gjuhën shqipe. Për të arritur rrezultate un bazohem në obiektiva dhe realizimi i tyre. Bashkë punimet dhe njohjet e ndërsjellta kulturore janë një hap i rëndësishëm i integrimit dhe bashkëjetesës.

FAMILJA SHQIPTARE, NXËNËSI, SHKOLLA SHQIPE

Baza e një suksesi është rraportet dhe komunikimet. Mësuesi duhet të jetë ura e ndërmjetësimit që lidh familjet-nxënësit- mësuesit-shkollën. Duke pasur një bashkpunim të ndërsjellt,mësuesi bind prindërit për të sjellë fëmijët në shkollë. Gjatë rregjistrimit kërkoj të dhëna maksimale për të njohur nxënësit, për ta patur më të letë zhvillimin e orës mësimore. Mbaj kontakte dhe jap informazione të vazhdushme në drejtorin e shkollës për programet që zhvillohen në kurset e gjuhës. Paraqesim ide e projekte të reja,sociale e integrimi që i realizojmë gjatë vitit shkollor në orët e kursit të gjuhës shqipe.

MËSIMI GJUHËSOR, KULTURAL, ARGËTUES E KREATIV

Vëzhgim-reflektim- krijim-eksperimentim-talent. Krijimi i skemave e të reja të të kuptuarit, bëjnë që nxënësit të punojnë në mënyrë të pavarur e të lirë. Për ta bërë mësimin sa më të letë e të arritshëm përdorim metoda të ndryshme,të mësimit me klasën, mësim me grupe, mësim individual.Të gjitha këto bëhen duke përdorur metodika të ndryshme. Mësimi gjuhësor, kultural, argëtues, kreativ e alternativ, kjo bën orën e mësimit të jetë e suksesshme.

TË MËSOSH SHQIP NË NJË PROVINCË MULTI GJUHËSORE

Raliteti-vlera-toleranca. Jemi me fat që jetojmë në një provincë multi gjuhësore.Gjuha italiane. gjuha gjermane , gjuha ladine. Për këtë arsye e kemi pasur më të letë hapjen e shkollës.Krijimi i një programin mësimor vjetor. Tema të zgjedhura nga realiteti e vijushmëria. a-Tema edukative e të integrimt. b- tema me vlera kulturore e trashëguese. Organizimi i festave të fundvitit së bashku me prindër. Mbajtja e festivalit për fëmijë ku nxënësit e kursit shqip përformuan në 8-të gjuhë të ndryshme bën që shoqëria italiane, na vlerson për atë që jemi e për atë që kontribojmë. Projekte të reja kemi për të ardhmën,ku mund të flasim vetem pasi ti bëjmë ato realitet.

RUAJTJA E GJUHËS DHE IDENTITETIT KOMBËTAR ËSHTË VLERË

Ruajtja e gjuhës dhe identitetit është vlerë. Ne që jetojmë në Itali kemi shembullin më të mirë Arbëreshët që ndër shekuj kanë ruajtur gjuhën dhe kulturën. Le tua mësojmë dhe ne fëmijëve e le tua trashëgojnë brezave. Gjuha është thesar.

SEMINARI I XVI I DIASPORËS NË VLORË

Ishte kënaqësi të isha në seminarin e XVl të Diasporës në Vlorë i organizuar nga dy ministrit Shqipëri – Kosovë. Teoria dhe praktika të mësimdhënies së gjuhës shqipe dhe kulturës shqiptare në diasporë e në mërgatë. Ishte një event i rëndësishëm ku ne mësuesit u shprehëm, paraqite, pamë dhe ndamë me njëri-tjetrin eksperienca e ide të rëndësishme për bashkpunim për ruajtjen e identitetit dhe gjuhës tonë në mërgatë. Seminaret dhe kontaktet janë një bazë e fortë për mësuesit në diasporë.

KUSH ËSHTË MËSUESE DHURATA TUSHA?

Jam ndërmjetsuese e gjuhës në shkollat gjermane e italine si dhe mësuese ndimëse. Jam  mësuese e gjuhës Shqipe që nga viti 2008. Komuniteti shqiptarë është zemra dhe krahu im i djathtë. Një bashkpunim i përkushtruar, i pastër dhe i ndër sjellt ka bërë fakte dhe realitet. Në vitin 2021 falë vullnetit dhe dëshirës së komunitetit shqiptarë jam këshilltare e integrimit dhe emigrimit. Gjithashtu jam  zëvëndës presidente e Këshillit Bashkiak. Projekte dhe ide të reja integrimi na presin ti realizojmë. 

Imazhi i Shën Nënë Terezës në monedhat përkujtimore të Urdhërit të Kalorësve të Maltës dhe Vatikanit

by

(Melsen Kafilaj/ Studiues)

C:\Users\Admin\Desktop\chas-fagan-portrait-21-856x1024.jpg

Portreti zyrtar gjatë kanonizimit të Nënë Terezës si Shenjtore, porosi e Kalorësve të Kolombit dhe realizim i artistit amerikan, Chas Fagan- “Piktorit të Presidentëve”   © Chas Fagan, 2016

Në një artikull tonin të vitit 2020 me titullin grishës  “Kartëmonedha Kombëtare, Feminizmi dhe Emancipimi Mendor: Disa Propozime” (https://www.voal.ch/kartemonedha-kombetare-feminizmi-dhe-emancipimi-mendor-disa-propozime-nga-melsen-kafilaj/multimedia/press/) midis të tjerash tërhiqnim vëmëndjen edhe për përfshirjen e imazhit të Shenjtores Tonë Nënë Tereza në kartmonedhën kombëtare, si një shenjë jo vetëm e emancipimit tonë mendor por gjithashtu edhe treguese e humanizmit dhe dashurisë së Saj të pa kufi, ndjenjë për të cilën Bota ka nevojë më shumë se kurrë në ditët tona. Propozim, i rënë si gjithmonë në vesh të shurdhët dhe pa kurrëfarë vramëndjeje nga ana e atyre që kemi mbi krye.Kjo për arsyen e vetme se politikanët dhe burokratët tanë, këta kolltukofagë monomaniakë janë më tepër të dhënë pas rëndësisë së Qosheve sesa fuqisë së Ideve, mallkim ky që na përndjek si Komb në shekuj.

Nënë Tereza, një figurë e njohur ndërkombtarisht dhe e nderuar si imazh me monedha përkujtimore edhe nga vende që shqiptarët si gjejnë dot në hartë si Palau, Nauru, Ishujt Solomon apo Ishujt Turk & Caicos në vendin tonë përkujtohet me monedhën 200 Lek (Au dhe Ag) vetëm në vitin 2012, përmes një dizajni i cili për nga vlerat artistike dhe realizimi  jo vetëm që lë për të dëshiruar dhe as që mund të krahasohet estetikisht me vendet e lartpërmëndura (Monedha e Palaut, psh konsiderohet si një prej më të bukurave në botë) por madje në pjesën e pasme të saj përmban edhe një imazh pëllumbi “të huazuar” haptazi nga Pablo Picasso, imazh të cilin ky i fundit e dizenjoi për posterin e Kongresit Botëror të Paqes, të zhvilluar në Moskë gjatë datave 9-14 Korrik të vitit 1962.

C:\Users\Admin\Desktop\200 l AL.jpg

                                                     © Banka e Shqipërisë, 2012

Por ajo ç’ka është mjaft interesante dhe përbën fokusin e këtij artikulli është fakti se imazhin e Nënë Terezës për herë të parë në monedhat përkujtimore nuk e fut as Shqipëria dhe as Maqedonia e Veriut (diçka që duhet ta bënin).Këtë gjë e realizon për herë të parë në vitin 2001 përmes monedhës 5000 Lirash Ar Urdhëri i Kalorësve të Maltës, një Urdhër Kalorsiak Katolik 900 vjeçar dhe një entitet i pavarur, i njohur për vetqeverisjen, ekstraterritorialitetin dhe misionin e tij nga E Drejta Ndërkombtare. Karakteristikë tipike për këtë monedhë përkujtimore të Mijëvjeçarit të Ri, ndryshe nga monedha shqiptare nuk është vetëm realizimi fantastik i portretit të Nënë Terezës- “Engjëllit të të Varfërve” por edhe mesazhi i fuqishëm që ajo përcjell: “Lufto Urinë për të pakësuar Varfërinë!”                                                    

C:\Users\Admin\Desktop\IMG_5640.JPG

                                                     © Sovereign Military Order of Malta, 2001

Një nismë kjo e pasuar gjithashtu edhe në vitin 2003, ku në serinë e “Kampionëve të Paqes”  Urdhëri në fjalë do ta vendoste sërish Shenjtoren- Nobel për Paqen (1979)  në monedhën përkujtimore 500 Lira Argjend. Mesazhi domethënës përcjell esencën e vokacionit dhe misionit jetësor të vet Shenjtores: “Shërbe, Duaj, Dhuro!”

C:\Users\Admin\Desktop\IMG_5635.JPG

Shqiptarët asnjëherë nuk ju kanë kushtuar nderimin e duhur figurave të tyre madhore dhe gjithmonë kanë qënë të vonuar në kapjen e momenteve apo ngjarjeve të caktuara historike.Nuk kishte sesi të ndodhte ndryshe.Historia përsëriti vetveten edhe me rastin e Kanonizimit të Nënë Terezës si Shenjtore nga ana e Selisë së Shenjtë.Teksa shtete të ndryshme të botës nxituan që të realizonin monedha me imazhin e Shenjtores Tonë për ta përkujtuar këtë ngjarje, Qeveria dhe Banka e Shqipërisë nuk e vuri ujin në zjarr fare për ta materializuar monetarisht një moment të tillë historik.Diçka e cila nuk mund ti shpëtonte nga fokusi fqinjit tonë lindor, Maqedonisë së Veriut, me realizimin e një portreti dinjitoz të Shenjtores në monedhën përkujtimore 100 Dinar por gjithashtu edhe Vatikanit me realizimin e një pulle postare, medaljeje argjendi por edhe një sërë artifaktesh të tjera.

C:\Users\Admin\Desktop\Pulla dhe Medalioni VA.PNG

                                     © Ufficio Filatelico Numismatico Vaticano, 2016

Imazhi i Nwnw Terezws në monedhat përkujtimore të Vatikanit do të autorizohej nga Papa Françesku në vitin 2022 me rastin e 25 vjetorit të kalimit në amëshim të Shërbëtores së Zotit.Për këtë qëllim dhe në kujdesin personal të Atit të Shenjtë, Vatikani do të komisiononte dy prej artisteve më të mira të Romës për dizenjimin e monedhave dhe medalionëve, Orietta Rossi dhe Gabriella Titotto. Rossi, e cila për Morinë që se njeh ka realizuar mes të tjerash edhe punë madhore si monedhën përkujtimore me rastin e 60 vjetorit të Koncilit të Dytë të Vatikanit (1963-2023), monedhën përkujtimore të 500 vjetorit të themelimit të Gardës Zviceriane (1506-2006) apo edhe atë të 60 vjetorit të përfundimit të Luftës së Dytë Botërore (1945-2005) e nderon Shenjtoren tonë me dizenjimin e imazhit të saj si një simbol i gjallë i Caritas në monedhën përkujtimore 2 Euro të Vatikanit.

C:\Users\Admin\Desktop\Madre Teresa-Orietta Rossi.jpg

                                               © Ufficio Filatelico Numismatico Vaticano, 2022

Nga ana tjetër, po kaq interesant është edhe dizajni atipik i monedhës përkujtimore të Titottos. Monedha e argjendtë katërkëndore prej 25 Euro rafiguron një Shën Terezë të qeshur dhe të paqtuar nga rënia e butë dhe e ëmbël e dritës mbi fytyrën e saj; Drita e Besimit.Po aq i fuqishëm dhe kuptimplotë për këtë Shenjtore e cila dritën e besimit e përktheu në dritë shprese për miliarda njerëz në botë teksa njihte “Jezusin e Fshehtë” në ta qëndron edhe mesazhi i nxjerrë nga Ungjilli i Gjon Shqiponjës: “Duajeni njëri-tjetrin ashtu siç ju kam dashur unë!” 

C:\Users\Admin\Desktop\Ufficio Numismatico Vaticano.jpg

SHKOLLA SHQIPE TE “ZËRI ATDHEUT”, NË MONTEBELLUNA TË ITALISË

by

Raimonda Deda, mësuese e gjuhës shqipe pranë shkollës shqipe të “Zëri Atdheut”, në Montebelluna të Italisë, rrëfen ekskluzivisht për gazetën “Dielli”, Organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA, New York, ruajtjen e identitetit, historisë, gjuhës, kulturës dhe traditës shqiptare në Treviso, Itali, nëpërmjet mësimit të gjuhës e kulturës shqipe dhe aktiviteteve patriotiko-kulturore. Me Raimonda Dedën bisedoi Editori i “Diellit” Sokol Paja.

SITORIKU I SHOQATËS PATRIOTIKE “ZËRI ATDHEUT” QË MBËSHTET SHKOLLËN SHQIPE

“Zëri Atdheut”, që ushtron veprimtarinë e saj në Montebelluna të Italisë. “Zëri Atdheut” themelohet më 3 Shkurt të vitit 2018 nga një grup patriotësh nga Kosova të udhëhequr nga Z.Isuf Zenelaj e Z.Besnik Veselaj, dy veprimtarë të hershëm të çështjes shqipëtare dhe pjesëmarrës në luftën çlirimtare që çoi pastaj në shpalljen e pavarësisë së Kosovës. Rritja e komunitetit shqiptar në zonën tonë e bëri të domosdoshëm ndërtimin e një strukture të mirëfilltë e funksionale që ky komunitet të mos shkëputej nga rrënjët etnike e historike të tij. Ishte ai momenti kur shoqatës i bashkangjitet edhe figura ime si mësuese vullnetare. Ndonëse pa eksperiencë në fushën e mësimdhënjes, pasionin dhe dashurinë për gjuhën, historinë dhe kulturën shqiptare po mundohem ti përcjell tek filizat e rinj, shqiptarët e të ardhmes, fëmijët tanë. Siç thotë edhe i madhi Gjergj Fishta:

“Pra mallkue njaj bir shqyptari

Qi ket gjuhe te perendis

Trashigim qi na e la i pari

Trashigim si a len aj fmis ”

VAZHDOJMË TË RESPEKTOJMË E KULTIVOJMË TRADITAT TONA

Kjo nismë krijoi një atmosferë mjaft shpresëdhënëse dhe numri i nxënësve nga viti në vit u shtua. Filloi krijimi i kontakteve me autoritetet politike vendase, të cilët vunë në dispozicion të shkollës shqipe sallen ku mësimdhënja të zhvillohej në mënyrë dinjtoze. Raporti që është krijuar me këto autoritete është jashtë mase miqësor ndaj janë gjithmonë të pranishëm në festat tona dhe shikojnë me admirim faktin që ne vazhdojmë të respektojmë e kultivojmë traditat tona. Ndërtimi i kontakteve me shoqatat e tjera që bashkojnë komunitetin shqiptar kudo në Itali dhe ndërtimi i urave lidhëse me autoritetet politike në Kosovë, Shqipëri dhe me organizma të tjerë qeveritarë, të cilët çdo vit bëjnë të mundur mësimin e gjuhës shqipe duke dërguar materialin didaktik.

TË RINJTË TË ANGAZHUAR ME GRUPIN E VALLEVE DHE GRUPIN E INSTRUMENTISTËVE

Shoqata “Zëri Atdheut” sot numëron rreth 200 të anëtarësuar, të cilët me familjet e tyre janë terësisht të angazhuar në veprimtaritë e shoqatës. Përveç veprimtarisë së shkollës me fëmijet, në gjirin e shoqatës janë të rinjtë me grupin e valleve dhe grupi i instrumentistëve që po hedh hapat e para në ruajtjen e traditave tona si instrumentale ashtu edhe me këngët e sofrave e legjendat e përcjella ndër breza. Gjithashtu është krijuar edhe një skuadër minifutbolli e cila merr pjesë çdo vit në turneun e organizuar nga shoqata, për nder të Epopesë së UÇK. Sivjet u regjistruan 16 skuadra në këtë event. Edhe kjo veprimtari si të gjitha veprimtaritë e tjera të shoqatës sonë u mundësua terësisht me kontributin e komunitetit, gjë që na bën të ndihemi jashtë mase krenarë me bashkatdhetarët tanë.

AKTIVITETE NË NDERIM TË SHTETIT E KOMBIT SHQIPTAR

Tani më lejoni t’ju shpalos disa nga aktivitetet e shoqatës sonë: Muaji i Nëntorit i është dedikuar terësisht flamurit ku shqiptarët mblidhen dhe festojnë shqiponjën dykrenare. Muaji i Shkurtit i dedikohet Pavarësisë së Kosovës ku shpalosen simbolet tona kombëtare. Muaji Mars i kushtohet kujtesës, ku kryesisht aktivitetet janë të përqëndruara mbi figurën e Gjergj Kastriotit, Ati i Arbërve dhe komandantit legjendar Adem Jashari ,shpirti i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Muaji Qershor i dedikohet fëmijëve, ku bëhet mbyllja e vitit shkollor dhe shpërndarja e çertifikave e cila shoqërohet me një shëtitje të organizuar nga shoqata. Gjithashtu shoqata “Zëri Atdheut” organizoi prezantimin e librit dokumentar “TERRORI I SERBISE PUSHTUESE MBI SHQIPTARET” të Prof.Doc Nusret Pllana dhe mundësoi depozitimin e këtij dokumenti në biblotekën e Vatikanit. Në këtë moment shoqata po mundëson perkthimin dhe botimin në gjuhën italiane të romanit “ESKADRONET E VDEKJES” me autor Prof.Bardhyl Mahmuti.

MËRGATA SHQIPTARE E AMERIKES ËSHTË MË I FUQISHMI ZË I SHQIPTARISË

Mërgata shqiptare e Amerikes është më i fuqishmi zë i shqiptarisë, në radhet e të cilës kanë ligjërua e punua personazhe të klasit të parë të cilët i përkasin edhe historisë politike e sociale të vendit tonë. Ndonëse një largësi gjeografike e madhe, sytë gjithmonë nga atdheu, shpesh e pamundura behet realitet falë angazhimit të mërgatës shqiptare përtej oqeanit. Amanetet e të parëve, gjuhën, kombin, historinë, ju i ruajtët ndër vite brez pas brezi e ne kemi pse krenohemi me ju, çdo shqiptare ka pse krenohet me ju.

VATRA U TAKUA ME DIPLOMATIN AMERIKAN GABRIEL ESCOBAR

by

Sokol Paja/

Uashington, 18 Korrik 2023 – Federata Pan-Shqiptare e Amerikës VATRA u takua me diplomatin e lartë amerikan z.Gabriel Escobar. Kryetari i Vatrës z.Elmi Berisha i shoqëruar nga shefi i kabinetit Dr. Pashko Camaj dhe veprimtari i çështjes kombëtare z.Anton Raja zhvilloi një bisedë të shkurtër dhe informuese me të dërguarin amerikan për Ballkanin Perëndimor, Gabriel Escobar. Gjatë bashkëbisedimit z.Berisha e ftoi për vizitë në Vatër z.Escobar dhe i garantoi se Federata Vatra do të luajë rolin e saj konstruktiv te institucionet e shtetit të Kosovës me qëllim normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi, shtensionimin e situatës së tensionit, ndërtimin e një klime paqe, zhvillimi e bashkëpunimi reciprok. Nga ana tjetër diplomati i lartë amerikan z.Gabriel Escobar siguroi se në vjeshtë do të vizitojë Vatrën dhe falënderoi z.Berisha dhe Vatrën si institucion në angazhimin dhe rolin e tyre në normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi me qëllim që të dy vendet dhe mbarë rajoni i Ballkanit të prosperojë drejtë paqes, zhvillimin dhe integrimit euroatlantik. Kryetari i Vatrës z. Berisha e falënderoi z.Escobar për punën e shkëlqyer dhe i theksoi se Vatra beson vetëm te zgjidhja amerikane për Kosovën.

Delegacioni i Vatrës mori pjesë në seancën dëgjimore të Komisionit për Marrëdhënie me Jashtë të Dhomës së Përfaqësuesve, ku z.Escobar raportoi mbi rolin e Shteteve të Bashkuara në Ballkanin Perëndimor.