Featured – Page 94 – Dielli

NGA ZEF ZORBA TE LEC P. SHLLAKU E FREDERIK RRESHPJA, DISIDENCA SHQIPTARE GJATË DIKTATURËS

August 19, 2021 by s p

Studiuesi Primo Shllaku sjell për lexuesin veprën e tij më të fundit “Nji letërsi tjetër”. Në një rrëfim ekskluziv për gazetën Dielli, organ i Federatës Panshqiptare të Amerikës VATRA në New York dhënë Editorit Sokol Paja, studiuesi Primo Shllaku shprehet se:Disidenca, nuk asht as metodë, as rrymë, as edhe nji prirje letrare. Disidenca asht nji problem pranëletrar, për mos me thanë, jashtëletrar. Disidenca asht problem njerëzor, asht problem i virtytit qytetar dhe i karaktereve individuale. Disidenca asht problem moral, i etikës dhe i lirisë, asht edhe problem intelektiv e ka shum të bajë me hapjen mendore të njeriut që jeton me artin, me dijet e tij mbi historinë dhe transcendencën e saj, mbi vlerat mbetëse e ato kalimtaret, mbi lirinë personale, kërkimin dhe përdorimin e saj.

“NJI LETËRSI TJETËR”

Libri asht nji studim mbi disidencën shqiptare gjatë diktaturës, nji vëzhgim mjaft i hollësishëm psikokritik se kush u angazhue me entuziazëm në metodën e realizmit socialist, si u krijue gara kush të botonte dhe të preferohej ma shum, analizë socio- psikologjike e morisë dërrmuese të krijuesve të asaj metode. Libri synon gjithashtu të pohojë disidencën ndër ne, por simbas kriteresh që burojnë nga kushtet specifike nën diktaturën shqiptare. Gjithashtu merren në shqyrtim, po me imtësi relativisht të pandodhun deri tashti, Zef Zorba e Lec P. Shllaku, të cilët shkruen nën diktaturë pa ndonji perspektivë botimi. Ky i fundit, tue qenë se asht prindi im, asht dhanë thjesht nën nji dritë ekspozuese e jo aksiomatike. Sa për Rreshpen e pamë si nji “outsider” i përjetshëm, jam përpjekë të baj nji qasje psikanalitike për të shenue edhe dukuninë e “amfibëve” në letrat shqipe të nji gjysmë shekulli.

DISKURS MBI DISIDENCËN

Për disidencën u fol për nji kohë të gjatë ndër ne mbas vjetëve ’90. Mandej pllakosi heshtja dhe këto fjalë që përbajnë këtë punim, po shkruhen në kohën e kësaj heshtje. Vitin e fundit janë shprehur dy autorë, të cilët janë ma shum shkrimtarë sesa kritikë, Visar Zhiti dhe Gëzim Hajdari . Mendojmë se punimet e tyne përmbajnë vlera të padiskutueshme lidhë me letërsinë klandestine të vjetëve të socializmit real ndër ne dhe se thellojnë kërkesën e krijimit të nji panorame, “të mbidheshme”, por edhe “të nëndheshme”, ku të dyja nivelet marrin të njajtën qytetari dhe përqasen me rreptësi e panjianshmëni. Gjatë vjetëve të gjalla të diktaturës ma të egër shpijake që patën njoftë ndonjiherë shqiptarët, ose që, të paktën, ka regjistrue kujtesa e tyne, doli se, krahas letërsisë zyrtare që rekomandonte, ushqente dhe ndëshkonte regjimi, në heshtje dhe krejt msheftas, ishte zhvillue nji letërsi tjetër, e vogël në masë dhe vëllim. Kjo letërsi e kërkonte lirinë e shprehjes jo përmes të çameve dhe zonave të pambulueme me vemendje të regjimit, por, mbasi ia thoshte vetes troç se ishte e pabotueshme, zhvillohej pak a shum në atë mënyrë sikur ndër ne të mos ekzistonte censura dhe punët e artit të mos ishin sferë e programimit politik e ideologjik të pushtetit të kohës.

VETMI DHE DËSHPËRIM KULTUROR PAS DALJES NGA KOMUNIZMI

I sapodalë prej restriksionit komunist, vendi ynë kishte nevojë të inventarizonte ato pak vlera që trashëgoi prej periudhave të parandejshme. Nuk mund të ketë startim të ri pa nji vetëdije kulturore, pa nji arsenal vlerash të shoshituna mirë dhe të klasifikueme simbas randësisë së tyne. Vetmia dhe dëshpërimi kulturor ndër ne ishin të mëdha. Na duhej nji riorientim, nji gjetje urgjente e nordit. Periudha e komunizmit kishte qenë nji ikje prej mjedisit natyror, nji shkarje drejt Lindjes, mandej drejt Lindjes së Largët. Aty ku na kujtonim se kishim prekë fundin e nuk mund të shkohej ma andej, erdhi si murtajë izolimi. Izolimi si vetmim dhe degdisje ishte nji largim edhe ma i madh drejt johomogjenes. E gjithë kjo për t’i ikë sistemit të referencës dhe rrezikut të bashkëmatjes e të krahasimit. Në të gjithë Lindjen komuniste shpërthyen si fishekzjarret në qiellin veror figurat e disidentëve, e autorëve dhe personaliteteve që gjatë regjimeve prosovjetike kishin guxue me kundërshtue dhe ishin dënue për guximin. Pra, në njifarë mënyre, në të gjitha këto vende problemi i trashëgimisë politike u zgjidh nëpërmjet këtyne figurave që gëzonin nji autoritet në shtresat e popullsisë. Te na këto figura nuk ekzistonin, ose ekzistonin si relike të mbetuna prej represionit, njerëz të gjymtuem e të frustruem fizikisht e mendërisht, të sakatuem dhe të konsumuem deri në nji pikë sa nuk mund t’u prinin proceseve demokratike e liberale të shoqnisë së sapozgjueme prej territ ma total. Pikërisht në këtë kohë filloi me u folë ndër ne për dukuninë e disidencës, për disidentët, për nëse i kishim na këta njerëz e këtë skotë njerëzish, nëse kishte pasë disidencë e disidentë te na e kush mund të quheshin të tillë e kështu me radhë. Shum shpejt mbizotnoi ideja se ndër ne nuk kishte pasë disidencë, bile “disidencë të mirëfilltë”, sepse na kishim nji regjim shum të rreptë dhe që erdhi vetëm tue e mbyllë lojën dhe nuk pati stinë llaskimi të diktaturës, përveçse disa kthjellime që, për mendimin e shumicës, nuk qenë tjetër veçse “provokime” të regjimit për me i gjetë vetes “anmiq të besueshëm” dhe me ushqye politikat korrente të ditës, të cilat, për shkak të konsumimit që vjen prej ndejtjes gjatë në pushtet, ishin në nji krizë të thellë politikëbamje e politikëkrijimi. Pra, filloi me mbizotnue ideja se te na nuk kishim pasë disidencë dhe disidentë dhe se kjo, moralisht, nuk denonconte karakterin e integritetin e inteligjencies, por kishte ndodhë për shkak të intransigjencës së madhe të regjimit, të fobive të tij dhe si rezultat i përkeqësimit progresiv të bilanceve reale të shtetit totalitar.

DISIDENCA ASHT PROBLEM NJERËZOR, ASHT PROBLEM I VIRTYTIT QYTETAR DHE I KARAKTEREVE INDIVIDUALE

Nji numër i konsiderueshëm studiuesish me cilësi mendojnë sot se kullimi i të vërtetave rreth RS-së dhe problemeve të disidencës asht ndër pikat ma të nxehta të historishkrimit të letërsisë shqipe të sotme dhe se zgjidhja përfundimtare e asaj çka ka mbetë prej asaj trashëgimie do të bahet njiherësh me verdiktin mbi disidencën. Disidenca, në fakt, nuk asht as metodë, as rrymë, as edhe nji prirje letrare. Nga pikëpamja e qenies së saj, ajo asht nji problem pranëletrar, për mos me thanë, jashtëletrar. Disidenca asht problem njerëzor, asht problem i virtytit qytetar dhe i karaktereve individuale. Pra, në radhë të parë, asht problem moral, i etikës dhe i lirisë. Por ajo asht edhe problem intelektiv e ka shum të bajë me hapjen mendore të njeriut që jeton me artin, me dijet e tij mbi historinë dhe transcendencën e saj, mbi vlerat mbetëse e ato kalimtaret, mbi lirinë personale, kërkimin dhe përdorimin e saj. Tue qenë disidenca nji send kaq i lidhun me qenien antropologjike të njeriut, kuptohet, se qenia e saj ose mosqenia nuk mund të na lanë indiferentë lidhë me cilësinë e qytetnimit që lamë mbrapa dhe të atij që po mundohemi me adoptue. Vemë re se njerëzit e establishmentit “krijues” të diktaturës, si dhe të gjithë ata që inercialisht vazhdojnë me qenë pjesë e zyrtares sot, përgjithësisht, nuk e pranojnë disidencën; thonë se te na nuk kishte disidencë. Interesant asht fakti se ata nuk shtyhen me thanë se nuk kishte hapsinë për disidencë, se censura dhe represioni ishin aq të mëdhej, sa e tridhnin krijimin “ndryshe” qysh në moshën e vet embrionale të ngjizjes së tij në kokën e shkrimtarit, por, tërthorazi, insinuojnë se ndër ne nuk kishte asi “burrash” që mund të merrnin në sy nji rrezik të tillë. Insinuata asht e natyrës pragmatiste dhe oportuniste dhe tingëllon ma fort si shpotí për çdokënd që do të merrte nji ndërmarrje të tillë. Dhe, si për t’ia humbë farën idesë së disidencës, ata flasin vetëm për nji lloj disidence, për atë të gjithënjoftunën në Rusi, Çeki e Hungari e ngjeti, kur regjimi i atjeshëm sillej bukur zemërgjanisht me kundërshtarët e vet estetikë (pra, nuk i vriste e nuk i asgjasonte) dhe bile, gja kjo fort e pakonceptueshme për regjimin e realitetet tona, ai i demaskonte disidentët dhe i kërcënonte me dëbim nga vendi drejt Prendimit. Kjo klemencë e regjimeve të atyne vendeve tipike me disidencë të mbrendshme gjatë Luftës së Ftoftë, ne, shqiptarëve na tingëllonte ma shum si shpërblim sesa si dënim, kaq fort na kishte ngarkue centrifugalisht izolimi dhe mbyllja ndaj botës së jashtme. Regjimi dërgonte jashtë njerëzit e vet ma të besuem dhe kush delte jashtë ndihej i privilegjuem dhe i hatruemi i shtetit. Nxjerrja e dikujt jashtë ishte sakrifica e madhe që bante shteti i atëhershëm për individin dhe ai që e merrte këtë të mirë duhej të asgjasonte mbrenda vetes çdo prirje arsyetimi rreth të bameve të shtetit të vet. Përndryshe, ofiqi ose privilegji i daljes jashtë shtetit kthehej në objekt të nji akuze për mosmirënjoftje që paguhej me kamatë dërrmuese.

PËRSE KËRKOJNË QË PËR AFIRMIMIN OSE JO TË NJI DISIDENCE NË SHQIPNI DUHET TË APLIKOJMË MODELIN TIPIK RUSO-ÇEKO-HUNGAREZ?

Përse vallë ish-shkrimtarët e RS-së dhe mjaft nga kritikët letrarë zyrtarë të regjimit shprehen se nuk kishim disidencë ndër ne? Pse ata janë sapak deri në fort ironikë kur flasin për nji model njeriu “të zgjuar” që besonte te fjala popullore e populiste që thoshte se “ma mirë të thohet se drodh Leka, se mbet Leka”? Përse ishin afrue ata me botën e artit? Me ba karrierë e me shijue ndonji privilegj mjeran apo e kishin zgjedhë rrugën e artit si lidhje vertikale me të vërtetën e, kësisoj, si rrugë të vështirë? Përse kërkojnë që për afirmimin ose jo të nji disidence në Shqipni duhet të aplikojmë modelin tipik ruso-çeko-hungarez të kësaj dukunie mbi nji terren aspak tipik, por çudanisht atipik rreth nji letërsie “të nëndheshme”, që u shkrue paralelisht me atë të RS-së? Pushteti i ri i mbasluftës e mori popullin shqiptar në mes të nji entuziazmi të madh. Mbarimi i luftës dhe paqja që profilohej, euforia e fillimit të nji jete të re pa e ditë askush mirë se cila do të ishte ajo, energjitë shpërthyese të nji rinie në mesin e një revolucioni spontan gjinor, që donte të afirmohej në shkallë të gjanë dhe kushtet ndërkombtare mjaft të favorshme, aleanca e fitores me Rusinë, SHBA-në dhe Jugosllavinë, shenuen nji regjistër të naltë entuziazmi masiv. Propaganda për rindërtimin e vendit, ngritja e hekurudhave të reja, deri atëherë të papame në peizazhin shqiptar, thamja e kënetave dhe lufta kundër analfabetizmit ishin pikat e forta që e mbanin në kambë e të paluhatshëm entuziazmin kolektiv të turmave pa identitet kulturor e shpirtnor. Nën zallamahinë e natyrshme të kësaj lëvizje ndërtimtare e përuruese, pushteti politik qëronte hesapet në mënyrën ma të diskutueshme me anmiqtë e vet politikë, realë e potencialë. Pushteti përqendrohej në nji dorë të vetme, organizma si PKSH-ja vepronin pa rival në mesin e shoqnisë shqiptare, të drejtat e individit merreshin nëpër kambë dhe demokracia, e shpallun dhe e quejtun me emnin e saj magjepsës, shkallmohej nën diktatin e voluntarizmit ma të skajshëm dhe ekuilibrat socialë realizoheshin me gjuhën e dhunës e terrorit. Republika e shpallun rrëshqiste dalëngadalë drejt nji kriptomonarkie të supercentralizueme, autoritariste e tejet arbitrare. Premtimet u shkelën dhe liritë e mëdha e të vogla u flijuen në altarin e antioksidentalizmit. Në kushtet e atëhershme dhe që vazhduen me pak ndryshime formale deri teevona, ndryshimet materiale duhej të pranoheshin jo doemos në bashkëvajtje me zhvillimet shpirtnore.

SHKRIMTARËT REALIZUEN NJI ART TË THATË E DIDAKTIK, KËLTHITËS E MARCIAL

Në këtë situatë erdhën e u dukën edhe shkrimtarët e poetët që u bashkuen me rrjedhat e të ashtuquejtunit “ndërtim socialist”, u angazhuen në zhvillimet korrente, u banë jehonë ndërtimeve dhe epërsive (!?!) të sistemit socialist, u bashkuen faktikisht me korin e propagandës dhe realizuen nji art të thatë e didaktik, këlthitës e marcial. Këta shkrimtarë u paraqitën si të mbartun nga radhët e ushtrisë nacionalçlirimtare dhe kalimi i tyne në organet e propagandës u krye me kriterin e pjesëmarrjes në luftë dhe kurrsesi me ndonji kriter tjetër, p.sh., cilësor, estetik, etj. Konsolidimi i pushtetit me anën e rrugëve të kurbanizimit periodik dhe terrorit të luftës së klasave si pjesa shoqnisht ma e rrezikshme e dogmës udhëheqëse ideologjike, i dha regjimit nji aureolë force të pakundërshtueshme dhe nji status mitik me dimension amshimi. Pandryshueshmënia e dogmës dhe e terrorit ligjërimor shkaktoi nji dëshpërim të egër kulturor, nji dëshpërim prej të cilit mund të shpëtoje vetën nëse i rreshtoheshe me nënshtrim formulës që regjimi e propozonte si morale, patriotike, të ndershme dhe në kahe të përparimit. Ndërkaq regjimi kishte përcaktue edhe strukturat e gatshme simbas të cilave individë me talent do të qaseshin në organet e propagandës ose edhe atyne të prodhimtarisë artistike që ndejtën nji jetë nën strehën e propagandës.

Kosova, strategji nacionale për drejtësi tranzicionale

August 19, 2021 by s p

–U mbajt takimi i parë i Grupit Punues për hartimin e Strategjisë nacionale për drejtësi tranzicionale/

-Kryeministri Kurti: Ne si Qeveri tashmë e kemi bërë të qartë fokusin tonë në ballafaqimin me të kaluarën/

-Ministrja Haxhiu shprehu përkushtimin e plotë për hartimin e një strategjie që është në përputhje me ligjin vendor dhe ndërkombëtar/

PRISHTINË, 18 Gusht 2021-Gazeta DIELLI nga korrespondenti në Kosovë Behlul Jashari/

Ministria e Drejtësisë e Qeverisë së Kosovës në një njoftim të dërguar bën të ditur se, sot është mbajtur takimi i parë i grupit punues për hartimin e strategjisë nacionale për drejtësi tranzicionale. Pjesë e takimit të parë ishte kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, dhe ministrja e Drejtësisë, Albulena Haxhiu. Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, në fjalimin e tij hyrës ftoi anëtarët e grupit punues, që të bashkojnë të gjitha nismat të cilat i përkasin ballafaqimit me të kaluarën dhe drejtësisë tranzicionale. “Ne si Qeveri tashmë e kemi bërë të qartë fokusin tonë në ballafaqimin me të kaluarën. Për momentin ekzistojnë disa nisma që janë në proces e sipër, të gjitha të lidhura me krimet e kryera gjatë luftës. Përtej asaj që kjo strategji duhet të përfshijë të gjitha këto nisma, duhet që të ekzistojë edhe bashkëpunim i ngushtë e kuptimplotë në mes tyre”, u shpreh kryeministri Kurti. Më tej, u theksua qëllimi i përbashkët që ka të bëjë me krijimin e kujtesës kolektive, e cila do të shërbejë edhe për gjeneratat e ardhshme, brezave që vijnë pas nesh. “Historia është e mbushur me mësime të dhimbshme. Por, mbase pjesa më e rëndësishme për t’u mbajtur mend është, që paqja kërkon drejtësi, por edhe rehabilitim. Në Kosovë nuk ka ndodhur asnjëra, e viktimat e luftës i meritojnë që të dyja” u shpreh mes të tjerash Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, në takimin e parë të Grupit Punues për hartimin e Strategjisë për drejtësi tranzicionale. Ndërsa krahas kryeministrit Kurti, ministrja e Drejtësisë, Albulena Haxhiu, duke theksuar më tej rëndësinë dhe seriozitetin që kërkon kjo strategji, kërkoi nga ky grup punues që hartimi i strategjisë për drejtësi tranzicionale të bëhet në konsultim të vazhdueshëm me qytetarët që janë prekur nga lufta në mënyrë që kjo strategji të pasqyrojë më së miri përvojat, nevojat dhe të drejtat e viktimave. “Një iniciativë e tillë ka qenë më se e nevojshme që nga përfundimi i luftës në Kosovë, por që në mungesë të një marrëveshje paqeje, mjetet dhe mekanizmat që përbëjnë drejtësinë tranzicionale u ndërmorën ad-hoc, shpesh me mandate të mbivendosura dhe të përcjella nga mungesa e vullnetit politik për ta bërë ballafaqimin me të kaluarën prioritet në agjendën shtetërore”, potencoi ministrja Haxhiu. Ministrja shprehu përkushtimin e plotë për hartimin e një strategjie që është në përputhje me ligjin vendor dhe ndërkombëtar, nëpërmjet së cilës synohet të përmbushen të drejtat e viktimave jo vetëm si të drejta individuale por si të drejta kolektive të shoqërisë në tërësi.

VATRA NDERON ME “MIRENJOHJA E ARTË” HERONJTË E LIRISË NË KASTRAT DHE SHKREL

August 18, 2021 by s p

DIELLI

Ditën e Hënë me datë 16 Gusht 2021, në qytezën e Bajzës në Malësinë e Madhe u organizua një aktivitet i gjerë patriotik, kulturor dhe historik. Në qendër të qytezës së Bajzës u përurua Monumenti i ndërtuar në gur, kushtuar të rënëve për liri e mbrojtje të atdheut në dy luftra të ndryshme, respektivisht e vitit 1911 në Suka të Moksetit kundër pushtuesve osmanë dhe ngritja e këtij monumenti përkon me 110 vjetorin e kësaj lufte, dhe luftës kundës pushtuesve serbo-malazezë të vitit 1920.

Lufta e Sukave të Moksetit u zhvillua në kuadër te kryengritjes së Malësisë së Madhe dhe daton fill mbas ngritjes së flamurit në Deçiq nga Ded Gjo Luli. Në këtë betejë, qindra forca të organizuara të malësorëve nga Kastrati dhe Shkreli, sulmuan garnizonin ushtarak turk në Suka të Moksetit. Shënimet dhe gojëdhënat shpjegojnë se atje u zhvillua një luftë e përgjakshme me pasoja fatale njerëzore ku u vranë 54 malësorë dhe mbi 150 turq. Kjo luftë rezultoi me fitoren e malësorëve dhe çlirimin e Kastratit prej pushtuesve. Ndërsa Lufta e Vitit 1920 i referohet betejave të ndryshme me pushtuesit serbo-malazezë, beteja të cilat mbrojtën territoret shqiptare dhe përcaktuan vijat kufirtare me Malin e Zi. Në këtë aktivitet patriotik, historik dhe kulturor ra në sy organizimi i përsosur dhe pjesëmarrja e gjerë e qytetarëve të ardhur nga treva të ndryshme të Malësisë së Madhe dhe Shkodrës ku mendohet të ishin rreth 600 pjesëmarrës që nderuan me pjesëmarrjen e tyre. Ceremoninë e rastit e drejtuan artistët shkodranë të teatrit Migjeni, Drane Xhej dhe Astrit Fani. Ceremonia u hap ngritjen simbolike te flamurit nga Kryetari i Bashkisë Tonin Marinaj dhe me pas zbulimi i monumentit kushtuar të rënëve për liri. Ndër folësit e rastit, i pari e mori fjalën z. Gjok Luli, si inicues dhe kryetar i komisionit të ngritur me kohë për këtë vepër të shëndërruar në monument historik. Ai bëri një historik të shkurtër të këtyre ngjarjeve dhe të përpjekjeve për ndërtimin e këtij monumenti historik, po ashtu falenderoi donatorët të cilët ishin malësorë nga shteti i Michiganit e më gjerë. Edhe Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra iu bashkua kësaj nisme patriotike duke akorduar një fond prej $2000. Më pas përshendeti të pranishmit Monsinjor Angelo Masafra, Krye-ipeshkëv i Dioqezës Shkodër-Pult. I ftuari i nderit në këtë aktivitet ishte z. Valentin Lumaj Anëtar i Këshillit të Përgjithshëm të Vatrës, i cili mori pjesë si trashëgimtar i të parëve të tij të vrarë në këto luftra dhe po ashtu si përfaqësues i Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra. Nëpërmjet z. Lumaj, Vatra dekoroi të rënët e këtyre dy luftrave me titullin e saj më të lartë “Mirënjohja e Artë”. Vlen të theksohet se dekorata të tilla Vatra i ka dhuruar figurave të larta të kombit si, Adem Jashari, Familjes Haradinaj dhe Ibrahim Rugova. Në fjalën e tij z. Lumaj tha: “Vij këtu nga Amerika si bir i Kastratit, pasardhës i Zef Nishit e Nish Ula Lumaj, të cilët, së bashku me këta Kastratas e Shkrelas të listuar në këtë memorial, u vranë për trojet dhe lirinë që gëzojmë sot. Vij po ashtu si përfaqësues i Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra, organizatës më të vjetër të shqiptarëve në mërgim. Përpjekjet e korifejve Fan Noli dhe Faik Konica për themelimin e Federatës Vatra dhe lobimit për çështjen kombëtare, përkojnë me lëvizjet e para për pavarësi të Kryengritjes së Malësisë së Madhe, dhe në këtë kuadër edhe të Luftës së Sukave të Moksetit. Nuk dua që të bëj historinë e këtyre luftrave por dua që të theksoj se ky memorial me këto dy kolona me emra heronjsh në luftra të ndryshme është simbolika më e mirë për Malësinë e Madhe për ti treguar kombit se malësorët i kanë konsideruar gjithmonë pushtues si turkun ashtu edhe shkjaun dhe ju kanë vënë pushkën si të dyja parëve. Më lejoni që të shpreh mirënjohjen më të thellë, iniciatorëve, organizatorëve dhe të gjithë atyre të cilët kontribuan për nisjen dhe përfundimin e kësaj vepre dhe në veçanti, z. Gjok Luli, z. Rrok Ndoci, z. Pretash Gjeka, Z. Noc Lumaj, organizatori për mbledhjen e fondeve dhe buxhetin e këtij monumenti. Më lejoni që me këtë rast tu përcjell mesazhin e felenderimit më të përzemërta nga Kryetari i Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra, z. Elmi Berisha, bir i Kosovës martire, e cila ashtu si Malësia e Madhe janë djegur e janë pjekur nga pushtuesit osmanë dhe ata sllavë. Po ashtu ju përcjell urimet më të ngrohta nga Nënkryetari i Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra, biri i Shkrelit z. Alfons Grishaj, “Pishtar i Demokracisë” dhe Kryetarit i degës së Vatrës Michigan, z. Mondi Rakaj të cilët në emër të Vatrës kontribuan me një fond modest për këtë memorial. Po ashtu Kryesia e Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra, duke shprehur vlerësimin e saj më të thellë, dekoron heronjtë e Kastratit dhe të Shkrelit me titullin e saj më të lartë, MIRENJOHJA E ARTE me motivacionin: “Për heroizmin, trimërinë dhe sakrificën më sublime për pavarësimin e Shqipërisë nga Perandoria turke dhe mbrojtjen e tërësisë territoriale të Shqipërisë nga pushtuesit serbo-malazazë, si një shembull monumental i patriotizmit dhe atdhe-dashurisë, si simbol i mbrojtjes së dinjitetit kombëtar dhe virtyteve më të mira të Malësisë së Madhe”. Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra, dega Michigan i akordoi z. Gjok Luli Çertifikatën e Mirënjohjes me motivacionin: “Për kontributin ne dokumentimin dhe përshkrimin në librin e tij të historisë së Malësisë së Madhe, si dhe për iniciativën, punën dhe përkushtimin në nisjen dhe përfundimin e monumentit në Bajzë, kushtuar heronjve të Kastratit dhe të Shkrelit në luftë kundër turkut dhe shkjaut”. Vllazen dhe motra, ky monument sot lartësohet mbi gjakun e dëshmoreve, si amaneti i të parëve, dhe testament ndaj brezave të ardhshëm. I përjetshëm qoftë kujtimi dhe lavdia e tyre. Urime Bajza e Kastratit, urime Malësia e Madhe, Zoti ju bekoftë” deklaroi në fjalën e tij përshëndetëse z.Valentin Lumaj Anëtar i Këshillit të Përgjithshëm të Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra. Vlen të theksohet se dekorimi dhe mbështetja financiare e Federatës Vatra për këtë aktivitet nxjerr në dukje edhe një herë rolin dhe natyrën kombëtare të Federatës Panshqiptare të Amerikës Vatra për të qëndruar gjithmonë në krah të aktiviteteve të cilat paraqesin dhe promovojnë vlerat dhe historinë e kombit shqiptar. Më pas përshëndeti përfaqësuesi i familjes Kurti, z. Ilmi Kurti, i cili kishe 12 te vrarë në këtë luftë heroike. Aktiviteti historik dhe kulturor vazhdoi me një program të zgjeruar artistik, ku përformuan live këngëtarë të njohur nga treva të ndryshme të Shqipërisë si: Vida Kunora, Gofile Papleka, rapsodi Pretash Nilaj etj. Ngjyrat festive dhe simbolet tradicionale kombëtare ishin vendosur gjithandej ku ra në sy edhe pjesëmarrja e Miss “Logu i Bjeshkëve” 2021 dhe vajzave malësore të veshura me xhubletë.

KRYETARI I VATRËS TAKOI AMBASADOR FRANK WISNER, ISH-PËRFAQËSUESI SPECIAL PËR KOSOVËN

August 17, 2021 by s p

Nga Sokol Paja/

Kryetari i Federatës Panshqiptare të Amerikes VATRA z. Elmi Berisha u takua me z. Frank Wisner, ish-përfaqësuesi special për Kosovën dhe ish-Ambasador amerikan. Në një darkë pune, Ambasador Frank Wisner vlerësoi Shqipërinë dhe Kosovën si dy miq dhe aleat të pandarë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Ambasadori Wisner shprehu mirënjohjen më të thellë dhe falenderimin më të përzemërt për popullin shqiptar dhe shtetin e Kosovës e Shqipërisë për përgjigjen pozitive dhe të mënjëhershme ndaj Shteteve të Bashkuara të Amerikës me qëllim pranimin dhe strehimin e inteligjencës së Aganistanit në shtetet e tyre. Z. Frank Wisner, ish-përfaqësuesi special për Kosovën e çmoi jashtë mase gatishmërinë dhe përkushtimin e shteteve shqiptare për të ndihmuar SHBA në përballimin e krizës së re humanitare në Afganistan. Një tjetër temë e rëndësishme e diskutuar në takim ishte vazhdimi i bisedimeve Kosovë-Serbi nën përkujdesjen e veçantë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës që konsiston në njohjen reciproke dhe në normalizimin e marrëdhënieve ekonomike e ndër institucionale. Ambasador Frank Wisner u pajtua me rolin e fuqishëm të diasporës shqiptare në SHBA në lobim dhe ndihmën e pakursyer për zhvillimin e proceseve integruese dhe miqesisë së ngushtë me Uashingtonin zyrtar dhe institucionet e shtetit amerikan. Z.Berisha dhe Ambasador Frank Wisner ishin të mendimit se Tirana e Prishtina zyrtare duhet të bashkëpunojnë dhe të lobojnë fort si një ekip i vetëm me qëllim që faktori shqiptar në Ballkan të jetë solid, më i fortë dhe shtetet shqiptare të kenë të ardhme të qëndrueshme, të sigurtë, ekonomi të fortë dhe institucione model të zbatimit të ligjit dhe kryerjes së reformave integruese në Bashkimin Europian. Kryetari i Vatrës z.Berisha dhe Ambasador Frank Wisner theksuan fuqishëm idenë e krijimit të një plani afatgjatë ekonomik nga Administrata e Presidentit Biden për zhvillimin e fuqishëm ekonomik të Ballkanit Perëndimor dhe forcimin e ekonomive kombëtare të shtetit të Kosovës dhe Shqipërisë. Kryetari i Vatrës z.Berisha dhe Ambasador Frank Wisner, ish-përfaqësuesi special për Kosovën theksuan domosdoshmërinë e një strategjie diplomatike kombëtare afatgjatë me qëllim zhvillimin e qëndrueshëm në Ballkan dhe lobim më të fortë të përfaqësimit dhe mbrojtjes së interesit kombëtar shqiptar në Ballkan dhe jo vetëm. Kryetari i Vatrës z.Berisha e garantoi Ambasador Frank Wisner se Kosova, Shqipëria dhe diaspora në Amerikë do të punojnë fuqishëm për një plan strategjik ekonomik, politik, diplomatic dhe forcim të bashkëpunimit me aletatin më të madh të kombit shqiptar, Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

PËRPARIMI I TALEBANËVE DHE SYNIMET E KINËS

August 17, 2021 by s p

Nga ANGELO PANEBIANCO

Më 1993 shumë mendonin se ishte politikë e përfytyruar. Po bëhet politikë e vërtetë në vitin 2021. N’artikullin e vitit 1993 të botuar në revistën Foreign affairs që parapriu librin e shquar e të diskutueshëm mbi “ndeshjen e qytetërimeve”, politologu amerikan Samuel Huntington hamendësoi një aleancë t’ardhëshme ndërmjet fuqisë në ngjitje kineze dhe forcave më skajore t’Islamit, të lindura nga aktuali “zgjim islamik”. Ndërsa talebanët vazhdojnë përparimin e tyre të papërmbajtshëm ushtarak e janë pak hapa larg nga pushtimi i Kabulit e të gjithë Afganistanit, hamendësia/profeci e Huntingtonit po kthehet në realitet. Është bërë e qartë se Pekini mbështetfitoren e armatosur në Afganistan. Ka arsye të ndryshme e të qëndrueshme gjeopolitike t’a bëjë. Nëse, duke i besuar edhe ndihmës kineze talebanët do t’a fitojnë lojën, atëherë aleanca (në funksion kundër-hindian, veç qëllimeve të tjera) që tashmë ekziston ndërmjet Pakistanit dhe Kinës, do të shndërrohet nënjë trekëndësh Kinë – Pakistan- Afganistan me Kinën, natyrisht, në pozita zotëruese. Në pjesën lindore të kontinentit euro-aziatik mund të hynte atëherë në funksion njëmagnet i madh, në gjëndje të ushtrojë një tërheqje të fuqishme mbi forcat e skajshmërisë islamike, kudo të vendosura. Është natyrisht e mundëshme që kjo ujdi mes kinezëve dhe talebanëve të ruajë një karakter e një përmasë vetëm rajonale. Por është e mundëshme që të jetë prova e përgjithëshme, hershimi i diçkaje shumë më të gjërë, simbas hamëndjes së Huntingtonit. “Parisi e vlen një meshë”: një aleancë e tillë do t’i detyronte forcat islamike të braktisnin në fatin e saj pakicën myslimane të përndjekur nga kinezët, ujgurët e Hsinjangut. Do të flijoheshin n’altarin e një “të mire” më të lartë, duke mos qenë realpolitika një shpikje perëndimore por një element përbërës i politikës në çdo kohë e vënd. Interesi i përbashkët do tëçimentonte aleancën. Kina, duke mbështetur skajshmërinë islamike, mund të ndihmonte forca në gjëndje të dobësonin institucionet e Vendeve, myslimane ose me pakica të fuqishme myslimane në brëndësinë e tyre (nga Kaukazi në Lindjen e Mesme, n’Afrikë), ku ndikimi kinez është i munguar, idobët e i paqëndrueshëm. Skajshmëria islamike do të gëzonte mbështetjen e një fuqie të madhe.Është mirë që perëndimorët, amerikanë dhe evropianë, në këtë pikë të shqetësohen. Sepse nga çështja afgane dhe roli që ka marrë Kina mund të rridhnin një kërcënim e një beleg i përhershëm për Perëndimin. Një aleancë kino-islamike do të dobësonte (apo do të orvatej t’a bënte) lidhjet perëndimore me Vëndet e Azisë, të Lindjes së Mesme e të Afërt. E do të kërcënonte vetëEvropën. E vetmja pasojë pohenike mund të qëndronte në kohë afatmesme, si kundërpeshë, një aleancë ndërmjet Rusisë, Shteteve të Bashkuara dhe Evropës. Por Rusia do të duhej të mbante në fre kundërperëndimorizmin e saj të hershëm e të qëndrueshëm. Parabola politike dhe dështimi përfundimtar i të vetmit udhëheqës, në gjithë historinë e Rusisë bashkëkohore, qëështë orvatur në kohë paqeje të krijonte një aleancë të këtillë, Mihail Gorbaçovit, nuk janë ogurmirë. Ne evropianët mund të shtiremi edhe për pak kohë, se e gjithë kjo nuk ka të bëjë me ne por jemi një shënjestër e dukëshme, jemi të zbuluar e me pak mbrojtje. Nëse talebanët(por ndoshtaështë më mirë të themi “kur”) do t’a marrin Kabulin, jehona propagandistike mbi të pafetë do të jetë shumë e fuqishme, do të pjellë një valë goditëse që do t’arrijë kudo. Terrorizmi do të kthehet tëkërcënojëEvropën. Duhet mbajtur parasysh se rreziku për shoqëritë e lira evropiane nuk varet vetëm nga terrorizmi në vetvete, por edhe nga efektet politike që ai mund të ushqejë. Veprojnë n’Evropë forca skajore, kulturalisht e ideologjikisht të papajtueshme me parimet e një shoqërie të lirë, të cilat në ndryshim nga xhihadistët, nuki drejtohen më dhunës. Do të jetë e lehtë për këto forca, në prani të kërcënimeve terroriste, t’i propozoheshin evropianëve si flamurtarë të “maturisë” duke marrë kështu lëshime e dobira të papajtueshme me rregullat politike e juridike mbi të cilatjanë ngritur ose janë mbajtur deri tani shoqëritë perëndimore. Për atë qëështë i pambuluar kërcënimet janë të shumta e jo të gjitha tëditura menjëherë. Sidoqoftë do tëdilte një Evropë e dobësuar, kulturalisht e politikisht. Ky do t’ishte një lajm i mirë për Pekinin dhe planet e tij rish imperiale, njërregull me rënie e dobi ekonomike e politike, në garën për parësinë ndërkombëtare me Shtetet e Bashkuara. Në çdo rast, aleanca e mundëshmekino-islamike do të vinte në lëvizje një manovër afat mesme, “si darë”: fuqia ekonomike kineze që bashkërendohet për të kënaqur leverditë e ndërsjellta, me fanatizmin fetar. Kur Evropa të zgjohet, nëse do të zgjohet, do t’i kushtojë shumë takime të nivelit të lartëfaktit se çfarë duhet bërë para gjëndjes së re ndërkombëtare. Ndërkaq, ndoshta shumëëngjëllori Joe Biden duhej të na jepte të gjithë neve ndijimin se mund të mbështetemi ende tek Shtetet e Bashkuara. Amerikanët do të plotësojnë tërheqjen e trupave nga Afganistani brënda këtij muaji. Spiunazhi i tyre llogarit që talebanët do të hyjnë në Kabul për rreth tre muaj. Më parë me Trump-in kurdët, tani me Biden-in afganët: në fillim të mikluar, të përdorur, e pastaj të braktisur në fatin e tyre. Një çift i hatashëm. Kush e në ç’pjesë të botës do t’i besojë më premtimeve të amerikanëve? Nuk kuptohet nëse presidenti i Shteteve të Bashkuara mendon me të vërtetë apo jo se është ende leverdia e vëndit të tij të ruajë drejtimin e botës perëndimore, me privilegjet por edhe detyrat që ajo pozitë përmban. Mund të jetë, siç thonë shumë, se tre administratat e fundit, të Obamës, Trump-it e Biden-it, përfaqësojnë, me stile të ndryshëm, madje shumë të ndrysëm, një Amerikë që, jashtë retorikës, tashmë e lodhur në atë rol nuk mundet, nuk din ose nuk dëshiron më t’a ushtrojë. Nëse gjërat qëndrojnë me të vërtetë kështu, ne evropianët do të paguajmë çmimin. Por hesapi së fundi do të jetë i kripur edhe për Amerikën. Po kufizohemi të themi se bota që n’a pret e që përfytyrohet do të jetë sidoqoftë më pak miqësore e mikpritëse për ata institucione, të farkëtuara prej shekujsh n’Evropë, prej të cilëve varet shoqëria e hapur që na ka siguruar mirëqënie e liri. Në tiganin e Trump-it jemi djegur të gjithë nga pak. Shpresojmë të mos duhet të zbulojmë se mbas pak kohe të kemi përfunduar në prush.

“Corriere della Sera”, 11 gusht 2021 Përktheu: Eugjen Merlika