Hasan Bulçari/

Ish një kohë e zezë, një ’97, ku të drejtën e “fjalës” e kishte vetëm kallashnikovi… Shqipëri ime e dashur, aktorja lakuriqe në të gjitha mediat e botës.

Të gjithë kishin frikë nga Shqipëria, nga shqiptarët. Pseudogazetarë të kategorisë Emilio Fede që për çdo lajm të zi, pasi për gazetarë të llojit të tij vetëm po të jetë i zi, mund të jetë një lajm, nuk harronin të shtonin nga pas konsideracionin personal “probabilmente albanesi”

U vra dikush, u vodh diçka, u dogj, u poq, u shkatarrua a u shkerrmoq… “ka shumë mundësi të kenë qenë shqiptarë”.

U bë aq e modës saqë edhe kur Erika me të dashurin e saj Omar, vranë me thikë nënën e vëllanë e saj, e kishin menduar se po të thonin që u sulmuan nga disa hajdutë vrasës nga “Europa dell’est”, “duhet të kenë qenë shqiptarë”(deponimi i tyre), që do të ishin aq të besueshëm sa me siguri do t’i shpëtonin burgut…

Ishte kjo kohë pra, kur ansambli ynë i këngëve dhe valleve do të merrte pjesë në një takim ndërkombëtar në Korsikë të Francës… dhe pamangësisht edhe gazetarë që nuk kursenin shkrepjet e aparateve të tyre për “divat” e grupeve të tjera, ndërsa të veçuar, atje në hije, ishte ai grupi “i lebrozëve”, i të njëmijë të zezave, ai i shqiptarëve… por nuk dinin se në atë grup ishte një diamant, një perlë, një dive e vërtetë me emrin Irini Qirjako, nuk dinin që nëpërmjet zërit të saj do të gjëmonin sa do të tundnin, zgjonin grupet e tjera, gazetarë, TV madje edhe jurinë e takimit, fjalët mjaltë të Lefter Çipës “këngët e atdheut tim, janë ilaç, janë more shërim”…

Pastaj… pastaj ndryshoi gjithçka. Të gjithë kameramanët të zënë me shqiptarët. Kush e kush të “vidhte” sa më shumë foto me shqiptarët… Grupet e tjera në rradhë që të takoheshin, pergezoheshin me shqiptarët…

Në një tjetër atmosferë u takuan për dy ditë në Bari të Italisë ata që mjaft bukur, me mjaft kujdes e kanë ruajtur dhe aq pastër e sollën fjalën shqipe, gazetarët, sëbashku me ata që i japin shpirt fjalës shqipe, poetët… Por me një mendim e qëllim mjaft fisnik i ishte bashkuar edhe Misioni për vazhdimësi i gjuhës shqipe.

Kam krenarinë të them se organizatorët e ketij takimi të 16° ishin nga qyteti i dijes, i arsimit, artit e kulturës, Elbasani, qyteti im.

Faleminderit Unioni i gazetarëve shqiptarë, Misioni për Kujtesë e Vazhdimësi, Rest Egnatia, Elona Agolli, Aleksandër Çipa, Blendi Gremi, Xhimi Vila, Iliriana Sulkuqi, Flora Brovina, Shqipe Bytyçi, Iliaz Bobaj , Hasan Aliaj, Mimoza Leskaj, Besim Dybeli, Frrok Çupi…

Dhe u ktheva përsëri te emocionet e Korsikës… kur Elona Agolli, e bija e poetit tonë të madh Dritëro Agolli, i dha çmimin ndërkombëtar “Dritëro Agolli” ligjëruesit që aq bukur, rrjedhshëm, pastër, plot muzikalitet e solli fjalën shqipe, kryetarit të Unionit të Gazetarëve shqiptarë, djalit të fjalemjaltit… Aleksander Lefter Çipa.

Mbas asaj që ndodhi, mbas atyre që u thanë, mbas asaj që u bë, mbas fjalës shqipe shkruar e recituar aq bukur nga goja e Legjendës Flora Brovina, fjala e sjellë nga “Rrënjët” e Hasan Aliajt, fjala këngë e Shqipe Bytyçit, fjala plot humor e Besim Dybelit e Frrok Çupit, fjala kumbuese e Iliaz Bobajt,… mund të them me besë e shpresë, me krenari se Fjala e Atdheut tim, është ilaç, është more shërim!

…

Tani fjalën e kanë ata, profesionistet e fjalës: Gazetarët.

…

C@ne 12/02/24

VATRA në Boston, fton gjithë shqiptarët të festojmë 16 vjetorin e pavarësisë së Kosovës

Hajdeni të festojmë së bashku në një mbrëmje familjare me 18 Shkurt 2024 (dielën) nga ora 8:00pm-1:00am me Gëzim Nikën dhe Griselda Pepën

Për çdo person bileta është 100 dollarë me darkën e përfshirë

Për anëtarët e VATRËS, pagesa është 80 dollarë, me darkën e përfshirë

Fëmijët deri 12 vjeç NUK PAGUAJNË

Pagesat mund ti bëni online te linku këtu:

https://www.zeffy.com/…/d1439098-3584-4665-b9ba…

Për detaje të tjera kontaktoni këto numra:

617-276-7181 ose 781-989-0767

Mos e humbisni këtë mbrëmje madhështore

Artan Nati/

Përpara se John Lennon të imagjinonte “të jetuarit e jetës në paqe”, ai sugjeroi “nuk ka parajsë … / asnjë ferr poshtë nesh … / dhe as fe.” Pa fe: Çfarë po këndonte Lennon? Si fillim, një botë pa lajmëtarë “hyjnorë”, duke ndezur dhunë, apo Putin si mbrojtës i ortodoksisë duke hapur luftë ose Trump si mbrojtës i protestantizmit duke mohuar kulturat e tjera etj. Një botë ku gabimet, si humbja e mundshme e jetës nga tërmeti apo aksidentet, do të korrigjoheshin në vend që të perceptoheshin sipas “vullnetit të Zotit”. Një botë ku politikanët nuk konkurrojnë më për të provuar se kush beson më fort në të paarsyeshmen dhe të paqëndrueshmen. Aty ku mendimi kritik është një ideal. Me pak fjalë, një botë që ka kuptim.

Vitet e fundit, shkencëtarët e specializuar në psikologji kanë filluar të zbulojnë “ADN”-në e fesë. Ata kanë prodhuar teori të forta, të mbështetura nga prova empirike (përfshirë studimet “imazherike” të trurit në punë), që mbështesin përfundimin se ishin njerëzit ata që krijuan Zotin dhe jo anasjelltas. Dhe sa më mirë ta kuptojmë shkencën, aq më afër mund t’i afrohemi paqes “pa parajsë … pa ferr … dhe pa fe gjithashtu.”

Individët ua atribuojnë krijesave fiktive cilësitë ose ndjenjat e tyre të papranueshme. Kur diskutohet për konceptin e Zotit, njerëzit mund të projektojnë frikën, shpresat dhe pritjet e tyre mbi entitetin hyjnor si një mënyrë për të përballuar pasigurinë ose për të kuptuar të panjohurën.

Skllavëria ndaj një perëndie mund të rrjedhë nga dëshira për kontroll dhe siguri. Duke ia atribuar fuqinë dhe lirinë e zgjedhjes një qenieje hyjnore, individët mund të kërkojnë siguri dhe mbrojtje nga pasiguritë e jetës. Kjo mund të çojë në dorëzimin e autonomisë personale dhe vendimmarrjes ndaj vullnetit të hyjnisë.

Ky është problemi ynë. Historikisht, gjërat më të tmerrshme si lufta, gjenocidi dhe skllavëria nuk kanë ardhur nga mosbindja, por nga bindja. Protesta përtej ligjit nuk është largim nga demokracia; është absolutisht thelbësore për të. Besimet dominante fetare në Shqipëi, myslimanizmi ortodoksia dhe katolicizmi, nën pushtimin turk nuk patën mundësi të reformoheshin siç ndodhi në Europë me rilindjen europiane dhe lëvizjen protestantiste të shekullit të 16-të. Në vendin tonë, si edhe vendet e tjera nën pushtimin otoman, fenomenet shpjegoheshin si vullnet i zotit ose magjisë dhe e vetmja mënyrë që njerëzit besonin dhe praktikonin ishte besimi total ndaj zotit dhe autoritetit hierarkik fetar. Kjo formë hierarkike u praktikua në familjen e zgjeruar patriarkale apo edhe në familjen bazë, ku figura e babait ishte e plotëfuqishme dhe e padiskutueshme. Kjo formë është praktikuar edhe sot në organizimin shtetëror apo partiak si edhe qelizat më të vogla të shoqërisë.

Ka vetëm një yll në galaksinë e shtetit shqiptar dhe ai është kryeministri i rradhës. Evolucioni i liderëve tanë në një figurë të ngjashme me Jezusin apo Muhamedin për socialistët, apo edhe për opozitarët fillon menjëherë pasi ata vendosen apo zgjidhen si kryeministër, kryetar partie, kryebashkiak apo edhe deputet. Sapo marrin pushtetin ata kurorëzohen si të shenjtë dhe të plotëfuqishëm ne pjesën më të madhe të vendit dhe si djall për pjesën tjetër.

Disa nga ndjekësit e krishterë apo myslimanë ose ateist të tyre duket se janë bindur për të parë ata si një lloj figure fetare. Ata janë shpëtimtarë në mendjen e tyre. Mendoj se fillon me ndjenjën se ata janë angazhuar në mënyrë unike për t’i shpëtuar ata nga armiqtë e tyre dhe për të shpëtuar Shqipërinë nga gjithçka që e kërcënon atë. Ata ndonjëherë shihen edhe si udhëheqës të bekuar e të dërguar nga Perëndia. “Të bekuar” këtu do të thotë të veçuar dhe të pajisur veçanërisht nga Perëndia për një detyrë të shenjtë. Akuzat e shumta kundër tyre shërbejnë për të forcuar besimin e shumë ungjillorëve për lidhjet e tyre me Zotin.

A i krijuam ne liderët tanë, apo ata krijuan partitë, qeverinë dhe shtetin tonë? Mendoj se kjo është një nga çështjet kryesore në thelb të diskutimit të funksionimit të demokracisë dhe funksionimit të shtetit tonë. “Fuqia e Mujit”, si pjesë themelore e mitologjisë shqiptare, jep përgjigjen më të saktë. Zanat, tek të cilat populli ynë projektonte frikën, shpresat dhe pritjet e tij si një mënyrë për të përballuar pasigurinë ose për të kuptuar të panjohurën, vendosin ti japin qumësht Mujit për ti dhënë fuqi në mënyrë që ai të mbrojë vendin e tij dhe të ndihmojë dhe mbrojë popullin e tij. Ato nuk i japin shumë fuqi sepse mendojnë se ai mund të bëhej shumë i fuqishëm dhe mund të shkatërronte gjithë botën dhe vetë zanat e malit. Përse ne bëjmë të kundërtën e Zanave dhe u japim më shumë pushtet (qumësht) pushtetarëve tanë, drejtuesëve të partive si edhe kryeministrit ? Përse ne ankohemi se ata tradhëtuan besimin tonë dhe janë të korruptuar, autokrat dhe burimi i fatkeqësive tona? Ndoshta duhet të hedhim vështrimin në kulturën tonë, në formën hierarkike të funksionimit të shoqërisë sonë, të familjeve tona dhe të bëhemi të ndërgjegshëm për defektet tona. Le të hedhim vështrimin në zgjuarsinë e popullit tonë dhe ashtu si edhe Zanat të mendojmë ti japim pushtet të kufizuar pushtetarëve, kryeministrit e drejtuesëve të partive dhe ti shikojmë ata si shërbëtorët tanë dhe jo si figura hyjnore.

See Insights and Ads

Create Ad

All reactions:

66

Valon Shkodra/

Këtë vit gazetari the kulturologu Elez Osmani e botoi librin e titulluar “Udhëpërshkrime nga vendet e bekuara”. Kjo vepër, si të thuash, vjen si vazhdimësi e botimeve të autorit përkitazi me udhëpërshkrimet e tij bërë vendeve të ndryshme. Sepse një vit më parë autori Elez Osmani ka botuar veprën “Egjipti flet me gjuhën e shekujve”, po ashtu botim i Kryesisë së Bashkësisë Islame të Kosovës, Prishtinë 2022, f. 320.

Libri “Udhëpërshkrime nga vendet e bekuara” ndërkaq përfshin përshtypjet dhe udhëpërshkrimet e autorit gjatë vizitës që ky ua ka bërë vendeve të shenjta të myslimanëve dhe gjatë kryerjes nga autori të njërit nga pesë kushtet kryesore të fesë islame – haxhit. Autori, përveçse e ka kryer këtë obligim sublim fetar dhe jetësor, si një haxhi dhe intelektual i vëmendshëm, ka mbajtur edhe shënime në ditarin e tij, po sikurse një etnolog në punën e tij në terren.

Gjerë më tani, nga përvoja jonë, mund të themi se ka pak udhëpërshkrues shqiptarë që do të kenë botuar ditarët ose shënimet që do të kenë mbajtur gjatë udhëtimeve të tyre. Deri vonë këso lloj botimesh jemi mësuar t’i lexojmë vetëm prej autorëve të huaj, mirëpo tani një gjë e tillë ka filluar të bëhet edhe prej autorëve tanë.

Në kapitullin e parë të këtij libri ofrohen të dhëna të bollshme për shqiptarët në haxh dhe për kontributin e tyre në vendet e shenjta përgjatë shekujve. Lidhur me këtë, me të drejtë studiuesi Qemajl Morina shprehet se: “Me përqafimin e fesë islame, shqiptarët gradualisht u integruan në rrjedhat e përgjithshme të jetës shoqërore, politike dhe kulturore islame. Ata morën nga popujt e ndryshëm myslimanë, por edhe u dhanë atyre”.

Nga “Udhëpërshkrime…”, të autorit E. Osmani kuptojmë se qysh në shekujt XV-XVI, shqiptarët kanë filluar të shkojnë në haxh, përmes rrugës Stamboll – Damask – Mekë, e cila ka zgjatur me muaj të tërë dhe kushte jo fort të favorshme, deri kur u ndërtua hekurudha e parë Damask – Medinë, në vitin 1908. Me këtë rast ia vlen ta themi se për njëfarë kohe, në deceniet e fundit të shekullit XVI, ishte ushtaraku shqiptar Hysen Arnauti ai që kishte përcjellë dhe ishte kujdesur për rrugën e haxhinjve nga Damasku deri në Mekë. Kurse, një tjetër shqiptar, Ahmet Arnauti, me detyrë vali në Perandorinë Osmane, në vitin 1634, në qytetin e Damaskut kishte ndërtuar një kompleks urban, që kishte shërbyer si vendpushim për haxhilerët që bënin rrugën për në Mekë. Autori E. Osmani përmend edhe arkitektin e njohur me prejardhje shqiptare, Mimar Sinanin, i cili kishte qëndruar në Mekë e Medinë për të ndërtuar një serë objektesh shoqërore, arsimore e fetare. Pastaj shqiptari tjetër nga Topojani i Lumë, Koxha Sinan Pasha, i cili njihet si “Fatihi Jemen” (Çliruesi i Jemenit) dhe pesë herë sadriazem i Perandorisë Osmane, themelues i qytetit të Kaçanikut, i cili kishte ndërtuar disa objekte, hajrate e vakëfe në Mekë dhe në Medinë. Mirëpo, këta nuk janë personalitetet shqiptare të vetmet të njohura përgjatë historisë që do të kenë shkuar në haxhillëk dhe që do t’i kenë vizituar vendet e shenjta, por ka edhe shumë të tjerë të mëvonshëm, e që janë vizitues edhe nga grupi i personaliteteve të tjera të mëvonshme, siç janë: Mustafë Pasha Bushatliu, Haxhi Ymer Prizreni, Haxhi Zeka, Vehbi Dibra, si dhe shumë e shumë të tjerë.

Pjesë e punës së autorit për këtë botim kanë qenë edhe hulumtimi në arkiva dhe biblioteka të ndryshme. Studiuesi Elez Osmani tregon për dokumentet e kohës dhe itineraret e haxhilerëve shqiptarë, të cilët i kanë vizituar vendet e shenjta. Në Arkivin e Kosovës ruhet një dorëshkrim unik i veprës, në gjuhën arabe, “Sherh Rahati al Kulub”, i shkruar në vitin 1559, prej një autori prishtinas, Pir Mehmeti, i biri i haxhi Aliut, që dëshmon se gjyshi i tij, haxhi Aliu, kishte qenë në haxh qysh para vitit 1559. Në dorëshkrimin tjetër të veprës “Menasiku ‘l-Haxhxh”, të vitit 1816, përveç itinerarit të haxhilerëve, gjejmë edhe emrat e tyre dhe koston e udhëtimit të tyre. Në vazhdim është kronika e haxhi Hasan Koplikut nga Shkodra, kronikë kjo me shumë interes për nxjerrjen në pah të të dhënave për haxhilerët, haxhin dhe transportin e asaj kohe, po edhe të të dhënave të tjera me rëndësi.

Në kapitullin e dytë bëhet fjalë për haxhilerët nga Shqipëria, të cilët ishin organizuar për të bërë vizitë në vendet e shenjta, në vitin 1991. Në të vërtetë, kjo ishte vizita e para për në haxh, në kohën e demokracisë, përkatësisht pas rënies së komunizmit. Për lexuesit e rinj autori rithekson faktin e rëndësishëm se regjimi komunist në Shqipëri, që nga viti 1967, i kishte ndaluar të gjitha aktivitetet fetare, deri në rënien e sistemit, me ardhjen e demokracisë, në vitin 1990.

Eelez Osmani në këtë kapitull vazhdon ta shpalosë përvojën e tij dhe atë të kolegëve të tij me organizatorët e tjerë të Bashkësisë Islame nga Prishtina, duke i treguar të gjitha hollësitë e rrugëtimit të 180 haxhilerëve nga Shqipëria për në qytetin e Mekës – Qabenë e bekuar, e cila për çdo vit pranon me miliona vizitorë.

Në kapitullin e tretë kemi nënshkrimin e marrëveshjes për organizimin e haxhit për Kosovën, në vitin 1994, prej kryetarit të Bashkësisë Islame të Kosovës, Dr. Rexhep Bojës dhe përfaqësuesve nga Ministria e Haxhit nga Arabia Saudite. Më tutje, në këtë kapitull, autori e përshkruan qytetin e Medinesë, si vend i mbushur me plot haxhilerë, nga e mbarë bota, njerëz me ngjyra të llojllojshme, pamje që dallon nga fiziku i tyre dhe veshja tradicionale. Siç shkruan autori për veshjen e banorëve në këtë qytet, shumica e tyre mbanin fustanella të bardha dhe shamia me ngjyrë të larme, të zeza, të punuara prej artizanëve me traditë nga ky vend. Në qytetin e Medinesë, vizita është e veçantë, sepse besimtarët myslimanë e vizitojnë xhaminë dhe varrin ku pushon Pejgamberi, a.s., duke bërë lutje dhe dua për të.

Për Xhaminë e Pejgamberit, a.s., në Medine, autori thekson se ajo ka pamje magjepse, me bukurinë e saj qoftë nga pamja e jashtme, apo edhe nga ajo e brendshmja. Një arkitekturë e bukur e funksionale dhe joshëse për syrin e njeriut, e stolisur me disa minare. Autori për këtë xhami na flet edhe për historikun e saj dhe zhvillimet arkitekturore në periudha të ndryshme kohore.

Vizitë tjetër në qytetin e bukur të Medinesë ishte edhe Kampusi i Universitetit. Këtu ka studentë nga vende të ndryshme të botës, gjithsej 110 nacionalitete. Pas Mekës dhe Medinesë, autori na e përshkruan edhe qytetin e tretë – Xhiden. Për këtë vend të bukur autori bën krahasime me qytetet e bukura të Evropës.

Në këtë kapitull autori përsëri ndalet në përshkrimin e qytetit të Qabesë në Mekën e shenjtë. Qytet që asnjëherë nuk pushon nga numri i haxhilerëve, që e vizitojnë vendin për haxh dhe umre. Ky është qytet që ka gjallëri 24 orë, është qytet i bashkimit shpirtëror, është vendlindja e Muhamedit, a.s. Nuk ka asnjë vend në botë që është më i respektuar apo më i shenjtë për një numër të madh njerëzish, sikurse është Meka.

Zemra e qytetit të Mekës është Qabeja e Shenjtë, e cila qëndron në mes të sipërfaqes së rrethuar me mure, që kanë një stil të veçantë dhe xhaminë e njohur “El Harem”. Qabeja është epiqendra e Mekës. Godina më e famshme në historinë e njerizimit, e ndërtuar me gur graniti të thjeshtë dhe e “veshur” me mbuloj të zezë. Për autorin, në të gjitha vizitat e tij është gjithmonë një përvojë e re dhe e mrekullueshme, sepse shumë praktika islame të dëgjuara apo të lexuara tani autori i sheh dhe i përjeton vetë, sikurse, për shembull: vizita në Arafat, kuptimi i hedhjes së guralecëve, Dita e Bajramit, prerja e kurbanit, prerja e flokëve, rëndësia e ritualit të haxhit etj.

Në kapitullin e katërt kemi rrëfimin e studiuesit Elez Osmani për vizitën e tretë në haxh. Kësaj here autori kishte shkuar si bedel për kushëririn e tij Fatosin, i cili kishte ndërruar jetë në moshë të re, në Amerikë. Autori flet për ceremonialin e varrimit dhe të pamet e organizuara sipas traditës, mirëpo të realizuara në qytetin e Nju York-ut (New York), dhe në këtë ceremonial varrimi, në atë kohë, kishin marrë pjesë edhe ish-presidenti i Amerikës z. Bill Clinton dhe ish-sekretarja e parë e Amerikës znj. Hillary Clinton.

Në kapitullin e pestë, autori flet për umren – “haxhin e vogël”. Kjo, sipas fesë islame, nuk është e detyrueshme për një besimtar mysliman, sikurse vizita e haxhit, por është e rekomanduar në Kuran. Sipas rregullave islame, besimtarët mund ta realizojnë vizitën e tyre për umre në çdo kohë të vitit. Gjatë vizitës për umre kërkohet që myslimanët t’i kryejnë dy vepra kryesore, tavafin (sjellje rreth e rreth Qabesë për shtatë herë) dhe sajin (të vraposh, të përpiqesh për adhurimin e Allahut…).

Çdokush që e viziton Qabenë, për umre apo për haxh, fillimisht duhet ta bëjë nijetin, t’i falë dy rekate namaz, e pastaj duhet të vishet ihrami. Kjo është një veshje specifike e haxhit dhe e umres. Kjo veshje përbëhet nga dy pjesë. Me njërën pjesë mbulohet pjesa e poshtme e trupit, nga kërthiza e deri te këmbët, kurse me pjesën tjetër mbulohet pjesa e epërme e trupit. Sipas rregullave, ihrami duhet të jetë i bardhë dhe jo i qepur. Kur vishet ihrami, zhvishen të gjitha rrobat e tjera të trupit. Ihrami është shenjë që e dallon atë që do të hyjë në tokën e shenjtë. Kapitulli vazhdon me qëndrimin në Arafat, që është nga themelet e haxhit. Kjo është dita kur lutjet e haxhinjve në sheshin e Arafatit plotësohen tek Allahu i Madhëruar, sepse kjo është ditë e përsosjes së fesë, e festës dhe e faljes së mëkateve.

Krahas përshkrimit për Qabenë dhe xhamitë, kemi edhe të dhëna të tjera për muzeun në Mekë. Ky muze ishte krijuar prej zyrtarëve sauditë, për ta rikujtuar të kaluarën e Mekës, sepse ndërtimet e mëdha dhe planet urbane të zhvilluara sistematikisht kishin rezultuar në humbjen e gjurmëve të së kaluarës. Muzeu përmban disa relikte dhe makete të ndryshme. Njëra nga ato paraqet plan për vendosjen e Mekës në vitin 610, ku në mes shihet Qabeja, ndërsa afër saj burimi i ujit Zemzem, shtëpia ku ka lindur Pejgamberi, a.s., si dhe shtëpitë e kalifëve, Ebu Bekrit dhe Omerit, r.a. Krahas këtyre maketeve, muzeu ka edhe shtatë salla, dhe posedon njëqind mijë eksponate, ndër të cilët shumë edhe janë qindravjeçare.

Në kapitullin e gjashtë, “Udhëpërshkrues të ndryshëm për haxhin ndër shekuj”, autori i përmend disa personalitete, e të cilët kanë lënë gjurmë në udhëtimet e tyre, sikurse, për shembull: Naser Hosrau (1003-1077), Ibën Xhubejr (1145-1217), Ibën Betuta (1303-1368), John Levis Burckhardt dhe Rozhe Garodi.

Në përfundim të këtij librit, nuk gjej përmbyllje më të mirë sesa paragrafin e parë të autorit Elezi Osman, të vënë në librin e tij, e i cili thotë: “Një njeri, gazetar, që të shkruajë mirë, duhet ta krijojë bagazhin e tij, pikërisht si ato gjyshet që mbledhin gjëra të vjetra. Ai duhet të grumbullojë ngjyra, aroma, tinguj, lëvizje; duhet ta kultivojë një perceptim të mprehtë të zakonshëm…”. Duke u nisur nga kjo thënie, mendoj se autori Osmani ka arritur ta krijojë bagazhin e tij me materiale të dorës së parë, nga hulumtimet, përvoja dhe nga udhëtimet e tij. Kontributi i këtij libri pa dyshim se është edhe një ndihmesë më shumë për t’i njohur vendet e shenjta të botës islame nga një udhëpërshkrues shqiptar, e që deri më tani ka pasur shumë pak botime të kësaj natyre.

(Recension për librin: Elez Osmani, “Udhëpërshkrime nga vendet e bekuara”, botoi: “Dituria Islame”, Prishtinë, 2023, 225 faqe)

Valon Shkodra

Instituti Albanologjik,

Prishtinë

Astrit Lulushi/

Jul Cezari i dha fund një revolte të ushtarëve të tij duke thënë vetëm një fjalë. Ky incident i jashtëzakonshëm ndodhi gjatë një prej fushatave ushtarake të Cezarit në Gali (Franca e sotme) rreth vitit 52 pes. Ndërsa detajet specifike mund t’i nënshtrohen disa interpretimeve historike, ngjarja është regjistruar nga historianët e lashtë si Suetonius, Plutarku dhe Appian.

Gjatë kësaj fushate, ushtria e Cezarit u përball me një sfidë të rëndësishme. Ushtarët, të lodhur nga fushatat e tyre të gjera ushtarake, filluan të bëhen të pakënaqur dhe të shqetësuar. Ata dëshironin pushim dhe një shans për t’u kthyer në shtëpi pranë familjeve të tyre. Ndërsa zhgënjimi i tyre u rrit, ata organizuan një rebelim kundër komandantit, duke kërkuar që të shkarkoheshin nga shërbimi.

Cezari, një strateg i shkëlqyer dhe udhëheqës karizmatik, e kuptoi peshën e situatës dhe nevojën për veprim të shpejtë. Ai mblodhi trupat para tij. Duke qëndruar në këmbë mes murmuritjeve dhe trazirave, ai tërhoqi vëmendjen e tyre me praninë e tij komanduese. Pastaj, me një pauzë të llogaritur, shqiptoi një fjalë të vetme – “Quiritet?!” (Qytetarët?!)

Tani, mund të pyesni veten se çfarë është kaq e veçantë për këtë fjalë në dukje e zakonshme. Termi “quirit” ishte një referencë për qytetarët e Romës, pikërisht njerëzit për të cilët këta ushtarë kishin rrezikuar jetën e tyre dhe kishin luftuar beteja të panumërta. Duke thirrur identitetin e tyre si romakë, Cezari iu drejtua ndjenjës së detyrës, besnikërisë dhe patriotizmit.

Efekti ishte i menjëhershëm dhe i thellë. Ushtarët, të cilët pak çaste më parë ishin në prag të rebelimit, papritur u kujtuan për besnikërinë e tyre të përbashkët dhe për kauzën më të lartë të cilës i shërbenin. Fjala “Quiritet?!” veproi si një katalizator i fuqishëm, duke rindezur besnikërinë dhe përkushtimin e tyre ndaj gjeneralit të tyre dhe Republikës.

Në atë moment, atmosfera u zhvendos nga ajo e mospajtimit në unitet. Ushtarët, të nxitur nga fjalët e Cezarit, hodhën armët dhe u gjunjëzuan para tij, duke shprehur pendimin e tyre dhe duke iu lutur për falje. Cezari, duke shfaqur zemërgjerësinë dhe mendjemprehtësinë e tij strategjike, pranoi faljen e tyre dhe i fali me dashamirësi, duke i kursyer nga ndëshkimi i rëndë.

Ky incident jo vetëm që tregoi aftësinë e Cezarit për të komanduar besnikërinë dhe respektin e trupave të tij, por gjithashtu theksoi kuptimin e tij të thellë të psikologjisë njerëzore. Duke përdorur një fjalë të vetme, ai hyri në vetëdijen kolektive të ushtarëve të tij, duke u kujtuar atyre identitetin dhe qëllimin e tyre të përbashkët.

Ndërsa ky tregim pranohet gjerësisht nga historianët, disa argumentojnë se mund të jetë zbukuruar ose ekzagjeruar me kalimin e kohës. Megjithatë, ideja thelbësore mbetet e paprekur – aftësia e Julius Caesar për të shuar një revoltë me vetëm një fjalë flet shumë për aftësitë e tij drejtuese dhe aftësinë e tij të çuditshme për ta kthyer fatkeqësinë në triumf.