Bujar Leskaj/

73 vite më parë, në 19 shkurt 1951 në ambasadën sovjetike u hodh një sasi dinamiti, e cila shërbeu si pretekst nga Enver Hoxha dhe PKSH për të dënuar, vrarë e pushkatuar shumë intelektualë të spikatur shqiptarë.

Ajo çka pasoi, e njohur si masakra e mesnatës së 26 shkurtit 1951 në Tiranë, është ngjarja më tipike e krimeve përçudnuese të komunizmit në Shqipëri, diktatorit Enver Hoxha dhe Sigurimit të Shtetit.

22 intelektualë të shquar shqiptarë, krejtësisht të pafajshëm, u arrestuan nga Sigurimi famëkeq i Shtetit drejtuar nga krimineli Mehmet Shehu dhe u pushkatuan pa gjyq, pa prova, pa asnjë fakt kundër tyre; u dënuan e u ekzekutuan jo nga një gjyq i rregullt, por nga vendime të marra në Komitetin Qendror të PKSH dhe Byrosë Politike.

Dhe atë shkurt të zi u zgjodhën nga Sigurimi i Shtetit dhe Byroja Politike intelektualët më në zë nga gjithë hapësira shqiptare dhe u ekzekutuan për të ngjallur frikë e terror në popull, sidomos tek intelektualët properëndimorë, por edhe për t’i bërë fli në themelet e kthesës makabre politike, personalitete me peshë si:

Sabiha Kasimati nga Libohova, shkencëtarja e parë shqiptare;

Tefik Shehu nga Gjakova, tregtar i diplomuar për ekonomi dhe drejtësi në Itali;

Niko Lezo nga Delvina, i diplomuar për kimi në Universitetin e Tuluzës, themelues i laboratorit të parë kimik, deputet i Parlamentit shqiptar (1923), antifashist i internuar në Ventotene nga italianët;

Jonuz Kaceli, tregtar i njohur, nga familja e shquar tiranase Kaceli;

Manush Peshkëpia nga Gjirokastra, intelektual shumëdimensional, poet e publicist;

Anton Delhysa nga Prizreni, ndërtues i ambasadës amerikane dhe i shkollës teknike të Fullcit;

Haki Kodra nga Dibra e Madhe, i diplomuar për ekonomi në Universitetin e Zagrebit;

Gafur dhe Myftar Jegeni, oficerë të ushtrisë kombëtare nga Dibra e Madhe, të diplomuar në akademitë ushtarake të Italisë, luftëtarë antifashistë;

Zyhdi Herri nga Tirana, gazetar;

Qemal Kasoruho nëpunës;

Ali Qorraliu pronar i madh, intelektual me studime të larta juridike në Selanik;

Petro Konomi nga Përmeti, i laureuar në Robetr Kolezh të Stambollit dhe në Akademinë Ushtarake në Itali;

Reiz Selfo nga Gjirokastra, tregtar;

Gjon Temali intelektual nga Shkodra, studiuar në Austri;

Pjetër Guraziu nga Shkodra, i doktoruar për shkencat ekonomike në Itali;

Pandeli Nova intelektual, shtresë e pasur;

Thoma Katundi nga Korça, veprimtar i shoqërisë panshqiptare “Vatra” në SHBA;

Mehmet Ali Shkupi shqiptar nga Shkupi, nëpunës;

Fadil Dizdari librar;

Hekuran Troka nga Kuçova, tregtar;

Lluka Rashkoviç biznesmen nga Mali i Zi.

Kjo batërdi kriminale ishte e studiuar me detaje; ishte përzgjedhje selektive e figurave prej gjithë shtresave shoqërore e krahinore; ishte goditje fatale e gruas shqiptare si simbol intelektual e i kurajos civile; ishte barbaria e luftës së klasave si luftë civile.

22 viktimat e pafajshme të shkurtit 1951, nga 220 të arrestuarit u ekzekutuan pa gjyq, (gjyqi iu bë pasi ishin pushkatuar e varrosur në varr të përbashkët)!

Ky akt ishte instalimi i diktaturës, sepse u shpërfillën totalisht ligjet, institucionet, si gjykatat e prokuroritë, (jo pse ato do të mbanin drejtësi); ishte goditja edhe urrejtja ndaj inteligjences shqiptare.

Ky krim i rëndë i atij sistemi, nuk duhet harruar kurrë, sepse po u harrua, tragjedi të tilla mund të përsëriten në të ardhmen.

Sot, 22 Martirët e Demokracisë, prehen në Varrezat e Dëshmorëve të Kombit.

Në vitin 1991 viktimat u shpallën të pafajshëm dhe në vitin 2008 u nderuan me titullin “Nderi i Kombit”.

Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave/

Së bashku me motrën e saj, veprimtaren e përkushtuar për arsimimin e vajzave, Parashqevi Qiriazin, edukoi në këtë shkollë brezat e parë të të rejave. Ka hartuar dhe redaktuar një sërë tekstesh shkollore bashkë me të shoqin, arsimtarin atdhetar Kristo Dako. Ka qenë pjesëmarrëse në të dy kongreset e rëndësishme që hodhën themelet e alfabetit dhe arsimit shqiptar, në Kongresin e Manastirit dhe atë të Elbasanit.

Në drejtim të çështjeve kombëtare, ka bashkëpunuar me kryeministrin e Pavarësisë, Ismail Qemalin, si edhe me grupet patriotike shqiptare që gjendeshin jashtë vendit. Në cilësinë e kryetares së Partisë Kombëtare Shqiptare në SHBA, trumbetoi për mbrojtjen e të drejtave të shqiptarëve në ligjëratat e mbajtura në shumë forume ndërkombëtare. Përpjekjet e saj për zhvillimin e arsimit dhe emancipimin shoqëror të femrës shqiptare, vijuan edhe pas kthimit të saj në Shqipëri në vitin 1920, me hapjen e institutit femëror “Kyrias”.

Në dokumentet bashkëngjitur, paraqiten fragmente autobiografike nga shënimet e Qiriazit, të përmbledhura nën titullin “Lufta për emancipimin e bijave të shqipes”.

#ArkivatFrymëzojnë

#ArkivatKujtojnë

#SevastiQiriazi

#DPA

#AQSH

#FototekaAQSH

Dr. Lulzim Nika/

Vështirë është të flitet për virtytet, trimërinë dhe meritat e luftëtarëve të palodhshëm të luftës së Drenicës, të prirë nga Shaban Polluzha e Mehmet Gradica, duke marrë parasysh rëndësinë dhe peshën e madhe të kësaj lufte dhe këtyre dy heronjve.

Një dokument që kam marrë nga arkivi i presidentit H.Truman (Declassified: E.O.11632, Sec 3(E) and 3 (D) or (E) ; Dept.of State letter, Aug. 10, 197), tregonte për rezistencën e shqiptarëve te Kosovës ndaj forcave partizane jugosllave, po ashtu tregonte për mosinteresimin e Partisë Komuniste të Shqipërisë dhe krerëve të saj që Kosova të jetë pjesë e shtetit shqiptar, siç ishte gjatë viteve të pushtimit nga Italia fashiste.

Në asnjë takim, përfaqësuesit e komunistëve nga Shqipëria, nuk e kishin ngritur çështjen e Kosovës. Përpjekjet e shqiptarëve të Kosovës për të kundërshtuar konsolidimin e pushtetit jugosllav, pra kjo rezistencë që më e fuqishme ishte në pjesën qendrore të Kosovës, në Drenicë, mbetën të izoluara dhe pa përkrahjen e Shqipërisë.

Drenica ka rol të veçantë e të papërsëritshëm, në historinë tonë kombëtare, por edhe në atë për përgatitjen e gatishmërisë popullore në luftën çlirimtare, ka rolin e papërsëritshëm e të pakrahasueshëm për organizimin dhe ruajtjen e frymës për lirinë e Kosovës.

Shaban Polluzha dhe Mehmet Gradica, këta dy tribunë popullorë që udhëhoqën kryengritjen kundër sllavo-komunistëve, u bënë referencë historike për nacionalizmën shqiptare.

Lufta, trimëria, krenaria dhe lavdia e tyre ishte frymëzim i fuqishëm i luftëtarëve të mëvonshëm, që mbante lart moralin e luftës për të qëndruar deri në fitoren e fundit për lirinë e Kosovës!

Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave/

Në mënyrë të përvitshme, vihet theksi tek vlera universale që mbart shumëllojshmëria gjuhësore e kombeve. Gjuha, si njësi e pandashme kulturore e vendeve, shërben jo vetëm si një mjet komunikimi, por edhe si simbol përbashkësie.

Shqipja jonë “sa e bukur, sa e vlerë” ka qenë një rojtare e përhershme e identitetit tonë kombëtar, duke kristalizuar përpjekjet për shtetformim. Bashkëngjitur, paraqitet një kërkesë e atdhetarit Jani Vreto drejtuar shoqërisë kulturore shqiptare “Dituria” në Bukuresht, për marrjen e librave në shqip, të nevojshëm sipas tij për konservimin e gjuhës.

#ArkivatFrymëzojnë

#ArkivatKujtojnë

#JaniVreto

#AQSH

#FototekaAQSH

Drejtoria e Përgjithshme e Arkivave/

Në gjirin e një familjeje gjakovare të spikatur për veprimtari patriotike, u mbrujt i gatitur për t’u flijuar në emër të lirisë së kombit. Qe në vijë të parë të luftës për fitimin e pavarësisë së plotë të mbarë trojeve shqiptare. Themeloi dhe priu, politikisht dhe ushtarakisht, Lidhjen e Prizrenit.

Në një hark kohor të shkurtër, nën drejtimin e tij, pushteti administrativ e ushtarak i Lidhjes së Prizrenit mundi të konsolidohej duke u shtrirë drejt Shkupit, Prishtinës, Mitrovicës, Gucit, Vuçiternës, Preshevës etj. Në cilësinë e kryetarit të shtabit të forcave shqiptare, mori pjesë në luftën e zhvilluar kundër forcave osmane të Dervish Pashës, për mbrojtjen e Lidhjes në Shtimje e Slivovë.

Shfaqi qendresë të patundur ndaj pushtuesit osman, edhe pas shpërndarjes së qeverisë së Lidhjes. Në vitin 1885, organizoi në Kosovë një kryengritje të radhës kundër zgjedhës së huaj. Përpjekjet e tij të palodhura për lirinë e vendit, mund t’i kushtonin edhe jetën. Për aktivitetin e tij atdhetar, Gjykata e jashtëzakonshme e Prizrenit e dënoi me vdekje, vendim ky që nuk gjeti zbatim, pasi Vokshi u lirua nga burgimi.

Vokshi radhitet ndër udhëheqësit e luftëtarët më ngulmues të popullit shqiptar në luftën për arritjen e sigurimit të unitetit kombëtar e shtetëror. Figura e tij u përjetësua jo vetëm në historiografi, por edhe në këngët popullore historike të asaj periudhe.

#SulejmanVokshi

#ArkivatFrymëzojnë

#ArkivatKujtojnë