Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Fitimtarët

by

Astrit Lulushi/

Shumica e gjetjeve arkeologjike të imazheve tregojnë gra të përshkruara si perëndesha. Kjo ka bërë që studiuesit të pranojnë konkluzionet e Sir Arthur Evans se ekziston një kult i perëndeshës, veçanërisht një perëndeshë-hënë, që eklipson diellin, dhe shfaqet shpesh në mitologji. Robert Graves, historian, thotë se “imazhet e rrëmbimit të Evropës janë të përsëritura për shumë breza dhe në shumë kultura. Është imazhi i Zeusit që rrëmbeu Europën ndërsa kjo ishte duke u larë në det. Ishte Deti Jon.

Disa mite të kulturave të tjera tregojnë se ishte Zeusi që ra viktimë e Europës – ashtu si Asterius ishte viktimë e Ariadnës.

Dikur, në fillim, shoqëritë sundoheshin nga gra. Por – si në pasqyrë – pamjet ndryshojnë dhe e djathta duket e majtë.

Arkeologia Marija Gimbutas preferoi t’i përkufizonte shoqëritë, ku gratë ishin në krye, si ‘matricë’ dhe jo ‘matriarki’, që të mos dukeshin si ‘patriarkë’ në pasqyrë. Sundimi politik i grave përkufizohet më tej si Gjinarki ose Gjinekokraci.

Kreta pellazge (parahelene) nga viti 1700 deri në 1450 pes, nuk ofron dëshmi të qarta arkeologjike të një monarkie. Në artin, artefaktet dhe eshtrat e gjetura, numri i grave është më i madh sesa i burrave. Shumica e gjetjeve nga ajo epokë sugjerojnë se Kreta vetëqeverisej nga një kolegjium priftëreshash. Pas kërkimeve të shoqërive matrike në historinë e lashtë, Gimbutas i publikoi gjetjet e saj. Por u mënjanua, kolegët nuk i flisnin më, dhe u pushua nga puna – nga komuniteti akademik dhe shkencor mashkullor.

Në historinë që mësohet në shkolla, theksi më i madh vihet në Egjiptin faraonik, Hanët në Kinën, Inkat në Peru, Aztekët në Meksikë, në Romën Perandorake dhe Greqinë e Lashtë.

Të gjitha shoqëritë tkurren, bëhen të ngurta, nuk reagojnë, kur qeverisen me mashtrim e diktat; ku nënshtrimi e dhuna është normë. Qeveritë autoritare dominojnë narrativën. Fituesit me dhunët bëjnë historinë zyrtare.

Tani këtu është lajmi i mirë: Njerëzimi e tregon historinë e vet, një histori që është më e madhe se ajo e shkruar nga akademikë e historianë; të cilët dihet se kanë qenë titullarë e përkrahës të rregjimit të kaluar. Historia e vërtetë, jo ajo zyrtare, tregohet përmes artit, artifakteve, dosjeve dhe eshtrave – të vjetra e të reja – të zbuluara nga e shkuara e pabesë, e cila vetëm bëri sikur iku.

VIZIONI PERËNDIMOR DHE PROPAGANDA ELEKTORALE

by

Artan Nati/

Vizioni që kishte Albert Ajnshtajn për energjinë bërthamore përfundoi në destinacion të gabuar në Hiroshima, në tragjedinë njerëzore më të madhe të botës. Në fakt, vetë Ajnshtajni ishte pacifist dhe punoi për të promovuar bashkëpunimin ndërkombëtar dhe çarmatimin. Po kështu vizioni që kishte populli Shqiptar për demokracinë, përfundoi në tragjedinë e 97-ës si pasojë e vizionit të gabuar për arritjen e demokracisë të gjithë aktorëve politikë në Shqipëri. Ashtu si edhe vizioni jonë për të shkuar drejt Europës në fakt na çoi më afër autokracive të tipit Amerikano – Latin .
Vizioni për të ardhmen është bërë fjala magjike në këtë kohë fushate që shqiptohet çdo ditë majtas e djathtas nga veriu në jug, në çdo bashki e komunë. Është e vështirë të dallosh vizionin nga propaganda për marrjen e votave dhe shpesh kur politikanët tanë flasin për vizionin në të ardhmen ,e bëjnë për qëllime propagandistike pa përcaktuar detaje dhe shpesh politikanët janë tërësisht injorant për konceptin e vizionit perëndimor dhe proçesin se si mund të arrijmë në perëndim. Shqipëria nuk mund të shkojë drejt Europës me autobuzë falas apo me fidane të mbjellura në prag fushate, por me një vizion të qartë për të ardhmen të mbështetur në fakte dhe eksperiencën botëore. Kur interesat e politikanëve janë në rrezik, palët e prekura drejtpërdrejt zakonisht kuptojnë qartë se cila është çështja dhe çfarë ata individualisht kanë për të fituar ose humbur. Publiku i gjerë mund të mos kuptojë dhe në të vërtetë mund të jetë i hutuar pikërisht për shkak të propagandës së palëve kundërshtare. Konflikti i vizioneve përcakton ndarjen e epopeve dhe në Shqipëri bëhet fjalë për ndarjen nga tranzicioni i gjatë. Vizioni në vetvete i jep formë mendimeve tona dhe shërben si hartë për rrugën që duhet ndjekur për në destinacion. Në thelb të çdo vizioni qëndron natyra njerëzore, një hartë e universit dhe një version i historisë, kuptohet të perceptuara në mënyra të ndryshme në varësi të eksperiencës personale dhe formimit .
Filozofi Francez Rousseau thotë se “Njeriu lind i lirë, por kudo ku ai shkon është në pranga“ Rousseau besonte se qeniet njerëzore ishin natyrshëm të mirë, por shoqëria i korrupton dhe i skllavëron përmes imponimit të ligjeve, institucioneve dhe normave. Në vendet e korruptuara siç është vendi ynë, kjo është veçanërisht e vërtetë. Korrupsioni është në të gjitha nivelet e shoqërisë dhe ka minuar sundimin e ligjit, duke e bërë të vështirë për individët ushtrimin e të drejtave dhe lirive të tyre. Korrupsioni gjithashtu ka krijuar një kulturë frike dhe mosbesimi, ku njerëzit hezitojnë të flasin kundër abuzimeve me pushtetin nga frika e hakmarrjes. Kjo po ndodh në Shqipëri nën lidershipin e partisë socialiste si në bashki, komuna apo edhe në mbarë vendin. Shqiptarët janë të lirë, por kur shkojnë në institucionet shtetërore, ata e gjejnë veten në pranga. Në gjykatë ne jemi të pafuqishëm të gjejmë drejtësi, sepse fitues del ai që paguan më shumë. Në spitale duhet të marrim shërbimin pa pagesë, por përfundojmë të paguajmë për shërbimin që nuk jepet siç duhet. Biznesmenët e ndershëm duhet të paguajnë tek pushtetarët e korruptuar për të ushtruar veprimtarinë e tyre. Taksapaguesit duhet të paguajnë për inceneratorët e papërfunduar dhe rrugët me cilësi të dobët. Mendoj se ky është vizioni i munguar tek ne, se si mund të bëjmë qytetarët e barabartë para institucioneve që nuk dëgjohet nga akush, as e majta e as e djathta, as nga Veliaj dhe as nga Këlliçi. Çelësi i suksesit të perëndimit është se perëndimi bëri të mundur heqjen e prangave të individit kudo ku ai shkonte në institucione. Gjithashtu në perëndim në qendër të vemendjes është individi dhe jo njeriu i fuqishëm, ata kanë barazi mundësish për të ecur në jetë. Si pasojë e këtij vizioni perëndimor, brenda 30 vitesh pas luftës së dytë botërore, perëndimi arriti të triumfojë ndaj çdo sistemi të njohur botëror dhe krioi një parajsë ku aspiron dhe ëndërron gjithë njerëzimi .
Adam Smith, i referuar shpesh si babai i ekonomisë moderne, ishte një avokat i shquar i individualizmit në sistemin kapitalist. Në veprën e tij më të famshme, “Pasuria e Kombeve”, Smith argumentoi se individët veprojnë në interesin e tyre vetjak dhe përfundimisht këto veprime individuale do të rezultonin në një ekonomi më efikase dhe më të begatë, në dobi të shoqërisë në tërësi. Smith besonte se kur individët ndiqnin interesat e tyre ekonomike, ata natyrisht do të prodhonin mallra dhe shërbime që njerëzit e tjerë dëshironin, duke çuar në një ekonomi më efikase dhe produktive.
Për më tepër, Smith argumentoi se ndërhyrja e qeverisë në ekonomi duhet të jetë e kufizuar, pasi tregjet natyrisht do të vetërregulloheshin për të arritur rezultate optimale .
Shqipëria ka nevojë për këtë vizion perëndimor, ku çdo individ dhe jo njeriu i fuqishëm, të jetë i lirë dhe i barabartë përpara çdo institucioni dhe pushtetarët duhet të jenë shërbëtorët e tyre. Ne si qytetarë kemi nevojë të dëgjojmë vizione të ndryshme për të ardhmen e vendit sepse nuk janë pushtetarët që ndëtojnë vendin, por iniciativa e lirë e individit të lirë. Roli parësor i qeverisë është të krijojë dhe zbatojë ligje që mbrojnë të drejtat dhe liritë e qytetarëve të saj, duke promovuar gjithashtu mirëqenien e shoqërisë në tërësi. Kjo përfshin ofrimin e shërbimeve thelbësore publike, si arsimi, kujdesi shëndetësor dhe siguria publike, si dhe rregullimi i aktiviteteve të biznesit për të garantuar konkurrencë të ndershme dhe për të mbrojtur konsumatorët nga praktikat e dëmshme.

Cila është Origjina e Vërtetë e fjalës “OK”?

by

Nga Rafael Floqi/

“OK” është shprehja amerikane e gjithanshme që u bë një shprehje angleze e gjithanshme që u bë një shprehje e gjithanshme në dhjetëra gjuhë të tjera. Mund të jetë një brohoritje entuziaste (një vend parkimi! OK!), një “ashtu” jo entuziaste (Si ishte filmi? Ishte … OK.), një mënyrë për të tërhequr vëmendjen ndaj një ndryshimi teme (OK. Këtu është gjëja tjetër që ne duhet të bëni), ose një sërë gjërash të tjera vërtet të dobishme. Është e mahnitshme që kemi kaluar ndonjëherë pa të. Por ne e bëmë. Deri në vitin 1839. Shenja OK nuk ka më shumë se 200 vjet.

Mund të ketë më shumë histori për origjinën e “OK” sesa ka përdorime për të: ajo vjen nga porti Haitian “Aux Cayes”, nga Louisiana French au quai, nga një rum portorikan i etiketuar “Aux Quais”, nga alles gjermanisht  korrekt ose Ober-Kommando, nga Chocktaw okeh, nga skocezët och aye, nga Wolof waw kay, nga greqishtja olla kalla, nga latinishtja omnes korrecta. Tregime të tjera ia atribuojnë atë bukëpjekësve që vulosnin inicialet e tyre në biskota, apo ndërtuesve të anijeve që shënonin në dru për “bashin e jashtëm”, ose ushtarëve të Luftës Civile që mbanin shenja për “zero të vrarë”.

E vërteta për OK, siç thotë Allan Metcalf, autori i OK: The Improbable Story of America’s Greatest Word, është se ai “lindi si një shaka e çalë e kryer nga një redaktor gazete në vitin 1839”. Ky nuk është vetëm mendimi i Metcalf-it ose një histori gjysmë e kujtuar që ai ka dëgjuar dikur, siç janë shumica e tregimeve OK. Libri i tij bazohet në studimin e plotë të Allen Walker Read, një profesor i Kolumbisë, i cili për vite me radhë kërkoi burime historike për prova rreth OK, dhe botoi gjetjet e tij në një seri artikujsh në revistë në 1963-1964.

O.K  (oll korrekt) filloi me një shaka

OK, pra këtu është historia. Të shtunën, më 23 mars 1839, redaktori i Boston Morning Post botoi një artikull humoristik për një organizatë satirike të quajtur “Shoqëria Anti-Bell Ringing”, në të cilën ai shkroi:

     “Kryetari i Komitetit të Leksioneve të Bamirësisë”, është një nga delegacionet, dhe ndoshta nëse ai do të kthehej në Boston, nëpërmjet Providence, ai dhe  Journal dhe grupi i tij në tren, do të kishin “kutinë e e kontributit të vet”, etj. ceteras, ok. – (Oll Korrekt) të gjitha të sakta – dhe bëjnë që tapat të fluturojnë, si shkëndija, lart.   Nuk ishte aq e çuditshme sa mund të dukej për autorin që të krijonte OK si një shkurtim për “të gjitha të sakta”. Por kishte një modë atëherë për shkurtesat lozonjare si i.s.b.d (it shall be done/do të bëhet), r.t.b.s (remains to be seen/mbetet për t’u parë) dhe s.p. (small potatoes/patate të vogla). Ata ishin paraardhësit e hershëm të OMG, LOL dhe tl;dr. Një kthesë në trend ishte bazimi i shkurtesave në drejtshkrime alternative ose gabime drejtshkrimore, kështu që “no go” ishte k.g. (know go/dije shko) dhe “në rregull” ishte o.w. (oll write). Pra, nuk ishte aq e habitshme që dikush të vinte me ok. për ( oll korrect/ gjithë korrekt). Ajo që është befasuese është se si përfundoi duke qëndruar për një kohë kaq të gjatë, ndërsa shkurtesat e tjera u zbehën.

Si u bë fjala OK u bë me fat

OK, OK pati fat duke arritur xhekpotin e diskutueshëm të zgjedhjeve presidenciale. Gjatë zgjedhjeve të vitit 1840, OK “oll korrect” u bashkua me pseudonimin e Martin van Buren, Old Kinderhook, kur disa mbështetës të van Buren formuan O.K. Club. Pasi klubi hyri në disa grindje me mbështetësit e Harrison, OK u ngatërrua me shpifje dhe slogane. Kjo do të thoshte (aut of kash, out of karacter  etj. Gjithashtu u ngatërrua me tallje popullore  me paraardhësin e van Burenit, Andrew Jackson, për shkak të drejtshkrimit të dobët të tij. Një gazetë botoi një pretendim gjysmë serioz se OK e kishte origjinën nga Jackson duke e përdorur atë si një shenjë për “të gjitha të sakta” (ole kurrek) në letrat që ai kishte inspektuar.

OK ishte “i keqvlerësuari”, “i refuzuar” i kohës së tij dhe mund të kishte përfunduar me të njëjtin fat kalimtar, me shkurtesat e tjera, nëse jo për faktin se në të njëjtën kohë, po hynte në përdorim, telegrafi dhe OK ishte aty, një shkurtim i dobishëm, gati për t’u përdorur. Nga vitet 1870, ai ishte bërë mënyra standarde për operatorët telegrafikë që të pranonin marrjen e një transmetimin, dhe ishte në rrugën e duhur për t’u bërë fjala më e madhe amerikane e përdorur gjerësisht.

Por, siç thotë Metcalf, suksesi i tij përfundimtar mund të ketë varur nga “amnezia pothuajse universale për origjinën e vërtetë të OK që ndodhi në fillim të shekullit të njëzetë. Me burimin e OK të harruar, çdo grup etnik dhe fis mund të pretendonte nderin se e kanë sjellë atë në ekzistencë së pari OK nga një shprehje në gjuhën e tyre amtare.” Duke harruar se nga erdhi OK, amerikanët e bënë që të na përkiste të gjithëve edhe ne shqiptarëve. OK

Gjesti konfuz OK, ose si Niksoni ofendoi brazilianët pa e ditur

Gjesti OK ose shenja OK ose gjesti i unazës (simboli/emoji: “👌”) kryhet duke lidhur gishtin e madh dhe treguesin në një rreth dhe duke mbajtur gishtat e tjerë drejt ose të relaksuar larg pëllëmbës. Zakonisht përdoret me zhytës, nënkupton “Unë jam mirë” ose “A je mirë?” kur janë nën ujë. Në shumicën e vendeve anglishtfolëse, kjo nënkupton miratimin, marrëveshjen dhe se gjithçka është mirë ose “në rregull”. Në kontekste ose kultura të tjera, gjestet e ngjashme mund të kenë kuptime ose konotacione të ndryshme, duke përfshirë ato që janë negative, fyese, financiare, numerike, devocionale, politike ose thjesht gjuhësore. Në fillim të shekullit të 19-të në Shtetet e Bashkuara, gjesti ishte i lidhur me shkronjat “O” (të formuara nga rrethi) dhe “K” (që rrjedh nga gishtat e zgjatur). Ndërsa nuk dihet saktësisht se si u bashkuan gjesti OK dhe shprehja verbale përkatëse.

Në disa rajone të botës, praktikohen si forma pozitive “OK” dhe ato negative, të cilat mund të çojnë në konfuzion se cili kuptim synohet. Në rajonet dhe kulturat ku gjesti ka një konotacion negativ historik, përdorimi i tij si një “shenjë OK” është shpesh rezultat i paraqitjes së tij në media dhe tenton të përdoret më shumë nga të rinjtë. Në Francë, ku përdorimi i gjerë ka depërtuar përmes kulturës amerikane, ndjenja pozitive “OK” e gjestit u bë e njohur në veri të vendit ndërsa konotacioni i tij negativ si “i pavlerë” mbeti në jug. Për të shmangur konfuzionin, komunikuesit francezë janë mësuar të përdorin të dhëna shtesë të kontekstit, të tilla si qëndrimi ose shprehja e fytyrës, për të sqaruar kuptimin. Në rrethana të tjera, kuptimet e ndryshme të gjestit pajtohen më pak, siç ishte rasti në Brazilin e viteve 1950, kur zëvendëspresidenti i Shteteve të Bashkuara Richard Nixon doli nga avioni i tij duke shfaqur shenjën me secilën dorë. Ndërsa qëllimi i Niksonit ishte të komunikonte vullnetin e mirë me njerëzit e Sao Paulos, turma e priti atë me ofendim.

Mëkati i borxhit biblikë të kapriço kryeministrit të orienton qartë ku duhet hedhur vota me 14 maj

by

Ndriçim Kulla/

A ka vallë sot një forcë, një instucion shtetëror, një gjykatë apo instrument që të godasë një borxh publik në rritje ndaj jush, fëmijëve tuaj dhe nipërve tuaj. A e kini menduar këtë?

Normalisht duhej të ishtë Parlamenti ynë ,i cili si instucion qëndror me detyrë kushtetuese duhej ti kishte ti vënë fre marrëzisë së një kryeministri që e ka zvëndësuar parlamentin me veten dhe firmos e dikton çdo gjë.

Rreth 5 miliard dollar borxh ka marrë zotëria e sulltan zgjebos gjatë këtyre dhjet vjet qeverisje në emër të qeverisë.

Ky është një borxhi kaq i madh sa që mund të kishte krijuar normalitetinë të pa diskutueshëm në këtë vend dhe njerëzit do vinin dhe jo të iknin këtu, por qeverisja e tij ka mbjell shkretëtirën e shthurjes dhe të pa barazisë sociale dhe për pasoj një e treta e popullsisë kaë ikur dhe po ikën vazhdimisht për ti shpëtuar mbijetesës.

Por nuk është vetëm ky borxhi i vetëm publik , që ka krijuar banda e xhvatësve e gangsterëve politikë dhe më mire këtë e dinë instucionet ndërkombëtare financiare që e monitorojnë .

Janë gati miliarda euro borxhe të tjera që janë” prurje “ e shtuar e kapriço kryeministrit shqiptar, e hakmarrjes së tij proverbiale, për të cilën ky monstër ka shokë vetëm veten në Europë.

120 milion euro buxhetit të shtetit po ja merr gjoba Beketi, për çmëndurinë e hakmarrjes së tij ndaj medias së lire.

Rreth 110 milon do t’ia marr Hysenbelliu si “çeçua” për tritolin e resortit, po qe se përmëndim fjalorin e tij.

180 milion do t’ia marr me siguri Ylli Ndroqi edhe ky si “çeçua”për diskriminimin obsesiv dhe flagrancën e konfiskimit të telivizionit.

Dhjetra milon ia mori vjerri i Bashës disa vite më pare veprim ky që mbeti si parathënia e një komploti të heshtur me dhëndërrin e tij peng për ta shuar fare opozitën.

Rreth 50 milion euro me siguri do tia marrin gjermanët për diskriminim biznesi në portin e Durrësit.

Plot 150 milion euro i kërkojnë qeverisë së zotërisë së tij një kompani austriake për shkelje kontrate.

Ndërsa 500 milion është megafatura e frikshme korruptive e inceneratorëvë, që i përpiu vrima e zezë e korrupsionit ku me lekët e të cilave tv dhe mediat sot censurojnë fushatën elektorale të Belind Këllëçit dhe të gjithë opozitës në zgjedhjet lokale. Por të dhënat në këtë drejtim nuk janë shteruese. Të tjera gjyqe kombëtare dhe ndërkjombëtare gëlojnë me proceset e tyre kundra hakmarrjes së narcistit.

Të gjitha këto para do ti paguajmë ne, taksapaguesit e varfër shqiptarë, ndërsa ai në vend që të gjente një manastirë e të rrëfente mëkatet e marrëzisë së tij po vazhdon të ecij krenarë me hakmarrjen e pushtetit mbi krye, të cilën e ka grabitur me dredhi, dhunë dhe lobime të pa fundme.

Edhe të vdekurit po të kishin mundësi të zgjoheshin nga varri me siguri do shpreheshin të çuditur :

-Akoma me këtë kryeministër ju?

Ka vërtet diçka historike që nuk shkon me ne shqiptarët, me qënien tone individuale dhe shoqërore, dhe raportin jo shumë miqësor me shtetin. Ne për fat të keq nuk shikojmë përtej pragut të shtëpisë dhe kur zgjohemi ose shpërthejmë me dhunë ose marrim rrugën dhe ikim, duke mos ditur ku shkojmë. Janë çështje të karakterit tone, që në analizat tona nuk duhet ti anashkalojmë për të mirën e së ardhmes.

Për buxhetin e vogël që ne kemi dhe numurin e popullsisë së kufizuar, i cili po zvogëlohet përditë ky është një borxh biblikë.

(Por në parimin biblikë të marrjes së borxhit thuhet: “Nuk duhet të vjedhësh” … nga brezat e ardhshëm. Ta bësh këtë është mëkat)

Kjo qeveri është në mëkat të madh sepse ka vjedhur nga ne, por sidomos nga brezat e ardhshmë. Sejcili prej nesh duhet të mbrojë fëmijët e tij duke u kujdesur aq shumë për implikimet Biblike të borxhit tonë të tmerrshëm kombëtar (dhe çështje të tjera)

Politikat kanë rëndësi sepse njerëzit kanë rëndësi

Prandaj i dashur bashkombasi im, përpara se të marrësh rrugën dhe të shkosh qoftë edhe në fundin e botës me axhendën tënde personale, pa e kthyer kokën mbrapa, ndalu pak një çast dhe ndryshoje axhendën tënde për atdheun tend në këto çaste. Mendohu edhe njëherë për përgjegjësinë dhe forcën e madhe që ke. Këto para që shpërndan posht e lart si letra pa vlerë ky i pa udhë janë djersa jote dhe borxhi fëmijëve të tu në jetë të jetëve. Ai me lekët që na ka vjedhur ne, mua, ty dhe të gjithëve, nesër do ikij si zotëri me bastunin e fildisht në dorë dhe do na bëj karshillëk me atë gishtin e mesit të dorës, si gjeste përçmimi, që ne nuk u treguam në lartësinë e përgjegjësisë ta largonim në kohën e duhur. Do hap ndonjë galeri për qejfin e tij diku në Paris, Londër apo në Berlin me pikturat e asaj gjinisë së shkarravinave të tij , që ka krijuar dhe ne, demokrat apo socialist çfardo qofshim do vazhdojnmë të paguajmë borxhin e këtij njeriu që brënda ska njeri.

Bëje këtë betejë që duhet të bësh deri në fund, këtu, në atdheun tënd, për vete dhe për të tjerët; se vetëm ty e ke forcën e duhur i dashur bashkombasi im, që me votën e dorës tënde t’ia presësh duart këtij abuzuesi të tmerrshëm që ka fut duart në pasurive të tua, që tashti në 14 maj të këtij viti.

DALIP GRECA, PROFESIONISTI, ATDHETARI, PENA E FORTË E KOMUNITETIT DHE ÇËSHTJES KOMBËTARE

by

Nazo Veliu/

Te nderuar vatranë, të nderuar vëllezer e motra të të njëjtit gjak, e nderuara familja Greca, të nderuar bashkëudhetare të Dalip Grecës. U bëmë bashkë për të kujtuar këto vite të vështira të imigrimit por edhe të punës e mundit të gjithësecilit nga ne e veçanërisht shokut, mikut, vëllait por edhe të editorit me shpirt e zemër atdhetari, të paharruarin Dalip Greca. Hedh sytë në sallë duke kërkuar së ku Dalip Greca është ulur por fizikisht se shoh askund. Shpirti e zemra e tij është e do të jetë mes nesh në çdo kohë e në çdo situatë me fjalen e tij të urtë, me kritikat por edhe me rrugën se ku duhet të shkelim në mbrojtje të fjalës së lirë, mendimit konseguent por edhe me dashuri për atë që korifenjtë Noli, Konica e bashkëudhetarët e tyre në misionin fisnik të Kombit e për Kombin na lanë trashëgimi “VATREN”. 111 vjet pune, luftë me të keqen por edhe histori se ku i është duhur të ecin burrra të tillë që nuk kursyen asgjë për kombin. Atë që shekujt e shkuar nuk e bënë dot, VATRA dhe vatranët e përjetuan jo vetëm në memorjen e çdonjërit atdhetar e liridashës por edhe në faqet e ndritura të asaj gazete që emrin e ka DIELLI ashtu siç punën e ka bërë. Dalip Greca pati jo vetëm fatin e madh që për 12 vjet rresht ishte në zemrën e historisë së Vatrës, pra editor i Gazetes DIELLI por edhe përkushtimin e durimin e pashoq që të shfletonte çdo faqe të historisë së saj në atë që të parët e pozicionit të tij e kishin lënë të shkruar e dokumentuar. Pa u lodhur Dalipi krahas detyrës së tij të vështirë për të paraqitur në faqet e Gazetës DIELLI realitetin nuk linte pa shkruar për figura kombëtare jo vetëm aktivitetin e tyre por edhe porositë që ata kishin lënë për të mos e larguar VATRëN nga shinat në të cilat historia e kishte drejtuar, për ta ruajtur VATREN të pastërt ashtu siç ajo kishte qenë e për ta bërë VATREN shtëpi dhe djep ku të diskutoheshin hallet e kombit të vuajtur e pse jo edhe të goditur në çdo kohë nga historia, nga ata që me pjesët e trupit të kombit arbëror plotësuan tekat e cilitdo që nuk e pranonte lashtësinë e ekzistencës sonë. Hulumtimi dhe dëshira për të parë nga afër historinë e asaj që i parapriu themelimit të shtetit shqiptar, pra Vatres, per Dalip Grecën u panë  jo vetem si vleresim por edhe si nje detyrim qe Ai i vuri vetes per ta perjetuar vepren e editoreve te DIELLIT te permbledhur ne nje te vetme : EDITORET E DIELLIT NE 110 VJET HISTORI” apo edhe “EDITORIAL” jo vetem per te vazhduar rrugen e atyre qe e krijuan dhe e shkruan Vatren por edhe  t’iu jepte dashamiresve te VATRES e vatraneve  mundesine jo vetem per tu njohur me punen e palodhur te atyre qe nuk kursyen asgje per kombin arberor, qe jetuan  me hallet e kombit e u perplasen me cilin do qe kerkonte  ti vinin shqelmin kombit. Puna e Dalip Greces eshte sa atdhetare aq edhe shkencore sepse ne ate qe Dalip Greca shkrojti e la pas jo vetem eshte historia e Vatres, e asaj qe Vatra dhe Vatranet e nderuar e te pa kursyer bene per Kombin por i ka dhene mundesi historianeve te tashem e te ardhshem jo vetem te hulumtojne ne punen qe Dalipi ka bere por edhe ta shkruajne historine e viteve qe Dalipi shkro,j te vertete ashtu sic ka qene e ishte derisa Dalipi u largua nga ne fizikisht por jo shpirterisht. Te  shkruash per Dalip Grecen kur ai ka shkruar aq shume per te gjithe eshte teper e veshtire. Profesionistit te penes eshte jo vetem e veshtire por ndonjehere edhe e pamundur t’i dalesh perpara. E megjithate neve na duhet ta bejme kete edhe pse jemi te bindur qe nuk do mundemi te bejme me te miren e mundeshme jo sepse nuk duam por Dalipi i ka lene te gjitha ketu mes nesh e keto rreshtat tane nuk do mundin ta lartesojne figuren e Tij por do shprehin mungesen e madhe qe ai ka lene mes nesh. Une nuk e di pse por dua qe kujtimet per Dalipin ti mbaj brenda meje e kur nje dite te takohem me te t’i them se ashtu si Ti ishe besnik me mua ne cdo problem qe mua me shqetesonte edhe une e mbajta ne zemer jo vetem dashurine vellazerore por edhe dhimbjen e mungeses Tende, ndaj falem qe po ti them keto fjale:

            Familjare, miq e shoke, 

Kemi humbur fizikisht shokun, mikun, vellain tone te shtrenjte, por kemi fituar nje editor te rralle te DIELLIT, nje bashkeluftetar ne mbrojtje te ceshtjes kombetare qe per asnje moment nuk e harroj Kosoven , Camerine, Shqiptaret e Malit te Zi apo edhe Shqiptaret e Maqedonise se Veriut. Problemet e tyre nuk i pa asnjehere te shkeputura nga problemet e Shqiperise por kudo ku kishte e ka shqiptare Dalipi i pa e i trajtoj si nje familje sepse ne jemi nje gjak, nje komb e kemi nje gjuhe.

            Humbja e Dalipit ishte e parakoheshme dhe e dhimbeshme. Nuk kam humbur nje njeri te zakonshem. Kam humbur nje shok, mik e vella qe per vite e vite e kam patur mbeshtetje jo vetem te puneve te veshtira ne vendlindjen time por edhe ilac te halleve e derteve te emigracionit. Nuk di cfare te them me pare sepse kujtimet e mia per Dalip Grecen kane nje fillim te larget por edhe nje fund pambarim. I pa kompromis me te keqen ashtu si ne Shqiperi edhe ketu Dalipi u be jo vetem mbeshtetja jone por edhe udherrefyesi per gjithcka qe ne na nevojitej. Se bashku une e Dalipi u beme pjese e VATRES ku ai ishte vene me pare se sa une ne krye te “DIELLIT” jo vetem si profesionist por edhe si atdhetar. Puna dhe devotshmeria e Tij beri qe “DIELLI” te rimarre shkelqimin dhe per 12 vjet qe Dalipi e drejtoi e ktheu ate ne lavdine e dikureshme te Nolit dhe te Konices. Krahas “DIELLIT” Dalipi nuk rreshti se punuari edhe per ta perjetesuar historine e VATRES duke shkruar e lene pas vepra me vlere por jo vetem kaq. Punen e kryer e le ne mes vellai yne jo se deshe por sepse Zoti te deshi per vete.   

            Ka shume per te thene per Vella Dalipin por dua qe disa kujtime edhe ti privatizoj e te jene vetem  te miat kujtimet per Te sepse vetem keshtu mendoj qe une jetoj me kujtimet per Dalipin por edhe me detyrimin per ta cuar perpara ate qe Dalipi e la ne mes.

Mire u takofshim vellai yne sepse edhe ne ato momente qe do te jemi bashke kemi shume per te diskutuar.