Faton Bislimi publikon programin për LDK-në e Vlerave Themeltare dhe Idealeve Kombëtare

Dr. Faton Bislimi, ish-deputet i LDK-së dhe pretendent për kreun e partisë, ka publikuar programin e tij për LDK-në e vlerave themeltare dhe idealeve kombëtare. Programi i publikuar nga ish-deputeti Bislimi përmbanë konceptin ideologjik dhe filozofik që ai beson se i takon dhe duhet ta ruaj LDK-ja, vlerat themeltare të partisë, si dhe orientimet programore.

I hartuar me një vizion të kjartë djathtistë në frymën e rugovizmit, si djathtizmi më autentik kombëtar, programi i ish-deputetit Bislimi pasqyron edhe vlerat themeltare të LDK-së si lojaliteti, durimi, kurajo, por edhe konservatorizmi e inkluziviteti.

“Unë besoj në vlerat e përbashkëta që duhet të ofrojë LDK-ja. Besoj dhe angazhohem për secilin që e sheh LDK-në si strumbullar të zhvillimeve pozitive për shtetin dhe kombin. Besoj në vendin meritor dhe vlerësimin adekuat që duhet dhënë për secilin që nuk kurseu asgjë nga vetja për të mirën e vendit përmes LDK-së. LDK-ja e vërtetë është ndërtuar e mbajtur nga puna vullnetare e aktivistëve të saj, nga kontributdhënësit e përkrahësit pa asnjë kusht, nga ai mësuesi e ajo mjekja që punonin pa kompenzim, nga ai ushtari i lirisë që luftën e bënte për shtet e jo për pushtet, nga ata mërgimtarët tanë që ndanin jo vetëm kafshatën e gojës por edhe gjithëcka tjetër që u kërkohej, vetëm e vetëm për ta mbajtur në këmbë idenë e shtetit të lirë e të pavarur të Kosovës. E kjo ide ishte frymëzimi i krejt Kosovës. Kjo ide e lirisë e pavarësisë, anipse fillimisht dukej e pamundur, u bë realitet, u arritë nën lidershipin e Presidentit Rugova dhe njerëzve më intelektualë e të urtë të kohës, disa prej të cilëve, fatkeqësisht, u likuiduan mizorisht nga dorë e zezë antikombëtare edhe pas agut të lirisë,” është shprehur Bislimi.

Tutje, ai ka thënë se “Reforma që unë do e preferoja është zhvillimi. Zhvillimi i ka dhimbjet e veta, por domosdoshmërisht sjellë edhe sukseset e veta.” Në kuadër të kësaj reforme, ja disa nga pikat kyce të elaboruara në programin e Bislimit:

Anëtarët si Hisedarë

Është themeltare për mua vendimmarrja gjithëpërfshirëse dhe llogaridhënja. Përgjegjshmëria para anëtarëve të LDK-së duhet të jetë e barazvlefshme me llogaridhënjen para strukturave e organeve të partisë. Të dyja këto koncepte fuqizohen skajshmërisht kur anëtarët e LDK-së janë ata që përcaktojnë jo vetëm liderin e partisë, por edhe liderin e degës, nëndegës, përmes votimit të drejtpërdrejtë. Në linjë me sistemin e “primaries” në demokracinë partiake në SHBA, do jenë anëtarët e regjistruar të LDK-së ata që përmes votimit të drejtpërdrejt do zgjedhin kryetarin e partisë, dhe kryetarët e degëve e të nëndegëve të partisë. Në këtë mënyrë, ne e sjellim vendimin më të rëndësishëm për LDK-në direkt në duartë e vet anëtarëve të saj.

Mërgata Përfaqësohet Dinjitetshëm

Roli i mërgatës, jo vetëm për LDK-në, por edhe për krejt Kosovën, është i pakompenzueshëm. Por, për të inkuadruar mërgatën më shumë në LDK, pos përkrahjes së vazhdueshme të degëve në mërgatë nga qendra, një pozitë e Nënkryetarit të LDK-së do rezervohet për ta, si dhe të paktën 10% e listës për zgjedhje paralamentare do rezervohej po ashtu për të nominuar nga degët në mërgatë. Tutje, në momentin që LDK do vinte në qeveri, të paktën një pozitë Ministrore apo dy pozita të Zëvendësministrave do përcaktoheshin nga anëtarësia dhe degët tona në mërgatë.

Kandidatët për Zgjedhje Përcaktohen nga Anëtarësia

Është në linjë me sistemin zgjedhor brendapartiak në SHBA dhe shumë demokraci tjera që kandidatët e partisë për garë lokale apo nacionale – pra për Kryetar Komune dhe Deputet – të përcaktohen nga vet anëtarët e LDK-së përmes një procesi zgjedhor të brendshëm (“primaries”). Kjo do ndihmonte shumë në përcaktimin e kandidatëve që kanë potencialin më të madh për të arritur fitoret elektorale, dhe njëkohësisht, do përjashtonte mundësinë e nominimeve për gara të individëve që mund të favorizohen nga kryetarët e degëve apo kryetari i partisë, por të cilën nuk e gëzojnë përkrahjen apo preferencën e antërarësisë.

Tek orientimet programore, Bislimi është përqëndruar tek zhvillimi ekonomik përmes ekonomisë së lire të tregut, dhe në fokus ka vendosur atë që njihet si “poverty trap,” apo “kurthi i varfërisë” dhe mënyrat e si luftohet kjo. Mandej ka potencuar edhe krijimin e Fondit Nacional të Ekselencës përmes së cilit do iu mundësohej përkrahja direkte edhe financiare talentëve të rinjë të vendit në secilën fushë të artit, shkencës, e sportit. Kurse, tek diplomacia, Bislimi ka vënë në pah rolin e diplomacies publike të ndërlidhur ngusht edhe me rolin e mërgatës sonë si aset i pacmuar për vendin, duke u përcaktuar edhe “për krijimin e posteve të “ambassador-at-large,” për cështje të ndryshme tematike ndërkombëtare,” që do ia mundësonin Kosovës involvimin në shumë organizata ndërkombëtare e rajonale edhe në këtë kohë sa ende nuk është anëtare e plot e tyre.

Në fund, të programit 50 faqesh, Bislimi është përmbledhur një biografi e shkurtë e tij, ku jepen detaje mbi të arsimimin, përvojën profesionale, dhe cmimet e shumta ndërkombëtare të fituara nga ai. Aty spikatet lidhshmëria e Bislimit dhe përvoja e tij në SHBA dhe sidomos me Kongresin e Senatin Amerikan. Por, edhe angazhimi i hershëm i Bislimit me dhe në LDK, që nga koha e Presidentit Rugova, e mandej deri tek gara lokale e vitit 2017 në Gjilan kur ai ishte bartës i listës së LDK-së, si dhe zgjedhjet parlamentare të 2019 e 2021 kur ishte kandidat i LDK-së nga Gjilani.

# # #

PROGRAMI I PLOTE: https://bislimi.org/FBislimiLDKKuvendiX2023.pdf

Nga Rafael Floqi

Opinioni mbi Kushtet e shpalljes së pavarësisë në Vlorë mund të ndryshojë në varësi të pikëpamjes dhe kontekstit të personit. Disa njerëz mund ta shohin këtë ngjarje si një moment historik dhe triumfal për popullin shqiptar, ndërsa të tjerë mund të kenë qasje më skeptike ose të ndryshme në lidhje me këtë periudhë. Nëse e shohim nga pikëpamja e atyre që e konsiderojnë një moment triumfal, mund të theksojmë se shpallja e pavarësisë në Vlorë në vitin 1912 ka qenë një akt i guximshëm i shqiptarëve për të rrëzuar sundimin otoman dhe për të themeluar një shtet të pavarur. Ky ngjarje ka pasuar një periudhë të gjatë kolonializmi dhe sundimit otoman, dhe shpallja e pavarësisë simbolizon dëshirën e popullit për liri dhe autonomi. Nga ana tjetër sfidat dhe vështirësitë që mund të kenë pasuar shpalljes së pavarësisë. Për shembull, pasi u shpall pavarësia, Shqipëria përballet me shumë sfida, duke përfshirë periudhën e Luftës Ballkanike dhe atë të Luftës së Parë Botërore. Për të formuar një opinion mbi Kushtet e shpalljes së pavarësisë në Vlorë, është e rëndësishme të kuptohet konteksti historik dhe politik i atyre kohërave, duke marrë në konsideratë të gjitha këndvështrimet dhe pasojat e një ngjarjeje kaq të rëndësishme për historinë e Shqipërisë.

Shpallja e pavarësisë së Shqipërisë ka një rendësi të jashtëzakonshme, jo vetëm për popullin shqiptar, por edhe për historinë e Ballkanit dhe më gjerë. Kjo ngjarje ka ndikuar thellësisht në zhvillimet e mëvonshme politike, shoqërore dhe kulturore të Shqipërisë. Disa nga pikat kyçe të rendësisë së shpalljes së pavarësisë janë:

1. Liria dhe Pavarësia: Shpallja e pavarësisë shënon një moment thelbësor në historinë e Shqipërisë, duke i dhënë popullit shqiptar lirinë dhe autonominë për të vendosur për të ardhmen e tyre. Pas një periudhe të gjatë të sundimit otoman, shpallja e pavarësisë simbolizon shpresën dhe dëshirën për një shoqëri të pavarur.

2. Identiteti Kombëtar: Ky akt ka kontribuar në ndërtimin e identitetit kombëtar shqiptar. Shqiptarët janë bashkuar për të luftuar kundër sundimit otoman dhe për të krijuar një shtet të pavarur, duke ndezur ndjenjën e njësisë kombëtare dhe solidaritetit.

3. Inspirimi për Liri dhe Pavarësi në Rajon: Shpallja e pavarësisë në Vlorë ka shërbyer si burim inspirate për vende të tjera në rajon që kërkonin të përfitonin nga liria dhe pavarësia. Kjo ka ndikuar në ngjarje të tjera historike në Ballkan dhe ka shpërfaqur një frymë lufte për autonomi.

4. Themelimi i Shtetit Shqiptar: Pas shpalljes së pavarësisë, u themelua shteti shqiptar modern. Ky moment ka sjellë sfida dhe mundësi të reja për të ndërtuar një shoqëri dhe një shtet që bazohet në principtë e vlera demokratike.

5. Ndikimi Ndërkombëtar: Shpallja e pavarësisë ka çuar në njohjen ndërkombëtare të Shqipërisë si një shtet i pavarur. Ky fakt ka hapur rrugën për lidhje diplomatike, bashkëpunim ekonomik dhe ndihmë nga komuniteti ndërkombëtar.

Në përgjithësi, shpallja e pavarësisë në Vlorë ka qenë një ngjarje e rëndësishme për historinë dhe zhvillimin e Shqipërisë, duke lënë një ndikim thelbësor në identitetin kombëtar dhe rrugën drejt zhvillimit të shoqërisë së lirë dhe demokratike. 

Sot në këtë ditë të shënuar, të 111-vjetorit e shpalljes së Pavarësisë në Vlorë, përkujtohet me mirënjohje e respekt dhe patrioti Thanas Floqi, një nga firmëtarët e shpalljes së Pavarësisë. Ai ishte një nga intelektualët e njohur të kohës, krijues, e mbi të gjitha atdhetar i spikatur. Ai do të respektohet si i tillë ndër breza, pasi ka lënë gjurmë në historinë e vendit, veçanërisht në Cakran, ku punoi me përkushtim. Në stendat e Muzeumit Kombëtar në Tiranë kur sheh me vëmëndje firmëtarët e aktit historik të Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë. Midis firmave të I. Qemalit, L. Gurakuqit e të tjerëve, më tërheq si magnet firma e Thanas Floqit, vëllait të Kristo. Floqit. Të them të drejtën diçka ndjej  një ndjenjë krenarie për këtë paraardhës timin të trungut tim familiar, që atëherë, atë ditë të 28 Nëntorit historik të 1912-tes, ishte vetëm 28 vjeç dhe qëndronte pranë plakut mjekërbardhë Ismail Qemali.

KUSH ËSHTË THANASH FLOQI

Thanas Floqi, në jetëshkrimin e tij shkruan: “Jam lindur në Korçë më 14(28) kallnor të vitit 1884. Kur isha dy vjeç, familja ime është shpërngulur nga Korça në qytetin Karvasara të Greqisë, pasi atje babai zhvillonte aktivitetin e tij tregtar: Mësimet fillore e mesatare i kreu në Mesolongji dhe universitetin për drejtësi në Athinë. Kur mbaroi juridikun, familja e tij jetonte në Korçë. Më pas shkon në Amerikë.. Atje njihet e bashkëpunon me Sotir Peçin, Fan Nolin, Kristaq Dakon, etj.. Në vitin 1908, Thanasi e kuptoi momentin historik ku ndodhej populli shqiptar, prandaj u hodh në luftë për çlirimin kombëtar… Më 1908, vjen në Vlorë, ku vetmohet puna që bëri me themelimin  drejtimin e orkestrës “Labëria”… e asaj kohe është dhe kwnga patriotike e kohës se robërisë turke, me titull “O trima luftëtarë”, kompozuar dhe me tekst te vet patriotit Thanas Floqi.

Po këtë vit takohet me Ismail Qemalin në Vlorë dhe e mbështet atë për deputet… Në vitin 1909, organizon e drejton hapjen e shkollave shqipe me 5 klasë në Korçë… këtu, vë për herë të parë në skenë dramën “Besa”…  Ndërsa puna për ngritjen e shkollës në Cakran, është një ndërmarrje me shumë vlerë e Thanas Floqit…

Thanasi i kreu të gjitha nivelet e arsimit, nga fillorja deri tek ajo e lartë, në Greqi, ku edhe u diplomua për drejtësi. Këtë mundësi e ka dhënë i ati, Vasili, i cili në atë kohë merrej me tregti. Në moshën 21-vjeçare u kthye në Shqipëri dhe më pas shkoi në Amerikë, ndërsa familja e tij ishte kthyer në Korçë. Në SHBA takoi shqiptarë të tjerë dhe mori pjesë në themelimin e shoqërisë patriotike “Mall i Mëmëdheut”, e cila më pas u shkri në shoqërinë “Vatra”. Aty u njoh me Sotir Pecin, Fan Nolin dhe Kristo Dakon. Pas tre vjetësh qëndrimi në Amerikë, Thanasi u kthye në atdhe, fillimisht në Vlorë (1908) dhe një vit më vonë, shkoi në Korçë, ku u emërua drejtor i një shkolle shqipe me pesë klasë. Në qytetin e Korçës botoi më 1909 veprën “Gramatika e gjuhës shqipe”.

Edhe pse xhonturqit zbatuan reforma dhe u dhanë liri shkollave dhe mësimdhënies në gjuhën amtare në territoret e Perandorisë Osmane, ata këmbëngulën në përdorimin e shkrimit turko-arab. Lufta politike u intensifikua, sidomos në vitin 1910. Në këto rrethana sfiduese, Thanasi punoi me këmbëngulje. Ashtu si patriotët e tjerë, ai mbrojti përdorimin e alfabetit latin, siç vendosi Kongresi i Manastirit. Edhe para Kongresit të Manastirit në mars 1879, Komiteti i Stambollit kishte miratuar Projektin e alfabetit kombëtar për gjuhën shqipe me alfabetin latin. Në këtë komitet bënin pjesë patriotë si Sami Frashëri, Jani Vreto dhe Pashko Vasa.

Më tej, në vitin 1887 u krijua shkolla e parë shqipe në Korçë me fizionomi shqiptare, në mbështetje të aspiratave për liri dhe pavarësi. Ishte një shkollë laike ku lëndët kryesore jepeshin në gjuhën shqipe, ku merrnin pjesë nxënës të besimit ortodoks dhe mysliman, të pasur dhe të varfër. Si mund ta pranonte Thanasi përdorimin e shkrimit turko-arab? Ishte e pamundur, prandaj ai kërkoi një punësim ku nuk do t’i pengohej veprimtaria e tij arsimore. Ai zgjodhi Cakranin e Mallakastrës, e cila në atë kohë konsiderohej një krahinë e pavarur, aq sa patriotët e quanin “Republika e Cakranit”. Me ndihmën e vendasve hapi një shkollë shqipe në katin e sipërm të një hani atje.

Kristo Floqi në vitin 1009 ishte avokat në Vlorë. Është koha kur ai e ka afirmuar veten në radhën e nacionalistëve që kërkojnë një Shqipëri më vete. Ishte ky shkaku i një përleshje mes një grupi nacionalistësh shqiptarë, ku kryesor ishte Kristo Floqi dhe një grupi turkoshakësh, që bënin pjesë në Shoqërinë nacionaliste Turke me emrin ”Itihat Ve Tereki”, që propagandonte një Turqi të re. Dy grupimet u përleshën paq, dhe  autoritetet e pushtetit lokal “ua suallën shpirtin majë fytit”, siç kujton Kristo Floqi në shënimet historike të botuara më 1937 në Revistën “Leka”. Në këto rrethana grupimi i nacionalistëve shqiptarë menduan se kishte mbërritur rasti t’u tregonin vendin turkoshakëve  dhe si hap të parë ndërmorën sulmin mbi zyrën e Post-Telegrafës së Vlorës. Aso kohe, Ismail Qemali ndodhej në Selanik. Grupi i nacionalistëve hyri në kontakt me Ismail Bej Qemalin dhe me të gjithë ata që ishin për iniciativën Kombëtare, brenda dhe jashtë Shqipërisë, dhe u prezantuan situatën ku ndodhej Vlora dhe veprimet e tyre. Duke qenë zotër të postë-telegrafës, nisën shifër-këmbimin, duke përcjellë situatën e acaruar dhe ç’mund të bënin në atë situatë. I ndalën të gjitha telegrafet që zyrtarët lokal përpiqeshin të nisnin drejt eprorëve. Autoritet ushtarake u zemëruan së tepërmi dhe rrethuan Postën, duke kërkuar dorëzimin e Postës, por nacionalistët shqiptarë kundërshtuan dhe nuk ua dorëzuan as shifrën. Situata u përkeqësua dhe forcat ushtarake u shtuan. Në këto rrethana rebeluesit shqiptarë e lanë Postën dhe një pjesë kapërcyen detin dhe u hodhën matanë Adriatikut, ndërsa një pjesë tjetër u ngjitën maleve. Kristo shkoi në Cakran të Fierit nën kujdesin e Bektash Cakranit. Mirëpo edhe aty ishte vështitrë të qëndronin gjatë pa rënë në sy. Vendosën që ta linin Shqipërinë dhe të  kalonin në Brindizi e që aty morën anijen drejt SHBA-ve.

NË SHPALLJEN E PAVARËSISË

…Më 25 nëntor Elbasani shpalli i pari Pavarësinë. Të nesërmen atë e shpallën Durrësi e Tirana dhe më 27 nëntor Kavaja, Peqini e Lushnja. Për shkak të përparimit të pa ndalur të ushtrive serbe, gjendja në Shqipëri po bëhej gjithnjë më kritike. Kjo ishte arsyeja që në mbrëmjen e 27 nëntorit delegatët që ndodheshin në Vlorë, ndonëse nuk kishin arritur ende përfaqësuesit e disa krahinave, vendosën të mblidhnin të nesërmen kuvendin kombëtar. Më 28 Nëntor 1912, në orën 14, u hap në Vlorë Kuvendi Kombëtar. Në mbledhjen e parë të Kuvendit morën pjesë 37 delegatë, të cilët u shtuan gjatë ditëve që pasuan duke arritur në 63 veta, që përfaqësonin të gjitha viset shqiptare. Pjesa më e madhe e tyre ishin udhëheqës e veprimtarë të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare. Përveç Ismail Qemalit merrnin pjesë Luigj Gurakuqi, Isa Boletini, Sali Gjuka, Bedri Pejani, Rexhep Bej Mitrovica, Vehbi Agolli, Nikollë Kaçorri, Jani Minga, Abdi Bej Toptani, Thans Floqi, Pandeli Cale, Dudë Karbunara, Lef Nosi, Mifhat Frashëri, Mehmet Pashë Derralla, Hasan Hysen Budakova, Ajdin Draga, Sherif efendi Dibra, Dhimitër Mborja, Dhimitër Zografi, Shefqet Bej Daiu, Rexhep Ademi, Dhimitër Berati, Kristo Meksi, Xhelal Bej Koprencka, Spiro Ilo, Ilias Bej Vrioni, Sami Bej Vrioni, Hajredin Cakrani, Shefqet Bej Vërlaci etj.. Isa Boletini mbërriti me 400 luftëtarë kosovarë më 29 nëntor, i pritur me gëzim të madh nga popullsia dhe nga delegatët e Kuvendit.

Pas Cakranit, Thanas Floqi shkoi në Vlorë. Në ditët e para të nëntorit të vitit 1912, ai së bashku me Marigo Pozion dhe Petro Fotografin përgatitën gdhendjen në dru të flamurit, që më vonë u përdor si shtampë për qindra flamuj të tjerë.  Boceta e shqiponjës prej druri lyhej me bojë të zezë dhe stampohej në qylafët e bardhë të lebërve. Pas dy-tre vjetëve të vdekjes së Marigo Pozios, u hodh në dyshim nëse ishte vërtet Marigoja a ndonjë tjetër qëndistare e flamurit që u ngrit nga Ismail Qemali në Vlorë më 1912.

Marigoja ishte një atdhetare e famshme, e njohur për veprimtarinë e saj gjatë natës së shpalljes së pavarësisë. Edhe pse ishte një grua hollake me fytyrë të ëmbël, ishte një figurë e rëndësishme për kohën. Në artikullin e Jakov Milajt në janar 1938, mësohet se Marigo Pozio kishte vdekur në Tiranë në gusht të vitit 1932 nga tuberkulozi, duke iu përkujdesur i kunati, Kristo Floqi.

Kristo Floqi, kunati i Marigos, mbrojti trashëgiminë e saj në momente kur filluan të shfaqen dyshime rreth autorërisë së qëndisjes së flamurit shqiptar. Ai pohoi se Marigoja ishte qëndistareja e flamurit kombëtar shqiptar, dhe shumë dëshmitarë të tjerë e konfirmuan këtë. Në fletoren “Arbëria,” K. Floqi shkroi në vitin 1936 se flamuri kombëtar u hartua për herë të parë nga zonja Marigo, duke përdorur modelin e shqipes që kishte vizatuar Dom Mark Vasa me Petro Fotografin. 

Marigoja ishte origjinare nga Korça, por u martua në Hoçisht me Jovan Pozion. Për shkak të persekutimit nga osmanllinjtë, ata ishin larguar nga Korça në vitin 1904 dhe kishin vendosur në Vlorë, ku shtëpia e tyre bëhej qendër për personalitete të njohura si Çerçiz Topulli, Mihal Ramanuja, dhe të tjerë.

Shpallja e Pavarësisë së Shqipërisë edhe pse, siç do të provohej me vendimet e padrejta të Konferencës së Ambasadorëve të Gjashtë Fuqive të Mëdha të Londrës (1913), nuk arriti të bashkonte në një shtet të vetëm gjithë territoret e popullsinë shqiptare, duke krijuar pas pesë shekujsh robërie Shtetin e Pavarur Shqiptar përbën ngjarjen më të madhe, unikale, në historinë e kombit shqiptar gjatë shek. XX. Kthesa historike e 28 Nëntorit 1912 ishte premisa politike themelore për organizimin mbi baza më të përparuara të jetës shtetërore të pavarur të shqiptarëve dhe për zhvillimin më të shpejtë ekonomik, shoqëror e kulturor të vendit. Duke formuar Shtetin e Pavarur Shqiptar ajo objektivisht krijoi gjithashtu premisat dhe atë bazë shtetërore e politike, aq të nevojshme për ta mbajtur të gjallë çështjen e çlirimit dhe të bashkimit të të gjitha trevave shqiptare dhe për zgjidhjen përfundimtare të problemit shqiptar në Ballkan. Pasi u zgjodh kabineti qeveritar, i kryesuar nga Ismail Qemali, Thanas Floqi largohet nga Cakrani. Thanasi u mësua me atë popull punëtor, patriot e arsimdashës, i cili qe i gatshëm dhe rrëmbeu armët kundër ushtrisë otomane. Cakrani u bë qendra e kryengritjes së jugut anti-osmane në Toskëri. Thanas Floqi ka qenë i pranishëm në Kuvendin e Drashovicës, në mbledhjen e Qishbardhës dhe në Kuvendin e Cakranit.

Për personalitetin e Thanas Floqit kanë shkruar shumë studiues e historianë. Profesor Dr Bardhosh Gaçe:”Në ditët e ngritjes së Flamurit Kombëtar kompozoi këngën ‘O Flamur i Shqypnisë’ që thuri Murat Toptani. Ismail Qemali e Luigj Gurakuqi e ngarkuan me detyrën e përkthyesit para Komisionit Ndërkombëtar të Shkodrës”. Profesor Dr. Stilian Adhami:”…Një ndër atdhetarët e krijuesit prodhimtarë të së kaluarës është juristi e shkrimtari i anatemuar dhe i lënë në harresë , Prof. Floqi”. Fiqiri Shahinllari:”…Ishte poliglot i admirueshëm. Dinte greqishten e vjetër dhe të re, komunikonte në latinisht e italisht, njihte frëngjishten, anglishten e turqishten…”… Pas shpalljes së Pavarësisë, vazhdon të merret me aktivitete në shërbim të çështjes Shqiptare, si jurist për administratën, si përkthyes për Komisioni Ndërkombëtar të Kontrollit dhe si kryesekretar në Ministrinë e Drejtësisë. Në 1913 vendoset në Elbasan ku bashkëpunon me Aqif Pashë Elbasanin dhe jep mësim në Normalen e këtij qyteti. Aty shquhet, veç të tjerash, edhe për organizimin e aktiviteteve muzikore të qytetit.[2] 

Të kthehemi tani te Thanas Floqi, një personalitet i shquar i kohës së tij. Pas periudhës në Cakran dhe kontributit të tij në gdhendjen e flamurit kombëtar, Thanas Floqi vazhdoi udhën e tij në rrugën e patriotizmit dhe kontributit të vazhdueshëm për atdhenë. Ai ka pasur një rol të rëndësishëm në krijimin e këngës “O Flamur i Shqipërisë”. Thanas Floqi shkroi muzikën e këngës, ndërsa tekstin e krijoi Murat Toptani, i cili kishte lidhje familjare me Naim Frashërin.

Pas kësaj periudhe, Thanasi Floqi ndoqi një rrugë të ngjitshme në jetën publike. Ai shkoi në Elbasan, ku u emërua gjyqtar. Në vitin 1913, me urdhër të Ismail Qemalit, ai shkoi në Shkodër për të punuar si përkthyes nga anglishtja në shqip pranë “Komisionit Ndërkombëtar”. Pas grushtit të shtetit të organizuar nga Esat Pasha Toptani, Floqi u rikthye në Vlorë dhe më pas shkoi në Shkodër sërish, duke ndjekur ngjarjet dhe zhvillimet e kohës.

U thirr në Vlorë para shpalljes së pavarësisë. Ishte personi që bashkë me dy të tjerë, përgatiti të gdhendur në gurë boçen e flamurit kombëtar dhe kompozoi muzikë për vjershën “O Flamur i Shqypnisë”. Pas Shpalljes së Pavarësisë shërbeu si jurist në administratën shqiptare dhe më 1913 ishte përkthyes pranë Komisionit Ndërkombëtar. Më pas erdhi të punojë në Elbasan, pranë Aqif Pashë Biçakçiut, prefektit të asaj kohe. Në vitin 1914 emërohet kryesekretar në Ministrinë e Drejtësisë. Botoi shqip ligjin “Mbi gjyqin e Paqit”.

Pas grushtit të shtetit të Esat Pashë Toptanit u vendos përfundimisht në Elbasan, ku zhvilloi një veprimtari të gjerë patriotike, duke bashkëpunuar ngushtësisht edhe me atdhetarë të tjerë elbasanas, veçanërisht me Lef Nosin. Për disa kohë ishte mësues në shkollën e gocave, kurse në vitin 1920 punon si mësues në shkollën Normale.

Njihte mirë disa gjuhë të huaja si: greqisht, turqisht, anglisht, frengjisht, italisht e latinisht, njohuri të cilat e kanë bërë atë përkthyes të disa veprave nga frengjishtja e italishtja. Kishte njohuri jo vetëm në jurisprudencë, por edhe në gjuhësi, muzikë, teatër, gazetari e publicistë. Ka botuar: “Kujtimet për kryengritjet e 1914 -tës”, “Fytyra e vërtetë e Haxhi Qamilit” : kujtime për vitet e mbrapshta 1914-1915

“Gramatikë e Gjuhës Shqipe për shkollat e mesme dhe të larta””, ishte pjesë  e fjalorit “Fjalor italisht – shqip”, etj. Ka qënë një nga themeluesit e Shoqatës Teatrale të vitit 1918 në Elbasan, të cilën e drejtoi si udhëheqës artistik në teatër e muzikë. Në vazhdim, ai punoi në Elbasan si bashkëpunëtor i Aleksandër Xhuvanit. Për disa kohë ka qenë edhe drejtues i bandës “Afërdita”. Thanas Floqi ka lënë pas një trashëgimi të vyer atdhetare. Ai do të jetë gjithmonë në kujtesën qytetare, patrioti, intelektuali dhe veprimtari i kulturës e shtetit.

 Thanas Floqi vdiq në vitin 1945 në Elbasan. Ai pati një rol të rëndësishëm edhe në fushën e publicistikës. Në periudhën e emigracionit, ai shkroi për gazetën “Kombi”, ndërsa pas kthimit në atdhe, vijoi të bashkëpunojë me shtypin e kohës, veçanërisht me gazetat e Korçës. 

Thanas Floqi ishte një poliglot i admiruar. Ai njihet për dijen e gjerë të gjuhëve, duke përfshirë greqishten e vjetër dhe të re, latinishten, italishten, frëngjishten, anglishten, dhe turqishten. Ai ishte përkthyes i njohur, hartues i fjalorit italisht-shqip, mësues i gjuhës shqipe, dhe jurist i diplomuar. Kontributi i tij në fusha të ndryshme e bën Thanas Floqin një figurë të nderuar, jo vetëm për fshatin e tij, por edhe për gjithë krahinën dhe kombin shqiptar. Në vitin 1939, Thanas Floqi themeloi dhe drejtoi një revistë jetëshkurtër me emrin “Donika – Sabadua”. Kjo revistë doli vetëm në tre numra, ku i pari u botua më 20 mars 1939 dhe i dyti më 30 prill 1939. Gjatë periudhës së Luftës së Dytë Botërore, Floqi vazhdoi angazhimin e tij për lirinë dhe pavarësinë e Atdheut. Më 1943, ai ishte pjesë e një përpjekje për të sulmuar një autokolonë italiane në Qarr, bashkë me shokët e tij, duke treguar një angazhim të pandërprerë për lirinë e popullit shqiptar.  Vdiq në vitin 1945.  Ndërsa vëllai i tij Kristo Floqi me gjithë kontributet në fusha të ndryshme, si në aspektin jurdik, ashtu edhe politik e letrar, pat një fund tragjik. Vdekja e tij ishte tepër tragjike dhe e dhimbshme. Vdiq një vit pas daljes nga burgu (1951), në një gjendje plotësisht të mjeruar, i braktisur e i harruar. Askund nuk u fol për vdekjen e tij, madje as në gazetën që kishte drejtuar vetë. 

Literatura 

https://www.zemrashqiptare.net/news/29454/fiqri-shahinllari-thanas-floqi-nje-nga-firmetaret.html

ADE, “Thanas Floqi (1884 – 1945)”, ADE, Elbasani, accessed 15 nëntor 2023, https://adsh.al/s/elbasani/item/14133

KRISTO FLOQI- GAZETARI, POLITIKANI, SHKRIMTARI, JURISTI

https://www.google.com/search?q=thanas+floqi&sca_esv=582779246&sxsrf=AM9HkKlE7wes3ep0LUA0m6yBsqFO3l1ozA%253A1700086169912&ei=mUFVZb2iN5CnptQP

Prof.As.Dr. Hasan Bello/

Sipas historianëve dhe studiuesve të ndryshëm Sami Frashëri është një nga intelektualët më prodhimtarë të Perandorisë Osmane në gjysmën e dytë të shekullit XIX. Ai njihet si autorë i një sërë veprash leksikografike, historike dhe publicistike, të cilat përbëjnë një korpus me vlerë të jashtëzakonshme.

Sami Frashëri është gjithashtu një nga ideologët kryesorë të nacionalizmit shqiptar.

Por cilat ishin raportet e tij me sulltan Abdylhamidin II? Si ishin marrëdhëniet mes njërit prejt intelektualëve më të njohur të perandorisë dhe drejtuesit më jetëgjatë të saj?

Pas përfundimit të arsimit të mesëm në Janinë, në vitin 1871 Samiu së bashku me të vëllanë Naim Frashërin u zhvendosën në Stamboll ku filloi punë në Zyrën e Shtypit. Në këtë institucion Samiu u njoh dhe zuri miqësi me emra të njohur të elitës intelektuale osmane, si: Namik Kemalin dhe Ebuzija Teufikun. Këta të fundit ishin dy nga drejtuesit e “osmanëve të rinj” (pararendës të lëvizjes xhonturke). Për këtë arsye, ai do të përfshihet në rrymën e cila kërkonte modernizimin e perandorisë.

Krahas përkthimeve nga gjuha frënge, në vitin 1872 Samiu botoi romanin e parë modern në gjuhën osmane “Dashuria e Talatit për Fitnetin” (Ta’aşşûk-ı Tal’at ve Fitnât), i cili shumë shpejt do ta bëj të njohur në rrethet letrare të Stambollit. Gjatë kësaj kohe ai botoi një sërë shkrimesh për gazetat më me emër të perandorisë, duke u afirmuar edhe si publicist. Më 1877 ai u caktua me punë në Rodos si sekretar i valiut, ku qëndroi për 5 muaj. Gjatë luftës Ruso-Turke shërbeu si kryenëpunës në Komisionin për Regjistrimin Ushtarak në Janinë. Pasi u kthye në Stamboll, më 1878 u bë kryeredaktor i gazetës “Interpreti i Lindjes” (“Tercümân-ı Șark”).

Nga tetori i vitit 1879 Samiu ishte drejtues i “Shoqërisë së të shtypurit shkronja shqip”, e cila hartonte libra dhe tekste shkollore për shqiptarët. Në vitet e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, ai ishte një nga drejtuesit dhe truri i “Komitetit Qendror për mbrojtjen e të drejtave të kombësisë shqiptare”.

Sipas disa burimeve, sulltan Abdylhamidi II e vlerësonte jashtzakonisht Sami Frashërin si intelektual. Prandaj duke njohur kapacitetin e tij në fushën e letrave, ai e këshilloi atë të hartonte disa fjalorë. Kjo do të bëhet shkak që për një periudhë relativisht të shkurtër Samiu të botonte një fjalor frëngjisht-turqisht më 1882; një tjetër turqisht-frëngjisht më 1884; një fjalor të gjuhës arabe më 1898; një fjalor turqisht-turqisht (1899-1901) i cili është i pari i këtij lloji dhe ka ndikuar për lindjen e nacionalizmit turk; dhe enciklopedinë gjashtëvëllimëshe Kamus al Alam.

Por krahas kësaj pune intelektuale, Sami Frashëri kishte edhe një detyrë të lartë shtetërore. Pas vendimeve të Kongresit të Berlinit, ai u caktua si sekretar i Komisionit të Kontrollit Ushtarak të themeluar më 1881, post të cilin e mbajti gjersa ndërroi jetë. Pa këtë detyrë, e cila i siguronte të ardhura të mira për të vijuar punën e tij në fushën e dijes dhe mbrojtje politike nga lobet antishqiptare brenda perandorisë, ai do ta kishte të pamundur. Nuk ishte rastësi që edhe poeti ynë kombëtar Naim Frashëri detyrën si drejtor i censurës në Ministrinë e Arsimit do ta shfrytëzoi për interesat e kombit shqiptar. Kjo nuk mund të bëhej pa një tolerancë të “heshtur” të drejtuesve kryesorë.

Për ta kuptuar më mirë sesi funksionojnë perandoritë duhet të kemi parasysh dy gjëra: e para se në to ka lobe të ndryshme, të cilat përpiqen për realizimin e aspiratave etnike, fetare dhe kulturore (si shqiptarët me Sami e Naim Frashërin apo lobi grek, serb apo armen në Perandorinë Osmane) dhe, e dyta se në to ekzistojnë subjekte me identitet të dy apo trefishtë, të cilat drejtuesit e perandorisë i mbështesin, në varësi të interesave të tyre politike.

Like

Comment

Astrit Lulushi/

Mund të hasim herë pas here – raste kur hymë në një situatë të re çuditërisht e njohur, pavarësisht se nuk e kemi përjetuar kurrë më parë. Ky fenomen i zakonshëm quhet déjà vu, frëngjisht për “tashmë parë”.

Në të kundërtën e tij është një fenomen paksa më pak i zakonshëm – jamais vu, që përkthehet si “asnjëherë” në frëngjisht. Kjo ndodh kur je në një situatë të njohur, por befas ndihesh sikur po e përjeton për herë të parë. Kjo mund të ndodhë me një vend të caktuar, një veprim, apo edhe një person. Ndjenja e të diturit zhduket pavarësisht se e kuptoni se diçka ka ndodhur më parë.

Imagjinoni, për shembull, që po shkoni me makinë për në dyqaq të preferuar. Ju ktheheni në një rrugë dhe papritur e gjeni veten në një moment në një hutuar – “A duhet të isha kthyer djathtas apo majtas?”- pyesni veten, edhe pse e keni përshkuar këtë rrugë kaq shumë herë, dhe është kujtesa që thote se nuk e keni parë asnjëherë.

Në raste të tjera, ju mund ta gjeni veten duke harruar disa detaje – në pamundësi për të kujtuar një emër që përdorni çdo ditë. Është ajo ndjenjë ku thjesht nuk mund t’i nxjerrësh fjalët, “më majë të gjuhës i kam, por nuk i them dot”, thua. Këto momente ngecëse që ju lënë të hutuar, të verbër, duke vënë në dyshim kujtesën tuaj, janë shembuj të përsosur të jamais vu.

Nëse mendoni se nuk keni përjetuar kurrë jamais vu, mendoni përsëri. Zgjidh një fjalë – “shampo” – dhe përsërite atë 20 herë. A tingëllon e çuditshme? A tingëllon false? A ka humbur të gjithë kuptimin? Logjikisht, ju e dini se çfarë është shampo, por bëhet një term i panjohur pasi ju e shprehni vazhdimisht me zë të lartë.

Në vitin 2006, një studim i kryer nga neuropsikologu kognitiv Chris Moulin nxiti jamais vu te pjesëmarrësit e tij në studim me këtë metodë të përsëritjes së fjalëve. Në eksperiment, 92 vullnetarë e shkruan fjalën “derë” 30 herë në një minutë. 68 përqind raportuan simptoma të jamais vu pasi filluan të dyshonin në realitetin e fjalës. Moulin vazhdoi të lidhte lodhjen e trurit me skizofreninë, duke e krahasuar sëmundjen mendore me një formë kronike dhe ekstreme të jamais vu.

Mund të jetë më e lehtë për ta kuptuar atë si një defekt në sistem. Kur përjetoni jamais vu, mund të përpiqeni të arsyetoni me veten se situata duhet të jetë e njohur, por ka një ndërprerje. Pjesa e trurit që supozohet të përpunojë dhe regjistrojë informacionin, duke e lidhur atë me përvojat e kaluara, nuk po përgjigjet në natyrë, duke ju lënë të pyesni veten se si të reagoni.

Nëse e përjetoni këtë ndjesi në disa raste të rralla, mos u shqetësoni – është krejtësisht normale. Nëse kjo ndjenjë hutuese fillon të ndodhë më rregullisht, merrni parasysh një vizitë te mjeku. Jamais vu gjithashtu mund të përshkruajë simptoma të kushteve të caktuara neurologjike.

Në fund të fundit, jamais vu, si déjà vu, është një fenomen i ndërlikuar për t’u shpjeguar, por gjithsesi një dukuri normale njerëzore. Herën tjetër që do të ndaleni, i hutuar, gjatë një përmbledhjeje të filmit tuaj të preferuar, ose për një kohë të shkurtër në panik se cilan kthesë duhet të bëni gjatë vrapimit në mbrëmje, kujtojini vetes se ndoshta është vetëm një moment jamais vu.

Kështu edhe “demokracia” e sotme, më shpesh e shohim dhe mendojmë se asnjëherë nuk e kemi parë, kur njerëz të njëjtë shikojmë të na udhëheqin, dhe opozita ndalohet të flasë; persekutohet e burgoset; kujtohemi për një çast, se demokracia mes nesh kurrë nuk erdhi – Jamais vu.

Kastriot Fetahu/

Ese

Vetja – Do të bëjmë një intervistë të shkurtër…

Unë – Ok, do të kumtoj “grafikisht” disa koncepte ashtu si i mendoj vetëm kur jam me ty.

Është e rrezikëshme të thuash të vërteta në një botë të pavërtetash!

Emrat e huaj, të lutem, shkruaji si i kam lexuar në librat e kohës së shkollës.

Le të mbajmë në vemendje Albert Ajnshtajn kur thotë: “Gjëja e rëndësishme është të mos ndaloni së pyeturi.”

Vetja – Çfarë kujton nga arsimi fillor?

Unë – Dy gjëra interesante, që nuk i kam përmendur ndonjëherë.

Në klasën e tretë, mësuesja na kishte dhënë një detyrë shtëpie që të gjenim fjali me frazeologjizma.

Kërkova dhe gjeta një fragment nga një pjesë me titull “Admirali Ushakov”.

Pasi e lexova në klasë, mësuesja ngeli e shtangur pak kohë e nuk fliste, më pas erdhi dhe më vuri dorën në kokë, më përkëdheli…

Do ju tregoj dhe diçka tjetër, po për ato vite.

Kur arrija që të kisha në xhep dyzet qindarka (katër lekë të vjetra) blija një libër, që ishte me çmimin më të ulët në librari dhe ai fliste për… higjenën.

Po kështu edhe nëse mblidhja pesëdhjetë qindarka blija një të tillë përsëri, po me më shumë faqe.

Ideja që të kisha një bibliotekë në shtëpi nuk u realizua kurrë në ato kohëra.

Vetja -Ti ke qenë komandant i shkollës, në arsimin tetëvjeçar, çfarë mbresash ruan?

Unë – Ndihesha i rëndësishëm dhe mësuesit më dukeshin si shokë e shoqe.

Drejtoresha e shkollës ishte një personazh absolut karizmatik, gjithë kohën e angazhuar me një lloj stili që më dukej sikur fshihte kujdesin e saj për frikën ndaj pushtetit të asaj kohe.

Është nga gratë më të mençura që njoh personalisht, “Alda Merini” e quaj kur flasim, kurse nëndrejtori ka ngelur në vemendje si një nga mësuesit më të ashpër gjatë gjithë periudhës së edukimit tim arsimor, i ngjante aq shumë njerkut të David Koperfild.

Vetja – Dhe pastaj në shkollën e mesme?

Unë – Në klasën e tetë na organizuan në rradhët e bashkimit të rinisë.

Por fillimisht nuk e kuptova dot se përse ishte një rregull i pashkruar që sekretarët e rinisë së shkollës kërkoheshin të ishin puritanë dhe jo të bukur, burrnesha apo njerëz që nuk ndikoheshin nga asgjë, që mund t’u zbuste qëndrimin, për këto ata duhej ta braktisnin shpirtin.

Ishte koha kur ne e konsideronim sfidë të fituar kundër idealizmit, (sistemit kapitalist në të vërtetë), pyetjen që formuloi Lenini në veprën e tij “Materializmi dhe empiriokriticizmi” se a ka ekzistuar natyra para njeriut?

Arti i pakontrolluar ishte armiku i tyre, sepse të bënte borgjez, nëse nuk do të ishe i pandjeshëm.

Më kujton një thënie nga Kenneth Hare, klimatalog, akademik kanadez, kjo vijë politike e asaj kohe.

“Puritani në kopshtin e ëmbël të jetës shkon për të këputur gjembin dhe për ta hedhur tutje trëndafilin.”

Unë kërkoja të bukurën bashkë me shokët e mi.

Nuk mund të jesh kokëbllok nëse lexon Stendalin, Mopasanin, Cvajgun, Remarkun e të tjerë.

Shëtitnim nga kodrat mbi qytet me pak ushqim me vete dhe një kitarë, me të cilën këndonim si grup shokësh.

Kitara është një orkestër në miniaturë në vetvete, thotë Beethoven.

Ajo që më induktohej, ishte se ai sistem nuk e donte të bukurën shpirtërore e vizive, aventurën e energjisë rinore, sepse ndryshe devijonim nga të qenit një popull eunuk ushtar.

Por edhe atëherë kam njohur njerëz që luanin rolin e të devotshmit ndaj sistemit.

Unë nuk kam besuar kurrë se drejtori i shkollës ka qënë vërtet komunist.

Ai vishej në mënyrën më të mirë të mundshme aristokrate, që lejonte koha dhe kur na shpjegonte lëndën e materializmit, nuk e shqiptonte fjalën borgjez saktë, duke e artikuluar “burgjez, burgjezia”.

Qeshja, e kuptoja dhe e bisedonim me shokë, se ishte nga më të mençurit edhe sikur vetëm për termin “burgjezia”, gjë që e bënte me kast, se fliste me gjuhën e klasës punëtore.

Ishte koha e revolucionit kulturor kinez, koha e “Detashmenti i kuq i grave” dhe Lejfenit… apo “Lindja është e kuqe”, koha kur Hoxha artikulonte “vëllezërit tanë kinezë dhe shokët tanë kosovarë”…

Vetja – Lëndët që të pëlqenin…

Unë – Matematika, Fizika, letërsia, adhuroja Aleksandër Voltën dhe Vilhelm Lajbnicin edhe Lui Paster nga biologjia, më kishte tronditur fakti që Paster e shpiku vaksinën e tërbimit pasi vdiq ai djali i vogël që i shkoi në shtëpi me nënën me shpresë se do shërohej e u bë shkak i këtij zbulimi dhe vaksinën Paster e vendosi mbi varrin e tij.

Isha pjesëmarrës në olimpiada të matematikës dhe nuk njihja pengesë, por askush nuk më drejtoi të zhvilloja këtë talent.

Kurse nga filozofia Immanuel Kant me “arsyen e kulluar,” më dukej gjeni absolut, aq sa unë kuptoja intuitivisht edhe pse literatura e asaj kohe e etiketonte negativ, në anën e humbësve.

Vetja – Kur fillove të konceptoje lirinë, politikën?

Unë – Në klasën e gjashtë në lëndën e historisë kam mësuar për herë të parë mbi historikun e lëvizjes punëtore.

Më dukeshin legjenda figurat si Zhyl Ged dhe Pol Lafarg në Francë, Roza Luksemburg dhe Karl Libkneht në Gjermani, po ashtu dhe Klara Cetkin.

E ndjeja si lidhje me perëndimin në fantazi dhe isha edhe idealist nga natyra, një lloj eklektizmi fëminor.

Filmi “Sako dhe Vanceti” më impresionoi dhe më shtyu më tej drejt idealizmit, po ashtu edhe vdekja e Rozenbergëve në karriken elektrike ishte një çimentim i ideve.

Nuk e mbaj veten për disident, po për njeri që vuaja mungesën e lirisë.

Kam admiruar Karl Kautskin, i cili ishte lideri i internacionales së dytë socialiste dhe bëri përpjekje për reformimin e ideve teorike të lëvizjes punëtore.

Mësova për Maksimilian Robespierin dhe jakobinët e terrorit i dija revolucionarë nga historia, e zhirondinët kundërrevolucionarë!?

Zhan Pol Marat, idhull i revolucionit, u vra me thikë nga një zhirondine…

Çfarë është e vërteta në histori?

Vetja – Po në jetën studentore

Unë – Është pjesa më e bukur, por edhe një trishtim i pambarimtë kur mbarova shkollën, pasi nuk doja te ikja nga Tirana.

Dramë e padramatizuar e jetës kjo dëshirë e pathënë.

Më dukej se jetoja në gulagun rus atje ku do shkoja të filloja punën.

Tirana ishte perëndimi im, Tirana ishte liria e fshehur në mendim.

Kam pasur profesor kujdestar Pirro Bozdon, njeri i kantiereve të naftës, inxhinier i zoti me një prakticitet proverbial.

Nga ai kam dëgjuar përkufizimin më të veçantë të komunizmit.

Ai thoshte: “Komunizmi është një kile mish dhe një kile raki në ditë.”

Jeta si student kishte pavarësi dhe aventurat e moshës arrinin në zenith aq sa lejonte sistemi.

Kam njohur studentë që lexonin libra edhe pse ishim në një fakultet teknik. Romani i Balzakut “Lëkura e shagrenit” qarkullonte midis tyre dhe mbaj mend njërin, Besnik Fecani, nëse nuk gaboj, që ishte shumë i lexuar dhe i ditur.

Isha një student vëzhgues i atyre që jetonin me art.

Një shok dhome kishte një mik tek Instituti i Arteve dhe kur ai vinte në dhomën tonë, flisnim për pikturën, ishte piktori Z.V. nga Vlora.

Menca jonë mbante numrin 3 dhe ndodhej anës rrugës para se të dilje te filologjiku.

Shikoja me zili studentët e arteve, kur haja mëngjesin dhe kjo më jepte trishtim, që nuk studioja për çfarë ëndërroja, letërsia, gazetaria, filozofia.

Ngushëlloja veten se jetoja në atë rrugë, ku mbaj mend që shkëlqente kur kalonte studentja e arteve Suzana Qatipi me shoqet e saj.

Më dukej vetja një “509” në atë mjedis të mëngjesit në rrugën e zhurmshme të qytetit “Studenti,” rruga më e bukur, “Champs Elysees” ime.

Në pushimet midis orëve dilnim pothuaj gjithë grupi te sheshi para filologjikut… një botë me ngjyrat e “Lizës së çudirave”.

Biçikleta vietnameze, që kisha në atë kohë, ishte mundësi për classin që kërkoja, për të mos u ndjerë inferior karshi atyre që studionin në fakultetet që i ëndërroja.

Kështu e konceptoja jetën; këndvështrim i kohës.

Vetja – Dhe më tej?

Unë – Është histori e gjatë dhe dua të shkruaj një roman për të, por mendoj se nuk jam i zoti.

Dua të jem në sinkron me Franz Kafkën “Historia doli nga unë si një lindje e vërtetë, e mbuluar me zhul dhe gjak”.

Vetja – Si e shikon edukimin arsimor të njeriut?

Unë – Dikur rastësisht nga viti ‘95, ndodhem në një tavolinë ku ishin kolegë të mi në një lokal me pronar, shoku ynë, që e kishim teknik të mesëm.

Ai ndezi një debat barazitizmi midis teknikut dhe inxhinierit nga pikpamja e dijes si profesionistë, me një lloj megallomanie që ia jepte biznesi dhe paraja.

S’e di pse njerëzit me para, besojnë se janë më të mençurit dhe seç kanë dhe një ngërdheshje hileqare.

Diogjeni jetonte në një fuçi dhe atje i shkoi Aleksandri i madh, Dostojevski vdiq i varfër.

Pasi e dëgjova, nuk m’u durua dhe i them:

– Dëgjo këtu miku im.

Ne jemi vërtet njëlloj, por me një ndryshim të vogël.

Në muzikë ka artistë të popullit që i bien fyellit dhe ka edhe tenorë si Gaqo Çako.

Të dy palët jemi artistë të popullit, por ti je ai i fyellit, je rapsod popullor, kurse ne si inxhinierë jemi tenorë si Gaqo Çako.

Ai heshti me një buzëqeshje të sikletëshme përballë ilaritetit të kolegëve të mi.

E shkrova siç ka ndodhur, me grotesken që vjen padashur si arrogancë, (gjë për të cilën kërkoj mirëkuptimin tënd), por ne ishim shokë të gjithë aty.

Edhe pse si opinion nuk është i saktë në 100%, se p.sh. rasti i Thomas Edison më kundërshton, ai nuk kishte studiuar as në kolegj dhe as në të mesme dhe është nga shkencëtarët më të mëdhenj në botë me shpikjet e tij.

Por ekziston mendimi im si opinion i përgjithshëm se dija nuk njeh kompromis dhe arsye nëse të mungon.

Vetja – Ç’është për ty, libri, poezia, muzika…

Unë – Në xhungël ndeshen gjithmonë bualli dhe luani. Bualli është më i fuqishëm se luani, por…

– Lexoni libra që të jeni “Luani!”

– Jam edukuar, në kërkim të lirisë, me muzikë të ndaluar në atë kohë, sikurse me libra të ndaluar dhe edhe me muzikën klasike.

– A nuk të duket e drejtë thënia e Friedrich Nietzsche se pa muzikë jeta do të ishte një gabim?

– Poezia… sikur t’i flasësh në vesh lexuesit dhe ai ta ndiej që është i vetmi në këtë raport.

Edhe filmi është i rëndësishëm.

Neorealizmi italian, për fuqinë emocionale, është i paarritshëm për mua. Edhe sot e dua filmin. Jack Nicholson në “Pak njerëz të mirë” në rolin e kolonelit në njësinë e të cilit zbatohej “Kodi i kuq”, rol dhe lojë absolute.

Në një çast, kur i drejtohet avokatit, (Tom Cruiz) i thotë:

” Bir, çdo mëngjes 300 metra larg nesh stërviten 4 mijë ushtarë kubanezë për të më vrarë mua.”

Janë gjithmonë dy botë.

Vetja – Ke pak vite në rrjetin social të facebook, çfarë mund të na thuash?

Unë – Ne, shqiptarët, jemi dashamirës edhe në komunikimin virtual. Ka shumë informacion me vlera të vërteta.

Kam lexuar shkrime dhe poezi shumë të bukura dhe mendoj se shkrimtarët e poetët e socrealizmit do e kishin të vështirë dallimin si të tillë, krahasuar me çfarë kam lexuar në rrjete sociale.

Më pëlqen liria e shprehjes së njerëzve dhe mënyra sesi ata e shfrytëzojnë.

Ndërkohë shikoj dukuri negative, si bullizëm, një lloj racizmi kulturor, klane të organizuar në celula, që më kujtojnë skuadrat e mëhallave të fshatit kundër njëra-tjetrës, ka aparteid artistik.

Ka gjithmonë njerëz që shetisin ditën bulevardeve të fcb dhe të tjerë natën, rrugicave të tij pa dritë.

Ngjyrat e dashurisë dhe urrejtjes nuk janë ndryshe.

Ka dhe që kujtojnë se…

Shiko, bretkosa nuk bëhet buall edhe pse amfibi dhe gjitari nuk janë një familje.

Bëni durim, se pas 100 vjetësh rrezikojmë mos të kemi as pllakë me emrin te varri.

Nga shkrimtarët e shquar të brezit të viteve ‘30, pa u mbushur një shekull, Migjeni, Lasgushi, apo dhe ndonje tjetër si Fishta lakohen në përditshmërinë tonë.

Vetja – Cila është lidhja e poetit me politikën?

Unë – Kam qeshur kur dikush më etiketoi “të blerë,” se postova një shkrim kritik politik.

Mjerimi militantesk është vdekja e demokracisë.

Më duket sikur kam lindur antiestablishment dhe nuk e kam kuptuar kurrë as Shollohovin, as Majakovskin dhe as Ezra Paund, që anonin nga politikat ekstreme. Dhe kemi të bëjmë me gjeni.

Një poet, (dyshoj gjithmonë se jam), nuk është kurrë palë me politikën, sepse ai i prin zhvillimit me fantazinë e tij krijuese, metaforën, pasi është një reaksion për çdo argument në prehje, arrogant filozof, duket si dualist (në filozofi) që bashkon shpirtin me trupin dhe në disekuilibër çasti, një kompleks idesh në kërkim të vetvetes së panjohur me ngjyrat e së ardhmes, intelektual romantik që luan me epiken, një meteor që nuk bie kurrë në tokë.

Poeti nuk është magmë e fjetur vullkani me krater të mbyllur, por një kuant energjie bërthamore.

Ai i arratiset realitetit, në kërkim të lirisë dhe as zoti nuk e rreshton dot e jo më ta rreshtojnë ca vdekatarë mëkatarë, të orientuar pas materies financiare, demagogë të rëndomtë, përgjegjës për palumturinë e një populli, kur dihet që njeriu nuk lind i palumtur.

– Ka dhe do të ketë një mijë princa; ka vetëm një Beethoven.

Një maksimë e më të madhit të botës së muzikës, që ilustron çfarë shkrova më sipër në një dimension të caktuar, Lasgushi e vërtetoi këtë.

Poeti është zhgënjim i heshtur i realitetit të vetvetes, një përbindësh kundër konformizmit, arratisje në shkretëtirë, ku nuk ka shtet, ku liria ka ngjyrën e qiellit pa smog dhe rrezja e diellit nuk përthyhet askund.

Poeti është një puro e pandezur, që nuk shuhet kurrë!

Duket si një trajtë amorfe mendimi, sikur i mungon një arkivol për egoizmin, por kështu fsheh misterin e dashurisë që ju dhuron me poezinë e tij.

S’e di saktë vërtetësinë se sa ai dhe shteti janë armiq të papajtueshëm.

Më duket ndonjëherë se aleati i poetit është vetëm vdekja!

Ai është preludi i botës së re, uvertura e simfonisë së pashkruar të së ardhmes.

Vetja – Lexuesit duan më konkretisht.

Unë – Mendoj më djathtas se udhëheqja e të djathtës dhe më majtas se udhëheqja e të majtës.

Nuk përmenda individë, por fenomene, për të përcjellë te lexuesi me këtë rebus, politikën shqiptare.

Jemi duke folur për tregun e ideve…

Monumentet janë për Lasgushin, Arapin…

Vetja -Po dashuria…

Unë -A e përcakton dot ndokush figurën gjeometrike që krijon oktapodi në det?

Vetja – Çfarë është Atdheu për ty?

Unë – Emigranti është gjithmonë dy vende, dy gjuhë, një Atdhe!

Atdheut i kam shkruar edhe këto fjalë në një poezi.

Atdheu im është klithmë netëve në kufi;

qan sa herë hidhemi në gardhe fqinjësh

e sytë marrin me vete ajrin që mbështjell loti,

në kthesën e fundit të rrugës,

prej së cilës shpirti nuk na ndjek më pas.

Vetja – Dështimet e jetës…

Unë – Ka beteja të humbura dhe luftë të fituar, ashtu sikurse ka luftë të humbur dhe beteja të fituara.

Triumfi im është paqja me ty!