Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

BRIEFING MEMO-“Violence?- You ain’t seen nothing yet!”

by

New PM Edi Rama threatens the parliamentary opposition/

 Tirana, 16 September 2013-The Democratic Party is gravely concerned about several unprecedented attacks involving violent language and threats against the opposition and the denial of its basic parliamentary rights, by the new Prime Minister Edi Rama.

Expressing our utmost appreciation for your time and consideration, the following is a brief account of the events:

1.       On 9 and 10 September 2013, Albanian Parliament assembled in its first and second opening sessions, after the election of 23 June 2013. Contrary to what Albania experienced in the last 8 years, this time the opposition led by the Democratic Party participated responsibly and constructively in the constitution of the new Parliament.

2.       Prior to and repeatedly during the works of the Parliament this week, the Democratic Party chairman and MPs publicly pledged to end the past legacy of the previous opposition of blocking and boycotting, and to offer full consensus by supporting unconditionally every step that helps to further the process of European integration of Albania.

3.       After his election on the afternoon of 10 September, the new Speaker of Parliament notified the MPs of the time of the next session of the Parliament, which was scheduled to take place the next day, on 11 September 2013, at 11:00 am.

4.       To their great surprise, MPs were informed that during this session, that is, the very next morning at 11:00, the new Prime Minister will present the political program of the new government. Immediately afterwards, MPs were to ask questions and debate about the proposed program.

5.       Meanwhile, opposition MPs had not received a copy of the purported program. The official request of the head of DP Parliamentary Group to postpone the debate for 72 hours, until MPs prepare themselves for this most important debate met with the arrogant refusal of the majority.

7.       This is the first time in 22 years of democratic parliamentary practice in Albanian that the opposition is denied of its constitutional right to review the draft political program prior to engaging in a parliamentary debate.

8.       The letter and the spirit of Albanian Constitution and the Rules of the Parliament guarantee the right of the opposition to transparency and parliamentary oversight. It was only after the public refusal of all opposition representatives to engage in such a window-dressing practice that the majority restored the normal course of proceeding and accepted to grant 48 hours, for the preparation of the debate.

9.       Unfortunately, arrogant behavior and the use of threats to the opposition did not end here. During his initial address which was supposed to be the introduction of the new government program, the new PM Edi Rama kept retorting to harsh language and attacking and threatening the opposition and its MPs using expressions such as “one million slaps in the face are indeed more than you can handle” and “after receiving such a battering no wonder your heads are spinning”.

10.     In protest to such abusive language in what should have been the presentation of the government program, the opposition walked out, but vowed to return on Saturday to engage in parliamentary debate about the program.

11.     During Saturday and Sunday opposition MPs participated in the debate, patiently pointing out all discrepancies between the inflated promises of Socialist Party’s electoral campaign and the political program of the mandated government.

12.     This constructive approach was countered by continues verbal hostility culminating in PM Edi Rama closing remarks before the voting of the new government. Referring to the walk out by the opposition in protest to the harsh language and verbal attacks during his presentation speech PM Rama went on to say: “… a motive to leave the hall on the pretention that I exercise violence? You ain’t seen nothing yet!”

13.     When the opposition group rose to protest such an unprecedented threat, the Speaker of Parliament Ilir Meta, an ally of PM Rama in the governing coalition in an obvious attempt to play down the situation stated audibly “A joke. It was a joke.”

14.     Immediately afterwards through a press conference, the leader of the opposition and chairman of the Democratic Party Lulzim Basha deploring and condemning the threats, invited PM Edi Rama to renounce them  and to bid his excuses for the language used. However, no reaction whatsoever has been issued by PM Rama or his office to date.

15.     The Democratic Party and Albanian opposition believe that these actions by PM Edi Rama are a bad omen for the future relations between the majority and opposition. They follow prior incidents of violent language and outright physical violence towards individuals and institutions by Mr. Rama and his associates prior to, during and after the election campaign.

16.     Besides continuing a well-established pattern in the recent and distant past, this conduct may also be prelude to a strategy of tension with the Albanian opposition in order to shift the attention of the public away from the many promises made by the current majority during the election campaign.

17.     The Democratic Party puts its faith in the values of transparent and constructive debate and cooperation that reflect European standards of parliamentary practice. However the Democratic Party is determined to stand firmly against current and any future threats and ready to undertake all legal and legitimate steps to defend the mission of the opposition, the values of parliamentary democracy and the wishes of Albanian citizens for a European conduct of parliamentary politics on the way to European integration of Albania.

Thank you for your kind attention.

 

NJOFTIM MORTOR- NDERROI JETE NE STATEN ISLAND, KADRIJE PRONJA(HIMA)

by

Familja Bollati ne Staten Island, Nju Jork,  njofton bashkadhetaret se te shtunen  me 14 shtator 2013, ne oret e para te mengjesit nderroi jete e  nderuara z.Kadrije Pronja e lindur Hima. E ndjera ka lene Vajzen e vetme Makbule  Bollati, bashkeshorte e Sali Bollatit me dy mbesa dhe 3 niper e mbesa.

Ishte e lindur ne Paramithi te Çamerise me 31 Maj 1920. Babain e saje  Avdurahman Hima se bashku me hallen dhe te shoqin Esat Pronjo, i humbi  si pasoje e e masakrave greke ndaj shqiptareve te Çamerise me 1944. Ka  lene gjalle nje vella, Ali Himen ne Tirane dhe shume niper e mbesa ne  Tirane, Boston e Toronto te Kanadase.

Sherbimet mortore u kryen te shtunen me 14  Shtator , ne funeral Home 188 Canal Street, Staten Island , NY 10304,  prej ores  5 Mbas dite deri ne 8.00, ku shume bashkadhetare i shprehen ngushellimet familjes se nderuar Bollati.

Ne emer te Vatres ngushelloi sekretarja  Nazo Veliu dhe editori i Diellit, Dalip Greca.

Te Dielen me 15 Shtator  2013, po ne kete Funeral Home do te kryhet Falja  dhe ne oren 10.00 behet nisja per ne Varezat e Nju Xhersit ne adresen:

Varrezat MacFerat Selam ne 10 Conor Road ,

New Stone , Patterson, New Jersy

Ne oren 2.00 shtrohet Dreka ne Restaurantin Nino  me adrese 1110 Hylan Blvd. Staten Island, NY 10305

Familja Bollati njofton se jane te mirepritur gjithe DASHAMIRESIT.

Shpirti ne Paqe te ndjeres!

MASHTRIMI I MADH

by

Nga Dr. Prenjo Imeraj/

Ne foto: Para monumentit ne Gerhot, kur 70 vjet me pare ndodhi tragjedia/

Më 14 shtator mbushen plot 70 vjetë nga dita e masakrës së Grehotit. Ishte 14 shtatori i vitit 1943. Italia fashiste e Musolinit sapo kishte kapitulluar. Qyteti i Gjirokastrës ishte në duart e nacionalistëve. Forcat partizane ishin vendosur në anën e Viroit në drejtim të veri-perëndimit të qytetit. Pararoja e ushtrisë ripushtuese të nazistëve gjermanë ishte disllokuar në Tepelenë. Garnizoni fashist Italian Peruxhia dhe disa reparte të divizionit Parma ishin bllokuar në Grehot nën komandën e gjeneralit Kiminelo. Gjermanët patën dërguar ultimatum me shkrim, që divizioni fashist duhej të dorëzohej tek ata. Partizanët e Zonës së Parë Operative nën komandën e Shefqet Peçit me “këshilltar” majorin anglez Tilman bënin presione me kushtet e tyre, duke dërguar delegacione njëri pas tjetrit në komandën fashiste, që divizioni të dorëzohej tek ata dhe me kushtet e tyre. Forcat nacionaliste të komanduara nga Hysni Lepenica kishin kërkuar që divizioni fashist të dorëzohej tek ata. Më në fund komanda e divizionit fashist I premtoi Prefektit të Gjirokastrës Veip Runa, njëherësh edhe kryetar i Ballit Kombëtar për zonën, se divizioni do të dorëzohej tek Balli Kombëtar. Pasditeja e 14 shtatorit ishte koha e mbarimit të afatit të ultimatumit. Sipas premtimit Hysni Lepenica me më të zgjedhurit vullnetarë të çetës Nacionaliste “Shqiponja shkoi të mirte në dorëzim divizionin fashist. Gjatë pritjes tek dera e komandës së divizionit për të kryer aktin e dorëzimit, pa pritmas përmbi nacionalistë shpërtheu një breshëri armësh të lehta e të rënda nga të gjitha lloit të që dispononte divizioni fashist për kundër nacionalistëve. Të gjendur në kurth të 33 nacionalistët ranë të masakruar nga plulmbat dhe hekuri që derthën fashistët mbi ta, në të njëjtën kohë komanda partizane fërkonte duart nga kënaqësia e masakrimit të vëllezërve të një gjaku. Majori anglez Tilman, duke zbatuar politikën e interesave të ditës, ndjeu t’i realizohej porosia e tij. Të 33 të rënët në Grehot u shpallën me një herë Dëshmorë të Atdheut nga kryesia e Prefekturës së Gjirokastrës dhe u varrosën me duar e me thonj nga populli fisnik i Gjirokastrës tek hyrja e teqesë së Lazaratit. Kur Partia Komuniste mori pushtetin në nëntorin e vitit 1944 i shpalli të rënët në Grehot armiq të Partisë e të popullit dhe varrezën e të rënëve në Grehot e përdori si vend për grumbullimin e plehrave të komunales, ndërsa familjet e të rënëve u persekutuan deri në palcë nga regjimi gjakatar i Enver Hoxhës. Me rënien e komunizmit të rënët në Grehot u “ringjallën” për të dëshmuar me forcë pabesinë e komandantit fashist Kiminelo, që pat premtuar t’u dorëzohej nacionalistëve. Ata denoncuan që nga varri intrigën komuniste dhe qendrimin absurd të majorit anglez Tilman. Të 33 të rënët në Grehot u shpallën Dëshmorë të Atdheut, ndërsa presidenca i dekoroi sipas meritave. Ata prehen tani përjetësisht në varrezën e Dëshmorëve të Grehotit e ngritur tek vendi i rënies së tyre. Gjatë këtyre 20 e më tepër viteve të erës demokratike, është folur, shkruar e dëshmuar shumë për masakrën e Grehotit nga dëshmitarë okularë nancionalistë e komunistë shqiptarë. Vetëm tani së fundi është zbuluar shkrimi për këtë ngjarje i priftit të divizionit fashist Peruxhia njëhesh edhe kolonel Xhovani Bonomi, botuar në “Bieti” Milane 1988 dhe përkthyer nga Etleva Memisha. Kushdo që interesohet se ç’ka shkruar ai dëshmitar okular të lexojë dy numrat e fundit të gazetës “Dielli”(Gusht-Shtator) dhe librin e Enver Memishajt me titull: Hysni Lepenica. Aty duket qartë intriga komuniste mbështetur nga majori anglez Tilman, të cilët me “një gur vranë tre zogj”: Eliminuan krahun ushtarak më serioz dhe më konseguent të nacionalistëve shqiptarë, muarën nga divizioni fashist armatimet e lehta aqsa u nevoiteshin dhe, hapën shtegun për të marrë lirisht pushtetin pas përfundimit të luftës.

Dëshmi për Shën Konstandin​in

by

Me rastin e festës së kryqit të shenjtë, 14 Shtator/

Kryqi nuk mund të përmendej si një gjë e këndshme midis Romakëve, të cilët  e shihnin atë  si një shenjë  fatkeqe , dhe siç  thotë Ciceroi , njeriu  i lirë nuk mund ta zinte me gojë atë fjalë.

Megjithatë ,Perandori Konstandin ia  atribuoi fitoren e tij në fushat e Kuintianit , pranë urës së Milviusit, Kryqit të krishterëve , mbishkrimin e te cilit e gjejmë poshtë statujës së tij, statujë me të ciliën  Senati  romak e nderoi perandorin Konstandin.  -Kjo sipas dëshmisë së shkruar të   historianit Eusebius.  Historiani gjithashtu  përmend se në triumfin e tij , ai nuk  ngjiti malin  e  Kapitolit për të ofruar dhurata dhe flijime për perënditë e rreme sipas zakonit të paraardhësve të tij , por ” përmes mbishkrimit të shquar ,  duke shpallur kështu  fuqinë e shenjës shpetimtare të Krishtit”

Një  dokumenti nga Kodinusi na siguron  se Kostandini  beri që kryqi , të cilin ai e kishte parë në vizionin e tij mrekullues, ngadhënjyes  a lartësuar në ajër , të ngrihej madhështor në sheshin kryesor të Konstandinopojës. Ai gjithashtu ngriti në sallën kryesore të pallatit të tij në Kostandinopojë , një figurë e madhe të kryqit , ashtu si e  kishte parë në qiell , dhe nga fuqia e të cilit  ai kishte qenë fitimtar në betejë . Kjo,   jo vetëm monograma  pra, por edhe figura e kryqit ishin  vendosur në Labarum dhe është e qartë nga përshkrimi i Eusebiusit  por  edhe nga medaljet e lashta në të cilat figura e kryqit është  shumë mirë e përfaqësuar.

Figura dhe shenja e kryqit natyrisht ishin nderuar që përpara Konstandinit,  nderim që ishte ardhur si rrjedhojë e asaj cfarë kishin trashëguar besimtarët dhe kisha nga apostujt.  Shënjtori  Efrem thotë se: ” Të krishterët  lyenin  ose vendosnin në dyert e tyre një  kryq të çmuar dhe jetëdhënës .” Figura e kryqit gjendet  zakonisht në varret e të krishterëve primitivë po ashtu.

Eusebiusi na siguron se   informacionin që na ka lënë me shkrim  e ka marrë nga goja e vet Konstandini  i cili konfirmoi të vërtetën e tregimit të tij  me një betim solemn . Ky perandor i shoqëron me fuqi dhe zë të lartë fitoret e tijpermes  kësaj shenjë  të mrekullueshme të Kryqit , i cili duket edhe nga mbishkrimet e ndryshme nga  figura  të cilat ai ngriti në vende publike si  edhe nga disa medalje të cilat ai dhe pasardhësi i tij  i prenë per perandorinë.

Laktantiusi , i cili ishte instruktor I Krispus  Cezarit , birit  të Kostandinit , ka thënë se Konstandini ia atribuoi fitoren e tij  mbi Maxentiusin vizionit të mrekullueshëm të Kryqit , vision që ai e pati përpara betejës.  Philostorgius , një historian Arian bashkëkohor , në fragmente të caktuara të historisë per Konstandinin, fragmente që u ruajtën  nga Fotiusi , duke e përshkruar vizionin Konstandini e Kryqit në ajër , thotë se shenja qiellore zgjatej shumë  gjerë në lindje me një dritë të mrekullueshme , dhe me mbishkrimin vijues:,”Përmes këtij (kryqi)  sundo” . ” Në disa medalje të lashta kjo  është shprehur keshtu në latinisht : “in hoc victor Eris “.

(Adaptuar nga jeta e etërve tanë, dëshmorët dhe shenjtorët e tjere kryesore , nga Rev Alban Butler, Vol IX, D. & J. Sadlier  , Nju Jork, 1821 , faqe 656-657 )

Perktheu nga anglishtja: Merita Bajraktari

Shqipëria e vogël, pengu i një loje të madhe diplomatike

by

Nga Herman Bernstein/ The New York Times/

28 Janar 1934: Me çeshtjet e saja në krizë, ajo vështron me shumë vëmendje lëvizjet e ndryshme të bëra prej blloqeve të udhëhequr prej Francës dhe Italisë.

Shqipëria gjykohet si një nga zonat më të rrezikshme në Europë. Një luftë e re mund të fillojë atje në qoftë se interesat politike dhe ushtarake të vendeve të tjera në Shqipëri vazhdojnë të përplasen njëri me tjetrin. Për shkak të pozitës gjeografike, ky vend i vogël mban çelësat e Adriatikut dhe ka qenë për shekuj shkaku i zënkës midis vendeve të ndryshme.

Nga pikëpamja strategjike, bregu i saj do të kishtë një vlerë të paçmueshme për Italinë në rast lufte. Italia është duke derdhur për disa vjet shuma të mëdha parash në Shqipëri me synim të ndihmojë organizimin e ushtrisë, të ndërtojë rrugë, ura dhe fortifikime. Në Ballkan besohet se përpjekja e Italisë për të forcuar ushtarakisht Shqipërinë është pjesë e programit imperialist të Musolinit për t’u futur thellë në Ballkan, për të ripushtuar rrugën e famshme romake Egnatia e cila shkon nga Shqipëria e Jugosllavia drejt Selanikut e Stambollit. Çdo lëvizje e Italisë në Shqipëri vëzhgohet me dyshim e ankth prej Francës, prej Ententes së Vogël [Çekosllovakia, Rumania, Jugosllavia] dhe veçanërisht prej Jugosllavisë. Gjatë viteve të fundit, ndihma financiare dhe drejtimi ushtarak dhënë Shqipërisë prej Italisë ka nxehur nervat në Ballkan dhe ka nxitur Jugosllavinë të bëjë përgatitje të ethshme ushtarake për të përballuar futjen Italiane që mendohet në Ballkan.

Një Peng i Fuqive. Shqipëria e vogël është bërë kështu një peng në lojën e dy blloqeve kundërshtarë në diplomacinë Europiane, njëri kryesohet nga Italia e tjetri nga Franca. Ajo ka përfituar deri diku nga këto interesa kundërshtare dhe ia ka dalë të fuqizojë bashkimin e saj kombëtar, së pari me ndihmën e Jugosllavisë dhe pastaj me ndihmën e Italisë. Çfardo mund të kenë qenë shtysat e fshehta të këtyre vendeve, Shqipëria ka ruajtur me zotësi dhe guxim pavarësinë e saj, megjithëse ajo ishte e detyruar të bënte sakrifica, lëshime dhe pranime të shumta në kthim të ndihmës materiale që ajo përftoi që nga mbarimi i luftës. Edhe sikur rrugët dhe urat e ndërtuara me ndihmën financiare italiane ishin synuar për skemat ushtarake italiane, ato tani shërbejnë për qëllime të dobishme ekonomike për Shqipërinë duke krijuar ndërlidhje midis pjesëve të ndryshme të këtij vendi malor të vogël.

E pushtuar gjatë Luftës I Botërore. Gjatë Luftës I Botërore, Shqipëria ishte skenë e shumë pushtimeve. Ushtritë greke, serbe, franceze, austriake dhe italiane luftuan njëra tjetrën në Shqipëri dhe kjo tokë e vogël u nda në disa copëza nën ndikim të huaj, kurse njerëzit iu nënshtruan mjerimit dhe kufizimeve të parrëfyeshme. Ahmet Zogu, mbreti i tanishëm, u mbajt në Vjenë gjatë periudhës së luftës. Pavarësia e Shqipërisë, e arritur më 1912, u ndërpre. Në Konferencën e Paqes në Paris, kërkesat e saja fillimisht u mohuan plotësisht. Delegatët shqiptarë të kryesuar nga Mehmet Konica, vëllai i ambasadorit të tanishëm shqiptar në SHBA [Faik Konicës], varën shpresën e tyre tek Presidenti Wilson dhe iu lutën delegacionit amerikan që SHBA, si një fuqi e pa interesuar, të merrte komandën për Shqipërinë. Jugosllavia, Greqia dhe Italia ishin në ethe për të siguruar “sferat e tyre të ndikimit”. Më 1919, një marrëveshje u arrit nga Clemenceau, Lloyd Geroge dhe Nitti [përkatësisht, kryeministri francez, britanik dhe italian], në mungesë të përfaqësuesit amerikan, e cila i jepte Italisë komandën mbi Shqipërinë dhe Jugosllavisë toka të Shqipërisë veriore. Shqiptarët e kundërshtuan këtë marrëveshje, e cila iu hiqte atyre pavarësinë dhe iu cungonte vendin.

Kundërshtimi i wilsonit. Presidenti Wilson e kundërshtoi me forcë këtë marrëveshje duke thënë se ajo ishte arritur në mungesë të përfaqsuesit amerikan dhe se ajo synonte “t’i ndante Shqiptarët, kundër dëshirës së tyre të zjarrtë, midis tre fuqive të huaja të ndryshme”. Pavarësia e Shqipërisë u shpëtua kur qevera amerikane bëri të ditur se “çeshtjet shqiptare nuk duhet të përfshihen në bisedimet midis Italisë e Jugosllavisë, dhe Presidenti duhet të ripohojë se ai nuk mund të pranojë plane që i japin Jugosllavisë toka të Shqipërisë veriore si dëmshpërblim për çka ajo kërkon diku tjetër”. Dhe se “Italia dhe Jugosllavia lihen bashkë t’i sheshojnë çeshtjet e tyre, nëse ato munden, nëpërmjet bisedimeve të veçanta dhe me kushtin që ata nuk duhet të arrijnë në marrëveshje duke përfituar prej Shqipërisë”. Shqipëria u pranua anëtare e Lidhjes së Kombeve me të drejta të plota në Dhjetor 1920, pas një kërkese këmbëngulëse në emër të pavarësisë shqiptare të bërë nga Lordi Robert Cecil [në Konferencën e Paqes më 1919, ai ishte përfaqësuesi britanik në bisedimet për krijimin e Lidhjes së Kombeve] përballë kundërshtimeve nga disa shtete ballkanike.

Nje vit më vonë, ambasadorët e Britanisë së Madhe, Francës, Italisë dhe Japonisë “duke pranuar se cënimi i këtyre kufinjve dhe i pavarësisë së Shqipërisë mund të përbëjë një rrezik për sigurinë strategjike të Italisë”, arritën një marrëveshje sipas të cilës “në çdo kohë, nëse  Shqipëria e ka të pamundur të ruajë tërësinë territoriale të saj, ajo është e lirë t’i kërkojë Këshillit të Lidhjes së Kombeve ndihmë të jashtme”; dhe se “qeveritë e Perandorisë Britanike, Francës, Italisë dhe Japonisë marrin vendime në raste të tilla që t’i udhëzojnë përfaqësuesit e tyre në Këshillin e Lidhjes së Kombeve të këshillojnë që rivendosja e kufinjve territorialë të Shqipërisë t’i besohet Italisë”. Megjithëse tashmë një anëtare e Lidhjes së Kombeve, Shqipëria nuk u këshillua për këtë marrëveshje. Ajo e kundërshtoi atë duke bërë të ditur se nuk do ta njihte vlefshmërinë e saj. Deri në ditët e stome, Italia e quan Marrëveshjen e Ambasadorëve si një instrument lidhës ndërshtetëror, i cili i njeh asaj interesa të veçanta në Shqipëri, megjithëse kjo marrëveshje shihet me dyshime dhe frikë nga fqinjët e Shqipërisë në Ballkan. Pra, marrëveshja ka shërbyer që në fillim si një shkak fërkimesh dhe e ka bërë Shqipërinë një zonë të ndjeshme siç është sot.

Më 1920, italianët mbanin të pushtuar Valonën në Shqipërinë e Jugut. Udhëheqësit shqiptarë, të vendosur që ta çlirojnë vendin e tyre nga pushtimi i huaj, e detyruan ushtrinë italiane të tërhiqej. Pastaj, ata filluan të organizojnë shtetin dhe të vendosin rendin në vend. Ahmet Zogu ishte një nga udhëheqësit e rinj të dalluar dhe qeveria, në të cilën ai ishte Ministër i Brendshëm dhe më pas Kryeministër, u dallua prej emrit të tij. Më 1924, regjimi i Zogut u përmbys prej një kryengritje të udhëhequr nga peshkopi shqiptar Fan Noli. Ahmet Zogu me disa kolegë të tij u largua me nxitim në Beograd për strehë dhe ndihmë. Qeveria kryengritëse e Fan Nolit zgjati nga Qershori deri në Dhjetor 1924, kur Zogu, të cilin ajo e kishte dënuar me vdekje, u rikthye fitimtar në Tiranë në krye të një ushtrie të vogël që ai e kishte organizuar në Jugosllavi. Brenda një muaji nga kthimi i tij, Zogu u zgjodh President i Republikës Shqiptare për shtatë vjet. Qeveria e tij filloi të riorganizojë dhe të përmirësojë vendin, megjithëse shpërthimet e pakënaqësive vazhduan të ndodhnin herë pas here. Jugosllavët, duke e bërë mik Ahmet Zogun dhe duke e ndihmuar atë të rifitonte pushtetin, pritën që ai të merrte një drejtim të fortë që anonte nga Jugosllavia ose kundra Italisë. Duke e kuptuar rrezikun e madh për vendin e tij nëse ndiqte këtë politikë, Presidenti Zog u përpoq ta ngiste timonin në mes, të mbante anën e Shqipërisë.

Marrëveshja e Tiranës. Papritur, më 1926, një kryengritje serioze ndodhi në Shqipërinë veriore. Ahmet Zogu ishte i bindur se ajo ishte ndezur prej Jugosllavëve. Edhe Italia edhe Jugosllavia i patën parashtruar atij një marrëveshje miqësie dhe sigurimi. Ajo kryengritje e nxiti atë të merrte një vendim të shpejtë në anën italiane, dhe më 27 Nëndor 1926, ai nënshkroi një marrëveshje pesë-vjeçare miqësie e sigurimi midis Shqipërisë dhe Italisë. Ky dokument, i njohur si Marrëveshja e Tiranës, bënte të ditur se Italia dhe Shqipëria, “me qëllim që të forcojnë marrëdhëniet e tyre të dyanshme të miqësisë dhe sigurisë, pranojnë se çdo shqetësim i drejtuar kundër gjendjes së tanishme politike, ligjore dhe territoriale të Shqipërisë është në kundërshtim me interesat e tyre të ndërsjellta”.             Nënshkrimi i Marrëveshjes së Tiranës i hodhi fqinjët e Shqipërisë në gjendje dëshpërimi dhe kushtrimi. Një vit më vonë, menjëherë pas nënshkrimit të Traktatit Franko-Jugosllav, një traktat bashkëpunimi u arrit ndërmjet Italisë dhe Shqipërisë për një periudhë 20 vjeçare. Një hua prej 50 milion frangash ari iu dha Shqipërisë prej Italisë nëpërmjet një grupi financiar të njohur me emrin SVEA. Banka Kombëtare e Shqipërisë u themela nën mbikqyrjen e këtij grupi. Një program i madh punimesh botore u fillua dhe u financua nga kjo hua. Organizues ekonomikë, inxhinierë, specialistë punimesh dhe stërvitës ushtarakë italianë erdhën në Shqipëri. Rrugë, ura dhe ndërtesa popullore u ndërtuan. Çdo lëvizje në Ballkan analizohet me mikroskop. Jugosllavët vëzhgonin përpjekjet e italianëve në Shqipëri me dyshim. Ato i gjykonin traktatet Italo-Shqiptare, huanë dhe futjen e organizuesve dhe stërvitësve italianë si pjesë të një skeme politike dhe ushtarake për të siguruar një bazë të fortë në Adriatik me synim futjen thellë në Ballkan. Beogradi e vlersoi një program të tillë si një sfidë të drejtpërdrejtë kundrejt Jugosllavisë. Situata ishte e rrezikshme.

Më 1 Shtator 1928, Presidenti Zog u quajt Mbreti i Shqiptarëve nga një Kuvend Kushtetues dhe republika u kthye në mbretëri. Gjenerali italian Alberto Pariani ndihmoi të organizonte dhe të stërviste ushtrinë shqiptare. Xhandarmëria u organizua dhe u drejtua nga gjenerali britanik Sir Jocelyn Percy. Gjykatat e drejtësisë u riorganizuan. Shkolla të reja u hapën. Një ritëm më i shpejtë hyri në këtë vend të vogël ku në të kaluarën “gjërat mund të kryheshin vetëm nëse kishe duhan të mjaftë dhe durim”. Kur periudha pesë vjeçare e Paktit të Miqësisë dhe Sigurimit mbaroi, Mbreti Zog nuk pranoi ta ripërtërinte atë, me gjithë shtytjen e njohur të ushtruar prej Musolinit. Mbreti Zog theksoi se traktati nuk ishtë më i nevojshëm dhe ai nuk kërkonte fuqi të huaja për ta mbrojtur atë. Ai gjithashtu vuri në dukje se trakti i tij i bashkëpunimit më Italinë, i cili do të mbeste në fuqi për vite të tjera, mbulonte gjithë pikat e bashkëpunimit miqësor midis dy vendeve.

Situatë financiare kritike. Në të njëjtën kohë, kushtet ekonomike dhe financiare të Shqipërisë kishin arritur një pikë kritike. Italia afroi të jepte ndihmë përsëri për Shqipërinë duke dhënë dhjetë hua vjetore prej 10 milion frangash ari sejcila. Fqinjëve të Shqipërisë iu shtua kushtrimi duke besuar se ndihma italiane s’do ishte gjë tjetër veçse për qëllime ushtarake. Huatë vjetore pritej të shpenzoheshin nën mbikqyrjen e një komisioni të përzjerë italo-shqiptar. Shqipëria pranoi dhe dy huatë e para u dhanë, megjithëse jo të plota. Huaja e tretë, e këtij viti, është mbajtur duke arsyetuar se Shqipëria nuk po plotëson kushtet  marrëveshjes për të qenë një “bashkëpunim miqësor”.

Kur Italia një vit më parë i hodhi mbretit Zog idenë që një bashkim doganor ndërmjet Italisë e Shqipërisë do të ishte i pranueshëm për Italinë dhe do t’i jepte përparësi Shqipërisë, mbreti Zog e hodhi poshtë atë ide duke kuptuar se një marrëveshje e tillë jo vetëm do të ngacmonte fqinjët e tij ballkanikë por ajo mund të krijontë një trazim në tërë Europën. Më pas Italia u shqetësua nga një ndryshim në Kushtetutën e Shqipërisë, i cili shkaktoi  mbylljen e disa shkollave të huaja dhe fetare. Qeveria shqiptare spjegoi se kjo masë ishte tani e nevojshme me qëllim që të forconte bashkimin kombëtar nëpërmjet një sistemi shkollor të përbashkët dhe të ndalonte propagandën e huaj kundra kombit. Italianët nuk pranuan drejtime të tilla administrative në shkollat e tyre dhe si rrjedhim i mbyllën dhe kthyen mësuesit e tyre në Itali. Urtësia e ligjit të ri shqiptar në lidhje me sistemin shkollor ishte i diskutueshën nga pikëpamja e mungesës së tanishme të mësuesve shqiptarë.

S’ka më ndihmë prej Italisë. Qeveria italiane, duke njohur mirë kushtet e dëshpëruara financiare të Shqipërisë, kaloi në politikën e pritmënisë vëzhguese dhe njëkohësisht ndaloi ndihmat e mëtejshme financiare. Importet e Italisë nga Shqipëria  filluan të zvoglohen. Italianët mohuan që ata donin lejime të reja në Shqipëri, që ata donin kontroll të ushtrisë, xhandarmërisë dhe degëve të tjera të qeverisë. Ata thanë se e gjitha që ato donin ishte miqësia, bashkëpunimi miqësor dhe ndikimi kulturor. Mbreti Zog nuk pranoi t’i rihapi shkollat e huaja, por bëri një veprim të vullnetit të mirë duke urdhëruar që gjuha italiane të bëhej e detyrueshme në shkollat e mesme. Kjo nuk i kënaqi plotësisht italianët dhe ato vazhduan ta vonojnë huanë e premtuar vjetore. Atëhere mbreti Zog urdhëroi një tkurrje të madhe të buxhetit të vitit 1934. Ai pakësoi përgjysëm shpenzimet ushtarake. Ai gjithashtu i bëri rrogat shtetërore dhe shpenzimet e shtëpisë mbretërore sa një e katërta e vlerave të mëparshme. Të gjitha këto ndihmuan në rritjen e popullaritetit të mbretit Zog mdis shqiptarëve, por Roma akoma mbetej e paqetë.

Problemi i tanishëm. Shqipëria, duke ditur mirë se shpresa e vetme e saj për ripërtëritje qëndron në zhvillimin paqësor, është duke u munduar ta shmangë vetveten nga ngatarresat politike të cilat rrezikojnë marrëdhëniet miqësore me fqinjët ballkanikë. Italia, Jugosllavia dhe Greqia kanë bërë vazhdimisht të ditur se ato janë kundër cënimit të pavarësisë së Shqipërisë. Ndërkohë, beteja e zgjuar diplomatike ndërmjet kryeministrit Musolini dhe mbretit Zog është duke vazhduar. Deri më tani, mbreti Zog duket se ka qenë fitues për arësyen se fuqia e Shqipërisë qëndron në dobësinë e saj. Kohët e fundit, ajo ka arritur një traktat tregtar të pëlqyeshëm me Greqinë dhe është duke biseduar një traktat të ri tregtar me Jugosllavinë. Këto janë shenja të pagabueshme të një bashkëpunimi më të ngushtë midis Shqipërisë dhe fqinjëve të saj ballkanikë. Nëse Shqipëria arrin të krijojë marrëdhënie miqësore me fqinjët e saj ballkanikë pa armiqësuar Musolinin, vendi i vogël në Adriatik, i quajtur “toka e harruar e Europës”, do të mundë të zhvillojë në paqe dhe mbarë burimet e saja bujqësore dhe ekonomike.

Herman Bernstein

Ish-ambasdor i ShBA në Shqipëri

Gazeta The New York Times

28 Janar 1934

Shënim shoqërues. Herman Bernstein (1876-1935) qe ambasador i SHBA në Shqipëri në periudhën Shkurt 1930 – Shtator 1933. Ai ishte njëkohësisht një gazetar, shkrimtar, përkthyes, botues e diplomat i famshëm me origjinë hebraike. Albert Einstein ishte mik dhe bashkëpunëtor i tij. Herman Bernstein ishte një veprimtar i spikatur për të drejtat e hebrenjve dhe  redaktor i dy gazetave hebraike.

(Përgatiti: Saimir Lolja)