Gjakovë, 1 shtator 2022

Një brez i ri shqiptar, po fillon rrugën e dijes me Abetaren e Përbashkët Unike. Kështu po materializohet frymëzimi i trashëguar ndër breza, që na ka mbajtur të lidhur gjithmonë, tha Kryeministri i Republikës së Kosovës, Albin Kurti, me rastin e përurimit të Abetares së Përbashkët Unike.

Në ceremoninë e organizuar në Gjakovë, së bashku me Ministren e Arsimit dhe Sportit të Republikës së Shqipërisë, Evis Kushi dhe Ministren e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit të Republikës së Kosovës, Arbërie Nagavci, Kryeministri Kurti kujtoi angazhimin ndër breza për ruajtën e gjuhës shqipe. 

Në ditë si këto, duhet kujtuar puna e sakrifica e të gjithë atdhetarëve, intelektualëve të pathyeshëm, albanologëve të pakompromis, studiuesve, mësimdhënësve e kontribuuesve të parezervë, grave e burrave, që në kohët më të vështira, e ruajtën gjuhën tonë shqipe, pasurinë tonë të përbashkët, tha ai. 

Jam i lumtur andaj sot që kemi në duar këtë abetare, për të cilën u zotuam me marrëveshjen nga mbledhja e përbashkët e dy Qeverive tona në nëntor të vitit të kaluar, shtoi kryeministri Kurti. 

Kryeministri theksoi se Qeveria e Republikës së Kosovës po punon në mbështetje të shqiptarëve kudo që janë, e këtë po e bëjmë në bashkërendim me Qeverinë e Shqipërisë. Sepse vetëm bashkë, krah për krah me njëri-tjetrin, mund t’i shtyjmë përpara interesat tona për zhvillim e përparim në çdo fushë, tha ai. 

Qeveria e Republikës së Kosovës së bashku me institucionet e Republikës së Shqipërisë ka përgatitur edhe tekstin e nivelit të parë “Gjuha shqipe dhe kultura shqiptare” dedikuar fëmijëve tanë në mërgatë, që do të shpërndahet gjatë muajit shtator. 

Nga ANGELO PANEBIANCO

Siç ritheksoi Mario Draghi në takimin e Riminit, pjesëmarrja e jonë e ndërlidhur, pa rezerva mendore n’aleancën atllantike, i përgjigjet si interesave tona si vlerave të një shumice italianësh që, deri më sot, nuk ka pranuar alternativat e demokracisë liberale: duke kuptuar për të tillë atë qeveri të përzjerë që ndërthur mbrojtjen (të papërsosur sa të duash) e të drejtave vetiake e të institucioneve të përfaqësimit.  

Atllantizmi, që nga fundi i luftës së Dytë botërore, ka qënë siguri paqeje për Vëndet perëndimorë dhe qëndrueshmërinë demokratike. Ka përbërë kornizën politiko – ushtarake brënda së cilës ka mundur të zhvillohet njënjësia evropiane dhe banorët e pjesës perëndimore të kontinentit të Vjetër kanë qënë në gjëndje të punojnë për të krijuar kushtet e mirëqënies së përbashkët n’Evropë. Por atllantizmi është një krijesë e brishtë, subjekt i rrezikut të shpërthimit. Kërcënimet vijnë nga jashtë, nga pushtetet autoritare, dhe nga brënda, nga ata që në Perëndim urrejnë mënyrën e jetesës perëndimore, ekonominë e tregut, demokracinë.  

Në rrafshin e jashtëm atllantizmi është i kërcënuar nga rënia relative e fuqisë së Shteteve të Bashkuara, nga ngjitja e Kinës, nga imperializmi rus, nga hapësira e shtuar e manovrave të fuqive mesatare autoritare (si Turqia dhe Irani), shkurt nga ajo që për shumë vetë është ardhja e pashmangëshme e rrëmujës që shumëpolarësia sjell me vehte.

Ka të drejtë Vittorio Emmanuele Parsi (në Revista e Politikës) kur vëren  se nëse më së fundi Rusia – bashkëpuntore e dobësimit të mbështetjes evropiane ukrainasve – do të dilte fituese n’Ukrainë, NATO, me gjasë, nuk do t’i mbijetonte gjatë mundjes. Dhe fundi i saj do të përkonte me fundin e atllantizmit.

Pastaj janë trysnitë e brëndëshme. Kush n’Evropë është i frikësuar nga ndikimi i qëndrueshëm i Trump-it mbi partinë republikane, i trëmbet pasojave që brejtja e demokracisë amerikane do të kishte për demokracitë evropiane. Edhe se, duhet thënë, se Shtetet e Bashkuara zotërojnë gjithsesi kundërtrupa mjaft të fuqishëm për t’i qëndruar kthimeve mbrapa të mundëshme e kështu shpresohet.

Kundërshtarët perëndimorë të atllantizmit janë të dy llojeve. Ai më i përhapuri është edhe m’i pagdhenduri: janë ata që shfaqin kundëramerikanizëm dhe kundërshti për demokracinë liberale (vetëm një demokraci e rreme, simbas pikëpamjes së tyre). Por ka edhe një formë më të hollë të kundër-atllantizmit. Paraqitet, në dukje, si i paanshëm politik, vesh rrobet e realizmit politik dhe objektivitetit shkencor. Është qëndrimi i atyre, simbas të cilëve jemi të pranishëm në një ndeshje fuqish ndërmjet perandorish dhe atllantizmi është dora e gjatë e perandorisë amerikane. Ata nuk shprehin parapëlqim për Rusinë apo Kinën. Por thonë se në thelb perandoritë janë të barabarta, dhe në garim janë thjesht projekte të kundërta perandorake në shërbim të interesave të secilës prej tyre. Gabojnë, kur shohin në veprim projekte të kundërta perandorake? Jo nuk gabojnë. Por thonë vetëm gjysmën e së vërtetës. E thënë kështu, gjysma e së vërtetës është baraz me një gënjeshtër. Sepse perandoritë – edhe nëse mund të përcaktohet “perandori” shkurt hegjemonia ndërkombëtare amerikane – nuk janë aspak të barabarta. Simbas përpjestimeve e duke mbajtur parasysh ndryshimet e gjëndjeve historike, ndërmjet Amerikës dhe veprimtarisë së saj në botë nga njëra anë e Rusisë e Kinës nga ana tjetër, ka një hapësirë të barabartë  me atë që, në gjysmën e parë të Shtatëqindës, Montesquieu zbulonte ndërmjet perandorisë së krijuar nga Anglia (tokë e lirisë, simbas filozofit francez) dhe perandorisë despotike ruse t’atyre kohëve.

Është afërmëndsh që Amerika është e zotuar në një shemëri me të tjerat fuqi të mëdha e që mbron pozitat e forcës që ka fituar në botë. Por kufizimi në pranimin e faktit që perandoritë garojnë mes tyre , do të thotë shtirje se nuk ka asnjë ndryshim ndërmjet rendit ndërkombëtar  të krijuar nga Shtetet e Bashkuara dhe imperializmat autoritarë. Mund edhe t’a quani “rend liberal” atë me drejtim amerikan nëse ju duket një shprehje që nxjerr në pah zëmërbutësinë e tepërt perëndimore. Por mbetet fakti që  i ngjizur (edhe se me kundërshti të pashmangëshme e me çmimin e aq gabimeve) nga shoqëria e hapur perëndimore, rendi ndërkombëtar me drejtim amerikan  është rrënjësisht i ndryshëm nga “paqet perandorake” ruse ose kineze.   

Muri i Berlinit nuk shërbente për t’u ndaluar gjermanëve perëndimorë që të arratiseshin në Lindje. Dhe afganët e gjorë që binin nga aeroplanët n’aeroportin e Kabulit vitin e shkuar nuk donin të shpëtonin se ishin duke ardhur amerikanët. Donin të shpëtonin se amerikanët po iknin. Ka diçka hipokrite në mënyrë të vagëlluar tek ata që i vënë në të njëjtin rrafsh të gjitha perandoritë, ose t’ashtuquajturat perandori. Asnjëri prej tyre, në fakt, nuk do të donte të jetonte nën regjime alla Putin apo Xi Jinping.

Ndoshta, siç thonë disa, për shkak të gabimeve perëndimorë ose të ardhjes së botës shumëpolëshe, atllantizmi është i dënuar. Nëse kjo do t’ishte e vërtetë çfarë duhet bërë? Si do t’i a dalim ne evropianët? Ka ndonjë që mendon se Evropa mund të qëndronte më këmbë vetëm nëse do t’a dëshironte. Por cila klasë drejtuese, ju lutem, do të duhej të kishte drejtuar një Evropë pa mbështetjen amerikane, të detyronte njënjësimin politik dhe mbrojtjen evropiane? Ndoshta Gjermania mund të mishëronte këtë drejtueshmëri? Të shihet me kujdes. Megjithëse historia është përsëri “në lëvizje”, simbas formulës së historianit Arnold Toynbee, Gjermania nuk është e gatëshme të marrë përsipër nderet dhe detyrat e kësaj drejtueshmërie. Pa drejtueshmëri Evropa nuk mund të shpresojë në vetëmjaftueshmërinë politike. Evropa na duhet pa tjetër, por një autonomi e saj e plotë politiko-strategjike nuk është sot e konceptueshme.

Atllantizmi dhe shoqëria e lirë perëndimore mbeten të lidhur me një fije të dyfishtë: simul stabunt, simul cadent. O mbijetojnë sëbashku o bien sëbashku. Le t’a kujtojmë  në këtë fushatë zgjedhore që të gjithë (rusët të parët) vërejnë me kujdes duke hamendësuar që Italia është hallka m’e dobët e zinxhirit atllantik. Në çdo rast lajmërimet për vdekjen e atllantizmit janë të parakohshëm. Loja është e hapur dhe parashikimet të pasigurtë.

“Corriere della Sera”, 29 gusht 2022     Përktheu Eugjen Merlika

Nga Artemisa Kastrioti, Nju Jork/

Aktori Nelson Sejdija njihet për rolet në serialin e famshmëm turk “Grand Family” (2015 – 2021) dhe serialin e Netflix “Ertugrul” (2014 – 2019), një prej serialeve më të shikuara në Evropë. Ka lindur në Shkup, Maqedonia e Veriut në vitin 1994 me prindër shqiptarë nga Kosova (Fehmi dhe Dashurie Sejdija). Në vitin 2004 Nelson dhe familja e tij u zhvendosën në Prishtinë, ku jetojnë aktualisht. Në vitin 2017 kreu studimet për aktrim te Akademia e Arteve në Shkup.

Nelson krenohet se është shqiptar. Në projektet dhe intervistat e tij ndërkombëtare ai gjithmonë tregon për origjinën shqiptare dhe pasionin për botën e aktrimit. Karriera e tij artistike i ka dhënë emër përtej trevave shqiptare, në Itali, Turqi, dhe Gjermani.

Nelson Sejdija e ka treguar veten të suksesshmëm në fusha të ndryshme, si në teatër, film, dhe modë. Në aktrim ai cilësohet si aktor profesionist i shkëlqyer dhe i fortë. Ai mund të portretizojë çdo karakter që i është dhënë me besueshmëri dhe sinqeritet. Përveç karrierës së tij në aktrim, ai modelon edhe veshje, kostume klasike për gentlemen.

Cili është projekti juaj i fundit filmik?

Nelson Sejdija: Projekti im i fundit quhet “Familja e Madhe” (Grand Family), një serial turk me pesë sezone, me regji të Onur Tan. Grand Family është një serial shumë i njohur i zhanrit aksion-krim-dramë që flet për jetën e një të riu që bëhet pjesë e mafias. Historia shpalos një komplot të ndërlikuar rreth familjes, pushtetit dhe botës së krimit.

A mund të na tregoni për personazhin tuaj në serialin Grand Family?

Nelson Sejdija: Seriali është xhiruar në Stamboll. Kam luajtur rolin e një gangsteri, i cili ishte një vrasës me pagesë.

Si ishte të punoje me regjisorin e mirënjohur Onur Tan?

Nelson Sejdija: Kam qenë pjesë e xhirimeve gjatë sezonit 2019-2020 dhe kam respekt të lartë për regjisorin Onur Tan. Regjisori Onur kishte një vizion të qartë për serialin “Familja e Madhe”, dhe e komunikoi lehtësisht me ekipin. Ai i dha drejtim projektit, ishte shumë pozitiv dhe motivues gjatë gjithë xhirimit. Më pëlqeu puna me regjisorin Tan dhe respektoj profesionalizmin dhe etikën e tij të punës.

Në cilat projekte të tjera keni qenë pjesë?

Nelson Sejdija: Në vitin 2019 kam marrë pjesë në sezonin e fundit të serialit të njohur “Ertugrul”, me regji të Metin Günay. Ertugrul është një dramë historike mjaft e vlerësuar dhe e përfolur me gjashtë seri, ku unë luaj rolin e rojes së mbretit.

Sa ndryshon kinemaja evropiane nga industrija e filmit amerikan?

Nelson Sejdija: Filmat amerikanë krenohen për xhirimet në destinacione të famshme evropiane dhe filmat evropianë njihen për skenaret e tyre të forta dhe kreative. Hollywood-i ofron përfitimet e tij duke pasur parasysh madhësinë e buxhetit organizativ dhe numrin e madh të producentëve.

Çfarë hobi të tjera keni?

Nelson Sejdija: Aktrimi është pasioni im kryesor por gjithashtu më pëlqen të modeloj për kostume të stilit klasik.

Për cilat arritje jeni krenar?

Nelson Sejdija: Punoj shumë për të arritur qëllimet që i kam vënë synim vetes. Të gjitha arritjet dhe sukseset e mia ia kushtoj familjes sime. I jam shumë mirënjohës familjes për dashurinë dhe mbështetjen dhe gjithçka që bëj është për ta.

Vitin e kaluar në 2021 humba të dy prindërit e mi dhe kam kaluar një periudhë shumë të vështirë gjatë kësaj kohe. Humba dy njerëzit më të çmuar në jetën time, por vendosa të mos dorëzohem. Dua t’i bëj prindërit e mi krenarë me punën time duke realizuar ëndrrat të mia. E vlerësoj mirësinë e prindërve të mi dhe i kujtoj gjithmonë ata duke u treguar dashamirës me të tjerët.

Çfarë mësimesh të jetës ju ka dhënë aktrimi? Cila është këshilla juaj për aktorët aspirantë?

Nelson Sejdija: Aktrimi është një fushë e vështirë në një industri tepër të vështirë. Nëse nuk e keni pasion si profesion dhe nuk e bëni me mund dhe zemër, do jetë e pamundur të përballoni presionet e industrisë. Shumë aktorë të rinj humbasin besimin ose vetëbesimin kur përballen me refuzimin dhe pasiguri.

Vetëbesimi është mjeti më i fortë për njeriun për të luftuar pasiguritë që ju hedh jeta. Kontrolli i ndjenjave dhe të menduarit pozitiv ju ndihmon të qëndroni të motivuar drejt qëllimeve tuaja. Mësimi kryesor për mua është se shqetësimi nuk të ndihmon në planin afatgjatë; nuk të bën aktor më të mirë, thjesht të pengon në arritjen e ëndrrave të tua. Sa më shumë të shqetësoheni dhe të mendoni për aftësitë tuaja, aq më pak fokus do të keni dhe kjo do të reflektohet në performancën tuaj. Suksesi varet nga ju nëse i kapërceni pengesat.

Gjithmonë i them vetes se një karrierë në aktrim do të jetë e mbushur me shumë ulje-ngritje dhe sfida, por përmes gjithë kësaj, ti je e vetmja gjë që mund të kontrollosh. Nëse vendosni energjinë tuaj në pasionet tuaja në vend të frikës tuaj, atëherë mundësitë janë të pafundme!