• Home
  • Politics
  • Opinion
  • Culture
  • Sports
  • Economy
  • Interview
  • Reporting
  • Community
  • Vatra

Dielli | The Sun

Albanian American Newspaper Devoted to the Intellectual and Cultural Advancement of the Albanians in America | Since 1909

Këngë të viteve 1800 për nuset e Shqipërisë Veriore

May 25, 2016 by dgreca

Shkruan: Aurenc Bebja, Francë /

 Hyacinthe Hecquard (Iasint Ekuar), konsull i Francës në Shkodër, Kalorës i Legjionit të Nderit, në librin e tij « Histoire et Description de la Haute Albanie ou Guégarie, 1858 – Historia dhe përshrkimi i Shqipërisë së Sipërme ose Gegëri, 1858 », përshkruan me hollësi Shqipërinë e veriut të asaj kohe.

Ndër analizat e ndryshme historike, gjeografike, politike, fetare në librin e tij prej 550 faqes, ai i ka dedikuar një kapitull të posaçëm traditave dhe zakoneve shqiptare në veri. Zoti Hecquard ka arritur të përkthejë nga shqipja në frengjisht këngët e dasmave shqiptare të asaj kohe. Ndoshta këto këngë vazhdojnë ende të jenë të njëjta në ditët e sotme, ndoshta jo. Arsyetimi i dytë, më shtyu t’i risjell në shqip këto rreshta (duke u dhënë pak ngjyra gegnishtje), sepse besoj se kanë vlerë të rëndësishme kulturore kombëtare.

Gjatë rrëfimit të traditave dhe zakoneve tona, autori thotë se nuses së Shqipërisë së veriut, qoftë ajo myslimane apo katolike, i këndohet (recitohet) nga shtëpia e saj deri tek ajo e burrit. Për çdo etapë të dasmës, ka një këngë të veçantë, e cila këndohet vetëm nga gratë. Ja këngët në vijim :

 Nje natë para se nusja të shkojë tek burri :

« Uluni, o male, uluni, që hana të lindë e të ndriçojë këtë mramje të bukur. Nusja jonë âsht eduku prej nanës saj ; ajo i ka thanë : Për besën time, oj vajzë, duje e respektoje vjehrrin. –  Për shpirt tim, oj nana ime, rri e qetë, do ta due e respektoj, sepse âsht ai që më ka dhuru për burrë një djalë të ri e të bukur.» 

Kur krushqit vijnë dhe marrin nusen : 

« Që rruga juej qoftë e lumtun, o miku ma i vjetër ; bani kryqin dhe kthehuni nga e djathta (Fragment për katolikët). Në qoftë se ju sillni një nuse të bukur, reçeli dhe karamelet që do ju dhurojna, qofshin të ambla për zemrën tuej ; por në qoftë se ju sillni një nuse të shëmtue e deformue, reçeli ju qoftë i hidhun (helm). » 

Gjatë rrugës kur vjen nusja : 

« Nusja âsht rrugës, një lule po çel ; nusja âsht në prag të derës, një lule mban aromë të mirë ; nusja âsht në oborr, si një lule e lumtun ; nusja po ngjit shkallët, balli i saj âsht i bardhë si jasemini ; ajo âsht në banket, qafa e saj anohet si një zambak. Mos qaj oj nuse. – Kam qa mor burri im, sepse mu desht me u nda me babën e kurrë nuk do jetoj mâ te ai. » 

Kur shoqëruesit e nuses largohen :

« Ndaluni, o vllazën, ndaluni ! Nusja ka me ju kërkue diçka ; Ndaluni, ndaluni ! Përshnetni për mue babën dhe vlleznit e mi ; Ndaluni, ndaluni ! Përshnetni për mue nanën e motrat e mia ; Thujuni atyne që kurrë zemra ime nuk ka me i harrue ; Ndaluni, ndaluni ! Thujuni atyne që çdo mramje flladi ka me u sjellë lutjet që do i baj Zotit për ata ; Ndaluni, ndaluni ! »

 Kur shpallet ardhja e nuses :

 « A je humbun ; çfarë kërkon oj nuse ? – Derën e burrit. – Çfarë ke me më dhanë që ta tregoj oj nuse ? – Kmisha të qëndisuna e të palosuna mirë, o burri im.  – Për këto, nuk të falenderoj, se pa t’pytun kam me i marrë, oj nuse ! ».

Kur i ngrejnë vellon nuses :

 « O sa e bukur âsht nusja ! Zoti e ruajt !

Balli i saj âsht i gjanë e i gjatë ! O Zot !

Vetullat e saja janë si ylberi ! O Zot !

Sytë e saj janë si filxhan ! O Zot !

Faqet e saja janë të kuqe ! O Zot !

Goja e saj âsht si një kuti e artë ! O Zot !

Buzët i ka si qershi ! O Zot !

Dhambët i ka si perla ! O Zot !

Çehren e ka të bardhë si qumshti ! O Zot !

Trupi i saj âsht i hollë si një selvi ! O Zot ! »

Burimi : © Dars (Klos), Mat – Albania

http://www.darsiani.com/opinion/kenge-te-viteve-1800-per-nuset-e-shqiperise-veriore/

Filed Under: Histori Tagged With: Aurenc Bebja, e Shqipërisë Veriore, Këngë të viteve 1800, për nuset

The Faith of the Neolithic Inhabitants of the Western Balkans

May 25, 2016 by dgreca

By Nelson CABEJ/

 On the long road to understanding the perceived world, inhabitants of the Neolithic society of the Western Balkans created their own belief system of interpretation of the observed objects and phenomena. The cognitive level of the Neolithic society at the time didn’t enable them to go beyond the intuitive notion that another imperceptible world must exist, where the real causes of the observed things and phenomena lay. On this ideological platform the Neolithic society built a whole belief system on the nature and organization of the observable world, dominated by idealistic principles. In an attempt to influence the world, the society developed cults, rituals, magic, symbols (drawings, pictograms, etc). This, however, is the prevailing opinion on the emergence and evolution of religion, but not the only one: Wilhelm Schmidt (1868-1954) believed that the earliest form of religion is monotheism rather than animalism and totemism1.

As an early document of the magic art in Albania are the pictures of the Lepenica cave, Vlorë district, made by the Pre-Indo-European inhabitants of Albanian territories. These pictures may represent an animalistic stage of the prehistoric faith that was characterized by a close relationship of animals with humans and their life. The pictograms are believed to have magical-symbolical meaning.

It is believed by some that geometric signs as those in the figure may have a semantic  contents and their combination follows a grammar, but attempts to decipher them have been unsuccessful so far2.

The close relationship of the Neolithic human society with the animal world, initially related to hunting activities and later to animal domesticates led to the development of magical and religious involvement of animals in the life of humans. This human fusion of the animal world with his own world, is believed to have led to creation of figures of animal supernatural beings related to particular groups of animals, which may be considered as a form of ‘protototemism’. This protototemism later evolved into a typical totemism, a spiritual connection of the society with one or a group of particular animals (mostly wild animals) whose supernaturality protected them from dangers and unpredictabilities of life. This stage of the development of animalism could develop parallel with the development of some form of agriculture and living in permanent settlements. During the Neolithic period, animalism developed in the form of animal cults.

At a later stage of the Neolithic Age, the Mediterranean population of the Western Balkans developed a form of anthropomorphic belief, the belief in the existence of supernatural beings resembling man not only in appearance and physical traits but also in   customs, habits, and behaviors. The advent of the anthropomorphism, however, didn’t led to the disappearance of the totemism, as is clearly attested by the later use of names of totem animals for naming Illyrian tribes (Ulciniates, Taulanti, Enchelei, Dalmati, etc.), beginning  from the Bronze Age.-

Apparently, one of the earliest Neolithic cults that were raised to the status of an anthropomorphic divine figure in the population of the Western Balkans during the Late Neolithic period was that of the fertility, generally known as Mother Earth. The earliest archaeological find pointing to the existence of a primitive deity of fertility is a stone figurine carved with flint blades, discovered in 1908 in Willendorf, Lower Austria, hence known as Venus of Willendorf. It is very surprisingly dated from Palaeolithicum, 28-22 thousand years ago.

Figure  . Venus of Willendorf. Naturhistorisches Museum,Vienna, Austria.

From: https://en.wikipedia.org/wiki/Venus_of_Willendorf. Retrieved on April, 7 2016.

 

During the late Neolithic period, under the influence of the Vinča culture, in the territories of Serbia, Macedonia and Albania developed the Bubanj-Salcuţa-Krivodol culture represented by predominantly female clay figurines (in the territory of Albania related to the Maliq, level IIa, and Burimas, level II)3. The figurines are deliberatively fragmented, apparently for magical purposes.

The cult of the Mother Earth, as the most important cult of the agricultural population of the West Balkans at the time, displays multiple iconographic variants in clay figurines in the form of the pregnant woman, or woman delivering baby or breast feeding her baby. The earliest evidence on the worship and adoration of a Mother Earth deity in the Indoeuropean Anatolian-Balkan world is dated from 9-8th centuries BC. This is the Phrygian deity Matar Kubileya, which means Mother of Mountains, attested in a Phrygian shrine in Western Central Anatolia, and generally known as Cybele. It was adopted by Greeks towards the 9-8 century BC and towards the end of the 3rd century by Romans, who established her as their state deity named Magna Mater (Great Mother).

The cult of the Great Mother, as the most important cult of farmer population of the Western Balkans is represented in many Neolithic and iconographic variants in clay figurines in the form of pregnant women, or women delivering baby, breastfeeding the baby, etc. And the Great Mother was so dep-rooted to the historical consciousness of peoples of Europe that, as Abrecht Dieterich (1866-1908) put it, “the most inherent religious necessity, which was named Mother Earth, Demeter, Isis, didn’t die…Nothing can prove the immortality of the religion in the heart of people better than the attempt of the Christendom to create a maternal god. I am not talking about Maria, although her worship and design as God’s mother loud enough testifies to a most inner religious necessity. I mean about earlier attempts. The third person of the Holy Trinity was found in the Holy Spirit. This was of quite immeasurable (unpredictable) consequences that he in Greek could be neutrum only πνυμα ἅγιον”4.

Since the Late Neothithic, the fertility cult is also represented by the symbol of axe, prompting the cleansing of the world from the old and bygone, to stimulate the renewal of life. It is also represented by rhomboid and triangular figures and mollusk shells that appear in pendants5. During  the Neolithic in the Vučedol culture (3,000- 2,200 BC)  appears the symbol of the double axe (labrys), which is believed  to originate in  the Aegean cultural region6 and reached this region via the  Morava and Vardar, as well as  the Shkumbin and Haliakmon valleys .

The bull is another fertility symbol (apparently male fertility), that is preserved in these territories even after the arrival of the Indo-Europian ancestors of Illyrians until the Roman conquest of Illyria. During the Neolithic he-goat and the dove also appear as cult symbols, probably under the influence of the Creto-Mycenaean cultural region.

Pre-Indo-European amulets construed of teeth, horns and  bones of wild animals are often finds in the region.

Other widespread cult symbols found in the Neolithic Western Balkans are:

Spiral, which is a closely related to the intricate subterranean path spirit has to go through to reach the afterlife, with the snake as the typical chthonic animal7.

Meander, which appears as early as the the Upper Palaeolithic (40,000-10,000 years ago.

Zig-zag line often represents the snake, but its use for decorative purposes is not rare

Vertical zig-zag lines may represent rain or lightning.

Svastika symbolizes the sun, moon and fire. This symbol appears during Neolithic period. During the Late Neolithic period appears the deer, which may have been used in a totemist meaning.

Crescent, is related to bull’s horns and is a fertility symbol. It is appearance is relatively frequent in Neolithic objects, especially when compared to the exceptional scarcity during the Illyrian period of the Western Balkans.

Horns of consecration, are very typical for the Vučedol culture. They appear in the territories of some Illyrian tribes by the 7-5th centuries BC.

Snake appears as cult symbol in modern Albanian territories in objects dated to the beginning of Neolithic period.

In Illyrian territories anthropomorphic figurines of such deities are found in the territory of Iapodes and Liburnians since the 3rd millennium. They come in the form of women figures in pendants held by the women that didn’t give birth to children.

This brief description suggests that the Neolithic belief of the Pre-Indo-European   inhabitants of the Western Balkans was closer to the Babilonian ancient religion, which was more interested in their well-being in the earthly world, than to the Egyptian that was dominated by the idea of the death and the terrifying darkness of the subterranean world

The Neolithic belief system of the Western Balkans reflects the status of the socio-economic and cultural development of the Pre-Indo-European society of the region. It seems to have been based on a direct, ‘open’ perception of the reality, by recognizing in the nature’s picture and in his own pictures (dreams), the “hidden basis” of the reality. Based on these premises, on might conclude that their belief system might have advanced up to a mythic explanation of the observed phenomena of nature and society. However, their ‘worldview’ was more primitive than that of the Indo-European migrants (the most important component in the formation of Illyrians) at the time of their arrival in Western Balkans. It is suggested that upon their arrival, the latter had experienced a cultural differentiation that enabled them an analytic polytheist view of reality, creation of a polytheist system.

References

  1. Zimoń, H. (1986). Wilhelm Schmidt’s Theory of Primitive Monotheism. Anthropos 1/3, pp. 243-260. The study of the primitive tribes of Africa during the last century showed that since the gatherer-hunter stage, groups of primitive people were capable of developing monotheist religions. Of course, this primitive monotheism is not reliably demonstrated for any people, the population of the Western Balkans included, but it is argued via the induction from the nature of the faith of the hunter-gatherer tribes of the last century. In any case, essential to bear in mind is that even if such a primitive monotheism would be scientifically acceptable, its advent cannot be, as the Austrian linguist and anthropologist, Wilhelm Schmidt believed, a primeval revelation that would imply “recognition of the supernatural origin of religion and a strong belief in the active goodness and the saintliness of the highest being”.
  2. Harrod, J. B. (1998). Deciphering Upper Paleolithic (European): Part 1. The Basic Graphematics—Summary of Discovery Procedures. Internet: http://www.originsnet.org/loslecture888k.pdf.
  3. Korkuti, M., 1995. Neolithikum und Chalkolithikum in Albanien. Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern.
  4. Dieterich, A. (1913). Mutter Erde: ein Versuch über Volksreligion. Zweite Auflage. Teubner, Leipzig, p. 116: “das innerste religiöse Bedürfnis, das nach der Mutter Erde, der Demeter, der Isis gerufen, war nicht tot….Nichts kann die Unzerstöbarkeit der Religion, die in den Herzen der Menschen lebendig ist, besser beweisen als die Versuche innerhalb des Christentums trotz allem eine mütterliche Gottheit zu schaffen. Ich rede nicht von der Maria, obgleich ja auch deren Verehrung und Ausgestaltung als Gottesmutter laut genug ein innerstes religioses Dedurfniss bezeugt. In frühere Zeit gehen Versuche zurück, die ich meine. Die dritte Person der göttlichen Dreieinigkeit war im heiligen Geiste gefunden. Es war von ganz unabsehbar wichtigen Folgen, dass er im Grieshischen nur neutrum sein konnte, πνυμα ἅγιον”.
  5. Stipčević, A. (1983). Simbolet e kultit te ilirët. Rilindja, Prishtinë, f. 94.
  6. Hammond, N.G.L. (1972). A History of Macedonia I. Oxford, f. 335-336.
  7. Stipčević, A. 1983). Op. cit., p. 10.

 

Filed Under: Histori Tagged With: Nelson Cabej, of the Neolithic Inhabitants, of the Western Balkans, The Faith

Ftografi te rralla-Mbreti Zog – Naltmadhnia e Tij Zog I, Mbret i Shqiptarëve

May 24, 2016 by dgreca

Lindi më 8 Tetor 1895 (1898), në Burgajet- Mat, në një kështjellë të ndërtuar rreth shekullit të XV, vdiq dhe u varros  në Parisë më 9 prill 1961/
Nga Beqir SINA/
 Këtu janë edhe disa Fotografitë e rrallla të ceremonisë së varrimit të Mbretit Zog i I-rë në Parisë më 9 prill 1961. Këto janë një pjesë e fotografive të pa publikuar deri më tani.Bëhet fjale në ceremoninë e varrimit të mbretit Zog-I me 9 prill 1961 në Paris, të cilat këto fotografi janë realizuar nga gazetarët dhe fotoreporterët francez.
 Shpallja Mbret i Shqiptarëve: Ishin vitet 20, Shqipëria po kalonte kriza të thella politike dhe stabiliteti politik i vendit ishte i paqëndrueshëm, mbas një propozimi të bërë nga disa deputetë, parlamenti vendosi që të merrte në shqyrtim regjimin shtetëror. Mbas zgjedhjeve të parakohshme më 25 Gusht 1928, u propozua ndërrimi i formës së qeverisjes, u formua komisioni i statutit, i cili propozoi ndërrimin e formës së regjimit nga republikë në monarki. Ky propozim u hodh në votim më 30 Gusht 1928 dhe Asambleja Kushtetuese proklamoj Shqipërinë Mbretëri Demokratike Parlamentare të Trashëgueshme. Më 1 Shtator 1928 Asambleja Kushtetuese proklamoj:
Mbret Të Shqiptarëve nën emnin Zog I, birin të dalun prej gjinit të vet SHPËTIMTARIN E KOMBIT “AHMET ZOGUN” i zbritun prej familjes së famshme “ZOGU”.
Pas kësaj proklamate, parlamenti formoi një komision i cili do ti komunikonte Naltmadhnisë së Tij, vendimin dhe do ti ofronte Fronin Mbretëror . Mbasi e pranoi fronin, Naltmadhnia e Tij Zog I, Mbret i Shqiptarëve bëri betimin mbi Biblën dhe Kuranin. Ai u betua:
“Unë Zogu, Mbret i Shqiptarëve, në çastin në të cilin po hudh kambën mbi Thronin e Mbretnis Shqiptare dhe po marr në duer Pushtetin Mbretnuer, betohem përpara fuqisë së Zotit me mbajtë Bashkimin Kombëtar, Indipendencën e Shtetit dhe Tokat. Betohem edhe të mbahem besnik ndaj Statutit dhe të veproj mbas pikave të tij dhe mbas ligjëve që ndodhen në zbatim, duke pasë parasysh kurdoherë të mirën e popullit. Zoti më ndihmoftë”.
Aktiviteti politik:
 Me 20 korrik 1912 NMT Zog I, u nis nga Stambolli për në Shqipëri. NMT Zog I, sapo u kthye në Mat nga studimet në Turqi, filloi përgatitjet për të përballuar një sulm të mundshëm nga fuqitë ballkanike. Ai kishte rreth 8 000 burra të armatosur nën kryesinë e parisë e që do t’i drejtonte vetë. Më 28 Nëntor 1912, Më 28 Nëntor 1912, në shpalljen e pavarësisë në Vlorë nga Ismail Qemal Bej Vlora, Matin, Dibrën dhe Mirditën do ta përfaqësonte NMT Zog I, i cili kryesonte delegacionin prej 26 krerësh të shquar të këtyre trevave. Pas përfundimit të Kuvendit Ai u kthye në vendlindje, ku organizoi mbrojtjen e krahinave të Matit dhe Dibrës nga sulmet e hordhive serbo-sllave. Në Mat Ai kishte depozituar shumë armatime dhe municione, për të cilat kishin nevojë të ngutshme kryetarët e Kosovës e të Dibrës, të cilët vinin në Mat për t’u furnizuar.
Kësisoj, Mati sërish u bë qendra politiko-ushtarak i Shqipërisë dhe bijtë e kësaj treve jo vetëm që nuk i braktisën të ardhurit, por i pritën dhe i mbajtën ngrohtësisht në familjet e tyre. Në konferencën e ambasadorëve në Londër, shteti i cili mbështeti fuqimisht Shqipërinë ishte Austro-Hungaria. Kjo e fundit kërkonte të formonte një shtet të fortë me pozita të fuqishme gjeopolitike duke përfshirë pjesët të cilat do ti shkëputeshin Shqipërisë më vonë si Kosova, Çamëria pjesët në Mal të Zi dhe Maqedoni. Si pasojë e një kundërshtimi të madh të Rusisë dhe të shteteve të tjera ballkanike, Konferenca pranoi një zgjidhje kompromisi, duke njohur pavarësinë por duke e shtyrë njëkohësisht për një periudhë të mëvonshme diskutimin e çështjes së kufijve, deri më 1913, kur ajo Padrejtësisht bëri copëtimin e Shqipërisë dhe la jashtë trungut amë Kosovën, Çamërinë, Plavën dhe Gucinë.
Në pikëpamje të formës së regjimit Konferenca e shpalli Shqipërinë “principatë autonome”, u garantua asnjanësia, kontrolli i administratës civile si dhe buxheti i ishin ngarkuar një komisioni ndërkombëtar, të përbërë nga një delegat shqiptar dhe nga përfaqësues të gjashtë Fuqive të Mëdha. Konferenca zgjodhi një princ gjerman për fronin shqiptar, ai ishte Wilhelm Wied, një princ protestant, nipi i madh i perandorit Wilhelm II i Gjermanisë.
Lufta e Parë Botërore e gjeti Naltmadhninë e Tij, Mbretin Zog I në Mat si nje komandant te provuar ne beteja dhe fitore te realizuar nga drejtimi me guxim, me koncepte te qarta taktike dhe mendim strategjik te orientuar drejt. Per kete emer dhe pervoje luftarake, komandanti i trupave ushtarake austriake August Von Kral, i kerkoj zyrtarisht Ahmet zogut qe ta vinte ne dispozicionin e Tij grupimin ushtarak Shqiptar, duke i premtuar graden e kolonelit. Ahmet Zogu u pergjigje: “Fuqine e kam gati…veçse kurre nen komanden e nje koloneli te huaj…Do punoj ne emer te Shqiperise… Më 3 Mars 1916, Ahmet bej Zogu thërret Kongresin Kombëtar në Elbasan, për të diskutuar mbi fatet e Shqipërisë.
Në vitin 1919 Shqipëria rrezikonte realisht copëtimin territorial në favor të fqinjëve shovenë. Në këto rrethana, nën ndikimin e vokacionit dhe formimit të lartë atdhetar, Ahmet bej Zogu rikthehet në aktivitetin politik, duke kërkuar mbajtjen urgjente të një kongresi kombëtar, për të institucionalizuar dhe organizuar mbrojtjen e fateve të atdheut dhe shqiptarëve, kongres ky që u mbajt në Lushnje nga 21-31 janar 1920, e që u sigurua ushtarakisht prej Tij me 9 mijë luftëtarë. Pas përfundimeve të Kongresit që miratoi edhe Qeverinë e re të vendit, Ahmet bej Zogu u emërua Ministër i Brendshëm ne moshen 25 vjecare.
Më 2 dhjetor 1922 për herë të parë emërohet kryeministër. Në këtë post, Ahmet bej Zogu ishte i pari që nisi punën për hartimin e ligjeve organike të ministrive. Për këtë qëllim ai ngriti grupet e ekspertëve me nga 2 përfaqësues për çdo ministri. Më 23 shkurt 1924, për shkakun se Zogu me anë të një koalicioni me indipendentistët siguroi një shumicë të re, opozita i organizoi një atentat brenda Kuvendit Kushtetues.
Zogu plagoset dhe jep dorëheqjen. Situata politike dhe e rendit acarohet dhe vendi nis të destabilizohet. Në maj – qershor 1924 opozita organizon një Grusht Shteti. Qeveria “Vrioni” që u rrëzua më 10 qershor 1924, e kishte emëruar ditët e fundit të saj në detyrën e Komandantit për shtypjen e Grushtit të Shtetit në Veri. Në qershor 1924, për të mos i dhënë shkas gjakderdhjes, anarkisë totale dhe luftës civile, Zogu largohet nga Shqipëria në Perëndim, nëpërmjet Jugosllavisë. Gjykata politike e kundërshtarëve të tij politikë, e dënoi me “Vdekje, në mungesë”.
Në dhjetor 1924, me vendim të qeverisë “Vrioni” dhe me përkrahjen e Fuqive të Mëdha, Zogu riktheu legjitimitetin e Qeverisë dhe të pushtetit legjitim të dalë nga zgjedhjet parlamentare të tetor-dhjetorit të vitit 1923 dhe të rrëzuar me rebelim antikushtetues në qershor të vitit 1924. Më 6 janar 1924, Këshilli i Naltë e dekreton kryeministër dhe ministër të Brendshëm. Më 21 janar 1924 Kuvendi Kushtetues shpalli “Republikën Shqiptare”.
Dhjetë ditë më vonë, Ahmet bej Zogu u zgjodh nga Kuvendi Kushtetues “Kryetar i Republikës”, duke qenë në të njëjtën kohë edhe kreu i pushtetit ekzekutiv. Gjatë kësaj kohe Ahmet Zogu rivendosi stabilitetin dhe mundësoi nënshkrimin e marrëveshjeve të rëndësishme ekonomike, politike e ushtarake, çka forcoi ndjeshëm pozitat e Shqipërisë.
Më 1 shtator 1928 Asambleja Kushtetuese e shpalli Presidentin Ahmet Zogu “Mbret të Shqiptarëve”. Mbreti Zog I Mbret i Shqiptarëve mori përsipër barrën e rëndë të reformimit të plotë të kuadrit ligjor, të institucioneve dhe të jetës së vendit. Në këtë kuadër u miratua Statuti Themeltar i vitit 1928. U miratuan Kodi Civil, ai Tregtar, etj. U miratuan ligje të tilla si ato për “reformën agrare”, “heqjen e ferexhesë”, etj.. Mbreti Zog nxiti ndërtimet botore në vend, rritjen e mirëqënies, zhvillimin e tregtisë, balancimin e bilanceve tregtare, shkollimin e brezit të ri, përgatitjen e inteligjencës në universitetet perëndimore, etj..
Largimi I NMT Mbretit Zog I:
 Më 9 prill 1939, duke mos pranuar kushtet e pushtimit fashist, largohet nga Shqipëria me vendimin e palamentit në Perëndim, për të kontaktuar zyrtarisht me kanceleritë perëndimore dhe për të përgatitur rezistencën ushtarake kundër pushtimit, si dhe për të organizuar qeverinë legjitime shqiptare në mërgim dhe për të drejtuar me anë të saj të gjitha operacionet zyrtare dhe ato politike e ushtarake.
Gjatë shpërnguljes së detyruar nga atdheu: Më 10 Prill 1939 vendoset në Greqi dhe fillon organizimin e rezistencës së armatosur si dhe funksionimin e qeverisë; Më 3 Maj 1939 mbërrin në Turqi, ku pritet nga autoritet më të larta të vendit dhe nga shqiptarët; Më 30 Qershor 1939 niset për në Europë; Më 2 Korrik 1939 mbërrin në Rumani, ku pritet nga Mbreti Karol i Rumanisë; Më 15 Gusht 1939 mbërrin në Paris, ku akomodohet në Rezidencën e përkohshme Mbretërore dhe fillon kontaktet zyrtare me autoritetet më të larta të Francës. Më 22 Qershor 1941 mbërrin në Britani, ku pasi fillimisht u akomodua në Hotelin “Ritz” më vonë merr me qira një vilë banimi në Parmoor.
Qëndroi në Mbretërinë e Bashkuar deri në përfundim të luftës. Më 18 Mars 1946 vendoset në Egjipt, pas një ftese dashamirëse qëndrimi dhe akomodimi të garantuar zyrtarisht nga Mbreti Faruk i Egjiptit. Më 29 Gusht 1955 mbërrin në Francë dhe fillimisht vendoset në Paris, por vonë Familja Mbretërore akomodohet në Kanë.
Vdekja:
Ndërroi jetë në spitalin “Foch” të Parist, më 8 Prill 1961. Më 17 nëntor 2012, shteti Shqiptar organizoi një ceremoni zyrtare për kthimin e eshtrave të Mbretit Zog në Atdhe, në Mauzoleumin e Familjes Mbretërore ne Tiranë.
12932568_1119834271412678_758662633677016142_n.jpg

13220949_537842209732459_1184243059157283451_n.jpg

13239055_537842243065789_8907296145076035368_n.jpg

13239294_537842133065800_8366903812030241698_n.jpg

13241189_537842193065794_4874591329642200485_n.jpg

13244658_537842169732463_4384748354688872882_n.jpg

13244758_537842123065801_1600721857307667548_n.jpg

13245346_537842283065785_2583016627581925011_n.jpg

13254527_537842146399132_8005181831760672558_n.jpg

Filed Under: Histori Tagged With: Ftografi te rralla-, Mbreti Zog

PJETËR BOGDANI – VITI I LINDJES

May 23, 2016 by dgreca

Nga Xhelal Zejneli/

Para ca ditësh është vendosur në Shkup përmendorja e Pjetër Bogdanit, shkrimtarit më të shquar të letërsisë shqiptare të vjetër.

Në pllakën e saj shkruan se ai ka lindur në vitin 1630, ndërsa ka vdekur më 1686. Për vitin e lindjes, përkatësisht të vdekjes të autorit të Çetës së profetëve (Cuneus prophetarum, Padovë, 1685), të rishtypur në Venedik më 1691 dhe 1702, ka shënime të ndryshme. Në Fjalorin enciklopedik shqiptar, Tiranë 1985, botim i Akademisë së Shkencave të RPSSH, për vitin e lindjes dhe të vdekjes së P. Bogdanit, në faqet 106-107 shkruan: “rreth 1625-1689”. Autor i zërit për P. Bogdanin është gjuhëtari, profesori, akademiku Mahir Domi (1915-2000).

Në Fjalorin Enciklopedik Shqiptar, Tiranë 2008, botim i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, në faqen 271 jepen të njëjtat të dhëna: “rreth 1625-1689”. Siç shihet, zëri i M. Domit, në fjalorin e ri, është mbartur nga fjalori paraprak.

Në Historinë e letërsisë shqiptare, Tiranë 1983, botimi i Akademisë së Shkencave të RPS të Shqipërisë, Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë, të hartuar nga një grup autorësh, nën drejtimin e Prof. Dhimitër Shuteriqit, në faqen 41 shkruan: “rreth 1625-89”.

            Shihet qartë se tri të dhënat e sipërthëna rrjedhin nga i njëjti burim.

Në Leksikonin e shkrimtarëve shqiptarë të autorit Hasan Hasani, Prishtinë 1994, në faqen 44 shkruan: “rreth 1625-1689”.

Ndërkaq, në Historinë e letërsisë shqiptare të Robert Elsies, Tiranë-Pejë, 1997, për shkrimtarin e fundit dhe dukshëm më origjinalin të letërsisë së hershme shqiptare, në faqen 52 shkruan “Pjetër Bogdani (rreth 1630-1689)”.

Sipas Elsies, studime më të plota për Bogdanin, deri më sot janë kryer nga studiuesi arbëresh Mateu Shembra (Mateo Sciambra, 1914-1967) në vitin 1965 dhe nga Ibrahim Rugova në vitin 1982.

Elsie thotë se me veprën dhe jetën e Bogdanit janë marrë edhe linguisti gjerman, specialist i gjuhëve ballkanike Gustav Vajgand (G. Weigand, 1860-1930), në vitin 1927; historiani dhe latinisti i lindur në Shkodër Injac Zamputi (1910-1998) në vitin 1954 dhe në vitin 1963; studiuesi Vili Kamsi në vitin 1962; gjuhëtari dhe albanologu Selman Riza (1909-1988) në vitin 1965; Rexhepagiqi në vitn 1966; Zija Xholi në vitin 1986; njëri ndër themeluesit e bibliotekës françeskane në Shkodër – At Jak Marlekaj (1906-2003) në vitin 1989; Dhimitër Shuteriqi në vitin 1989; studiuesja Odete Marke (Odette Marquet) në vitin 1989 dhe 1991; Androkli Kostallari në vitin 1991, Aurel Plasari në vitin 1994; profesori i gjuhës dhe i letërsisë shqipe pranë Universitetit Oriental në Napoli Italo Konstante Fortino në vitin 1995 dhe Prof. Shefik Osmani (1923-) në vitin 1996.

Fakte të reja mbi humanistin e madh, të nxjerra nga arkivi i Propaganda Fides në  Romë, Marlekaj na jep në veprën tij “Pjetër Bogdani e Shqipnia e kohës së tij”.

Të dhëna për Bogdanin, të marra nga arkivi i Kongregatës “de Propaganda Fide” si dhe nga arkivat sekretë të Vatikanit, na jep studiuesja Odete Marke në veprën “Pjetër Bogdani – letra dhe dokumente”.

Në librin e vet Historia e letërsisë shqiptare, të përmendur më lartë, në faqen 52, në fusnotë, autori Robert Elsie, thotë:

“Disa autorë pëlqejnë ta datojnë vitin e lindjes 1625, por megjithatë viti 1630 ka më shumë të ngjarë”.

            Nga sa më sipër del se ndajfolja “rreth”, e përdorur në katër e veprat e sipërpërmendura, dëshmon se viti i lindjes i Pjetër Bogdanit, nuk dihet saktësisht nga studiuesit e veprës dhe të jetëshkrimit të tij.

Në librin Çeta e profetëve (I) të Pjetër Bogdanit, Rilindja, Prishtinë 1989, botuar me rastin e 300 vjetorit të vdekjes së tij, me transliterimin në gjuhën e sotme shqipe, me përkthimet dhe me parathënien e Dr. Engjëll Sedajt, me redaktimin krahasues të transliterimit në gjuhën e sotme të bërë nga Dr. Ibrahim Rugova, në faqen 12 shkruan:

“P. Bogdani u lind në Gur të Hasit në vitin 1630”.

Kjo fjali përfundon me një fusnotë, sqarimi i së cilës jepet në faqen 530 dhe ka këtë përmbajtje:

“Meqenëse ne sot nuk disponojmë me dokument të pagëzimit përkitazi me ditëlindjen e tij, në disa histori të letërsisë shqiptare, si vit i lindjes është shënuar viti 1625, ashtu siç kishte menduar I. Zamputi. Këtë datë e gjejmë edhe në Historia e popullit shqiptar, I, Prishtinë, 1968, p. 351, kurse te Guiseppe Ferrari Storia della letteratura albanese, vol. I, Bari, 1978) shënohet viti 1624”.

            Nga sa më sipër del se për vitin e lindjes të Pjetër Bogdanit ka tre burime. Sipas njërit prej tyre, i marrë nga Injac Zamputi, ai ka lindur më 1625. Sipas një burimi tjetër, ky atdhetar i madh i kombit, ka lindur më 1630, ndërsa sipas një burimi të tretë, ai paska lindur më 1624.

Lindja e tij në vitin 1625, figuron kryesisht në fjalorët enciklopedikë dhe në tekstet shkollore apo universitare në Shqipëri.

Por, sipas disa studiuesve, viti më i saktë i lindjes së tij duhet të jetë viti 1630.

Duke qenë se burime të sakta rreth vitit të lindjes së tij nuk ekzistojnë, prandaj studiuesit, para vitit të lindjes, e përdorin ndajfoljen “rreth”.

Sa i përket vitit të vdekjes, të gjitha burimet përputhen se Pjetër Bogdani ka vdekur në Prishtinë në vitin 1689.

Në përmendoren e kësaj figure vigane të kombit, të vendosur në Shkup para ca ditësh, viti i lindjes së tij mbase nuk mund të kontestohet në mënyrë të argumentuar, mirëpo viti i vdekjes së tij, 1686, është gabim, ngase nuk përputhet me asnjë burim të jetëshkrimit të Pjetër Bogdanit – të njohur deri më tani.

Është mirë që ekspertët e fushës përkatëse – skulptorët të ndërhyjnë në mënyrë profesionale në funksion të shmangies së gabimit në pllakën e përmendores së tij në Shkup.

 

 

Filed Under: Histori Tagged With: Pjeter Bogdani, VITI I LINDJES, Xhelal Zejneli

Piktura 90 vjeçare e Skënderbeut, nga Kruja deri tek arbëreshët në Itali

May 22, 2016 by dgreca

13230271_1723525064575138_1148958671350071335_nTIRANE, 22 Maj/ATSH/-Një ekspozitë që nis me veprat e para të Anastas Ballamaçit e Theohar Gjinit dhe vijon një tablo madhështore të Skënderbeut punuar nga piktori Spiro Xega në vitin 1931,është çelur në qytetin e Krujës.

Ekspozita me temë “Skënderbeu në artet pamore shqiptare” është çelur në Muzeun historik Gjergj Kastrioti Skëndërbeu dhe do të jetë e hapur për publikun deri më 22 tetor.

Rreth 30 vepra arti nga fondi Galerisë Kombëtare prezantohen bashkë me dokumentet më të rëndësishme historike. Drejtori i Arkivës së Pëgjithshme të Shtetit, Gjet Ndoj foli  për imazhin historik të Skënderbeut sipas dokumenteve të prezantuara.

“Ne kemi sjellë disa dokumenta që kane të bëjnë  me letërkëmbimet  që ka pas Gjergj Kastriot Skënderbeu në kohën e tij me Sulltan Muratin e II  dhe pastaj me pasardhësin e tij  Mehmetin e II. Kemi sjellë dhe disa dokumenta të tjerë”, tha ai.13256088_1723524274575217_9178019530066521455_n

Ekspozita është vazhdim i projektit “Maison de l’Albanie” kushtuar Heroit Kombëtar Gjergj Kastriotit që filloi në Paris në janar 2016 në bashkëpunim me Galerinë Kombëtare të arteve rrëfen drejtori i galerisë Artan Shabani.

“Mbas Krujës kjo ekspozitë do të rrugëtojë  në Firence, në vendet ku kanë jetuar  dhe vazhdojnë të jetojnë arbëreshët  në Itali siç është  zona e Kalabrisë”,u shpreh Shabani.

Kjo ekspozitë ka vepra të hershme nga më unikalet, të realizuara nga piktorët e talentuar shqiptarë./a.g/

Filed Under: Histori Tagged With: 90 vjecare e Skenderbeut, Kruja, Piktura

  • « Previous Page
  • 1
  • …
  • 426
  • 427
  • 428
  • 429
  • 430
  • …
  • 693
  • Next Page »

Artikujt e fundit

  • “Shënime për historinë antike të shqiptarëve”*
  • Si funksionon sistemi juridik në Shqipëri dhe pse ai ka nevojë për korrigjim?
  • Emisionet postare festive të fundvitit në Kosovë
  • JAKOBSTADS TIDNING (1939) / MBRETI ZOG, SHUMË BUJAR ME BAKSHISHE. — EMRI I TIJ NUK DO TË HARROHET KAQ SHPEJT NGA PRONARËT DHE PERSONELI I HOTELEVE NË VARSHAVË.
  • HAFIZ SHERIF LANGU, DELEGATI I PAVARËSISË TË CILIT IU MOHUA KONTRIBUTI PËR 50 VJET ME RRADHË, KLERIKU DHE VEPRIMTARI I SHQUAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE
  • RIPUSHTIMI I KOSOVËS – KUVENDI I PRIZRENIT 1945
  • Nikola Tesla, gjeniu që u fiksua pas pëllumbave dhe u dashurua me njërin prej tyre
  • Bahamas njeh Kosovën!
  • Legjenda e portës shkodrane, Paulin Ndoja (19 dhjetor 1945 – 16 prill 2025) do të mbushte sot 80 vjeç
  • “Roli dhe kontributi i diplomacisë shqiptare në Maqedoninë e Veriut nga pavarësia deri sot”
  • Marie Shllaku, kur një jetë e re u shndërrua në përjetësi kombëtare
  • Në sinoret e Epirit…
  • Mbrëmë hyri në fuqi Ligji i SHBA për autorizimin e mbrojtjes kombëtare
  • Skënderbeu “grek”, ose si të bëhesh grek pa e ditur
  • A historic moment of pride for the New Jersey Albanian-American community

Kategoritë

Arkiv

Tags

albano kolonjari alfons Grishaj Anton Cefa arben llalla asllan Bushati Astrit Lulushi Aurenc Bebja Behlul Jashari Beqir Sina dalip greca Elida Buçpapaj Elmi Berisha Enver Bytyci Ermira Babamusta Eugjen Merlika Fahri Xharra Frank shkreli Fritz radovani Gezim Llojdia Ilir Levonja Interviste Keze Kozeta Zylo Kolec Traboini kosova Kosove Marjana Bulku Murat Gecaj nderroi jete ne Kosove Nene Tereza presidenti Nishani Rafaela Prifti Rafael Floqi Raimonda Moisiu Ramiz Lushaj reshat kripa Sadik Elshani SHBA Shefqet Kercelli shqiperia shqiptaret Sokol Paja Thaci Vatra Visar Zhiti

Log in

This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Cookie settingsACCEPT
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT