toleranca fetare – Dielli

Toleranca jone nderfetare dhe jotoleranca (urrejtja) jone politike

March 19, 2018 by dgreca

1 Vaso Pasha.JPG

“Feja e shqyptarit asht shqyptarija” – Vaso Pasha/

1 Mithat Frasheri 3

“Partia jone eshte Shqiperia” – Mit’hat Frasheri/

Nga Sadik ELSHANI/Shqiptaret nder shekuj kane arritur qe te krijojne disa vlera te qendrueshme e te larta njerezore per te cilat jane te njohur ne tere boten: krenarine kombetare, trimerine, besen, mikpritjen, tolerancen fetare… Rrethanat e caktuara historike i kane diktuar popullit tone te ndodhur ne udhekryqin e qyteterimeve Lindje – Perendim, te pushtuar edhe nga fuqite perendimore dhe ato te lindjes, qe te perqafoje (me dhune apo deshire) edhe krishterimin (ortodoks e katolik) edhe islamin (sunit e bektashi). Po ashtu, ato rrethana historike kane ndikuar, kane kushtezuar qe per t’u bere balle rreziqeve te shumta qe i kanoseshin popullit shqiptar, ata duhet te ishin te bashkuar si vellezer te nje gjaku. Besimet e ndryshme fetare brenda nje kombi, nje shteti, shpesh behen shkaqe per perçarje te rrezikshme, per konflikte shkaterrimtare (shembuj te tille ka mjaft ne bote). Por kjo nuk ndodh te shqiptaret. Nje pjese e shqiptareve e nderroi fene, por nuk e nderroi kombin – kombi eshte ai emeruesi i perbashket i vlerave tona si shqiptare, eshe ajo forca terheqese magnetike qe e mban kombin tone se bashku. Edhe pse ne si shqiptare nuk kemi nje fe kombetare, te perbashket per te gjithe shqiptaret, perkatesite e ndryshme fetare kurre nuk kane paraqitur ndonje rrezik per te luftuar njeri – tjetrin, perkunder perpjekjeve te vazhdueshme te armiqve tane per te na perçare. Po ashtu, eshte edhe gjuha jone ajo lidhje qe e ka mbajtur kombin tone te bashkuar. “Te mbetur pa unitet fetar, e vetmja lidhje qe ka mbajtur shqiptaret te bashkuar ka qene gjuha”, ka thene Faik Konica.

Shqiptaret i tejkaluan dallimet e tyre fetare, sepse e patem fatin e mire qe ne nje periudhe mjaft kritike te historise sone kombetare t’i kishim Rilindesit tane mendjendritur ne mesin tone, ne krye te levizjes per liri e pavaresi. Ata perpara shqiptareve i shpalosen ato vlera qe na bashkojne dhe jo ato dallime qe mund te na perçanin. E ngriten lart figuren e Skenderbeut si simbol te qendreses dhe bashkimit kombetar.Vargjet emblematike te Vaso Pashes: “E mos shikjoni kish e xhamija/Feja e shqyptarit asht shqyptarija”, jane vargje mjaft domethenese qe e vulosen tolerancen tone nderfetare, qe zune vend ne mendimin e luftetareve kombetare shqiptare gjate Periudhes se Rilindjes e qe per fatin e mire te popullit tone, eshte duke vazhduar edhe sot. Rilindesit tane arriten bashkimin shpirteror kombetar ne rrethana teper te veshtira historike qe u kurorezua me shpalljen e pavaresise se Shqiperise. Ne kohen e Rilindjes sone Kombetare nuk kishte parti politike, por kishte bese, nder, burrni, atdhedashuri, respekt per njeri – tjetrin, perkushtim, kembengulje per te bere diçka per kombin e atdheun.

Populli shqiptar e tregoi me vepra fisnikerine e tij edhe gjate periudhes se trazuar te Luftes se Dyte Boterore, ku per dallim nga shumica e vendeve europiane, Shqiperia i mbrojti te gjithe hebrenjte e strehuar atje. Po çka eshte edhe me e habitshme, ndoshta edhe pak veshtire per t’u kuptuar nga te huajt, eshte rasti i mbrojtjes, shpetimit te ushtareve italiane pas kapitullimit te Italise. Rast ky teper i rralle, ndoshta edhe i vetem ne historine e njerezimit: Viktima e mbron zaptuesin e deridjeshem nga aleati i tyre i deridjeshem (gjermanet), i kthyer ne armik. Eshte kjo ndjenja e meshires e shqiptarit, karakteri i tij I forte per ta mbrojtur, per t’i dale zot te pambrojturit, atyre qe nuk jane ne gjendje ta mbrojne veten e tyre.

Po ne liri, ne politike si sillen shqiptaret? Eshte diçka krejt ndryshe, jemi shume jotolerante ndaj njeri – tjetrit. Nje urrejtje ndaj njeri – tjetrit eshte duke e pershkuar skenen politike shqiptare si ne Shqiperi, ashtu edhe ne Kosove e trojet tjera etnike. Te sjell nder mend ate thenien e Faik Konices per shqiptaret: “Shqiptari per shqiptarin eshte fare ujk (ujk e shkuar ujkut)”. Jemi mbushur me “te majte” e “te djathte”, por jane duke na munguar “kombetaret”, ata qe i vene interesat e atdheut, kombit, mbi interesat e tyre vetjake (personale) dhe te klaneve te tyre. Me nje politike te tille perçarese nuk mund te kete as vizion, as strategji kombetare, dhe rrjedhimisht, as nje te ardhme te ndritur. Politikanet tane te kompromituar e te korruptuar, te dhene vetem pas pasurimit te paligjshem, qendrojne ne nje nivel te mjerueshem kombetar, te zhveshur nga çdo ndjenje e atdhedashurise. Jane njerez qe ne politike kane ardhur jo si rrjedhoje e angazhimit te tyre shumevjecar ne çeshtjet kombetare, por ata jane oportuniste qe e shfrytezojne çdo mundesi per te ardhur ne pushtet, jo per te ndertuar vendin, por per perfitimet e tyre vetjake dhe te klaneve te tyre mafioze. Ajo qe po mungon eshte: kompetenca, pergatitja e duhur profesionale, atdhedashuria, respekti per njeri – tjetrin, perkushtimi.

Jetojme ne kohera modrne dhe duhet te organizohemi ne parti politike, si forma te organizimit shoqeror, si bartese te proceseve demokratike, por partite politike duhet te kene nje orientim kombetar, platforme kombetare, parti te qendres dhe jo te skajeve ideologjike ekstreme (te tejskajshme). Shqiptaret e kane partine e tyre – Shqiperine dhe ideologjine e tyre – shqiptarizmin. “Partia jone eshte Shqiperia” – ka thene Mit’hat Frasheri. Partite tona politike, pa perjashtim, nuk kane ndonje filozofi te qarte politike, jane te pa profilizuara mire dhe zakonisht jane grupime te disa individeve te caktuar. Shkurt, ato jane prone e ketyre individeve, prandaj u mungon demokracia e brendshme, shprehja e lire e mendimit ndryshe. Ne lidhemi per individin dhe jo per institucionet funkcionale e demokratike. Per nje kohe te gjate ideologjite e huaja te tere spektrit pllitik dhe te gjitha ngjyrave politike i kane sjellur perçarje, deme te medhe kombit tone. Te drejtohemi kah rrenjet tona, idealet e Rilindjes sone Kombetare, Lidhjes se Prizrenit. Duke e luftuar njeri – tjetrin vetem e shkaterrojme veten dhe vendin tone.

Rilindesit tane vepruan ne rrethana teper te veshtira historike e shoqerore, por ata me mençuri e pjekuri e orientuan popullin tone ne rruge te drejte. Ndersa sot, fatkeqsisht, nuk kemi ndonje figure kombetare qe gezon nje autoritet te gjere nga te gjitha palet, spektri politik shqiptar. Disa intelektuale qe mund ta luanin mire kete rol, vete jane bere peng i politikes se dites, servile te partive politike dhe udheheqesve te tyre te korruptuar. Kur intelektualet tane jane angazhuar per çeshtjet kombetare, jane arritur rezultate te jashtezakonshme. Vetem per nje çast te kujtojme angazhimet vetemohuese te profesor Anton Çettes, akademik Mark Krasniqit, dr. Ibrahim Rugoves e shume te tjereve. Intelektualit nuk i ka hije t’i mbylle syte para se keqes, padrejtesive, sepse neser do t’i gjykoje historia ne menyren me te pameshirshme. Kemi nevoje per ca njerez te urte qe ta zbusin klimen tone te vrazhde politike.

Thenia: “Feja e shqyptarit asht shqyptarija” i ka sherbyer mire popullit tone, tani eshte koha qe te pajtohemi se edhe “Partia e shqiptarit eshte Shqiperia”. Rruge tjeter nuk kemi!

Filadelfia, 18 mars 2018

*Sadik Elshani eshte doktor i shkencave te kimise dhe veprimtar i bashkesise shqiptaro – amerikane.

Toleranca fetare, një vlerë e rrallë e shqiptarëve

August 25, 2014 by dgreca

Nga Bujar Nishani*/
Është një nder dhe një privilegj i madh edhe për mua të jem sot mes jush, e të marr pjesë në këtë Festë të Shenjtë. Dëshiroj të falënderoj nga zemra për ftesën drejtuesit e Kryegjyshatës Botërore të Bektashinjve, autoritet vendore dhe e mirëprita me lumturi të veçantë pjesëmarrjen në këtë festë, që po bëhet gjithnjë e më shumë mbarëshqiptare.
Gjatë këtyre ditëve festive, ky Mal i shenjtë pret krahëhapur e shtrëngon në gjirin e tij mijëra e mijëra besimtarë bektashianë, por edhe shtegtarë të devotshëm që vijnë nga Kosova, Mali i Zi, Maqedonia, madje edhe nga Diaspora e madhe shqiptare nëpër botë.
Bukuria mahnitëse e këtij Mali, flora dhe fauna e këtyre rrethinave sa të ashpra, aq edhe magjike, trevat që e rrethojnë përqark si diamante të një kurore xhevahiresh shqiptare, njëra më e mrekullueshme se tjetra, të banuara nga njerëz bujarë, fisnikë e mikpritës – të gjitha këto kanë lindur, frymëzuar, ushqyer poetë, luftëtarë e atdhetarë shqiptarë ndër shekuj, por kanë ngjallur edhe ndjenjat krijuese të artistëve, piktorëve e shkrimtarëve të huaj përgjatë shekujve.
Dëshiroj që të përshëndes e të vlerësoj kontributin dhe veprën e drejtuesve të nderuar bektashinj që nga Baba Abaz Aliu, Vëllezërit Frashërlinj, e deri te i ndjeri Haxhi Dede Reshat Bardhin – por, veçanërisht sot Haxhi Baba Edmond Brahimajn, Kryegjyshi Botëror i Bektashinjve, i cili vazhdon traditën e shkëlqyer të veprimtarëve të palodhur në konsolidimin e dialogut shoqëror dhe ndërfetar.
Këtu, është gjithashtu vendi dhe momenti të përkulemi me respekt dhe të përshëndesim kontributin e dhënë nga Andon Zako Çajupi dhe shumë rilindës të tjerë, kleriku Ali Turabiu, Perikli Ikonomi apo edhe piktori i madh anglez, Eduard Lir, të cilët me veprat e tyre kanë evokuar vlerat natyrore, historike, atdhetare, fetare dhe trashëgiminë kulturore të kësaj zone të mrekullueshme.
Ashtu siç tregon dhe një nga legjendat më interesante të kësaj zone, mal më të bukur Perëndia nuk ka ditur të bëjë, dhe kur deshi të bënte një më të bukur, iu prish balta në dorë.
Jo më larg se disa më parë, Papa Françesku duke shpjeguar arsyet pse do të vizitojë vendin tonë më 21 shtator, vuri në dukje se Shqipëria ka ditur të krijojë unitetin e saj kombëtar të bazuar në vlerat e tolerancës, harmonisë, bashkëjetesës dhe respektit fetar. Përfitoj nga ky rast i bekuar për të vënë në dukje e theksuar një vlerë sa të rrallë, aq edhe të natyrshme të popullit e vendit tonë: bashkëjetesën historike e tradicionale mes feve në Shqipëri, ku pasuesit e gjashtë feve ushtrojnë krejt lirshëm e në harmoni të plotë me njëri-tjetrin besimin e tyre shpirtëror.
Kombi shqiptar e ka mbrujtur, ushqyer, ruajtur dhe përsosur këtë bashkëjetesë, harmoni dhe tolerancë fetare përgjatë shekujve. Vërtet rilindasi ynë vizionar Pashko Vasa pat shkruar vargjet legjendare: ‘’Feja e shqiptarit është shqiptaria’’, por themelet e shëndosha të bashkëjetesës sonë fetare ne kemi ditur t’i ndërtojmë duke ndërthurur tharmin e besimit që i bashkon njerëzit, pavarësisht se si i falen Zotit tonë të përbashkët, me doket dhe zakonet më të mira shqiptare të besës, mikpritjes, nderimit dhe respektit për mikun dhe tjetrin që mund të jetë ndryshe nga ne.
Kjo bashkëjetesë, harmoni e tolerancë është kontribut dhe fryt i bashkësive fetare shqiptare, i përfaqësuesve dhe drejtuesve shpirtërore, të cilët predikojnë me urtësi dhe devotshmëri mësimet e shenjta dhe parimet e shëndosha të moralit njerëzor, por mbi të gjitha, këto vlera u përkasin qytetarëve shqiptarë, të cilët i ruajnë e i lartësojnë ato dita-ditës.
Këto vlera të patjetërsueshme, këto visare të çmuara të kombit tonë ne jo vetëm do t’ua lemë trashëgim brezave të ardhshëm, por do t’i përçojmë dhe eksportojmë edhe në mozaikun e vlerave të shumëllojshme të familjes së madhe evropiane, aty ku aspirojmë të bëjmë pjesë sa më shpejt e me merita të plota edhe zyrtarisht, e jo vetëm gjeografikisht.
Fati i shkruar nganjëherë na ka vënë krah për krah apo përballë njëri-tjetrit me ide, bindje fetare apo politike të ndryshme, por duke qenë se kërkohen sakrifica të përbashkëta dhe duke pasur parasysh se që të gjithë aspirojmë një jetë më të mirë në paqe e në harmoni, kam bindjen e palëkundur dhe optimizmin e pashtershëm që do t’ua dalim mbanë bashkërisht edhe sfidave të ardhshme të integrimit dhe zhvillimit të gjithanshëm për ta konsoliduar e lartësuar akoma edhe më shumë imazhin e Shqipërisë sonë të përbashkët në të gjithë botën.
Diktatura komuniste u përpoq me çdo mjet ta shkëpuste shqiptarin nga besimi e Zoti, duke vrarë, burgosur e syrgjynosur klerikët e duke shkatërruar objektet e kultit – përpjekje që arritën kulmin absurd në vitin famëkeq 1967 kur feja u ndalua me ligj dhe Shqipëria u vetëshpall i vetmi vend ateist në rruzull.
Por ja ku jemi sot, në Teqenë e Kulmakut, në majën e shenjtë të Malit hijerëndë e kreshtathinjur, në Tomorin e lashtë, që përpos madhështisë së tij karakteristike, ofron edhe një frymëzim të pakrahasueshëm shpirtëror, artistik e natyror.
Gjatë këtyre pesë ditëve të mirësisë bektashiane, kur faleni e bëni kurban për shëndetin tuaj, për familjet, për mbarësinë, për pjellorinë dhe kohë gjithnjë e më të mira për vete, jam i sigurt që lutjet dhe urimet tuaja shkojnë edhe për Shqipërinë e shqiptarët, për të ardhmen tonë sa më të sigurt, të begatë e krenare.
Prandaj urimi im i vetëm, sot, këtu, mes jush, urimi që më del nga thellësia e zemrës, krahas mirënjohjes edhe një herë për ftesën që më bëtë, është: Paçi përpjetë ditë të tilla të hareshme e të lumtura, plot shëndet e harmoni në këtë truall të bekuar shqiptar!
Zoti e bekoftë vendin tonë! Zoti e bekoftë kombin shqiptar dhe shqiptarët kudo ku janë! Gëzuar! Mbarësi në familjet tuaja!”
*Fjalimi i Presidentit të Republikës, Bujar Nishani, në ceremoninë tradicionale të pelegrinazhit bektashian në Malit e Shenjtë të Tomorit, që u zhvillua në mjediset e Teqesë së Kulmakut.

Dialog mbi tolerancën fetare në Kosovë

September 17, 2013 by dgreca

Nga Leonat Shehu/

Në Kosovë, përfaqësuesit e bashkësive fetare, thanë se udhëheqësit fetarë kanë rol të rëndësishëm në forcimin e respektit dhe mirëkuptimit ndërmjet komuniteteve të ndryshme në Kosovë. Ata i bënë këto komente gjatë një konference për dialogun ndërfetar të organizuar nga misioni i Organizatës për Siguri e Bashkëpunim në Evropë.

Kryetari i Bashkësisë Islame të Kosovës, Myftiu Naim Tërnava, tha se bashkësitë fetare në Kosovë nuk kanë probleme mes vete, madje ato kanë një bashkëpunim të ngushtë.
“Të gjitha bashkësitë fetare pa dallim japin një kontribut të çmuar në kultivimin e bashkëjetesës e tolerancës dhe gjithnjë kanë dëshmuar se janë faktorë stabiliteti në vend dhe gjithsesi këtë do të vazhdojmë të bëjmë edhe në të ardhmen. Dialogun ndërfetar nuk ka nevojë ta promovojmë, këtë e kemi dëshmuar përgjatë shekujve se ne duke jetuar pranë njëri tjetrit e jetojmë me realitetin pa asnjë dallim e diskriminim mbi baza fetare”, tha myftiu Tërnava.
Kreu i kishës ortodokse serbe në Kosovë, peshkopi Teodosije tha se kisha ortodokse ka mbështetjen e bashkësive tjera fetare në përpjekjet e saj për të mbijetuar dhe ruajtur vlerat e saj në Kosovë.
“Me krenari mund të them se ne udhëheqësit fetarë në Kosovë kemi një mirëkuptim të thellë dhe pajtohemi për atë që është më thelbësore e që ka të bëjë me jetën, mbijetesën, respektimin e ndërsjellë dhe zgjidhjen e problemeve të përbashkëta”, tha peshkopi Teodosije.
Ipeshkvi i Kosovës, Dodë Gjergji, bëri thirrje për rritjen e përgjegjësisë së ndërsjellë ndërmjet bashkësive fetare dhe institucioneve civile dhe shtetërore.
“Bashkësitë fetare duhet të marrin përgjegjësinë e promovimit të paqes dhe pajtimit në mes njerëzve dhe të mësojnë besimtarët e vet, që derisa i binden mësimit të Hyut të mos bien në kundërshtim me ligjet dhe rregulloret shoqërore mbi tokë. Duke ditur të zgjedhin atë që i takon Hyut e atë që i takon Cezarit, por kërkojmë edhe nga Cezari që të respektojë atë që i takon Hyut. Por, edhe shteti duhet të jetë i aftë që të mos bie ligje të tilla që mund të cenojnë besimtarin të mbajë ligjet e Hyuit”, theksoi ipeshkvi Gjergji.

Udhëheqësi i Kishës Ungjillore Protestante të Kosovës, Driton Krasniqi, tha se Kosova është hapësirë e përbashkët e të gjitha besimeve.
“Shoqëria e Kosovës është përcaktuar për bashkëjetesë ndërmjet feve duke e kristalizuar në këtë mënyrë rrugën e Kosovës për integrime evropiane. Cdo ditë takoj njerëz që nuk e duan imponimin fetar dhe as ekstremizmin si formë të besimit. Sot, diversiteti fetar është trashëgimi, por pluralizmi fetar vërtet përbën një arritje”, tha zoti Krasniqi
Udhëheqësi i Bashkësisë Hebraike të Kosovës, Votim Demiri, tha se në Kosovë, paragjykimet fetare kurrë nuk u shndërruan në urrejtje.
“Pozicioni i veçantë gjeografik i Kosovës ja mundëson me qenë vend i urrë kalimit shumë të rëndësishëm për shkëmbimet mes popujve, kombeve në të gjitha rrafshet, njerëzor, kulturor, fetar, politik dhe ekonomik”, tha zoti Demiri.
Drejtuesit e bashkësive fetare në Kosovë, u bënë thirrje institucioneve që të punojnë për rregullimin juridik të pozitës dhe funksionimit të tyre.

Toleranca Fetare dhe Paqja

August 11, 2013 by dgreca

Nga Mimoza Dajçi/

Në muajin korrik të këtij viti u mbajt në Washington, D. C. Programi Veror një javor për të rinjtë e besimeve të ndryshme fetare me Temë “Shërbesat e ndryshme fetare për të rinjtë”. Pjesëmarrës ishin fëmijë ambasadorësh të akredituar në SHBA si dhe studentë nga vende të ndryshme të botës. E pranishme ishte gjithashtu edhe studentja shqiptare Enareta Bezati.

Eshtë i dyti vit që ky lloj programi mbahet mes të rinjve nga e gjithë bota. Vjet u organizua në Tiranë, ku inisiatore e mbikqyrese e kësaj veprimtarie të rëndësishme për tolerancën fetare e paqen botërore ishte Drejtoresha e Federatës Universale për Paqen në SHBA Znj. Tomiko Duggan.

Kjo veprimtari synon në njohjen e vlerësimin që duhet të kenë të rinjtë për besimet e ndryshme fetare dhe respektin që duhet të japin ndaj çdo besimtari qoftë katolik, mysliman, kristan, budist, hindy, etj, pra rëndësi ka paqja mes tyre harmonia dhe toleranca.

Studentët ndoqën për një javë takime tepër interesante në Washngton, D.C. duke u njohur me qendra muzeale, institucione qëndrore të rëndësishme amerikane, kisha e kulte fetare si dhe vizituan Capitol Hill. Takuan kongresmenë, senatorë, përfaqësues nga Departamenti i Shtetit, e organizatave jo qeveritare, profesorë që meren me studimin shkencor të fesë, etj. Ata vizituan gjithashtu Godinën Washington Times, Zyrën e Rev. Dr. Sun Myung Moon, Muzeumn e Holokaustt, Bazilikën e famshme ku brenda saj ndodhej edhe Statuja e Nënë Terezës.

Enareta Bezati u përfaqësua në këtë program veror nga Organizata e Gruas Shqiptare – Amerikane “Shpresë dhe Paqe” me të gjitha vlerat e saj si shqiptare dhe intelektuale. Pasi përfundoi me sukses gjimnazin “Qemal Stafa” në Tiranë ajo po ndjek studimet për financë në Kolegjin Amerikan “Baruch” në New York si studente internacionale. Enareta është një vajzë e zgjuar, zotëruese e disa gjuhëve të huaja, veprimtare e komunitetit tonë, si dhe një vajzë me aftësi humanitare. Në vitin 2008 ka marë pjesë në një seminar humanitar 8 ditor në Slloveni nga Kryqi Kuq Ndërkombëtar, ku ndoqi Projektin, “Si mbrohen të drejtat e njeriut në kohë lufte”.

Pas vizitave të ndryshme nëpër institucionet amerikane studentët në këtë takim një javor patën rast të shijonin gatimet e vendeve të ndryshme, të lexonin e të mësonin lektura mbi fenë, të njiheshn me kërcimet e tyre tradiconale, të bënin joga e ushtrime sportive. Në kampin veror të fëmijëve “Shalom Peace Garden” pranë Jewish Center në Silver Spring – Maryland ata mbollën trëndafila e tulipanë. Për të gjitha këto aktivitete të rinjtë ndiheshin shumë të emocionuar, momente që ata i vlerësuan si një experiencë të veçantë e të paharuar.

Për kujdesin, interesimin e inteligjencën që treguan të rinjtë në Seminarin e paqes dhe tolerancës fetare ditën e fundit u vlerësuan nga Federata Unversale e Paqes me Çertfkatën e Mirënjohjes si “Ambasador të Paqes”, një vlerësim të tillë meritoi edhe studentja jonë shqiptare Enareta Bezati, për të cilën të gjithë ne duhet të ndIhemI krenar për brezIn e ri që na përfaqëson me dinjitet në të gjitha fushat e jetës, qofshin fetare, shkencore, kulturore e artistike në themelel të të cilave është toleranca e bashkëjetesa paqësore.

Vetë organizatorja e kësaj veprimtarie humanistja e misionierja e paqes Znj. Tomko Duggan duke parë se sa rol të rëndësishëm luajnë këto takme, vizita e biseda mes të rinjve me kombësi të huaj e shikon të arsyeshme që këto shërbime fetare mes të rinjve të vazhdojnë edhe në vitet e ardhshme në shtete të tjera të SHBA apo në botë.

Gusht, 2013