NGA KUJTIM MATELI/

Viti 1912 e nxori Dëshnicën në ballë të krahinave që luftonin për pavarësinë e Shqipërisë. Dëshnicarët e kishin kuptuar mirë se pa luftë dhe përpjekje nuk arrihej asgjë. Ndaj ata rrëmbyen armët dhe të gjithë fshatrat e saj kishin njësitë e tyre luftarake. Udhëheqësi apo prijësi i këtyre çetave u bë Mehmet Pavari, kontributi i të cilit kishte tërhequr me kohë vëmendjen e qarqeve politike në hapësirën e trojeve shqiptare. 

Është një nga periudhat më të vështira në historinë e Shqipërisë, është momenti kur Shqipëria duhej të shpallte Pavarësinë, ndryshe mund të kërcënohej me zhdukjen përfundimtare si komb. Këtë e kishte kuptuar mirë Dëshnica, këtë e kishte kuptuar mirë Mehmet Pavari, i cili në prag të Shpalljes së Pavarësisë e ngriti në këmbë Dëshnicën. Çdo dëshnicar që ishte i aftë të mbante fizikisht një armë e mori atë për të krijuar kushtet që Shqipëria të shpallte pavarësinë e saj. Ja si e përshkruan këtë lëvizje dëshnicare dhe kontributin e prijësit të saj, Mehmet Pavarit, njëra prej gazetave të asaj kohe:

Gazeta “Korça” 31 gusht 1912

“I dëgjuari atdhetar dhe luftëtar z. Mehmet Pavari, i cili kurdoherë e ka treguar me punë patriotizmin e tij, kështu edhe këtë mot (vit), me të çelur (filluar) kryengritja, vrapoi për t`i shërbyer atdheut të tij me pushkë. Z. Mehmet Pavari kishte si qëllim që të formojë çeta në të gjitha viset ku shkelte, prej burrash shqiptarë. Në Nahije të Beratit formoi një çetë me 30 shpirt nën kryesinë e z. Mehmet Osman Zeza.

Në Dëshnicë të Përmetit, tjetër çetë me 30-40 shpirt nën kryesinë e z. Mete Topojani.

Në Zhepovë me 50 shpirt nën kryesinë e z. Çuli nga Malëshova, si dhe çetën e tij me më shumë se 100 shpirt, të cilët i kishte të gjithë burra të zgjedhur dhe me ndienja thjesht atdhetarie. Nuk dimë se qysh ta përgëzojmë këtë atdhetar për qëllimet e larta që tregoi, përveçse mund të themi që mundimet e tij iu bëfshin të mira paskëtaj”.

1- Lakmitë e fqinjve rrezik për Shqipërinë

Për shqiptarët nuk ishte vetëm perandoria osmane rrezik në udhën e saj për shpalljen e Pavarësisë. Një tjetër rrezik, akoma më i madh na vinte nga fqinjët tanë. Serbët dhe grekët kërkonin ta zhduknin fare Shqipërinë nga harta e Evropës. Në këtë ndërrmarrje ata mbështeteshin edhe nga disa fuqi evropiane, të cilat i shkëputën vendit tonë qendra të rëndësishme të saj duke ua dhënë grekëve, serbëve dhe malazesëve. Gazetat shqiptare u ranë këmbanave të alarmit për këtë rrezik të ri që i kanosej Shqipërisë.

Liri e Shqipërisë, Sofje 10 nëntor 1912

“ Kryeministri i Serbisë z. Pashiç ka folur dhe po flet liksht për Shqipërinë dhe kombin shqiptar. Një korespodenti i pat thënë këto fjalë: 

“Shqipëri nuk ka patur ndonjëherë, ato vende kanë qenë të Serbisë dhe Greqisë, komb shqiptar s`ka, ata janë të ndarë në disa filira e me disa fe, vriten e priten me njëri-tjetrin dhe kjo gjë ka qenë tërë jetën, s`kanë një gjuhë të përbashkët, s`kanë shkronja të tyret, as bashkim, as qytetërim dhe as ka shpresë që të bëhen ndonjëherë të ditur e të vetëqeverisen’ etj.”

Po ligësia e fqinjve nuk ndalte. Ajo përsëritje vazhdimisht. Një kërkesë të tillë si ajo e fqinjit tonë verior përsëriste vazhdimisht edhe nga Greqia. Athina ishte në krye të këtyre lëvizjeve antishqiptare, por ajo shtrihej në të gjithë territorin e saj. Madje dhe nga qeveritë lokale të Greqisë. Po e ilustrojmë me një shembull:

Liri e Shqipërisë Sofje 16 gusht 1912. 

“Shkruajnë nga Athina që qeveria e Moresë protestoi tek Fuqitë e Mëdha për qëllimin e tyre që kanë për t`i dhënë Shqipërisë autonomi, se shqiptarët kërkojnë dhe Epirin. E kjo gjë është kundër traktatit të Berlinit.” 

2- Institucionet fetare në mbështetje të qeverive të tyre

Në këtë mbështetje antishqiptare të qeverive të këtyre vendeve, u vu edhe feja. Institucionet fetare ishin të pandara nga shteti dhe ishin vegla në realizimin synimeve grabitqare që këto qeveri kishin ndaj vendit tonë. Këto veprime të këtyre institucioneve fetare u demaskuan nga shqiptarët. Megjithatë ndikimi i tyre ishte i madh. Ja si e jep këtë ndikim njëra prej gazetave të kohës.

Gazeta “ Bashkimi i Kombit”, 3 qershor 1910, 

“A nuk punon Patriarhia pas urdhërimeve që merr nga qeveria greke? Per ne Patriarhia dhe qeveria greke janë një trup me një shpirt, me një mendje, me një ndjejnë dhe punojnë vetëm pas një program.”  

Shqiptarët e të gjitha besimeve e kishin kuptuar që herët rrezikun që u vinte nga një bindje fetare e verbër. Këtë alarm e kishte dhënë vite më parë poeti Pashko Vasa me vargjet e tij lapidare se “feja e shqiptarit asht shqiptaria”. Besimet fetare, duke qënë se kishin në drejtim të tyre shtetas jo shqiptarë, synonin të realizonin në Shqipëri interesat e vendit prej nga vinin. Klerikët grekë luftonin të vinin në jetë synimet e qeverisë greke, ata osmanë atë të perandorisë osmane e kështu me radhë.

Liri e Shqipërisë, 31 maj 1911

“ Nuk do të harroj pa numëruar dhe propogandën fetare të krishtërimit që kanë bërë grekët dhe austriakët me qëllim që të na ndajnë vëlla me vëlla, sikundër deshën dhe duan të na ndajnë dhe turqit e të na humbin kombësinë për jetë.”

3-Dëshnica në ditët e Shpalljes së Pavarësisë

Protestonin fqinjët tanë, grykësit më të pangopur, për të gëlltitur pjesë të Shqipërisë. Po fati e desh që patriotët shqiptarë me në krye Ismail Qemalin, të merrnin vetë në dorë fatet e Shqipërisë dhe më 28 Nëntor 1912, në Vlorën heroike, e shpallën Shqipërinë të lirë dhe të pavaruar. Nga Dëshnica, në ditën e ngritjes së Flamurit, shkuan disa qindra. Ishte momenti historik që e bëri Shqipërinë shtet të Pavaruar. Për arritjen e kësaj dite, Dëshnica kishte një kontribut të veçantë. Në prag të Shpalljes së Pavarësisë, në Dëshnicë vepronin rreth 15 çeta, duke u bërë kështu një nga vatrat më të rëndësishme të lëvizjes shqiptare për liri dhe pavarësi. Përmeti dërgoi në Vlorë, për ta përfaqësuar zyrtarisht, Veli Këlcyrën. Por, në mbledhjen e parë të Kuvendit të Vlorës, delegatët e Gjirokastrës nuk arritën dot. Këtë e konfirmon proces-verbali i kësaj mbledhjeje: 

Gazeta “Përlindja e Shqipërisë”   

“Mbledhja e parë e Kuvendit Kombëtar 28 Nëntor (të vjeshtës së tretë) 1912.Nga Përmeti na erdhi telegram në të cilin thuhet se, nëqoftëse delegati i saj, z. Veli Bej Klisura, nuk ka arritur ende në Vlonë, vendin e tij ta zërë z. Syrja Bej Vlona e Mid`hat Bej Frashëri.”

Po delegatët e Gjirokastrës nuk arritën dot as në mbledhjen e dytë e të tretë të Qeverisë së Vlorës. Ata mbrritën më 3 dhjetor 1912, kur zhvillohej mbledhja e katërt e kësaj qeverie.

Gazeta “Përlindja e Shqipërisë”   

Mbledhja e katërt e Qeverisë më 3. 11 1912.

“Sot erdhën delegatët e Gjinokastrës, emrat e të cilëve janë këta : Myfit Bej, P. Poga, Jan Papadhopullo, Hysen Efendi Gjinokastra dhe Veli Bej Klisura.”

Duhet shtuar se Veli Bej Klisura ka qenë aktiv pas Shpalljes së Pavarësisë. Kjo konfirmohet nga vetë gazeta e qeverisë së Vlorës “Përlindja e Shqipërisë” e datës 16 gusht 1913. 

Në Gjirokastër ishin mbledhur krerët e Jugut të Shqipërisë, nën drejtimin e ministrit të drejtësisë z. Poga i cili lexoi telegramin që i drejtohej z. Berchtold, ku flitet për kufijtë e Jugut të Shqipërisë. Në këtë mbledhje “u vendos të formohet një komision dhe zgjidhen zotërinjtë: Eqrem Bej Vlora, Ali Efendi, Rauf Fico, Thoma Papapano, Veli Bej Klisura, Bedri Bej, Abdyl Bej Ypi, Xhavid Leskoviku, Koçi Leonidha Frashëri, M. Grameno, Stavre Karoli, Qani Bej Dishnica, Qemal BejVrioni, Jan Minga dhe D. Berati. Pastaj komisioni zgjodhi tetë veta për të vajtur në Evropë, ku të përpiqen për t`ia arritur qëllimit. Në këtë grup prej tetë vetash ndodhet edhe Veli Bej Klisura.”

4- Ministri turk: ky vend është një copë Shqipërie

Gjithë vëmendja e shqiptarëve ishte drejtuar tek Vlora dhe Qeveria e Vlorës. A do të mundej ajo t`i mbronte kufijtë e saj nga lakmia e fqinjëve tanë. Kongresi i Berlinit i kishte dhënë Serbisë dhe Malit të Zi, gjysmën e territoreve shqiptare. Ky kongres i kishte dhënë të drejtën Greqisë ta vendoste kufirin e saj verior deri në lumin Kalama. Po grykësia e tyre nuk ndalej. Greqia kërkonte të ngjitej në veri të lumit Kalama. Për këtë protestonte para fuqive të mëdha evropiane. Po ndërhyrjet e saj nuk mungonin as pranë autoriteteve osmane, sa herë që i paraqitej rasti. Synonte të shtinte në dorë Janinën dhe pastaj deri në gjirin e Vlorës. 

E ilustrojmë me një shembull: 

Liri e Shqipërisë, datë 27 prill 1912.

Aty pas mesit të Prillit 1912, në Janinë vjen për vizitë ministri turk i punëve të brendshme.

“ Me rastin e ardhjes së Haxhi Adilit, grekët deshën të fitonin dëshirën e tyre dhe zunë t`i luten ministrit që nëpunësit në Vilajetin e Janinës të jenë të gjithë grekër, gjuha zyrtare të jetë greqishtja dhe ky vend nga Preveza e deri në Vlorë të quhet Ipiros. Po Haxhi Adilit i bënë përshtypje të ligë këto kërkime dhe iu përgjigj: ‘Kjo nuk bëhet kurrë, në doni të hyni nëpunës mësoni turqisht, në mos, s`mundet. Ju mos padehni se ky vend është i grekërve. Ky është një copë Shqipërie, dhe në mos besoni hapni historitë e Evropës dhe do të shihni se shënohet Albani dhe jo Ipiros.” 

Kështu thoshin hartat evropiane para kongresit të Berlinit, ku deri në Artë shënohej Shqipëri e Poshtme ose Albani. Po Evropa kishte shkelur mbi të vërtetat historike dhe kishte hedhur një hap të gabur. I kishte shkëputur Shqipërisë gjithë territorin shqiptar nga Arta deri në lumin Kalama.  Ismail Qemali mendonte se Evropa nuk do ta përsëriste gabimin që bëri më 1878 

Liri e Shqipërisë, Sofje 22 prill 1913.

“Ismail Qemali thotë se grekët nuk mund të marrin më tepër se përtej lumi Kalama, të cilin vend ua ka dhënë dhe traktati i Berlinit.” 

5- Rënia e Janinës dhe pushtimi i Shqipërisë së Jugut nga ushtria greke

Janina nuk u mbajt dot dhe ra në duart e grekëve. Humbja e Janinës qe një humbje e rëndë për shqiptarët. Ja se si e përshkruajnë këtë humbje të rëndë që la pasoja të hidhura për kufijtë e Shqipërisë:

Liri e Shqipërisë Sofje 3 prill 1913

“Shqipëria humbi më të bukurin dhe më të famshmin qytet të Jugut, Janinën e ndjerë, të cilën  e përmendin e kurrë nuk do ta lënë pa kujtuar këngët trimërore e popullore labërishte e gegërishte. Janina, e cila pat qenë e ujitur me gjak të shtrenjtë të shqiptarëve, ky qytet i cili pat mbajtur lart shpresat dhe idealet e shqiptarëve, ra në duart e armikut të Shqipërisë, më 6 mars, ditën e ënjte të këtij viti.”

Pas kësaj ranë njëra pas tjetrës qendrat kryesore të Shqipërisë jugore: Konica e Kolonja, Korça e Gjirokastra, Saranda e Përmeti, Tepelena e Skrapari. Kudo, ushtria greke kreu mbi popullsinë e pushtuar vrasje e masakra.  Arrestoi patriotët shqiptarë për ta gjunjëzuar popullsinë. Këtë bëri dhe me njërin nga patriotët me emër të Dëshnicës, komandantin e njërës prej këtyre çetave patriotike, Riza Xhungën. Ushtroi mbi të dhunë për ta bërë pjesë të masakrave të tyre. Por kur e panë se trimi nuk u gjunjëzua, e goditën gjersa i shkaktuan vdekjen.

Liri e Shqipërisë,  22 korrik 1913

“Mësojmë nga Përmeti se Riza Xhunga nga Pavari u zu prej autoriteteve greke të Përmetit. U hodh në burg dhe u shpu (dërgua) në Janinë ku vdiq që atë natë. Dihet me siguri të madhe se të ndjerin Riza e kishin rrahur në burg të Përmetit dhe pastaj e mbytnë në Janinë.’’

Kjo është një tablo e shkurtër e krahinës së Dëshnicës në rrethin e Përmetit, e cila me përfaqësuesin e saj Veli Bej Këlcyra, por dhe të atyre qindra dëshnicarëve që shkuan në Vlorë në ditën e ngritjes së Flamurit më 28 Nëntor 1912, e mbështetën fort qeverinë e Vlorës. Për këtë mbështetje andartët grek kryen vrasje dhe masakra në Dëshnicë të padëgjuara më parë. Vetëm në dy fshatra të Dëshnicës, në një ditë, vranë 75 bura, gra dhe fëmijë, kurse numri i vrasjeve në Dëshnicë arrin numrin 200. Shpallja e Pavarësisë shënoi një pikë kulmore në historinë e Shqipërisë dhe ashtu si gjithë shqiptarët edhe dëshnicarët kanë dhënë një kontribut të çmuar që është vlerësuar dhe do të vlerësohet në breza.

Me Peter R. Priftin në San Diego – Intervista e vitit 1995, ribotohet me rastin e 100-vjetorit të lindjes

Vehbi Bajrami

Për gazetën “Dielli”, Prifti pohon se ajo përbën regjistrin më të vjetër të jetës kolektive të shqiptarëve të Amerikës. Në faqet e saj është shkruar gati gjithë historia e tyre, që kur shkeli këmba e emigrantit të parë, e deri te ata më të fundit. Vetë ky fakt i lidh shqiptarët me “Dielli”-n e “Vatra”-n në një mënyrë intime, të ngrohtë, pak a shumë ashtu siç lidhen njerëzit në familje, apo me shokë e miq të vjetër e të paharruar.

Ndërkohë që bëhesha gati për të biseduar me Peter R. Priftin në San Diego (California), vështrimin ma rrëmbenin raftet e dhomës së tij plot libra. Mu kujtua në çast një aforizëm i Ciceronit: “Librat janë ushqim i djalërisë, zbavitje e pleqërisë, stoli e përparimit, mburojë dhe prehje në mundime, dritë në shtëpinë e errët, shokë ditën, natën, në ndjenja dhe në udhëtim”. Solla ndërmend vizitat dhe takimet e shumta me shqiptarë të Amerikës, një pjesë e të cilëve tepër të pasur, në dhomat e të cilëve s’gjendet një libër. (Ciceroni thoshte: “Shtëpia pa libra si trupi pa shpirt”). Sa shumë libra, përsërita me vete, nuk di për të satën herë, përzier me kënaqësi e dëshpërim të njëkohshëm. Si nuk kemi edhe më shumë shqiptarë të penës këtu në Amerikë si ky që po i kushtoj këto radhë modeste, autor e bashkautor i gjithë atyre veprave, studimeve, kumtesave e artikujve?

Peter R. Prifti, 71 vjeç, prej më shumë se gjysmë shekulli jeton në Amerikë, por, siç thotë ai, “me zemër e shpirt kam ruajtur farën shqiptare, pasi jam brumosur me ajrin e vendlindjes”. Kur Prifti 15 vjeç erdhi në Amerikë nga Rehova e Kolonjës, një fshat rrëzë Gramozit, nuk ishte në një mendje me shumë moshatarë të tij, që, në plan të parë kishin përfitimin material, se si të bëheshin sa më parë të pasur. Qëkur ishte nxënës i fillores në fshat apo në konviktin e Ersekës, tek Prifti hodhi rrënjë dëshira e madhe për të lexuar e shkruar. Qysh në moshën djaloshare bëri hapin e parë duke shënuar në defterin e vogël emra të vendeve, zogjve, të lojërave në fshat e kështu me radhë. Nga ato që pat lexuar kur qe i ri i pëlqenin më tepër poezitë e Asdrenit, sidomos ato të stinëve të vitit. Shumë prej tyre i kishte mësuar përmendësh dhe i recitonte me pasion. Djaloshit të ri i pëlqente më shumë lënda e gjeografisë, sepse ajo e njihte me “botën e madhe e të çuditshme, përtej horizontit të ngushtë të Kolonjës”. Kjo dëshirë e flaktë për të njohur botën ishte si një parandjenjë për të ardhmen e tij, meqë qysh i ri do të merrte rrugën e largët për në kontinentin e ri matanë oqeanit, ku do të kalonte pjesën më të madhe të jetës me libër e penë në dorë.

Mësuesi i tij i parë Kostë Cere, sapo ishte kthyer nga Amerika, nga vendi ku Prifti do të emigronte me të kryer shkollën fillore, për të takuar babanë dhe vëllanë. Dy vjet para se të merrte udhën e largët me vapor, ai e pa për herë të parë Korçën, qytetin “me drita elektrike e bulevarde të gjera, me rrugët plot me njerëz, me monumente, me kinemanë, me hotelet ‘e larta’ me 3 – 4 kate”.

– Asnjë qytet në botë, as Bari, as Napoli, as Nju Jork-u nuk më bënë përshtypje aq të madhe, sa Korça,- thotë Prifti, jeta pastorale e të cilit në fshat “kishte dramat e veta, po që në përgjithësi ishte një jetë e thjeshtë dhe e mbyllur”.

Peter R. Prifti erdhi në Filadelfia në mars të vitit 1940, ku banonin babai Rafaili dhe vëllai i madh, Toli. Gjyshja, mëma Parashqevi, vëllai i vogël Naumi dhe motra Elisaveta mbetën në vendlindje.

– Ishte një ndarje e dhimbshme, – pohon Prifti. – Nuk isha entuziast për të ardhur në Amerikë.

Në Korçë është një shesh të cilin e quajnë “Lëndina e Lotëve”, toponim ky që shpreh gjithë tragjedinë njerëzore të asaj treve dhe zonave përreth. Pikërisht aty ndaheshin me lot nga dheu i tyre kurbetçinjtë. Ishte kohë lufte. Shumë rrugë me jashtë u mbyllën. Por edhe kur mbaroi Lufta e Dytë Botërore, qeveria komuniste e Shqipërisë, ndryshe nga shtetet e tjera të botës që po i rihapnin rrugët që mbylli lufta, vuri edhe “një mur të dytë”, perden e hekurt. Shumë njerëz u ndanë për të mos u takuar kurrë më. Këtë fat pati edhe Prifti e familja e tij. Vapori italian me të cilin udhëtoi ishte i parafundit nga Shqipëria që kapërceu Atlantikun gjatë Luftës. Për udhëtimin e tij të parë dhe më të gjatin në jetë me vapor, Prifti thotë se ishte shumë i vështirë, meqë “më zuri deti” dhe mendova se “nuk do të arrija i gjallë në Nju Jork”.

Amerika u shfaq para Peter Priftit si një botë krejt tjetër.

– Merreni me mend: të shpërngulesh nga një vend i prapambetur e të gjendesh papritur në një vend jashtëzakonisht të zhvilluar; të kapërcesh nga jeta provinciale e fshatit tek jeta kozmopolite e një qyteti gjigand si Filadelfia! Doemos që do të hutohesh.

Mënyra e jetës në botën e re mu duk jonormale, e cekët, e kotë dhe, si e tillë, më shqetësoi pa masë. U desh një kohë e gjatë para se ai të “pajtohej” dhe të “miqësohej” me Amerikën. Nga ana tjetër, Amerika për Priftin ishte befasuese me kulturën e përparuar, me veprat klasike të muzikës, të pikturës dhe skulpturës, të letërsisë, teatrit, etj.

– Ajo qe si një aventurë shpirtërore dhe mendore, me vlera të pallogaritshme. A e imagjinoni çdo të thotë që për 2 – 3 vjet të njihesh me muzikën e Puçinit e të Bethovenit, me veprat e Dostojevskit, Tolstoit e Molierit, me pikturat e gjenive Van Gog, Renuar e Tintoretto, – rrëfen ai.

Realiteti i ri për të ishte një përmbushje e etjes së madhe rinore për dituri dhe kulturë. Babai i tij, Rafaili, arsimdashës, duke kuptuar dëshirën e të birit nuk u kursye për të financuar shkollimin e tij. Madje ai ndihej krenar kur shihte pasionin e të birit për dije. “Shqiptari i brezit tim, kur erdhi në Amerikë, ishte “një copë mish me dy sy”, u tha fëmijëve një ditë ai, “për më tepër që s’dinte as anglishten”. Duke qenë se ai s’desh që djemtë e tij të hiqnin si ai, i dërgoi në shkollë.

Babai i Peter Priftit kishte një karakter të rrallë. Ai pat ardhur në Amerikë qysh më 1916. Në fillim, si të gjithë emigrantët e tjerë, bëri punë të rënda në një hekurudhë e më pas në restorante, derisa hapi restorantin e vet.

Prifti shkollën e mesme e kreu më 1944. Pastaj u regjistrua në Pennsylvania State College ku u mor më tepër me “liberal arts”: gjuhësi, letërsi, histori, psikologji, shkenca politike etj. Pas katër vjetësh u diplomua në “Bachelor of Arts”. Kjo shkollë, kujton ai, kishte një peizazh të bukur përreth “që i ngjante natyrës së Kolonjës e që më shuante disi mallin e fshatit ku u rrita”. Studimet i vazhdoi në University of Pennsylvania, një nga universitetet më të njohura në Amerikë, i themeluar më 1740. Qëllimi i tij ishte që të thellonte studimet në filozofi. Më 1955 fitoi diplomën “Master of Arts” në këtë degë.

– Filozofia më pasuroi mendjen dhe shpirtin, – thotë Prifti, – por jo xhepin, sepse nuk e përdora dot për të fituar bukën e gojës. Rrojtjen e bëra me punë të tjera. Mbase kjo është një ironi e jetës sime.

* * *

Dhjetë vjet pasi mori diplomën Master of Arts, Peter Prifti vajti në Paris për të përvetësuar gjuhën frënge në shkollën “L’Alliance Française” ku kishte studentë nga e tërë bota.

– Meqenëse nuk bëra ndonjë karrierë në studimet filozofike, – thotë ai, – mu desh që në fillim të zë çfarëdo pune. Gjatë dy vjetëve, 1955 – 57, punova në zyrën e një shoqërie të hekurudhës në Baltimore, afër Washington-it. “Kjo punë s’është për ty”, më tha një ditë një koleg i punës. “Ti je i aftë për punë më të mira”.

Tri vjet më vonë, ai gjeti një punë më të përshtatshme. Kryetari i Federatës “Vatra”, Kristo Thanasi e ftoi të punonte si redaktor i gazetës “Dielli” bashkë me Qerim Panaritin dhe si Sekretar i Federatës. Prifti, i cili kishte filluar të bashkëpunonte me “Dielli”-n qysh nga dhjetëvjeçari 4-të (1940-ës), e priti këtë ftesë me kënaqësi, sepse “Vatra” dhe “Dielli” kishin një prestigj të madh në komunitet. Kjo edhe për një arsye tjetër: në atë kohë në Boston rronte akoma i madhi Fan Noli.

Duke punuar aty ai do të kishte rastin ta takonte e të bisedonte, ta dëgjonte kur meshonte te Katedralja e Shën Gjergjit, apo kur mbante fjalë në festat dhe darkat që bënin shqiptarët. Por dhe intervista e parë që bëri Prifti për “Dielli”-n ishte pikërisht me imzot Nolin. Kur e pyeti peshkop Nolin se cili ishte aktiviteti i tij më i vlefshëm për kombin, i qe përgjigjur: “Puna që bëra për pranimin e Shqipërisë në Lidhjen e Kombeve më 1920”. Për pyetjen se “Cila gjë e kish dëshpëruar më shumë në jetë”, Noli kishte thënë “largimi nga Shqipëria, për arsye se ky largim i dha fund punës time brenda në atdhe”. Për ata që mendonin se feja nuk zë vendin e parë në veprimtaritë e peshkopit, ai qe përgjigjur: “Kjo nuk është e vërtetë. E nisa karrierën fetare që kur isha fëmijë dhe e kam vazhduar këtë aktivitet pa ndërprerje. Feja për mua është numri një, pastaj vijnë të tjerat”.

Peter Prifti, ruan një album me fotografi të Nolit.

* * *

Puna në “Vatra” Peter Priftit i dha mundësinë të njihej më mirë me botën shqiptare në Amerikë, si “me mos- marrëveshjet politike dhe fetare që përçanin bashkatdhetarët tanë”, ashtu edhe “me vlerat e çmuara kombëtare dhe kulturore që shqiptarët i ruanin me krenari”. Në gazetën “Dielli”, më 1958, ai shkruante: “Sundimi i gjatë i Turqisë në Shqipëri i kishte dobësuar tepër ndjenjat kombëtare midis shqiptarëve dhe në shumë persona i kishte zhdukur krejt. Shumë nga shqiptarët që erdhën në SHBA, as që pohonin se ishin shqiptarë, por thonin se ishin grekë ose turq. Dihet tashmë se sa e vështirë ishte për peshkop Fan Nolin dhe pionierët e tjerë të lëvizjes kombëtare n’Amerikë që të zgjonin ndjenjat kombëtare në zemrat e bashkatdhetarëve të tyre. Ishin njerëz të thjeshtë, pa shkollë dhe pa mjeshtëri…”.

Përveç Nolit e Konicës, Prifti përmend edhe disa emra të tjerë që mbeten të shënuar në historinë e Diasporës shqiptare të Amerikës, siç janë Kostë Çekrezi, aktivist i zoti që i bëri shërbime me vlerë çështjes kombëtare.

Një emër tjetër i nderuar i Diasporës shqiptare në Amerikë, sipas Priftit është Kristo Dako, publicist dhe dashamirës i arsimit. Ai bashkëpunoi ngushtë me motrat Qiriazi që botonin revistën “Ylli i Mëngjesit”, aq e çmuar në mes shqiptarëve të Amerikës. Nga ata që janë gjallë, ai përmend Anthony Athanasin biznesmenin e suksesshëm, i cili ishte dhe bashkëpunëtori i tij i ngushtë kur qe redaktor e sekretar i “Vatra”-s.

Tek flet për rolin e shqiptarëve të vjetër të Amerikës për Shqipërinë, Prifti shpeshherë pohon se ne duhet të mbajmë atë qëndrim që mbajtën ata për atdheun, të kemi atë dashuri e lidhje e të mos lejojmë plasaritje dhe përçarje fetare e krahinore. Për strumbullarin e bashkimit të Diasporës shqiptare, “Vatra”-n dhe organin e saj “Dielli”,-n ka shkruar disa herë. Ai është kundër atyre që thonë se “Vatra” e “Dielli” e mbaruan qëkur misionin e tyre e se tani po i ngrysin ditët e fundit. “Misteri” i jetëgjatësisë së “Vatra”-s për kaq vjet, lidhet me shërbimin madhështor që i bëri ajo atdheut gjatë 12 vjetëve (1912 – 1924). Me punën që bëri në atë periudhë, “Vatra” rrëmbeu zemrat dhe mendjet e shqiptarëve dhe u fut thellë në shpirtin e tyre, aq thellë, sa nuk mund ta harronin as brezi i emigrantëve të parë, që e krijoi atë shoqatë e as brezat që pasuan vite më vonë e deri më sot. Jeta e kësaj federate është paralele me jetën e Shqipërisë moderne. Të dyja kanë një moshë. Prandaj, kur kujton apo bisedon për të, shqiptari, dashur ose pa dashur, e lidh emrin e saj me kombin shqiptar, me vendin e lindjes ose të origjinës së tij.

Kjo ndjenjë fisnike i ka nxitur shqiptarët ta mbajnë gjallë këtë federatë jetëgjatë për më se 90 vjet. Për gazetën “Dielli”, Prifti pohon se ajo përbën regjistrin më të vjetër të jetës kolektive të shqiptarëve të Amerikës. Në faqet e saj është shkruar gati gjithë historia e tyre, që kur shkeli këmba e emigrantit të parë, e deri te ata më të fundit. Vetë ky fakt i lidh shqiptarët me “Dielli”-n e “Vatra”-n në një mënyrë intime, të ngrohtë, pak a shumë ashtu siç lidhen njerëzit në familje, apo me shokë e miq të vjetër e të paharruar.

* * *

Shumica e shqiptarëve të Jugut që erdhën në SHBA kanë pasur një brengë të vjetër: disa bashkëkombës nuk u bënë me “Vatra”-n e me Nolin, por me grekët.

– Këta shqiptarë, të quajtur ndryshe, grekomanë, kanë qenë një pakicë, – thotë Prifti. – Pjesa kryesore dhe më e shëndoshë e shqiptarëve ka qenë në përkrahje të Shqipërisë, Federatës “Vatra” dhe Nolit. Ata kanë punuar me zemër për Kishën Ortodokse Autoqefale, e cila u themelua më shumë me motiv kombëtar, se sa fetar. Kisha Autoqefale Shqiptare, e themeluar më 1908 dhe Federata Pan – Shqiptare “Vatra”, e formuar katër vjet më vonë, janë dy shtyllat që i vunë bazat lëvizjes kombëtare shqiptare në Amerikë, – thotë ai. – Por ishin disa shqiptarë që përpiqeshin të hiqnin gurët nga kjo piramidë, e cila po ngritej në një terren të shëndoshë.

Grekomanët e shihnin më me simpati Kishën Ortodokse Greke se atë Shqiptare. Këta njerëz kishin trashëguar idetë e mykura të disa shqiptarëve të kohës së Perandorisë Otomane, të cilët vuanin nga që ishin të krishterë dhe për këtë ata simpatizonin armikun e Turqisë, Greqinë. Një arsye tjetër është se mësuesit e klerikët grekë ishin shumë të pranishëm në Shqipërinë e Jugut në fillimet e këtij shekulli. Ata përhapnin mes shqiptarëve idetë greke dhe mohimin e qenies sonë. Kështu pra, ka ndodhur që edhe sot disa shqiptarë të kenë lidhje emocionale e shpirtërore me grekët dhe u duket se ata që nuk janë të lidhur me Patrikanën e Stambollit, nuk janë ortodoksë të vërtetë.

– Ç’ mendim keni ju për peshkopin Janullatos që drejton sot Kishën Ortodokse në Shqipëri? – e pyes unë.

– E kundërshtova, sapo mora vesh se ai do të jetë në krye të Kishës sonë. Nuk është as në interesin e Kishës, as në interesin e kombit tonë që një i huaj të udhëheqë Kishën Shqiptare Ortodokse, – thotë Prifti duke sjellë shembuj të shumtë nga e kaluara jonë e hidhur historike me Patrikanën e Stambollit.

– Ne e dimë, – shton ai – se Kisha jonë u shkatërrua gjatë diktaturës komuniste në Shqipëri. Duhej pritur edhe ca kohë, deri sa të gjendej një peshkop shqiptar. Unë nuk pajtohem me mendimin që Kishën tonë ta drejtojnë të huajt.

* * *

Frymën e shqiptarizmës në Diaporën shqiptare të Amerikës është përpjekur ta mbajë gjallë sidomos shtypi. Që nga viti 1906, kur doli e para gazetë shqipe në Amerikë, e deri në fund të Luftës së Dytë, në SHBA u botuan 52 gazeta e revista shqiptare. Pas Luftës së Dytë, numri i botimeve ishte më i vogël. U botuan (deri më sot) 33 gazeta e revista. Sikurse është rasti tani, edhe në të kaluarën, shtypi shqiptar ka folur më shumë se në një gjuhë. Mbi 30 botime kanë qenë shtypur në shqip dhe në anglisht dhe të paktën katër prej tyre kanë botuar edhe materiale në frëngjisht e italisht.

– Sikundër shtypi i grupeve të tjera etnike në Amerikë, edhe shtypi shqiptar, në përgjithësi aspironte të përmirësonte kushtet sociale, ekonomike, edukative dhe politike të shqiptarëve, – thotë Peter Prifti. Mirëpo, ndryshe nga një pjesë e madhe e shtypit të emigrantëve të tjerë, ai i rezistoi asimilimit nga shoqëria amerikane dhe, në anën tjetër, u tregua i përmbajtur ndaj rrymave radikale dhe revolucionare të kohës. Shkurt, ai i mënjanoi të dy ekstremet. Nëse duhet përdorur një fjalë për të karakterizuar apo përkufizuar shtypin shqiptar në Amerikë, pohon P. Prifti, është fjala nacionalizëm, që nënkupton formimin dhe ruajtjen e kombit shqiptar.

* * *

Nga biografia e pasur e protagonistit të këtij shkrimi shënojmë edhe kohën kur punoi 15 vjet në MIT (Massachusetts Institute of Technology, sektori për studime ndërkombëtare) në Cambridge, institut shumë i njohur në botë. Më të shumtën e kohës ai u muar aty me çështjen shqiptare. Këtu, në një mjedis intelektual të ngritur, ai filloi edhe veprimtarinë e vet të mirëfilltë akademike. Gjatë kësaj kohe ai shkruajti e botoi studime mbi vendlindjen e mbi ngjarjet në Kosovë. Studimet për problemet shqiptare ai i vazhdoi në San Diego të California-s, ku u shpërngul më 1976. Kjo lëvizje e tij lidhej me një projekt të Fakultetit të Gjuhës të Universitetit të California-s në këtë qytet për studimin e gjuhës shqipe. Priftin e ftuan që të punonte aty si specialist i shqipes. Puna që ai bëri bashkë me kolegët amerikanë u kurorëzua me botimin e dy librave “Spoken Albanian” (Shqipja e folur) më 1980 dhe “Standard Albanian” (Shqipja standarde), botuar dy vjet më vonë, që trajton probleme të gramatikës së gjuhës shqipe, sipas parimeve të gjuhës së njësuar.

Të dy librat u pritën shumë mirë nga kritika dhe lexuesi. Peter R. Prifti qysh nga dita kur erdhi në Amerikë, në një mënyrë ose tjetër, pa ndërprerje, mbajti marrëdhënie të ngushta me botën shqiptare. Kur ishte në Filadelfia, ai drejtoi një radio program të përjavshëm në gjuhën shqipe (1949 – 55). Gjatë tërë kësaj kohe ai u muar vazhdimisht me kërkime dhe botime në fushën e studimeve shqiptare. Në listën e botimeve, vendin e parë e zë libri “Socialist Albania Since 1944” (Shqipëria socialiste që nga viti 1944) që u botua më 1978. Duke e parë Shqipërinë në kontekst të zhvillimeve politiko – ekonomike në raport me të kaluarën, ai në atë kohë konstatonte në librin e vet se Shqipëria një ditë do të shkëputet nga bota komuniste, për shkak se ajo historikisht ishte e lidhur me Perëndimin. Një kapitull në këtë libër, studiuesi ynë ia kushtoi Kosovës, për t’i treguar botës anglisht folëse se “ka Shqipëri, por ka edhe Kosovë” dhe se “Shqipëria e Kosova janë një”.

Mjaft libra që janë botuar për Shqipërinë, Kosovën dhe Evropën Lindore në tri dekadat e fundit në Amerikë, përfshijnë edhe kapituj të shkruar nga P. Prifti, për çështje të ndryshme, si: marrëdhëniet ndërkombëtare, konfliktet etnike, ekonomi, ushtri, fe, letërsi e kujtime.

– Unë kam shkruar për Kosovën më shumë se për çdo gjë tjetër. Kam një dosje të ngjeshur, – thotë Prifti dhe shton: – Pavarësisht se cili është opinioni i botës për Kosovën, rruga më e mirë është që ajo të deklarohet haptas për t’u bashkuar me Shqipërinë, sepse është pjesë e saj, është gjysma e tokës shqiptare që padrejtësisht u shkëput nga Fuqitë e Mëdha.

– Ky gabim tragjik duhet të korrigjohet, – konkludon ai. – Shqiptarët duhet të banojnë në një komb të bashkuar. Në këtë kënd duhet ta shohin ata ardhmërinë dhe të punojnë deri në arritjen e qëllimit. Shqipëria, për sa kohë që do të jetë e ndarë me Kosovën, e ka vështirë të ekzistojë. Këtë e tha edhe Ismail Qemali në kohën e vet. Këtë e kanë pohuar edhe shumë të tjerë, – thotë ai.

* * *

Disa nga punimet e Peter Priftit gjenden në enciklopedi të ndryshme të botuara në Amerikë dhe në Evropë. Një nga këto është edhe enciklopedia e famshme “Britannica”, për të cilën ai përgatiti një artikull mbi historinë e Shqipërisë. Ai ka botuar gjithashtu edhe studime, recensione të librave, reportazhe, intervista etj., nëpër revista akademike dhe në shtypin shqiptar dhe sidomos në gazetat “Dielli”, “Liria” në Boston dhe më vonë në “Illyria” në New York. Një pjesë e mirë e veprimtarisë së tij lidhet me përkthimet që ka bërë nga gjuha shqipe në anglisht, me qëllim që letërsia e vendlindjes të bëhet sa më e njohur në botën anglisht folëse. Ndër përkthimet më serioze ai përmend veprat e të vëllait, shkrimtarit, Naum Prifti dhe një libër të Stavre Frashërit “Përmes Mirditës në dimër”.

Përveç përkthimeve dhe studimeve, Peter Prifti ka qenë mjaft aktiv në veprimtaritë e kolonisë shqiptare në Amerikë, si në organizimin e festave kombëtare, në shfaqjen e dramave dhe filmave, në lëvrimin dhe përhapjen e folklorit e kulturës së popullit shqiptar. Ai ka marrë pjesë e ka folur në mjaft konferenca akademike si në simpoziumin për Nolin në “Harvard University” më 1982, në Konferencën për Kosovën në New York, po atë vit, etj.

(Dërgoi për botim: Rafaela Prifti)

Fotot:

Peter Prifti (majtas) në moshën 3 vjeç me gjyshen Dhespina Simon Priftin dhe vëllaun Paul-in, 5 vjeç (Rehovë, 1927)

Peter Prifti me vëllain Paul-in (majtas) dhe babain, Rafailin në Philadelphia më 1940

Peter Prifti, 24 vjeç, vitin që u diplomua në “Penn State College” më 1949

Me prof. Gjon Sinishtën në San Francisco, California më 1986.

Peter Prifti në banesën e tij në San Diego duke iu përgjigjur pyetjeve të autorit të shkrimit, Vehbi Bajrami.

Nga Rafael Floqi/

Kjo foto tregon një dyqan që shet këpucë siç shihet nga jashtë një prej vitrinave të dyqanit. Dritarja ka fjalët “Çdo gjë është në shitje të premten”. Ofertat janë emri i lojës këtë sezon festash, pasi më shumë njerëz po planifikojnë të bëjnë blerje midis të Premtes së Zezë dhe të hënës Cyber. Kjo javë nis zyrtarisht periudhën më të ngarkuar të blerjeve të vitit – është gëzim dhe kaos për blerësit dhe një sezon i bërjes ose i shpenzimeve për shumicën e shitësve me pakicë.

Njerëzit pritet të shpenzojnë deri në 989 miliardë dollarë këtë sezon festash – një rekord. Federata Kombëtare e Shitjes me Pakicë parashikon se shitjet me pakicë këtë dimër do të jenë deri në 3.5% më të larta se vitin e kaluar. Deri më tani në nëntor, blerësit kanë shpenzuar 9.6% më shumë vetëm për blerjet online, sipas Adobe Analytics, e cila gjurmon transaksionet.

Disa nga shpenzimet më të larta janë për shkak të çmimeve më të larta. Por kjo nuk është e gjithë historia: Një pjesë më e madhe e njerëzve gjithashtu planifikojnë të kalojnë këtë sezon festash, sipas një sondazhi nga firma e kërkimit të tregut Circana që ndjek nga afër trendet e blerjeve. Ajo gjeti njerëz që shpenzonin, mesatarisht, 771 dollarë për sezonin e festave. Prindërit presin të shpenzojnë mesatarisht 1014 dollarë. Fëmijët, siç do t’ju thotë çdo prind, janë të shtrenjtë.

Pse është kaq e vështirë t’i rezistosh shitjeve? Është truri juaj, “ for sale”

Edhe pse inflacioni është ftohur për pjesën më të madhe të vitit, njerëzit thonë se po ndihen të shtrënguar pasi kanë paguar shpenzimet e tyre. Dhe kur buxhetet shtrëngohen, ditët e njohura për zbritje të mëdha zënë qendër. Në përgjithësi, shitësit me pakicë presin një numër rekord blerësish midis Ditës së Falënderimeve dhe të hënës Cybersale.

“Këtë vit, më shumë konsumatorë i shohin pushimet si një pushim nga gjithçka që po ndodh në botë,” shkroi Marshal Cohen, këshilltari kryesor i shitjes me pakicë të Circana, “dhe më shumë planifikojnë të blejnë më shumë dhurata për të tjerët për t’u sjellë atyre gëzim gjatë kohërave sfiduese.”

Ofertat janë emri i lojës

Në sondazhin e Circana, 62% e njerëzve thanë se shpenzimet e tyre më të larta për ushqimin dhe faturat do të çonin në ndryshime në mënyrën se si ata blejnë. Ata janë duke kërkuar për blerje jashtë markave, ndoshta duke blerë më pak dhurata ose dhurata më të lira dhe – veçanërisht – duke gjuajtur për zbritje.

A janë marrëveshjet me të vërtetë të mira? Kjo është pyetja e përhershme. Dhe, si zakonisht, përgjigja është e përzier.

Ndaloni para se të blini! Ju mund të bëni dhurata domethënëse për pushime pa blerë të reja

Dita e Falënderimeve bie më vonë këtë vit, që do të thotë më pak ditë nga tani deri në Krishtlindje. Shitësit me pakicë kanë më pak kohë për të shitur dhuratat dhe dekoret e festave. Kjo ka bërë që analistët të parashikojnë se kompanitë do të vazhdojnë të ofrojnë zbritje.

“Nëse nuk i shohim shifrat e shitjeve të pritura nga shitësit me pakicë gjatë javëve të ardhshme, ne mund të shohim artikuj të tjerë me zbritje në dhjetor për të lëvizur inventarin përpara vitit të ri,” thotë Adam Davis, drejtor menaxhues i financave me pakicë në Wells Fargo.

E tmerrshme për të blerë dhurata për Krishtlindje? Kur janë ofertat më të mira? Adobe ofron parashikime për blerjet online në mënyrë specifike: Dita e Falenderimeve mund të ketë zbritjet më të mëdha për lodrat, mallrat sportive, mobiljet dhe pajisjet; E Premte e Zezë për TV; E shtuna për kompjuterë; Cyber ​​Monday për elektronikë dhe veshje. Zbritjet e pajisjeve elektronike mund të arrijnë 30% të hënën, parashikon Adobe.

Pazar për dhurata klasike dhe pak argëtim

Gjërat kryesore që njerëzit blejnë këtë fundjavë rrallë ndryshojnë. Ka pajisje elektronike dhe pajisje, rroba dhe aksesorë, lodra dhe karta dhuratash.

Dhuratat që njerëzit blejnë për veten e tyre janë një kategori që mund të zhvendoset me atmosferën ekonomike. Këtë vit, njerëzit pritet të shpenzojnë rreth 44 dollarë më shumë për veten e tyre në krahasim me vitin e kaluar. Gati gjysma e blerësve planifikojnë të blejnë diçka për veten e tyre, sipas sondazhit vjetor të konsumatorëve të Deloitte.

Kapërceni furinë e blerjeve me këto 4 alternativa të së Premtes së Zezë

Lodrat kryesore pritet të përfshijnë Lego, Hot Wheels dhe Barbie. Adobe kontrollon gjithashtu kartat e tregtimit të Pokémon-it, figurinat e Toni dhe Spider-Man dhe kompletet e prodhimit të llumit. Për të rriturit, shitësit e nxehtë përfshijnë stilues flokësh Dyson Airwrap, altoparlantë me Bluetooth, gjurmues fitnesi. Circana vëren se më shumë njerëz po planifikojnë të blejnë produkte bukurie, këpucë dhe bagazhe.

Dhe tendenca e përvojave të dhuratave mbetet e fortë: Më shumë se gjysma e blerësve të anketuar nga Circana thanë se planifikonin të blinin karta dhuratash ose bileta – për të ngrënë, për të udhëtuar, për të kapur një lojë ose shfaqje ose për t’u çlodhur në një banjë. Certifikatat për klasa, aventura dhe ngjarje të tjera pjesëmarrëse përbëjnë një pjesë në rritje të këtyre dhuratave.

“Ne jemi udhëtarë të mëdhenj, kështu që duam të shkurtojmë dhuratat e festave dhe të kalojmë më shumë kohë duke dalë dhe duke eksploruar botën,” tha Brushway gjatë një vizite të fundit në Mall of America pranë Minneapolis nga shtëpia e saj në Kentaki. “Unë dhe burri im kemi caktuar një buxhet këtë vit për blerjet e festave, kështu që ne do t’i përmbahemi atij buxheti.”

Rritja e shpenzimeve, veçanërisht sigurimi shëndetësor dhe i makinës, i frenuan shpenzimet e saj, thotë ajo. Megjithatë, ajo kishte porositur këpucë Nike nga lista e dëshirave të nipit të saj dhe ishte në kërkim për mbesën së saj “më vajzërore”.

“Unë jam mjaft i kursyer vetë. Unë jam një kursimtar,” tha Brushway. Por pushimet janë një përjashtim. “Për Krishtlindje, më pëlqen të prish shumë për familjen time. Ata bëjnë shumë për mua, kështu që më pëlqen t’u bëj diçka të veçantë.”

Lek Gjoka/

Kur dielli u shtrirë të flere dhe nata sapo trokiti shqiptaret të veshur bukur dhe një pjese edhe kuq e zi dhe ne një buzëqeshje shpirtërore në shpirt hynë një e nga një në sallën e madhe te University of North Florida. Muzika shqiptare sikur e kishte kthyer kete universitet të madh në veri të Floridas (ku qindra e qindra bije e bija të emigranteve shqiptare në Jacksonville janë arsimuar dhe tani kontribojnë të barabarte me bashkë moshataret e tyre të kombësive të ndryshme) në një frymarrjë shqiptare .

Për një çast muzika ndaloi dhe fjalën e mori z. Adriatik Spahiu i cili falënderoi pjesëmarrësit që kishin ardhur për të festuar Festen e Flamurit, të 112 vjetorit Pavarësisë së Shqipërisë si dhe 12 vjetorin e themelimit të degës së Vatrës në Jacksonville. Nder të tjera ai tha: “Kam privilegjin që të mbaj këtë fjalë rasti dhe përshëndetjeje. Sot është një ditë e madhe e rëndësishme dhe e veçantë për çdo shqiptar kudo që jeton. Kjo datë është e vyer për çdo shqiptar që në trupin e tij i pulson gjak shqiptari. Kjo është dita e pavarësisë, lirisë. Është ajo ditë që konfirmoj identitetin e shumë kërkuar, për të cilin u derdh gjak në shekuj. Liria dhe pavarësia e mohuar prej shekuj nga ata që edhe sot e kësaj ditë kërkojnë mesa e si të mundin të na e mohojnë, sidomos Kosovës sonë martire. Kosovës me vëllezërit dhe motrat që e kanë paguar shtrënjtë këtë ditë më gjak, mund dhe sakrificë shekullore. Dita e pavarësisë është jo thjeshtë çertifikimi i Shqipërisë, por është kurorëzimi i sakrificës dhe luftës sonë shekullore. Ne që sot jemi këtu ne diasporën, prej vitesh, madje disa edhe prej dekadash, por asnjë çast nuk e kemi hequr vëmendjen dhe kontributin për vendin tonë Shqipërinë. Për këtë jemi krenar dhe ju falënderoj nga zemra. Por qënësinë tonë të vendin e demokracisë dhe të lirisë, po mbi të gjitha në vendin e njerëzve të mëdhenj që e njohën, përkrahin dhe mbështesin vendin tonë është vlerë e dyfishtë. Jo një herë, por sa herë është dashur nevoja e tyre, ata nuk janë kursyer, nuk kanë përtuar, nuk nguruar, por kanë vendosur me voten e tyre në interesin tonë. Kjo është Amerika. Atdheu ynë i dytë . Kjo është SH.B.A- ja . Ky është vendi I Willsonit, Bushit, Klintonit, së fundi dhe Donald Trumpit e të tjerëve që Shqipërinë si Komb e kan mik ashtu si i kemi edhe ne mik për kokë.

Të nderuar miq dhe vatrane unë nuk dua të bëj politik sidomos sot se e kemi festë, por nuk mund të mos them të paktën një fjali të vetme. Jo thjeshtë për klasën politike shqiptare e cila më shumë po shikon interesat e tyre sesa të kombit, por dhe për ne në diasporë, të cilët duhet të mos lodhemi, kurësehemi për kombin. Nuk duhet të mendojmë për të vetëm në ditën e shënuar, por çdo çast. Jo vetëm se është vendlindja dhe atdheu ynë, por se e ka bekuar zoti dhe se ka vuajtur shumë si nga të huajt dhe nga njerëzit brenda saj.

Të nderuar përfitoj që sot në cilësinë e kryetarit te vatres dega Jacksonville ti bëjë apel cdo shqiptari që është pjesë e klasës politike në Shqipëri, kushdo që ka përgjegjësin dhe detyrimin për ti shërbyer Shqipërisë, ta shikojë jo thjeshtë si mundësi fitimi dhe interes personal e familjar, po si obligim ndaj këtij Kombi me vlera dhe të mbivajtur, i cili ka miq të shumtë kudo në Botë, po mbi të gjitha ka mik Amerikën e madhe. Amerikën e demokracisë. Amerikën e familjes dhe të vlerave. Kjo nuk është pak. Ne në dukje dukemi komb i vogël, por në realitet jemi shumë i madh . Madhështia jonë duket nga vlerat cilësite dhe kontributi që kemi një nga një dhe së gjithë sëbashku. Edhe njëherë më lejoni t’iu them faleminderit që jeni sot këtu në këtë ditë të madhe. Le të festojmë së bashku. Le ti urojmë çdo shqiptari ku do që është dhe Kombit tonë Gëzuar Diten e Flamurit të heroit të kombit tonë Gjergj Kastrioti-Skenderbeu, gezuar festën e Pavarësisë” tha z.Spahiu. Z. Tasim Ruka ish-kryetari i degës së Vatres në Tampa Florida pas përshëndetjes se festave vlerësoi punën e palodhur të deges se Vatres Jacksonville Florida për organizimin e kësaj festë të madhe. Pas përshendetjeve zoti Adriatik Spahiu ftoi të pranishmit të ngrihen në kombe dhe të këndojmë sebashku me kengetaret dhe orkestrën himnin e flamurit të Shteteve të Bashkuera të Amerikës dhe të Republikës së Shqipërisë. Të gjithë u ngriten në këmbë dhe salla u ndez plot emocione.

Pas respektit të dy himneve dhe një pauze të shkurtër salla gëmezhiu në tingujt e muzikës se Jugut të interpretuar nga këngëtarja Brigena Asa. Minutat kalonin dhe pas saj kengetaraja Elizabeta Marku e elektrizoj sallën me motive këngësh shqiptare të Shqipërisë se veriut. Minutat fluturonin pa u ndjere. Në një moment orgestranti i talentuar Hermes Duci ndaloi muzikën. Kryetari i deges e Vatres Jacksonville mori fjalën përseri dhe dhe dekoroi në emer të degës zotin Agim Karagjozi (pas vdekes) si president dhe kryetar i Vatrës Jacksonville për kontributin e çmuar që dha gjatë gjithë jetës në shërbim të Vatres dhe Diasporës shqiptare të Amerikës.

Zoti Spahiu falënderoi pjesëmarrësit e shumë në festë si zonjën Rajmonda Moisiu, Dr. Ardian Kraja, shkrimtarin dhe publiçistin Lek Gjoka që ka dhene një kontribut të çmuar për Diasporës shqiptare të Amerikën e ne veçanti për degen e vatres Jacksonville Florida.

Ndërsa poeti Lek Gjoka pas marrjes se vlerësimin nga z.Adriatik Spahiu ndër të tjera tha: Falënderoj degen e Federatës Pan-Shqiptare Vatra në Jacksonville Florida për vlerësimin. Ju përshëndes te gjitheve dhe iu uroj gëzuar festen e flamurit dhe të Pavarsise se Shqipëria.

Deshiroj që kjo klime e ngrohte dhe vëllazërore qoftë gjithmonë në mesin e ne shqiptarëve këtu në Atdheun tonë të dytë Amerikën.

Zoti e bekoftë Shqipërinë, Zoti e bekoftë Amerikën .

Gjithashtu një falënderim të veçantë zoti Adriatik Spahiu beri edhe për dibranin Maks Puci si një pjesëmarrës i përhershëm në festimet e ditës se flamurit dhe Pavarsise se Shqipërisë ashtu edhe si sponsor i këtij evenimenti të Vatres. Salla përseri filloi të gumëzhintë nën ritmin e këngëtarit të talentuar Ylli Baka. Vallja shqiptare sikur po sillte në kete salle të madhe të University of North Florida një copez arome nga memedheu. Mirënjohje për Kryesinë e Vatrës, Këshillin e Vatrës dhe gazetën Dielli për punën e shkëlqyer patriotike dhe atdhetare.

Rafaela Prifti/

The Albanian flag raising event was held this afternoon at the Bowling Green in Lower Manhattan to commemorate the 112th anniversary of Albania’s independence day. The ceremony was hosted by NYC Mayor’s Office and several City Departments in coordination with Mark Gjonaj, former New York City Council Member and MC of the event.

Today’s commemoration highlighted the appreciation for diversity “in the city that invests in its future” as Mark Gjonaj said. “It’s a day to celebrate not only history, not only a flag but also a people and an identity.”

This year’s honorees Vera Mjeku, Fadil Berisha and Esad Gjonbalaj were recognized for their impact and contribution to the community.

VATRA Secretary Dr. Pashko Camaj was proud to be at the event. The dignitaries such as Albania’s Ambassador to the US Ervin Bushati, Albania’s Permanent Representative at the UN Suela Janina, Kosova Head of Mission in New York Blerim Reka, Kosova Mission Councellor Fatmir Zajmi, Vatra Goodwill Ambassador Emina Çunmulaj Nazarian, Deputy Commissioner COS Mayor’s Office of International Affairs Aissata Camara, public servants, gave their remarks before the host of the event Mayor Eric Adams joined the ceremony.

Members of the NYC Illyrian Society Color Guard walked in at the start of the ceremony. The opening prayer was delivered by Imam Kukaj, Albanian American Ismalic Center of Staten Island.

Annual Tradition – It is worth repeating that the history of flag raising, as Chairman of Bowling Green Association, Arthur Piccolo, shares it with the crowd each year, started in 1992 by a dozen or so Albanian staff workers at 26 Brodway. ‘They have long retired but today we thank them,” said Piccolo.

Mayor Eric Adams greeted everyone pointing at the symbolism of raising the Albanian flag side by side the American one. It is “a representation of being Albanian Americans,” said Mayor Adams

A dance performance by Ajkun Ballet Theater was part of the musical program.

In the evening, the City is hosting a reception to commemorate 112 anniversary of Albania.